Ο Τζανλουΐτζι Απόντε θέλει να γίνει το νέο αφεντικό της Ita Airways, το θνησιγενές διάδοχο σχήμα της Alitalia

Ένα σημαντικό κεφάλαιο στους καταστατικούς μύθους του καπιταλισμού καταλαμβάνουν οι αφηγήσεις για τον αυτοδημιούργητο επιχειρηματία, που με την επίνοια, την οξυδέρκεια και την προσωπική αίσθηση του συγχρονισμού, γνωρίζει πώς να εκμεταλλεύεται τις συγκυρίες και να δημιουργεί αυτοκρατορίες. Ο  Τζανλουΐτζι Απόντε, είναι ο εφοπλιστής που θέλει να γίνει το νέο αφεντικό της Ita Airways, το θνησιγενές διάδοχο σχήμα της Alitalia. Θέλει να συνεχίσει τον μύθο που τον θέλει να διαπρέπει στη ναυτιλία μετά την αγορά ενός μεταχειρισμένου πλοίου. Τώρα, με την αγορά μίας «πολυμεταχειρισμένης» και κακοπαθημένης θα λέγαμε αεροπορικής εταιρείας, θέλει μετά τις θάλασσες να κατακτήσει και τους αιθέρες.

Όχι όμως μόνος του: πίσω από την πρόταση της ναυτιλιακής εταιρείας του Msc για την εξαγορά της Ιta προηγήθηκε η συμφωνία του με τον γερμανικό αερομεταφορέα Lufthansa. Και δεν είναι λίγοι εκείνοι στην Ιταλία που πιστεύουν ότι ο μεγιστάνας των ναυτιλιακών απλώς δρα ως «λαγός» για τη γερμανική εταιρεία, ώστε να βάλει χέρι στον μεγάλο ιταλικό αερομεταφορέα, με το εκτεταμένο πτητικό πλέγμα και την τεράστια υλικοτεχνική υποδομή, που επί πολλά χρόνια αποτελεί το μήλον της έριδος για άλλες μεγάλες εταιρείες του κλάδου.

Ο γεννημένος στο Σορέντο την 27η Ιουνίου 1940 Απόντε είναι ο πρώτος εφοπλιστής στον κόσμο στον τομέα των εμπορευματοκιβωτίων, με την εταιρεία του, MSC, να εκτοπίζει με το tonnelage από τα 638 πλοία του τη δανέζικη Maersk σε μεταφορική ικανότητα τους τελευταίους μήνες (4284 εκατ. TEU έναντι 4282).  Είναι επίσης ιδιοκτήτης της τρίτης μεγαλύτερης εταιρείας στις κρουαζιέρες στον κόσμο (μετά τους γίγαντες Carnival και Royal Caribbean) και ένας από τους σημαντικότερους επενδυτές σε τερματικούς σταθμούς λιμένων σε όλο τον κόσμο, καθώς διαχειρίζεται 62 από αυτούς. 

Η ασυγκράτητη κερδοφορία που έφερε για τις μεταφορικές εταιρείες η πανδημία, καθιστά την εταιρεία του Απόντε, με τη δραστηριότητα σε 155 χώρες, με 493 και 70.000 υπαλλήλους, γραφεία να μη θυμίζει στο παραμικρό εκείνον τον «παρακατιανό» όμιλο που ξεκινούσε με ένα σκάφος το 1970 από τη Νάπολη την πορεία του προς την κορυφή. Ο Απόντε έχει πλέον εκποιήσει τις επενδύσεις του στο φυσικό αέριο και πετρέλαιο, στοχεύοντας αποκλειστικά στον τομέα των logistics, που όπως αποδείχθηκε τα τελευταία χρόνια αποτελεί τον πλέον ζωτικό παράγοντα για την κερδοφορία του παγκοσμίου Κεφαλαίου. Πλέον ο 81 ετών εφοπλιστής, μπορεί να ονειρεύεται πως και τα αεροπλάνα του, μετά τα κύματα των καραβιών του στη θάλασσα, θα σκίζουν τους αιθέρες και, εξόν από τα λιμάνια, θα κυριαρχεί πλέον και σε πολλούς αερολιμένες.

Ουσιαστικά ο Απόντε εμφανίζεται ως ο «καλός πατριώτης» που έρχεται ως από μηχανής Θεός να διασώσει την παραπαίουσα νέα αεροπορική εταιρεία. Η βραχεία πορεία της Ita, ήταν ειμαρμένο να κληρονομήσει τα «ανομήματα» και την χρεοκοπία της Alitalia, που έχει καταντήσει πλέον συνώνυμο της κατά συρροήν «χρεοκοπίας».  Μία εταιρεία, που ας μην ξεχνιόμαστε, παλιότερα κάποιοι άλλοι «καλοί πατριώτες εφοπλιστές» είχαν αναλάβει να τη διορθώσουν και να τη διασώσουν. Τώρα η πρόταση του Απόντε και στο βάθος η Lufthansa επαληθεύει τα σενάρια που προβλέπονταν. Να καταλήξει ο εθνικός αερομεταφορέας, με το μεγάλο διεθνές και ενδοσυνοριακό (και τουριστικότατο) πτητικό πρόγραμμα σε μία ξένη εταιρεία. Οι δύο μεγάλες ξένες εταιρείες που κονταρομαχούσαν γύρω από το κουφάρι της Alitalia ήταν η γαλλική Air France κι η γερμανική Lufthansa. Η συμφωνία Msc και Lufthansa δείχνει πως η πλάστιγγα, με «λαγό» τον Ιταλό εφοπλιστή έχει γύρει αποφασιστικά υπέρ των Γερμανών.

Η ιστορία της Alitalia της τελευταίας 20ετίας μοιάζει με το «χρονικό ενός προδιαγεγραμμένου θανάτου»: η εκτεταμένη ιδιωτικοποίηση του 2007,  που ουσιαστικά απαξίωσε την Alitalia, οι «γενναίοι καπεταναίοι» στη συνέχεια, η άφιξη των «χρυσοφόρων» σεΐχηδων κ.λπ. ήσαν τα εκάστοτε παραπετάσματα καπνού για να μεθοδευθεί το σχέδιο για την καταρράκωσή της και την οριστική διάλυση της Alitalia το 2021, που γέννησε το προβληματικό από κούνια βρέφος της, την Ita Airways. Μία εξέλιξη που είχε προκαλέσει αντιδράσεις πριν ακόμη και από τη δημιουργία της ΙΤΑ καθώς προέβλεπε καθήλωση πολλών αεροσκαφών, κατάργηση γραμμών και κυρίως μαζικές απολύσεις προσωπικού. Για φέτος, στις 2 Ιανουαρίου ο Άη Βασίλης έφερε σε άλλους 1.322 εργαζομένους ως δώρο μία επιστολή απόλυσης. Η νέα εταιρεία ακολούθησε καταλεπτώς την ίδια πεπατημένη να σωρεύει χρέη στην εταιρεία παρά την κερδοφορία των μετόχων.

Η απαξίωση της Alitalia εξυπηρετούσε κύρια το ευρωπαϊκό σχέδιο για  δημιουργία μόνο δύο αεροπορικών μονοπωλίων στους αιθέρες της ηπείρου.  Με τα χρόνια η Lufthansa και η Air France είχαν ήδη εξαγοράσει τις Sabena, KLM, Iberia. Ο άλλος «δυνατός» παίκτης στο παιγνίδι των αερομεταφορών στην Ευρώπη ήταν η British Airways, όμως η διαδικασία του  Brexit από το 2016 την έχει αφήσει στο περιθώριο, με τις δυνατότητες συσσώρευσης του αεροπορικού έργου να παραμένει μόνο σε ευρωπαϊκών συμφερόντων μονοπώλια. Έτσι, από την αρχή, η διελκυστίνδα μεταξύ Lufthansa και Air France ήταν ολοφάνερο πως αποσκοπούσε μόνο στον «θάνατο» της Alitalia και στη σκύλευση της υλικοτεχνικής υποδομής και του πτητικού της έργου. Με την εξαγορά και τον «εξορθολογισμό» που αναμένεται να ακολουθήσει είναι απολύτως βέβαιο πως πολλά δρομολόγια θα καταργηθούν και πολλές περιοχές, χωρίς τουριστικό ή μεταφορικό ενδιαφέρον, θα μείνουν απομονωμένες και θα οδηγηθούν σε μαρασμό (το παράδειγμα της «αγνοημένης» και «παραπεταμένης» αεροπορικά Σαρδηνίας είναι ενδεικτικό τα τελευταία χρόνια).

Η δημιουργία των μονοπωλίων αυτών πλέον είναι και με τη «βούλα» της ΕΕ, καθώς οι Βρυξέλλες, παρά την διένεξη με τη γερμανική εταιρεία για τα slots, έχουν άρει εν μέρει τις αντιρρήσεις για παραβίαση κανονισμών ανταγωνισμού είχαν απέναντι στη Lufthansa. Πλέον οι Βρυξέλλες δηλώνουν πως η Lufthansa είναι ελεύθερη να αγοράσει μετοχές άλλων εταιρειών, καθώς έχει επιστρέψει πάνω από το 75% της κρατικής βοήθειας που έλαβε κατά τη διάρκεια της κρίσης του Covid. Αυτή ήταν η σιβυλλική απάντηση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, που όμως απέφυγε να σχολιάσει τα της Ιta Airways. Η εκπρόσωπος των Βρυξελλών δίχως να αναφέρει ειδικά την ιταλική εταιρεία, διευκρίνισε όμως ότι σύμφωνα με τους κανόνες της ΕΕ αίρεται η απαγόρευση εξαγορών για τον γερμανικό αερομεταφορέα.

Από την πλευρά της, η Ita Airways επιβεβαίωσε ότι έλαβε την εκδήλωση ενδιαφέροντος από τον όμιλο MSC και τη Lufthansa για την εξαγορά του πλειοψηφικού πακέτου της εταιρείας έστω κι εάν δεν έχει προταθεί ακόμη κάποιο ποσόν (λόγος γίνεται για 1,2-1,4 δισεκ.ευρώ). Η ανακοίνωση αναφέρει απλώς ότι ο όμιλος MSC συμφώνησε με τη Lufthansa τη συμμετοχή του στη συνεργασία με όρους που θα καθοριστούν με τη δέουσα προσοχή. Τόσο ο όμιλος MSC όσο και η Lufthansa έχουν εκφράσει την επιθυμία να διατηρήσει η ιταλική κυβέρνηση ένα μειοψηφικό μερίδιο στην εταιρεία, φυσικά για ευνόητους λόγους: το ιταλικό κράτος (κι ο Ιταλός φορολογούμενος) πάλι θα χρειασθεί να προστρέξει για να στηρίξει την Ita όταν η νέα διοίκηση τη ρίξει πάλι έξω, έχοντας κερδοσκοπήσει. Το  διοικητικό συμβούλιο της Ita θα εξετάσει τις λεπτομέρειες της εκδήλωσης ενδιαφέροντος σε προσεχή συνεδρίαση.

Από την πλευρά της, το άλλο μονοπώλιο Air France-KLM σημειώνει πως θα παρακολουθεί στενά τις εξελίξεις σχετικά με την επιστολή εκδήλωσης ενδιαφέροντος της MSC-Lufthansa για την απόκτηση πλειοψηφικού πακέτου μετοχών στην Ita και πως η ίδια παραμένει προσηλωμένη στη δημιουργία μιας ισχυρής συνεργασίας με την Ita Airways.

Η στρατηγική της MSC και της Lufthansa,  όπως περιγράφεται στο σχέδιο που έχουν υποβάλλει κι υποστηρίζουν ότι θα υλοποιήσουν, βασίζεται σε τρεις πυλώνες: μεταφορά επιβατών, εμπορευματικές μεταφορές και ναυλωμένες πτήσεις (και επιβατών και φορτίων) με βάση τα αεροδρόμια της Ρώμης (Φιουμιτσίνο) και του Μιλάνου (Λινάτε και Μαλπένσα).

Συνεπώς την ερχόμενη άνοιξη, είναι πιθανό να ολοκληρωθεί το μελετημένη από καιρό και δρομολογημένη προσεκτικά χαριστική βολή στην αγωνία της Alitalia. Ο ιταλικός αερομεταφορέας θα θυσιασθεί στον βωμό της μονοπωλιακής συσσώρευσης στην Ευρώπη. Η μόνη εναλλακτική σε αυτό το σενάριο της απόλυτης υποτέλειας, της απώλειας ενός εθνικού συμβόλου, όπως ήταν για πολλές δεκαετίες η Alitalia είναι μόνο η εθνικοποίηση. Αυτό  που ζητούσαν οι εργαζόμενοι εδώ και χρόνια, χωρίς όμως να υπάρχει ανταπόκριση στην αγωνία τους και ούτε και συμπάθεια και έγνοια για τη διάσωση της αεροπορικής εταιρείας από τις τόσες κυβερνήσεις  τα τελευταία δεκαπέντε χρόνια, που «εργάσθηκαν» για το ξεπούλημά της. Ο θρίαμβος του μονοπωλιακού καπιταλισμού, που καρπώνεται όλους τους πόρους μιας χώρας  και του κράτους – διαχειριστή του, δεν θα μπορούσε να βρει καλύτερο παράδειγμα από αυτό της Alitalia.

Γιώργης-Βύρων Δάβος

πηγή: kosmodromio.gr