Οι Αρχιτεκτονικοί Διαγωνισμοί Μελετών (Εθνικοί και Διεθνείς) είναι μια θεσμοθετημένη από παλιά διαδικασία που ακολουθείται στα περισσότερα σημαντικά τεχνικά έργα, είτε αυτά είναι κτιριακά, είτε πολεοδομικά ή χωροταξικά. Το ρυθμιστικό πλαίσιο λειτουργίας αυτών των διαγωνισμών έχει αλλάξει πολλές φορές, τελευταία φορά το 2011. Πρόκειται για μια διαδικασία που ακολουθείται διεθνώς, όχι για λόγους εξασφάλισης κάποιων «συντεχνιακών δικαιωμάτων» των Αρχιτεκτόνων, αλλά ακριβώς για να εξασφαλίσει την ευρύτερη δυνατή διαφάνεια και την καλύτερη δυνατή επίλυση προκειμένου για έργα που θα «ζήσουν» πολλά χρόνια, θα σηματοδοτήσουν τις πόλεις και το περιβάλλον και με αυτή την έννοια θα χρησιμοποιούνται από όλους. Αυτά στη θεωρία, γιατί στην πράξη συχνά προκύπτουν ερωτηματικά ή σκοπιμότητες αυτού ή του άλλου είδους. Πάντως το βέβαιο είναι πως μέχρι στιγμής είναι η «δημοκρατικότερη» διαδικασία δημιουργίας έργων που «απευθύνονται σε όλο το λαό».
Το προηγούμενο διάστημα έγινε αρκετός θόρυβος και όχι άδικα για έργα όπως η ανάπλαση της Ομόνοιας, ο Μεγάλος Περίπατος, η τσιμεντόστρωση διαδρόμων στην Ακρόπολη, αλλά και οι επαπειλούμενες αναπλάσεις των Αρχαιολογικών Χώρων του Φιλοπάππου και της Ακαδημίας Πλάτωνος, του Λόφου του Στρέφη, του Εθνικού Κήπου κλπ. Έργα που ακριβώς έγιναν (ή πρόκειται να γίνουν) χωρίς κανενός είδους διαγωνισμό, αλλά με απ’ ευθείας ανάθεση σε τρίτους, με «μελέτες» του εργολάβου ή του «χορηγού».

Στις 19/5 έγινε γνωστή Υπουργική Απόφαση του Υφυπουργού Περιβάλλοντος και Ενέργειας που θα δημοσιευτεί στην Εφημερίδα της Κυβέρνησης και θα γίνει Νόμος του Κράτους, που αλλάζει το πλαίσιο διενέργειας των Αρχιτεκτονικών Διαγωνισμών, δηλαδή τον προηγούμενο Νόμο. Για μια ακόμα φορά στα χρόνια της κρίσης με υπουργικές αποφάσεις τροποποιείται το υφιστάμενο Νομοθετικό Πλαίσιο, χωρίς να συζητηθεί στη Βουλή, χωρίς να ερωτηθεί ο Σύλλογος Αρχιτεκτόνων, χωρίς καμία δημόσια διαβούλευση, τόσο απλά, τόσο αντιδημοκρατικά, τόσο ξετσίπωτα!

Δεν θα αναλωθούμε με την αναλυτική παρουσίαση του νέου Νόμου, η ουσία του όμως και τα νέα (άριστα;) ήθη που φέρνει φαίνονται στις δυο τελευταίες παραγράφους του δεύτερου άρθρου του:
«3. Η εξαίρεση από την υποχρέωση διενέργειας διαγωνισμού μελετών για αξιόλογο τεχνικό έργο της προηγουμένης παραγράφου (2), είναι δυνατή με απόφαση του κυρίου του έργου, υπό την προϋπόθεση ότι προηγουμένως έχει γνωμοδοτήσει θετικά το οικείο Συμβούλιο Αρχιτεκτονικής ύστερα από σχετική αίτηση. Στην περίπτωση αρνητικής γνωμοδότησης, ο κύριος του έργου μπορεί να προσφύγει ενώπιον του ΚΕΣΑ/Υ.Π.ΕΝ.
Προκειμένου το οικείο ΣΑ ή το ΚΕΣΑ να γνωμοδοτήσει σχετικά με το αίτημα εξαίρεσης, συνεκτιμά αναλόγως όλες τις παραμέτρους του θέματος, τη σπουδαιότητά του, την τυχόν δωρεά μελέτης, το χρονοδιάγραμμα χρηματοδότησης για την υλοποίησή του κ.λ.π.
Εφόσον αξιόλογο τεχνικό έργο, κατά τις παραπάνω παραγράφους, ή και η μελέτη του εντάσσονται για χρηματοδότηση σε ΕΣΠΑ ή στο Ταμείο Ανάκαμψης ή συγχρηματοδοτείται από την Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων ή υλοποιείται μέσω ΣΔΙΤ, εξαιρείται από την υποχρέωση διενέργειας αρχιτεκτονικού διαγωνισμού.»

Μέχρι τώρα τις αποφάσεις για τις προκρινόμενες, βραβευόμενες κλπ λύσεις που διαγωνίζονταν λάμβανε κριτική επιτροπή Αρχιτεκτόνων με συμμετοχή εκπροσώπων διαφόρων φορέων, που δεχόταν φυσικά την πίεση του κυρίου του έργου, αλλά ήταν σχετικά αμερόληπτη. Από αύριο το οικείο ΣΑ (Συμβούλιο Αρχιτεκτονικής) ή το ΚΕΣΑ (Κεντρικό Συμβούλιο Αρχιτεκτονικής-δευτεροβάθμιο όργανο) μπορεί μόνο να εγκρίνει ή όχι την μια και μοναδική παρουσιαζόμενη μελέτη, θεωρητικά μόνο, εάν του ζητηθεί από τον κύριο του έργου και εάν δεν ανήκει στις περιπτώσεις χρηματοδότησης της παραγράφου 4. Το Χρηματιστικό Κεφάλαιο παίρνει πλέον τις αποφάσεις, παρακάμπτοντας τις «χρονοβόρες» και άρα περιττές δημοκρατικές διαδικασίες, κλείνοντας στόματα και σαλαμοποιώντας τις μελλοντικές αναπλάσεις και έργα στο ρυθμό του Κέρδους και των «Επενδυτών»!

πηγή: Λαϊκός Δρόμος