Χρήστος Κάτσικας

Οι αλλαγές στην ιδιωτική εκπαίδευση στοχεύουν τη δημόσια

Στον επόμενο τόνο η ώρα θα είναι: vouchers!

            Το Νοέμβριο του 2018, στο Κέντρο Πολιτισμού «Ελληνικός Κόσμος», ο Κυριάκος Μητσοτάκης παρουσίασε το πρόγραμμα της Νέας Δημοκρατίας για την Παιδεία. Εκείνο που προκάλεσε εντύπωση και σχολιάστηκε ιδιαίτερα τότε ήταν η μαζική προσέλευση ιδιοκτητών ιδιωτικών σχολείων από όλη την Ελλάδα.

            Περίπου δυο χρόνια αργότερα, σήμερα, ο πρόεδρος της Ομοσπονδίας Ιδιωτικών Λειτουργών (ΟΙΕΛΕ), Μιχάλης Κουρουτός, δήλωσε ότι «υπάρχουν σχολάρχες που χρηματοδοτούν τη Ν.Δ.». Η συνέχεια ήταν ακόμη χειρότερη. Σύμφωνα με έγγραφα από την Επιτροπή Διαφάνειας της Βουλής για τη χρηματοδότηση των κομμάτων, δεν πρόκειται για ιδιωτική πρωτοβουλία χορηγίας. Οι εν λόγω επιχειρηματίες έχουν μετατρέψει τα ίδια τα εκπαιδευτήριά τους, τα σχολεία τους, σε χρηματοδοτικά κέντρα της ΝΔ.

            Δεν είναι η πρώτη φορά που καταγγέλλεται η στενή σχέση της Ν.Δ. με τους ιδιοκτήτες των ιδιωτικών σχολείων η οποία, συνήθως, διαπιστώνεται είτε από τις προνομιακές μεταξύ τους επαφές ή από την -πάντα- ευνοϊκή πολιτική στάση απέναντι στους συγκεκριμένους παράγοντες της ιδιωτικής εκπαίδευσης.

            Ωστόσο, τώρα, με την ψήφιση του νομοσχεδίου για την ιδιωτική εκπαίδευση, με το οποίο αφενός τα ιδιωτικά σχολεία αποκτούν χαρακτηριστικά μεγάλων επιχειρήσεων, με δυνατότητα να εμπορεύονται κάθε είδους υπηρεσία που έχει άμεση ή έμμεση σχέση με την εκπαίδευση και αφετέρου κάμπτεται η δημόσια εποπτεία και συντρίβονται οι εργασιακές σχέσεις των εκπαιδευτικών, μια νέα μαύρη σελίδα γράφτηκε στην εκπαίδευση με τεράστιες συνέπειες στο χώρο της Παιδείας.

            Το νομοσχέδιο που έγινε νόμος του κράτους δεν αφορά απλά ένα ρουσφέτι στους σχολάρχες και δεν αφορά μόνο και αποκλειστικά την ιδιωτική εκπαίδευση. Αποτελεί το προοίμιο για την συνολική απορρύθμιση και ιδιωτικοποίηση της εκπαίδευσης. Εξάλλου ο Σύνδεσμος Ιδιωτικών Σχολείων (ΣΙΣ) ο οποίος δεν δίστασε να χαρακτηρίσει το νέο νόμο για την ιδιωτική εκπαίδευση με τον απολύτως ενδεικτικό τίτλο «Ημέρα Ελευθερίας» κατέληξε στην φρικιαστική ευχή «η ημέρα αυτή να είναι ο προπομπός για περισσότερη ελευθερία και στο δημόσιο εκπαιδευτικό σύστημα».

            Ο νόμος  της κυβέρνησης Μητσοτάκη για την ιδιωτική εκπαίδευση υπήρξε μια πολύ ευχάριστη και απροσδόκητη έκπληξη για όσους πιστεύουν στη λεγόμενη «ελεύθερη γονεϊκή επιλογή». Οι «οβιδιακές» αλλαγές στην ιδιωτική εκπαίδευση έρχονται να στρώσουν το έδαφος για ανάλογες αλλαγές στη δημόσια εκπαίδευση.

            Η υπουργός Παιδείας Νίκη Κεραμέως το είπε καθαρά καθώς θεωρεί αφενός ότι εκφράζει την τάξη που εκπροσωπεί και αφετέρου η ΝΔ βρίσκεται στα πάνω της και παίζει ουσιαστικά χωρίς αντίπαλο. Τι είπε η υπουργός; «Δίνουμε νόημα και υπόσταση στο δικαίωμα της γονεϊκής επιλογής που προβλέπει το Σύνταγμα, στο δικαίωμα που έχει κάθε γονέας να επιλέξει αν θα στείλει το παιδί του στο δημόσιο ή στο ιδιωτικό σχολείο». Τι σημαίνει αυτό στα απλά ελληνικά; «Κουπόνια» ή «vouchers»

Σε παγκόσμιο επίπεδο η επιχείρηση για την πλήρη ιδιωτικοποίηση του εκπαιδευτικού συστήματος

            Πριν από τρία χρόνια, τον Φλεβάρη – Μάρτη του 2017, με λίγες μέρες διαφορά δόθηκαν στη δημοσιότητα οι κατευθύνσεις του Συνδέσμου Ελλήνων Βιομηχάνων (ΣΕΒ), των σχολαρχών (ιδιοκτήτες ιδιωτικών σχολείων) και του ΟΟΣΑ για τη δημόσια εκπαίδευση. Οι βασικές προτάσεις και των τριών, οι οποίες σχεδόν ταυτίζονται, μπορούν να συνοψιστούν 1. Στην αυτονομία σχολικών μονάδων-ενίσχυση της αυτονομίας των διοικήσεων των σχολείων στη λήψη αποφάσεων που αφορούν τη διαμόρφωση του εκπαιδευτικού προγράμματος και τη διαχείριση του προϋπολογισμού του σχολείου (αυτοχρηματοδότηση των σχολείων στο πλαίσιο της «αυτονομίας» και κατηγοριοποίησή τους ανάλογα με τις επιδόσεις ή τις εγγραφές) 2. Διευθυντές μάνατζερ με συμμετοχή γονέων, μαθητών και τοπικών φορέων στη διοίκηση του σχολείου. 3.  Αξιολόγηση-λογοδοσία σχολείου και εκπαιδευτικών 4. Κουπόνια-vouchers, 5. Αναγνώριση του γονεϊκού δικαιώματος στην ελεύθερη επιλογή εκπαίδευσης και 6.  Επιχειρηματικοποίηση και ιδιωτικοποίηση της εκπαίδευσης.

            Η χρήση του όρου της γονεϊκής ελευθερίας από τους εγχώριους και διεθνείς νεοφιλελεύθερους για να λειτουργήσουν τέτοιου είδους πολιτικές στην εκπαίδευση δεν αποτελεί τίποτε περισσότερο και τίποτε λιγότερο από εσκεμμένη παραπλάνηση της κοινωνίας. Κάθε ευρώ που πηγαίνει στα κουπόνια θα αφαιρείται από το δημόσιο σχολείο. Βαθμιαία τα δημόσια σχολεία θα καταρρεύσουν και ιδιωτικοί φορείς θα ξεφυτρώνουν σαν μανιτάρια παντού. Επιπλέον, όπου εφαρμόστηκαν vouchers, σταδιακά τα ιδιωτικά εκπαιδευτήρια αύξαναν τις τιμές των διδάκτρων, με αποτέλεσμα να μην επαρκούν τα χρήματα των κουπονιών στους γονείς που έπρεπε να συμπληρώσουν από την τσέπη τους. Η περιβόητη «ελευθερία επιλογής» αφορά αποκλειστικά αυτούς που αφορούσε πάντοτε: τους έχοντες και κατέχοντες. Με τον τρόπο αυτό γίνεται αντιληπτό ότι η εκπαίδευση μετατρέπεται σε εμπόρευμα και η ψευδεπίγραφη δήθεν επιλογή των γονέων μεταβάλλεται σε εφιάλτη, καθώς τα λίγα σχολεία της ελίτ θα συνεχίσουν να χαρίζουν τίτλους και πρόσβαση σε ανώτερη εκπαίδευση και εργασία σε ελάχιστους τυχερούς, την ώρα που η συντριπτική πλειονότητα των μαθητών θα εξαθλιώνονται εκπαιδευτικά σε διαλυμένες ημικρατικές/ιδιωτικές δομές και θα οδηγούνται με μαθηματική ακρίβεια στην ανεργία, ή στις χαμηλότερα αμειβόμενες θέσεις εργασίας.

            Στη χώρα μας η στρατηγική αυτή έχει ξεκινήσει να εφαρμόζεται από το 2010. Διόλου τυχαία, ταυτόχρονα με την έναρξη της χειρότερης κρίσης στη μεταπολεμική της ιστορία, άρχισε η σταδιακή απορρύθμιση της εκπαίδευσης με σειρά νόμων που είχαν στόχο την αποδυνάμωση του δημόσιου εκπαιδευτικού συστήματος και την εισαγωγή όρων ασύδοτης αγοράς στον χώρο της Παιδείας.

            Τι είναι τα περίφημα vouchers και τι έχει δείξει η διεθνής εμπειρία από την εφαρμογή τους

            Αυτό το οποίο ισχυρίζονται οι θιασώτες των vouchers είναι η βελτίωση των μαθησιακών αποτελεσμάτων. Συνοψίζοντας τις σημαντικότερες πτυχές της εφαρμογής του προγράμματος vouchers με βάση έρευνες Αμερικανικών, Σουηδικών και Βρετανικών πανεπιστημίων που, αν και με διαφορετικές θεωρητικές αναφορές, καταλήγουν σχεδόν ομόφωνα στα ακόλουθα συμπεράσματα:

            Σε έρευνες που διεξήχθησαν την τελευταία εικοσαετία σε Σουηδία, Βρετανία, Νέα Υόρκη, Λουιζιάνα, Κλήβελαντ, Μιλγουόκι, δηλ, στις περιοχές που εφαρμόζονται συστηματικά για πολλά χρόνια τέτοιου είδους προγράμματα, καταρρίφθηκε το επιχείρημα ότι το πρόγραμμα vouchers βελτιώνει τις επιδόσεις των μαθητών. Τα δεδομένα των ερευνών δείχνουν ότι τα μαθησιακά αποτελέσματα των ιδιωτικών σχολείων που εφαρμόζουν vouchers και των δημόσιων δεν έχουν στατιστική διαφορά.

            Η κατεύθυνση κρατικών κονδυλίων για τα vouchers αποδυναμώνει αισθητά τα δημόσια σχολεία, με αποτέλεσμα αρκετά να οδηγούνται σε κλείσιμο. Εντυπωσιακό είναι το συμπέρασμα της ερευνήτριας της Εκπαιδευτικής Οικονομίας Helen F. Ladd (School Vouchers: a critical view), η οποία παρατηρεί στην κατακλείδα του άρθρου της ότι, όχι μόνο τα προγράμματα αυτά δεν φέρνουν καλύτερα μαθησιακά αποτελέσματα, αλλά απορροφούν κρίσιμους πόρους από τη δημόσια εκπαίδευση και διευρύνουν τις εκπαιδευτικές ανισότητες.