Βασίλης Μπάκος

Με αφορμή την ιστορική επέτειο και την παραχάραξη της ιστορικής αλήθειας από τους κάθε λογής απολογητές της βαρβαρότητας, παραθέτω το κείμενο παρουσίασης εργασίας που εκπονήθηκε στα πλαίσια μεταπτυχιακού μαθήματος: “Ο όρος Γερμανοσοβιετικό Σύμφωνο μη Επίθεσης ή Σύμφωνο Μολότωφ – Ρίμπεντροπ (επίσημα: Γερμανοσοβιετική Συνθήκη) χαρακτηρίζει το σύμφωνο μη επίθεσης που υπέγραψαν στις 23 Αυγούστου 1939 στη Μόσχα ο Υπουργός Εξωτερικών της ναζιστικής Γερμανίας Γιοάχιμ φον Ρίμπεντροπ (Joachim von Ribbentrop) και ο Υπουργός Εξωτερικών της Σοβιετικής Ενώσεως, Βιατσεσλάβ Μιχάηλοβιτς Μόλοτοφ (Vyacheslav Mikhailovich Molotov). Με τη συμφωνία αυτή οι δύο χώρες υποχρεώνονται να μην επιτεθεί η μία στην άλλη.

Επίσης, καθεμία πρέπει να μείνει ουδέτερη, αν η άλλη αναμιχθεί σε πόλεμο. Σε ό,τι αφορά την ιστορική αποτίμηση αυτής της συνθήκης έχουν διατυπωθεί δύο βασικές προσεγγίσεις:

Α) Η επίσημη άποψη των οργάνων της Ε.Ε και των σχολικών εγχειριδίων(με την οποία συμφωνούν ορισμένοι πανεπιστημιακοί και δημοσιογράφοι) άξονες της οποίας αποτελούν οι εκτιμήσεις πως: 1. Το εν λόγω Σύμφωνο ενθάρρυνε τη ναζιστική Γερμανία στην κατεύθυνση της γενίκευσης του πολέμου. 2. Η ΕΣΣΔ υπέγραψε το συγκεκριμένο σύμφωνο έχοντας κάνει λανθασμένες εκτιμήσεις σχετικά με τα πολεμικά σχέδια της ναζιστικής Γερμανίας. 3. Με μυστικό σύμφωνο μοιράστηκαν εδάφη της Ανατολικής Ευρώπης, της Σκανδιναβίας και της Βαλτικής ανάμεσα στη ναζιστική Γερμανία και τη Σοβιετική Ένωση. 4. Η πολιτική “κατευνασμού” των Δυτικών δυνάμεων απέναντι στο ναζισμό(δεύτερο μισό δεκαετίας ’30) αποδίδεται στις “αυταπάτες” των δυτικών δυνάμεων όσον αφορά τις αξιώσεις του Χίτλερ.

Β) Η άποψη που υπερασπίζεται την αναντικατάστατη συμβολή της ΕΣΣΔ στη συντριβή του ναζισμού/φασισμού. Σύμφωνα με αυτή την προσέγγιση το Σύμφωνο μη Επίθεσης ήταν αναγκαίος και πολύτιμος ελιγμός της ΕΣΣΔ καθώς: 1. Υπήρχε η εκτίμηση (από πλευράς ΕΣΣΔ) ότι η εμπλοκή στον πόλεμο ήταν αναπόφευκτη κι έπρεπε να κερδηθεί χρόνος για την πολεμική προετοιμασία. 2. Το Σύμφωνο υπογράφτηκε μετά τις εξαντλητικές προσπάθειες της ΕΣΣΔ για σύναψη αντιφασιστικής συμμαχίας με την Αγγλία και τη Γαλλία(1939), οι οποίες απέτυχαν. 3. Επιπλέον ήταν ορατός ο κίνδυνος συγκρότησης κοινού μετώπου όλων των ιμπεριαλιστικών δυνάμεων απέναντι στην ΕΣΣΔ είτε ο κίνδυνος να αφεθεί η ΕΣΣΔ να αντιμετωπίσει μόνη της την ναζιστική πολεμική μηχανή (πολιτική “κατευνασμού”, Συμφωνία Μονάχου-1938, εμπορικές σχέσεις και συμβολή των Δυτικών δυνάμεων στον επανεξοπλισμό της Γερμανίας). 4. Η υπογραφή του συμφώνου έδωσε τελικά στην ΕΣΣΔ τον απαιτούμενο χρόνο(21 μήνες ειρήνης) ώστε να προετοιμάσει την πολεμική της μηχανή και να αποκρούσει επιτυχώς την γερμανική επίθεση.

Το Σύμφωνο Μολότωφ-Ρίμπεντροπ μέσα από τα σχολικά εγχειρίδια (Γ’ Λυκείου)

«Ενισχύθηκε(..) στην επιλογή του υπέρ του πολέμου(σ.σ ο Χίτλερ) και από την υπογραφή(..) της Συνθήκης μη επίθεσης με τη Σοβιετική Ένωση(..) η οποία συνοδεύονταν από μυστικό πρωτόκολλο με αναφορά στο ενδεχόμενο διαμελισμού της Πολωνίας». (Κολιόπουλος & Σβολόπουλος & Χατζηβασιλείου & Νήμας & Σχολινάκη-Χελιώτη, 2008: 113)

«Σύμφωνα με τη συνθήκη αυτή (σ.σ Σύμφωνο μη Επίθεσης) τα συμβαλλόμενα κράτη αναλαμβάνουν την υποχρέωση να μην εμπλακούν σε πόλεμο και συμφωνούν στο διαμελισμό των διάφορων κρατών της Ανατολικής Ευρώπης(Πολωνία-Λιθουανία-Εσθονία-Λετονία). Ενισχυμένος, μετά την υπογραφή του γερμανο-σοβιετικού συμφώνου, ο Χίτλερ απαιτεί από την Πολωνία την εκχώρηση του διαδρόμου του Ντάντσιχ. Μπροστά στην πολωνική άρνηση ο γερμανικός στρατός εισβάλλει στην Πολωνία την 1η Σεπτεμβρίου 1939. Στις 3 Σεπτεμβίου, πιστές στη διακήρυξή τους, η Γαλλία και η Αγγλία κηρύσσουν τον πόλεμο στη Γερμανία.(..) Στα τέλη του Σεπτεμβρίου οι Γερμανοί και οι Σοβιετικοί διαμοιράζουν την Πολωνία». (Σκουλάτου & Δημακοπούλου & Κόνδη, 2004: 238-239)

Η Συμφωνία του Μονάχου(1938) μέσα από τα σχολικά εγχειρίδια «Οι πρωθυπουργοί των δύο συμμαχικών χωρών(σ.σ Γαλλίας και Μ.Βρετανίας), Νταλαντιέ και Τσάμπερλαιν, έχοντας υιοθετήσει την πολιτική του “κατευνασμού” (appeasement) απέναντι στον αντίπαλο, θα αποδεχτούν(..) στις 29 Σεπτεμβρίου 1938, κατά την τετραμερή Συνδιάσκεψη του Μονάχου (Μ. Βρετανία, Γαλλία, Ιταλία, Γερμανία), την απαίτηση του Χίτλερ να προσαρτήσει τα εδάφη της Τσεχοσλοβακίας που κατοικούνταν στην πλειονότητά τους από Σουδήτες(..). Εξασφαλίστηκε “ειρήνη για χίλια χρόνια”, δήλωνε ο Άγγλος πρωθυπουργός, πιστεύοντας ότι και ύστερα από αυτήν την υποχώρηση, είχαν ικανοποιηθεί όλες οι αξιώσεις του Χίτλερ». (Κολιόπουλος & Σβολόπουλος & Χατζηβασιλείου & Νήμας & Σχολινάκη-Χελιώτη, 2008: 112-113)

«Εκεί (σ.σ στο Μόναχο), με την απειλή ενός άμεσου πολέμου, τους εξαναγκάζει (σ.σ ο Χίτλερ τους Συμμάχους) να εγκαταλείψουν την Τσεχοσλοβακία. Για μια ακόμα φορά οι δυτικές δημοκρατίες υποχωρούσαν μπροστά στην αποφασιστικότητα των φασιστικών χωρών». (Σκουλάτου & Δημακοπούλου & Κόνδη, 2004: 237)

Προσέγγιση Peter Singer (Καθηγητής Βιοηθικής στο Πανεπιστήμιο του Πρίνστον -Η.Π.Α):«..η υπογραφή του Γερμανοσοβιετικού Συμφώνου Μη Επιθέσεως(..) άνοιξε ουσιαστικά το δρόμο για το ξέσπασμα του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου τον Σεπτέμβριο του 1939, ενώ η ανικανότητά του (σ.σ Στάλιν) να διαβλέψει την ναζιστική απειλή το 1941 άφησε τη Σοβιετική Ένωση απροετοίμαστη στην επίθεση του Χίτλερ»(Singer, 2014)

Προσέγγιση Eric Hobsbawm (τ.Καθηγητής Ιστορίας Birkbeck -Πανεπιστήμιο Λονδίνου): «..ο φόβος μήπως τελικά έμενε μόνος του να αντιμετωπίσει τον Χίτλερ, οδήγησε τον Στάλιν(..) να συνάψει τον Αύγουστο του 1939 το Σύμφωνο Μολότωφ-Ρίμπεντροπ. Ήλπιζε ότι με αυτό να κρατήσει την ΕΣΣΔ έξω από τον πόλεμο, ενώ η Γερμανία και οι δυτικές δυνάμεις θα εξασθενούσαν προς όφελος του δικού τους κράτους το οποίο, σύμφωνα με τις μυστικές ρήτρες του συμφώνου, αποκτούσε μεγάλο μέρος των δυτικών εδαφών που η Ρωσία είχε χάσει μετά την επανάσταση». (Hobsbawm, 1999: 197)

Η κυρίαρχη άποψη μέσα από τον ελληνικό Τύπο

Ο καθηγητής Ν. Μαραντζίδης αναφέρεται στη «συνεργασία του ναζισμού και του σταλινισμού κατά τα χρόνια 1939-1941» προσπαθώντας να αναδείξει τις αναλογίες ανάμεσα στα “ολοκληρωτικά συστήματα” όπως ο ναζισμός και ο σταλινισμός («Καθημερινή», 22/3/2015)

Ο Γ. Πρετεντέρης αναφέρει πως «όταν ξεκίνησε ο Β’ Παγκόσμιος Πόλεμος την 1η Σεπτεμβρίου 1939, η ναζιστική Γερμανία, η φασιστική Ιταλία και η κομμουνιστική Σοβιετική Ένωση βρίσκονταν στο ίδιο στρατόπεδο»(«Τα Νέα», 29/10/2013).

Άποψη Kimmo Rentola (καθηγητής Πολιτικής Ιστορίας στο Πανεπιστήμιο Turku της Φινλανδίας) για τον Σοβιετοφινλανδικό πόλεμο «Τρεις μήνες μετά την κήρυξη πολέμου κατά της Γερμανίας και στο πνεύμα του Συμφώνου Μολότοφ-Ρίμπεντροπ, η ΕΣΣΔ επιτέθηκε στη Φινλανδία στις 30 Νοεμβρίου 1939. Ο Ιωσήφ Στάλιν εγκαινίασε έτσι την αλλαγή στη σοβιετική εξωτερική πολιτική, η οποία ήθελε την ΕΣΣΔ να επανακτά τις χαμένες επαρχίες της τσαρικής αυτοκρατορίας».(Rentola, 2010)

Η αντίθετη άποψη

1. Ο “Άξονας” συγκροτείται σε Αντικομιτέρν (αντικομμουνιστική) βάση Στις 22/5/1935 υπογράφεται η διμερής στρατιωτική συμφωνία Γερμανίας – Ιταλίας, που πήρε την ονομασία «Χαλύβδινο Σύμφωνο». Το 1936, στις 25 Νοέμβρη, Γερμανία και Ιαπωνία υπογράφουν το ΑΝΤΙΚΟΜΙΤΕΡΝ (αντικομμουνιστικό) ΣΥΜΦΩΝΟ. Στις 6/11/1937, προσχώρησε σ’ αυτό και η Ιταλία και το Μάρτη του 1939 στο αντικομιτέρν σύμφωνο μπήκαν η Ουγγαρία και η Ισπανία.(Πετρόπουλος, 2005)

2. Πολιτική “κατευνασμού” α) Στρατιωτικός επανεξοπλισμός της Γερμανίας Στις 16/3/1935 εκδόθηκε στη Γερμανία ο νόμος για την υποχρεωτική θητεία. Τρεις μήνες μετά, στις 18/6/1935 υπογράφηκε στο Λονδίνο αγγλογερμανική συμφωνία: επιτρεπόταν στη χιτλερική Γερμανία να σχηματίσει πολεμικό στόλο που να φτάνει στο 35% της χωρητικότητας του βρετανικού πολεμικού στόλου και όσον αφορά τα υποβρύχια στο 45%. Η Γερμανία αύξησε πάνω από 5 φορές το στόλο της. Παράλληλα, τα μονοπώλια των ΗΠΑ και της Αγγλίας εφοδίαζαν το Ράιχ με πατέντες, πρώτες ύλες και στρατηγικά υλικά. Όταν ο γερμανικός στρατός κατέλαβε την αποστρατιωτικοποιημένη ζώνη του Ρήνου (7/3/1936) ήταν ασυγκρίτως κατώτερος του γαλλικού. Ωστόσο η Γαλλία δεν αντέδρασε στρατιωτικά. (Υπουργείο Αμύνης ΕΣΣΔ, 1959 οπ. αναφ. σε Πετρόπουλος, 2005) β) Η περίπτωση της Τσεχοσλοβακία (Συμφωνία Μονάχου) και της Αυστρίας Μπροστά στον κίνδυνο της φασιστικής εξάπλωσης η ΕΣΣΔ ήδη από το 1935 συνομολογεί συνθήκες αλληλοβοήθειας με την Γαλλία και την Τσεχοσλοβακία. Στις 11/3/1938 η Γερμανία προσαρτά την Αυστρία. Η ΕΣΣΔ καλεί -χωρίς αποτέλεσμα- την Αγγλία και τη Γαλλία να καταρτίσουν σχέδιο συλλογικής άμυνας.

Στα μέσα Μάη γερμανικά στρατεύματα συγκεντρώνονται στα τσεχοσλοβάκικα σύνορα. Η ΕΣΣΔ, πιστή στη συνθήκη που έχει υπογράψει συγκεντρώνει 40 μεραρχίες στα δυτικά της σύνορα.
Στις 29/9/1938 Βρετανία, Γαλλία, Ιταλία και Γερμανία συνέρχονται στο Μόναχο και αποφασίζουν να παραχωρήσουν στον Χίτλερ την περιοχή της Σουδητίας, αναπόσπαστο τμήμα της Τσεχοσλοβακίας.
Μια μέρα αργότερα Αγγλία και Γερμανία προβαίνουν σε κοινή δήλωση εκφράζοντας της επιθυμία τους “να μην εμπλακούν ποτέ ξανά σε πόλεμο η μία κατά της άλλης”.
Η ΕΣΣΔ προτείνει βοήθεια στην Τσεχοσλοβακία σε περίπτωση γερμανικής επίθεσης η οποία απορρίπτεται.

3. Οι διαπραγματεύσεις Βρετανίας, Γαλλίας, ΕΣΣΔ το 1939
Τον Μάρτιο του 1939 Βρετανία, Γαλλία και ΕΣΣΔ ξεκινούν διαπραγματεύσεις για την αντιμετώπιση της ναζιστικής απειλής. Ανάλογες προσπάθειες πραγματοποιήθηκαν το Μάιο και τον Αύγουστο, χωρίς ουσιαστικό αποτέλεσμα.
Από την πλευρά της ΕΣΣΔ προτάθηκε απόλυτη ισότητα και αμοιβαιότητα των εμπλεκόμενων πλευρών. Προτάθηκε επίσης σύναψη συμφωνίας με την Πολωνία ώστε να μεταφερθούν στο έδαφός της σοβιετικά στρατεύματα σε περίπτωση γερμανικής επίθεσης. Η Πολωνία αρνήθηκε και η συμφωνία κατέστη αδύνατη.
Στο μεταξύ Βρετανία και Γερμανία προέβησαν σε μυστικές διαπραγματεύσεις τον Ιούλιο του 1939 ώστε να διευκολυνθεί η Γερμανία στον προσανατολισμό της επίθεσης προς την Σοβιετική Ένωση. Οι εσωτερικές τους αντιθέσεις, ωστόσο, δεν κατέστησαν δυνατή τη σύναψη μιας τέτοιας συμφωνίας.(Μάρτενς, 2009: 311-312 & Λιόσης, 2014: 215-217)

4. Η υπογραφή του Συμφώνου μη Επίθεσης (Σύμφωνο Μολότωφ-Ρίμπεντροπ)
Την πρωτοβουλία για την υπογραφή του Συμφώνου πήρε η Γερμανία το Μάιο του 1939. Αρχές Αυγούστου προτάθηκε εκ νέου στην ΕΣΣΔ η υπογραφή μιας συμφωνίας. Η ΕΣΣΔ προσανατολισμένη στην προσπάθεια επίτευξης συμφωνίας με Βρετανία και Γαλλία, απορρίπτει τις προτάσεις.
Μετά το ναυάγιο των διαπραγματεύσεων η ΕΣΣΔ υπογράφει το Σύμφωνο μη Επίθεσης, με το σκεπτικό της αποφυγής μιας κατά μόνας αναμέτρησης με τη ναζιστική πολεμική μηχανή και της εξασφάλισης του απαιτούμενου χρόνου πολεμικής προετοιμασίας.(Μάρτενς, 2009: 312-313 & Λιόσης, 2014: 217-220)

5. Η πολεμική προετοιμασία της ΕΣΣΔ στη διάρκεια ισχύος του Συμφώνου
Οι πολεμικές παραδόσεις που έγιναν μεταξύ 1/1/1939 και 22/6/1941 είναι εντυπωσιακές:
Το Πυροβολικό παρέλαβε 92.578 κομμάτια, απ’ τα οποία τα 29.637 ελαφριά πυροβόλα και 52.407 όλμους. Νέοι όλμοι των 82 και των 120 χιλιοστών παρελήφθησαν λίγο πριν τον πόλεμο.
Η Πολεμική Αεροπορία παρέλαβε 17.745 μαχητικά αεροπλάνα, από τα οποία τα 3.719 ήταν νέου τύπου.
Ο Κόκκινος Στρατός παρέλαβε πάνω από 7.000 άρματα μάχης. Το 1940 αρχίζει η παραγωγή του μεσαίου τύπου τανκ Τ-34 και βαριού τύπου KV, που είναι ανώτερα από τα γερμανικά άρματα μάχης. Παράγονται ήδη 1.851 μόλις ξεσπά ο πόλεμος.
Η κατασκευή οχυρωματικών έργων κατά μήκος των δυτικών συνόρων άρχισε το 1940. Κατά την έναρξη του πολέμου είχε ολοκληρωθεί η κατασκευή περίπου 2.500 εγκαταστάσεων από μπετόν. Για την κατασκευή τους εργάστηκαν 140.000 άτομα.
Τον Απρίλη του 1941 προωθήθηκαν στα σύνορα 28 Μεραρχίες σε 4 Στρατιές με άκρα μυστικότητα ώστε να μην προκληθούν οι ναζί.(Ζούκοφ, 1970 όπ. αναφ σε Μάρτενς, 2009: 320)

6. Η ναζιστική εισβολή στην Πολωνία και ο “παράξενος πόλεμος”
Την πρώτη Σεπτεμβρίου 1939 η Γερμανία εισβάλει στην Πολωνία την οποία καταλαμβάνει εντός δύο εβδομάδων.
Στις 3/9/1939 η Αγγλία και η Γαλλία κηρύσσουν τον πόλεμο στην Γερμανία χωρίς ωστόσο να προβούν σε καμία πολεμική ενέργεια ως τις 10 Μαΐου του 1939(“παράξενος πόλεμος”), όταν η ναζιστική πολεμική μηχανή εισέβαλε ταυτόχρονα σε Βέλγιο, Ολλανδία και Λουξεμβούργο. (Φλάισερ, 2008)
Αντίθετα, σε Βρετανία και Γαλλία ξέσπασε μια τρομερή αντισοβιετική υστερία:
Η αγγλική κυβέρνηση ανακάλεσε τον πρεσβευτή της στη Μόσχα και η γαλλική κήρυξε τον σοβιετικό πρεσβευτή στο Παρίσι “πρόσωπο ανεπιθύμητο”.
Το υπουργείο εσωτερικών της Αγγλίας απέκτησε το δικαίωμα να συλλαμβάνει και να φυλακίζει ύποπτα πρόσωπα χωρίς δίκη και ανάκριση.
Στη Γαλλία το Σεπτέμβρη του 1939 τέθηκε εκτός νόμου το Κομμουνιστικό Κόμμα.
Το Νοέμβριο η κυβέρνηση εξέδωσε διάταγμα “περί υπόπτων”. Την άνοιξη του 1940 διαλύθηκαν τα συνδικάτα.
Την άνοιξη του 1940 καταστρώθηκαν δύο παρόμοια(αγγλικό και γαλλικό) σχέδια πληγμάτων κατά των πετρελαιοπηγών του Καυκάσου.
Όπως έγραφε ο Γάλλος δημοσιογράφος Α. Κεριλλί: «ο άνεμος της σταυροφορίας φύσηξε με φοβερή δύναμη…ακουγόταν μια μόνο κραυγή: “Πόλεμος κατά της Ρωσίας».(Ακαδημία Επιστημών ΕΣΣΔ, 1986 οπ. αναφ σε Λιόσης, 2014: 222)

7. ΕΣΣΔ και Πολωνία
Στις 27/9/1939 ο σοβιετικός στρατός προωθήθηκε στη γραμμή των ποταμών Τας, Νάρεφ, Μπουγκ και Βίστουλας, δηλαδή στην Δυτική Ουκρανία και τη Δυτική Λευκορωσία(εδάφη που είχαν αποσπαστεί από τη Σοβιετική Ένωση το 1920 και είχαν δοθεί στην Πολωνία). Η κίνηση αυτή πραγματοποιήθηκε όταν η επέμβαση της Γερμανίας είχε ολοκληρωθεί και η Πολωνία δεν υπήρχε σαν κρατική οντότητα.
Για τη στρατηγική σημασία αυτής της ενέργειας ο Ου.Τσώρτσιλ δήλωσε στις 1/10/1939: «Το γεγονός ότι οι ρωσικές στρατιές έπρεπε να βρίσκονται σ’ αυτή την γραμμή ήταν εντελώς αναγκαίο για την ασφάλεια της Ρωσίας ενάντια στη γερμανική απειλή. Σε κάθε περίπτωση, οι θέσεις καταλήφθηκαν και δημιουργήθηκε το ανατολικό μέτωπο, ενάντια στο οποίο η ναζιστική Γερμανία δε θα τολμήσει να επιτεθεί».(Churchill, 1965 οπ.αναφ σε Μάρτενς, 2009: 314)

8. ΕΣΣΔ και Φινλανδία
Γνωρίζοντας ότι ο πόλεμος με τη Γερμανία ήταν αναπόφευκτος η ΕΣΣΔ ανησυχούσε για την ασφάλεια του Λένινγκραντ που βρίσκεται 32 χιλιόμετρα από τα φινλανδικά σύνορα.
Θέλοντας να εξασφαλίσει τη δυνατότητα αποκλεισμού του Κόλπου της Φινλανδίας, η ΕΣΣΔ ζήτησε από τη φινλανδική κυβέρνηση να της παραχωρήσει με συμβόλαιο το λιμάνι του Χάνκο δίνοντας για αντάλλαγμα τέσσερα νησιά. Επιπλέον, ζήτησε ένα μέρος του Καρελικού Ισθμού(2.761τ.χλμ) παραχωρώντας σε αντάλλαγμα μια έκταση 5.529τ.χλμ.
Με παρότρυνση της Γερμανίας, η Φινλανδία αρνείται και στις 30/11/1939 η ΕΣΣΔ της κηρύσσει τον πόλεμο.
Μέσα σε τρεις μήνες η Αγγλία, η Γαλλία, οι Ηνωμένες Πολιτείες και η φασιστική Ιταλία στέλνουν 700 αεροπλάνα, 1.500 κανόνια και 6.000 πολυβόλα στη Φινλανδία.
Με τη στρατιωτική αυτή ενέργεια η ΕΣΣΔ μπόρεσε να προχωρήσει τις αμυντικές της γραμμές κατά 150 έως 300χλμ. Ο παράγοντας αυτός επηρέασε σημαντικά την υπεράσπιση του Λένινγκραντ και της Μόσχας στα τέλη του 1941.(Μάρτενς, 2009: 315-317 & Λιόσης, 2014: 220-221)

9. Ναζιστική Γερμανία εναντίον Σοσιαλιστικής ΕΣΣΔ: Ο ολοκληρωτικός πόλεμος
Σε ομιλία του απέναντι στους στρατηγούς του στις 30/3/1941, ο Χίτλερ αναφέρει σχετικά με τον επικείμενο πόλεμο: «Πάλη δύο ιδεολογιών. Συντριπτική κρίση για τον μπολσεβικισμό: είναι σαν ένα έγκλημα κατά της κοινωνίας. Ο κομμουνισμός είναι ένας φοβερός κίνδυνος για το μέλλον.(…)Πρόκειται για έναν αγώνα ολοκληρωτικού αφανισμού»
Ο Χίμλερ δήλωσε στις 16/12/1943 στη Βαϊμάρη: «..έδινα πάντοτε τη διαταγή να σκοτώνουν επίσης τις γυναίκες και τα παιδιά των παρτιζάνων και των επιτρόπων. Θα ήμουν άνανδρος κι εγκληματίας(..) αν άφηνα να μεγαλώνουν τα γεμάτα μίσος παιδιά αυτών των υπανθρώπων(..). Πάντοτε πρέπει να έχουμε συνείδηση ότι βρισκόμαστε μπροστά σε μια αρχέγονη, φυσική και προαιώνια φυλετική σύγκρουση» (Himmler, 1978 οπ.αναφ σε Μάρτενς, 2009: 336-339)

10. Συμβολή ΕΣΣΔ στη Μεγάλη Αντιφασιστική Νίκη των Λαών
Από τις 22/6/1941 που τα ναζιστικά στρατεύματα εισέβαλαν στην ΕΣΣΔ ως τις 9/5/1945 στο Ανατολικό μέτωπο καταστράφηκαν ή αιχμαλωτίστηκαν 607 γερμανικές μεραρχίες. Πρόκειται για έναν αριθμό που είναι τριπλάσιος ως και τετραπλάσιος σε σχέση με τις απώλειες των Ναζί σε όλα τ’ άλλα μέτωπα μαζί.
Η ΕΣΣΔ μέτρησε στον Β’ Παγκόσμιο πόλεμο πάνω από 20 εκατομμύρια νεκρούς. Η Αγγλία και οι ΗΠΑ είχαν αντίστοιχα 375.000 και 405.000 συνολικά νεκρούς.
Οι χιτλερικοί κατέστρεψαν στη σοβιετική γη 1.710 πόλεις και κωμοπόλεις, έκαψαν και ξεθεμελίωσαν πάνω από 70 χιλιάδες χωριά, κατέστρεψαν 32 χιλιάδες περίπου βιομηχανικά εργοστάσια, 65.000 χιλιόμετρα σιδηροδρομικές γραμμές, λήστεψαν 98 χιλιάδες κολχόζ, 1.876 σοβχόζ, 2.890 μηχανοτρακτερικούς σταθμούς.(Ακαδημία Επιστημών ΕΣΣΔ, 1986 οπ.αναφ σε Πετρόπουλος, 2000)
Η ΕΣΣΔ σήκωσε τον κύριο όγκο της στρατιωτικής συντριβής των Γερμανών καθώς το δυτικό μέτωπο(6/6/1944) ανοίχτηκε όταν ο Κόκκινος Στρατός είχε ξεκινήσει προ πολλού την αντεπίθεσή του (η μάχη του Στάλινγκραντ έληξε νικηφόρα στις 2/2/1943).

Το ξαναγράψιμο της ιστορίας
Μετά τη διάλυση της ΕΣΣΔ τα κέντρα του ιμπεριαλισμού καταπιάνονται με το ξαναγράψιμο της ιστορίας. Στοχεύουν στο “ξεθεμελίωμα” από τη μνήμη των λαών της αναντικατάστατης προσφοράς της ΕΣΣΔ στα δικαιώματα και τις κατακτήσεις των λαών, στη συντριβή του φασισμού/ναζισμού, στην ειρήνη, ώστε να πειστούν οι λαοί πως δεν υπάρχει εναλλακτική λύση στη σημερινή κοινωνική και πολιτική πραγματικότητα.
Στις 23/9/2008, το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο ανακήρυξε την 23η Αυγούστου ως “Ευρωπαϊκή Ημέρα Μνήμης για τα Θύματα του Σταλινισμού και του Ναζισμού” «εκτιμώντας ότι το Σύμφωνο Molotov-Ribbentrop της 23ης Αυγούστου 1939 μεταξύ της Σοβιετικής Ένωσης και της Γερμανίας χώρισε την Ευρώπη σε δύο σφαίρες επιρροής με μυστικά πρόσθετα πρωτόκολλα».
Επιχειρείται να σβηστεί από τη μνήμη των λαών πώς η 9η Μάη του 1945 υπήρξε η μέρα που η ναζιστική Γερμανία υπέγραψε την “άνευ όρων συνθηκολόγηση”. Καθιέρωσαν την 9η Μάη ως “Ημέρα της Ευρώπης”(1950-Διακήρυξη Σούμαν).
Ωστόσο, οι αδυναμίες του ίδιου του συστήματος, η οικονομικές κρίσεις, οι κοινωνικές ανισότητες, οι πόλεμοι δείχνουν ότι το “τέλος της Ιστορίας” δεν έχει έρθει ακόμα. Τα πολύτιμα διδάγματα από τη Μεγάλη Αντιφασιστική Νίκη των Λαών είναι ζωντανά και επίκαιρα.

Βιβλιογραφία
Hobsbawm, E. (1999). Η εποχή των άκρων. Ο Σύντομος Εικοστός Αιώνας 1914-1991. Αθήνα: Θεμέλιο
Rentola, K. (επιμ. Χελιδόνης, Στ.). (9/5/2010). Ο Πόλεμος του Χειμώνα, τα δύο μεγάλα λάθη του Στάλιν. Καθημερινή. Διαθέσιμο στον διαδικτυακό τόπο: http://tvxs.gr/…/%CE%BF-%CF%80%CF%8C%CE%BB%CE%B5%CE%BC%CE%B…
Singer, P. (11/1/2014). Ένα άγαλμα για τον Στάλιν; Το Βήμα(ηλεκτρονική έκδοση). Διαθέσιμο στον διαδικτυακό τόπο: http://www.tovima.gr/opinions/article/?aid=555908
Κολιόπουλος, Ι. & Σβολόπουλος, Κ. & Χατζηβασιλείου, Ε. & Νήμας, Θ. & Σχολινάκη-Χελιώτου, Χ. (2008). Ιστορία του νεότερου και του σύγχρονου κόσμου (από το 1815 έως σήμερα). Αθήνα: Υπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων & Παιδαγωγικό Ινστιτούτο
Λιόσης, Β. (2014). Τα κοινωνικοπολιτικά μέτωπα στην Τρίτη Κομμουνιστική Διεθνή. Αθήνα: ΚΨΜ
Μαραντζίδης, Ν. (22/3/2015). Οι σχέσεις της Αριστεράς με την Ιστορία. Καθημερινή. Διαθέσιμο στον διαδικτυακό τόπο: http://www.kathimerini.gr/…/oi-sxeseis-ths-aristeras-me-thn…
Μάρτενς, Λ. (2009). Μια άλλη ματιά στον Στάλιν. Αθήνα: Σύγχρονη Εποχή.
Πετρόπουλος, Γ. (25/9/2005). Η Συμφωνία του Μονάχου. Ριζοσπάστης. Διαθέσιμο στον διαδικτυακό τόπο: http://www.rizospastis.gr/story.do?id=3031696
Πετρόπουλος, Γ. (7/5/2000). Οι λαοί με ηγέτη την ΕΣΣΔ συντρίβουν τον φασισμό. Ριζοσπάστης. Διαθέσιμο στον διαδικτυακό τόπο: http://www.rizospastis.gr/story.do?id=253813
Πρετεντέρης, Ι. (22/3/2013). Ανιστόρητοι. Τα Νέα.
Σκουλάτου, Β. & Δημακοπούλου, Ν. & Κόνδη, Σ. (2004). Ιστορία νεότερη και σύγχρονη. Αθήνα: Υπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων & Παιδαγωγικό Ινστιτούτο.
Φλάισερ, Χ. (28/12/2008). 1939: Πότε ακριβώς άρχισε ο Β’ Παγκόσμιος Πόλεμος; Το Βήμα(ηλεκτρονική έκδοση). Διαθέσιμο στον διαδικτυακό τόπο: http://www.tovima.gr/society/article/?aid=248319