γράφει ο Γιώργος Κ. Καββαδίας

 «Ο Διευθυντής Σχολείου θα γίνει Διευθυντής με «Δ» Κεφαλαίο» ξεκαθάρισε ο υπουργός Παιδείας Κυριάκος Πιερρακάκης, σε πρόσφατες δηλώσεις στον Σκάι, σηματοδοτώντας τα μέτρα που ετοιμάζει για το επόμενο διάστημα. Μεταξύ άλλων ο υπουργός Παιδείας ανέφερε χαρακτηριστικά: «Να μπορεί να επιλέγει τους Υποδιευθυντές του. Να μπορεί να λέει ότι κατά προτεραιότητα  θα αξιολογηθεί συγκεκριμένος  εκπαιδευτικός. Να μπορεί να έχει πιο αποφασιστικό ρόλο σε ό,τι αφορά το ωρολόγιο πρόγραμμα».

Τι σημαίνουν όλα αυτά;

Διευθυντές – μάνατζερ – επιθεωρητές στα σχολεία

Σε συνέχεια του Ν. 4823/2021 που προέβλεπε την ενδυνάμωση του ρόλου του διευθυντή, τα νέα μέτρα ενισχύουν ακόμα περισσότερο τις αρμοδιότητές του διευθυντή. Σε αυτό το πλαίσιο εντάσσονται και οι πρόσφατες εξαγγελίες για «Ανοιχτά σχολεία». Είναι φανερό ότι ο στόχος της υπουργού Παιδείας στο πλαίσιο του διοικητικού μηχανισμού της εκπαίδευσης είναι η τοποθέτηση οικονομικού διευθυντή-μάνατζερ που θα πριμοδοτήσει το άνοιγμα του σχολείου σε επιχειρηματικές δραστηριότητες και τη διαπλοκή του με την «ελεύθερη» αγορά. Στο πλαίσιο μιας ψευδώνυμης αποκέντρωσης οι νέοι διευθυντές επωμίζονται τον νέο ρόλο των διευθυντών-μάνατζερ στο «νέο»-φτωχό «δημόσιο» σχολείο των ιδιωτικοοικονομικών κριτηρίων, ενώ παράλληλα ωθούνται να μετατραπούν σε μάνατζερ-διαχειριστές που θα είναι υποχρεωμένοι ν’ αναζητούν πηγές χρηματοδότησης για τη λειτουργία του σχολείου. Προφανώς στη λογική αυτή «καλό» σχολείο  θα είναι αυτό που εξασφαλίζει πόρους πέρα από τους κρατικούς, που είναι δεδομένοι, και «καλό» σχολείο θα είναι αυτό που βγάζει «το ψωμί του» μόνο του! Αυτό είναι το φτηνό και ευέλικτο σχολείο της αγοράς που λειτουργεί με ιδιωτικοοικονομικά κριτήρια. Ένα τέτοιο σχολείο φυσικά δεν μπορεί να το διοικεί παρά μόνο ένας διευθυντής-δερβέναγας, με υπερεξουσίες, αξιολογητής και πειθαρχικός προϊστάμενος, ένας διευθυντής-επιθεωρητής  και παράλληλα μάνατζερ που προσομοιάζει στον ιδιοκτήτη-διευθυντή ιδιωτικής επιχείρησης.

Μια τέτοια λειτουργία του διευθυντή εναρμονίζεται με τη νέα μορφή «αυτοαξιολόγησης σχολικών μονάδων», αφού, μέσα από τη διαδικασία αξιολόγησης που προβλέπεται, τα σχολεία θα λειτουργούν ως «αυτονομημένες μονάδες», οι οποίες θʼ ανταγωνίζονται η μία την άλλη στην επίδειξη καλών σχολικών αποτελεσμάτων, καινοτομικών δράσεων και πρακτικών, ανεύρεσης πόρων και, τέλος, προσέλκυσης πελατών (μαθητών).

Στο πλαίσιο αυτό ο διευθυντής της σχολικής μονάδας αναλαμβάνει ανάμεσα σε άλλα «τον σχεδιασμό, την υλοποίηση και αξιολόγηση του εκπαιδευτικού έργου», γεγονός που ενισχύει όλους τους μηχανισμούς αξιολόγησης («κοινωνικής λογοδοσίας») και τους συνδέει αφενός με τις εργασιακές σχέσεις των εκπαιδευτικών και αφετέρου με την ίδια την χρηματοδότηση των σχολείων.

Οι νέοι ανάδελφοι διευθυντές επωμίζονται τον νέο ρόλο των Διευθυντών manager στο «νέο»-φτωχό «δημόσιο» σχολείο των ιδιωτικοοικονομικών κριτηρίων. Παράλληλα είναι οι νέοι αξιολογητές, μετά τους αξιολογητές συμβούλους. Ενσωματώνονται οι νέοι διευθυντές στο σώμα των “πραιτοριανών” μαζί με τους Συμβούλους Εκπαίδευσης αναλαμβάνοντας ρόλο «αξιολογητή» που κατηγοριοποιεί τους εκπαιδευτικούς, παίζοντας ακόμα και με το ψωμί τους και τα σχολεία. Κατηγοριοποιεί τους εκπαιδευτικούς σε «μη ικανοποιητικούς» «ικανοποιητικούς», «πολύ καλούς», «εξαιρετικούς» προκαλώντας ανταγωνισμούς και συγκρούσεις εθίζοντας στη δουλοπρέπεια, την αυλοκολακεία και διαμορφώνοντας κλίμα υποταγής, αυστηρής πειθάρχησης και ελέγχου.

Αποσυγκέντρωση και «αυτονομία»

Τα νέα μέτρα του ΥΠΑΙΘΑ στοχεύουν στη διεύρυνση των αρμοδιοτήτων των διευθυντών και στην ενίσχυση της αποκέντρωσης ή για την ακρίβεια αποσυγκέντρωσης και ενίσχυσης των αρμοδιοτήτων των διευθυντών.

Σε αυτό το πλαίσιο εξαγγέλλεται και η μερική αναμόρφωση των προγραμμάτων σπουδών ανά περιοχή στα σχολεία της χώρας με την εισαγωγή μαθημάτων που θα αφορούν στην τοπική ιστορία (μια παλιά αποτυχημένη συνταγή) στη διδασκαλία της Ιστορίας και της Γεωγραφίας.

«Τη σχολική τη αυτονομία πρέπει να την δούμε να λαμβάνει χώρα και στα προγράμματα σπουδών Οι μαθητές θα πρέπει να μαθαίνουν περισσότερα στοιχεία για τη Γεωγραφία και την Ιστορία της περιοχής τους. Από την επόμενη χρονιά θα ξεκινήσουμε σε ένα μικρό ποσοστό της ύλης να αφήνουμε αυτό τον βαθμό ελευθερίας ανά διεύθυνση εκπαίδευσης με ταυτόχρονη εποπτεία από το ΙΕΠ», δήλωσε πρόσφατα ο «εκσυγχονιστής» των πιο συντηρητικών και αποτυχημένων μέτρων, υπουργός Παιδείας Κ. Πιερρακάκης. Σε αυτή την κατεύθυνση οι 116 Διευθύνσεις Πρωτοβάθμιας και Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης της χώρας, σε συνεργασία με τις τοπικές κοινωνίες και αρχές, θα σχεδιάσουν προγράμματα διδασκαλίας τοπικής Ιστορίας και Γεωγραφίας που θα υποβάλλονται για έγκριση στο ΙΕΠ.

Ένα νήμα συνδέει την περιβόητη «αυτονομία» και «αποκέντρωση» των σχολείων με βασικό στόχο της κυβέρνησης την παραπέρα πρόσδεση της εκπαίδευσης στους Δήμους, την καθήλωση των κρατικών δαπανών για την εκπαίδευση και τη μετάθεση του κόστους λειτουργίας των σχολικών μονάδων στους δήμους και ουσιαστικά στους εργαζόμενους, με την επιβολή τοπικής φορολογίας και εν τέλει η διείσδυση εταιριών – χορηγών.

Η παιδαγωγική και η διδακτική οδηγούνται στο να υποταχθούν σε μια νέα αντίληψη, που έχει σχέση περισσότερο με την επιχειρηματική λογική, αφού το σχολείο θα λειτουργεί με κριτήριο την εξεύρεση κονδυλίων και πρέπει να προσαρμόζει τη λειτουργία του σ’ αυτήν την προοπτική. Στο όνομα του «αποτελεσματικού σχολείου» και του ανταγωνισμού με βάση τα κριτήρια της αγοράς, είναι ορατός ο κίνδυνος δημιουργίας σχολείων πολλών και διαφορετικών ταχυτήτων, με αποτέλεσμα τη δημιουργία γκρίζων μορφωτικών ζωνών στις ήδη γκρίζες κοινωνικές περιοχές.

Ιεραρχία – Κανιβαλισμός – άβουλοι εκπαιδευτικοί

Η εφαρμογή των μέτρων  που προωθεί το υπουργείο Παιδείας θα έχει σημαντικές επιπτώσεις, όπως την περιθωριοποίηση του Συλλόγου Διδασκόντων και τη διάβρωση κάθε έννοιας συλλογικότητας, την κατίσχυση ενός αυταρχικού, συγκεντρωτικού και ιεραρχικού μοντέλου διοίκησης με ιεραρχήσεις και διακρίσεις στο εκπαιδευτικό προσωπικό (αναπληρωτές – μόνιμοι – μέντορες – σύμβουλοι  σχολικής ζωής και άλλα). Επιβάρυνση της γραφειοκρατίας με αύξηση των διοικητικών διαδικασιών και των εργαλείων αξιολόγησης σε βάρος του παιδαγωγικού ρόλου και έργου.

Διευθυντάκος με «δ» μικρό»!

Παρά την ενίσχυση των αρμοδιοτήτων και εξουσιών των διευθυντών κυρίως απέναντι στους εκπαιδευτικούς ο ρόλος τους παραμένει ως άχαρος διεκπεραιωτής τη κυβερνητικής πολιτικής με βάση τις αποφάσεις ΕΕ και ΔΝΤ που διαλύει το δημόσιο σχολείο σαρώνοντας δικαιώματα εκπαιδευτικών και μαθητών. Από αυτή την άποψη ο νέος διευθυντής υποβαθμίζεται ακόμα περισσότερο σε διευθυντάκο με «δ» μικρό», υποτακτικό ενός ιεραρχικού γραφειοκρατικού μηχανισμού της εκπαίδευσης εχθρικού και καταπιεστικού προς τους εκπαιδευτικούς. Ένα γκαουλάιτερ, μαντρόσκυλο, της εξουσίας που υλοποιεί άκριτα την εκπαιδευτική πολιτική της κυβέρνησης.

Ένας διοικητικός μηχανισμός και στελέχη που υλοποιούν την κυβερνητική πολιτική υιοθετώντας  τις αντιδραστικές πρακτικές του εκφοβισμού, της τρομοκράτησης και των απειλών  και της ποινικοποίησης των αγώνων, με τα χουντικής κοπής μέτρα των πειθαρχικών διώξεων των συνδικαλιστών και των απεργών συναδέλφων, με τις αγωγές εναντίον των συνδικαλιστικών οργάνων κλπ. Επιβεβαιώνεται στην πράξη ότι απαξιώνουν  και τις συνταγματικά κατοχυρωμένες συνδικαλιστικές και πολιτικές ελευθερίες, έτσι ώστε η πολιτική της φτώχειας  που μετατρέπει το μισθό σε επίδομα και της συρρίκνωσης του δημόσιου σχολείου να συμπορεύεται με την αξιολόγηση, τις διώξεις και μέτρα καταστολής!

Η συλλογική δράση, ο ενιαίος και παρατεταμένος αγώνας  που υπερβαίνει τον ορίζοντα της εκπαίδευσης με κέντρο τον κόσμο της εργασίας, είναι πιο αναγκαίος από ποτέ άλλοτε.