Με μεγάλο ενδιαφέρον παρακολούθησαν οι φίλοι, που γέμισαν το ΣΗΜΑ χτες το βράδυ, την παρουσίαση της ποιητικής συλλογής του Βάιου Κανδήλα «Άγραφοι Χάρτες».

Την παρουσίαση της ποιητικής συλλογής έκανε η Μαρία Δανιήλ. Η Αλεξία Καλαντζή απήγγειλε από τη συλλογή τα ποιήματα «Κανόνας», «Νήμα», «Μαγνήτες» και «Αμυχή», ενώ ο ίδιος ο Βάιος Κανδήλας το ποίημα «Άγρια μαργαρίτα».

Την βιβλιοπαρουσίαση συνόδευσε μουσικά η Λένα Γολεμάτη με τα τραγούδια «Εγώ δεν είμαι ποιητής» (Ν. Παπάζογλου), «So long Marianne» (Λ. Κοέν), «Η πιο όμορφη θάλασσα» (Θ. Μικρούτσικου-Ν. Χικμέτ), «Φωτιά στο λιμάνι» και «Αερικό» (Π. Παυλίδη). Η εκδήλωση ολοκληρώθηκε με την παρουσίαση μελοποιημένου ποιήματος «Πρόλογος» του Βάιου Κανδήλα από τη Ντία Νικήτα.

Κατά γενική ομολογία, όσοι βρέθηκαν χτες στο ΣΗΜΑ απόλαυσαν μια εξαιρετική από κάθε άποψη εκδήλωση.

Παραθέτουμε την παρουσίαση της ποιητικής συλλογής από τη Μαρία Δανιήλ:

Αρχίζοντας ανάποδα, από το τέλος της ποιητικής συλλογής, διαβάζω το βιογραφικό που επέλεξε ο Βάιος Κανδήλας για να μας παρουσιάσει τον εαυτό του. Ούτε τριάντα λέξεις καλά-καλά. Διαβάζω, λοιπόν:

«Ο Βάιος Κανδήλας γεννήθηκε το 1985 και μεγάλωσε στην Καρδίτσα. Σπούδασε παιδαγωγικά και εργάζεται ως δάσκαλος. Ζει και δημιουργεί στην Αθήνα. Η παρούσα ποιητική συλλογή είναι η πρώτη του».

Συγκρατημένος και σεμνός ο Βάιος όταν μιλάει για τον εαυτό του, παρέλειψε πολλά στο βιογραφικό του. Εγώ θα δώσω δυο επιπλέον πληροφορίες που νιώθω ότι έχουν άμεση σχέση με τη συγκεκριμένη ποιητική συλλογή. Η πρώτη είναι ότι ασχολείται με το να γράφει ποιήματα από τότε που ήταν φοιτητής στο πανεπιστήμιο του Βόλου, που έβλεπε τη θάλασσα καθημερινά κι έγραφε τα πρώτα του ποιήματα στον κυματοθραύστη του λιμανιού. Πέρασαν πάνω από είκοσι χρόνια για να τολμήσει να εκδώσει την πρώτη του ποιητική συλλογή. Κι η αλήθεια είναι πως άργησε. Αυτά τα είκοσι χρόνια είναι πάρα πολλά. Η δεύτερη πληροφορία είναι ότι τα περισσότερα χρόνια ως δάσκαλος τα πέρασε στην Ικαρία και στην Κρήτη. Μ’ αυτά μπορούμε ίσως να προσεγγίσουμε την καταλυτική παρουσία της θάλασσας σ’ αυτή την πρώτη ποιητική του συλλογή.

«Άγραφοι Χάρτες», λοιπόν, η πρώτη του ποιητική συλλογή. Ναυτικούς χάρτες μάς είπε ότι είχε στο νου όταν έδινε αυτόν τον τίτλο στη συλλογή του. «Χάρτες» για το συναίσθημα που είναι πλούσιο, ορισμένο και καίριο και «Άγραφοι» για τα ταξίδια της ζωής που δεν τελειώνουν, που συνεχίζει κανείς να ταξιδεύει μέχρι να χαραχτεί η πορεία του. Ας ακούσουμε πώς προσεγγίζει το θέμα των «Άγραφων Χαρτών» στα ποιήματα «Κανόνας» και «Νήμα».

Το περιεχόμενο της ποιητικής συλλογής είναι η γυναίκα. Που τη θαυμάζει και την προσεγγίζει μέσα από τον έρωτα, αλλά και τη φιλία, μέσα από την προσπάθειά της να ορίσει τον εαυτό της, μέσα από σχέσεις που εγχαράχτηκαν βαθιά μέσα του. Μ’ ένα συναίσθημα βαθύ κι υπόρρητο. Η γυναίκα όχι μόνο σαν όψη αλλά κυρίως σαν ψυχή. Που διαχέεται και ενυπάρχει σ’ όλα τα ποιήματα μ’ έναν άκρως ευγενικό τρόπο, σαν οπτασία, σαν πνεύμα, διαθλασμένη ηλιαχτίδα, αντηλιά.

Έχουμε ένα δημιουργό που γράφει λαϊκά περιγράφοντας περισσότερο θύμησες, σχέσεις που τον έχουν ενθουσιάσει αλλά και τον έχουν πονέσει, ανείπωτα και ανεκπλήρωτα όνειρα. Και κατά δήλωσή του, τα πρόσωπα στα οποία αναφέρεται δεν είναι πλάσματα της φαντασίας του. Όλα τα πρόσωπα είναι υπαρκτά.

Στα ποιήματά του δεν περιγράφει το αστικό τοπίο. Είναι γεμάτα φύση, θάλασσα, αγέρηδες, κύματα, φάρους, πέλαγα, ξάρτια και κατάρτια σε βαθμό που ο 14σύλλαβος στίχος του να θυμίζει Νίκο Καββαδία. Η φύση είναι η κλωστή που υφαίνεται ο καμβάς των ποιημάτων του. Με τη θάλασσα να είναι κομβικό στοιχείο. Που την έχει ζήσει και την υμνεί ποιητικά. Που γοητεύει. Με τη διαρκή κίνηση. Από την ηρεμία της μέχρι και τη φουρτούνα της. Με το βουβό της κύμα αλλά και την απεραντοσύνη της. Με την αέναη εναλλαγή των χρωμάτων της. Υποδήλωση της ίδιας της ζωής αλλά και του ανθρώπου που μπορεί να μοιάζει ήρεμος, αλλά μέσα του βράζει και εκρήγνυται. Υποδήλωση της διαρκούς πορείας προς την πραγμάτωση.

Ιδιαίτερο στοιχείο μέσα στα ποιήματα το φως. Το φως ως αποκάλυψη. Ως προσπάθεια να καταλάβει ο ποιητής πίσω απ’ αυτά που βλέπει και να τα αποδώσει όσο μπορεί ουσιαστικότερα. Φως καθάριο της ημέρας και της απαντοχής της νύχτας. Της γλύκας του μισοφέγγαρου και του αναστοχασμού της δύσης. Υποσχετικό φως της αυγής, εφαλτήριο για καινούριους δρόμους. Κι όπως χαρακτηριστικά λέει, θέλει να κρατήσει ένα βλέμμα «να μ’ οδηγάει ως την αυγή στο επόμενο ξανά».

Ο Βάιος Κανδήλας -ίσως και λόγω επαγγέλματος- χειρίζεται τη γλώσσα μ’ έναν απλό και λαϊκό τρόπο, χωρίς διανοουμενίστικη εκζήτηση και λεκτικούς ακροβατισμούς που συναντά κανείς εύκολα σε νεότερους και παλιότερους ποιητές. Η γλώσσα του είναι σμιλεμένη και εύχρηστη. Διαλέγει τις λέξεις προσεκτικά, σαν άσπρες πέτρες στην παραλία

Παρ’ όλα αυτά η κληρονομιά του δασκάλου τρύπωσε σ’ ελάχιστους τύπους, χωρίς να παραλλάξει την «ευεξία» και ευστοχία των στίχων του. Λέξεις όπως «αιθάλη», «κορεσμός», «προσδοκία» κλπ δεν αλλάζουν μία δημοτική που δαμάζεται στα χέρια του ποιητή.

Ο στίχος των Άγραφων Χαρτών έχει μέτρο και ομοιοκαταληξία. Υπάρχει μάλιστα όλων των ειδών η ομοιοκαταληξία: σταυρωτή, πλεκτή, ζευγαρωτή και ζευγαροπλεκτή. Αυτό θα μπορούσε ν’ αποτελεί δεσμευτικό στοιχείο. Όμως κάτι τέτοιο δεν ισχύει, όπως δεν ίσχυσε για τους μεγάλους ποιητές μας. Προς θεού, δεν συγκρίνουμε τον Βάιο Κανδήλα με ιερά ποιητικά τέρατα. Απλώς σημειώνουμε ότι δεν τρόμαξε μπροστά στην ομοιοκαταληξία και αντί να προσφύγει στον «ελεύθερο στίχο» προτίμησε την ομοιοκαταληκτική ευφωνία. Όταν τον ρωτήσαμε γιατί προτίμησε τη δυσκολία της ομοιοκαταληξίας μπροστά στην «ευκολία» του ελεύθερου στίχου που συνηθίζεται σήμερα, πήραμε μιαν απροσδόκητη απάντηση. Όχι, δεν είναι γιατί ήθελε να αντιπαραβάλει μια παλιότερη ποιητική φόρμα στις σύγχρονες καταστάσεις. Είναι γιατί είχε στο μυαλό του νέους ανθρώπους -από το φιλικό, το εργασιακό, το συγγενικό του περιβάλλον- που δεν έχουν σχέση με την ποίηση. Για να τους κάνει κοινωνούς, λοιπόν, στην ποιητική διαδικασία, προτίμησε κάτι που τους είναι οικείο. Κι αυτό είναι η ευφωνία της ομοιοκαταληξίας.

Τα ποιήματά του είναι γεμάτα με εικόνες. Καθάριες και κρυστάλλινες. Καθώς συνδυάζει μάλιστα εικόνες οπτικές με ακουστικές ακόμη και με οσφρητικές, και τις δένει με εκπληκτικές μεταφορές (παλαίστρα η ανάσα μας, το άγγιγμα κλαγγή – με νήμα μου το γέλιο σου – να υφάνω το όνειρο – στο άρωμά σου τη μνήμη μου κυλάω – νίκησες τις άγκυρες που σ’ είχαν φυλακίσει – ο άνεμος έστεκε να σε δει κ.ά. πολλές), πετυχαίνει να δίνει στα πράγματα, τις καταστάσεις, τις σχέσεις τη βαθύτερη ουσία τους και να μας ξαφνιάζει ευχάριστα και δυνατά, καθώς στίχοι-διαμάντια ξεπροβαίνουν μπροστά μας.

Ας πάρουμε μια ιδέα γι’ αυτά από το ποίημα «Μαγνήτες».

Διαβάζοντας κάποιος του Άγραφους Χάρτες εύκολα αντιλαμβάνεται ότι ευγενική του στάση ξεχειλίζει. Ο ποιητής παίρνει τις λέξεις με αγάπη, τις ξεπλένει στην όμορφη πλευρά της ζωής. Δεν θα βρούμε στους στίχους του κακοβουλία, αμαρτία, οπισθοβουλία, κακότητα και μικρότητα

Σε πολλά ποιήματα, με τρόπο καίριο αλλά και απροσδόκητο, υπάρχουν στίχοι με συμπυκνωμένη φιλοσοφική στάση, αποφθέγματα κοινωνικής σκέψης και συμπεριφοράς. Διαβάζουμε μερικούς:

«να φτιάξουμε στα άστρα / ψηφιδωτό που όνειρα θα έχει για χαλίκια»

«η απόρριψη είναι ταυτόχρονα μια άλλη επιλογή
κι ένα ταξίδι αν χάθηκε, άλλο ταξίδι αρχίζει»

«η ζωή δεν είναι μια σελίδα
που αν την κόψεις θα χαθεί από την αγκαλιά σου»

«ο χρόνος χέρια έβγαλε και ψάχνει να μας πνίξει»

«μην περιμένεις όνειρα που πριν έχεις πληγώσει
δεν σου αξίζει να ζητάς ενός κεριού φωτιά»

«όσο μακριά κι αν θες να πας κι άλλο μακριά θα υπάρχει».

Από τους στίχους του ΒΚ απουσιάζει η απαισιοδοξία με τον φαταλιστικό της χρωματισμό. Ακόμα κι όταν υπάρχει πόνος από αδικαίωτα κι ανεκπλήρωτα όνειρα, φροντίζει να τον αποκαθάρει στην κολυμπήθρα της ζωής, να ξεπλύνει τη νύχτα στο φως της ημέρας.

Θα κλείσουμε την παρουσίαση της συλλογής με δύο ακόμη ποιήματα και τρία τραγούδια.

Τα ποιήματα είναι η «Αμυχή» και η «Άγρια μαργαρίτα», με τη σημείωση ότι οι «Κρηνίδες» που υπάρχουν στην «Αμυχή» είναι χωριό στην Καβάλα.

Επίσης, το τελευταίο από τραγούδια είναι ποίημα του Βάιου που δεν περιέχεται στη συγκεκριμένη συλλογή. Δημοσιεύτηκε στα Αντιτετράδια και το έντυσε με μουσική η Ντία Νικήτα.

Καλοταξίδευτη η πρώτη ποιητική σου συλλογή, Βάιε!