γράφει ο Μπεν Τσάπμαν

Ενώ οι ηγέτες της ΕΕ κατέληξαν τελικά σε συμφωνία αυτή την εβδομάδα για ένα περιορισμένο εμπάργκο στο ρωσικό πετρέλαιο, τα ευρωπαϊκά δεξαμενόπλοια φορτωμένα με ρωσικό αργό έχουν πραγματοποιήσει ένα όλο και πιο προσοδοφόρο εμπόριο.

Η ανάλυση των δεδομένων ναυτιλίας Refinitiv από την ομάδα καταπολέμησης της διαφθοράς Global Witness δείχνει ότι τρεις μεγάλες ναυτιλιακές χώρες της Ευρώπης – η Ελλάδα, η Κύπρος και η Μάλτα – έχουν αυξήσει γρήγορα την ποσότητα ρωσικού πετρελαίου που μετέφεραν κάθε μήνα από την έναρξη του πολέμου.

Τον Φεβρουάριο, όταν τα στρατεύματα του κ. Πούτιν εισέβαλαν στην Ουκρανία, εταιρείες και πλοία που συνδέονται με τις τρεις χώρες μετέφεραν 31 εκατομμύρια βαρέλια ρωσικού πετρελαίου. Τον Μάιο, ο αριθμός αυτός είχε εκτιναχθεί στα 58 εκατομμύρια βαρέλια. Συνολικά, τα πλοία που συνδέονται με την Ελλάδα, τη Μάλτα και την Κύπρο έχουν μεταφέρει 178 εκατομμύρια βαρέλια, αξίας 17,3 δισεκατομμυρίων δολαρίων (13,9 δις £) σε τρέχουσες τιμές για το ρωσικό αργό, από τον Φεβρουάριο.

Στην αρχή του πολέμου, τα πλοία που συνδέονται με αυτές τις χώρες μετέφεραν λίγο περισσότερο από το ένα τρίτο των εξαγωγών πετρελαίου από ρωσικά λιμάνια. Μέχρι τον Μάιο, ο αριθμός αυτός είχε εκτιναχθεί στο μισό.

Η Anastassia Fedyk, καθηγήτρια οικονομικών στο Haas School of Business στο UC Berkeley, είπε ότι τα ευρήματα ήταν «πολύ ανησυχητικά».

«Η ΕΕ μπορεί να ασκήσει πίεση πάνω στη Ρωσία λόγω του ανελαστικού ενεργειακού εφοδιασμού: είναι δύσκολο και δαπανηρό για τη Ρωσία να εκτρέψει την ενέργειά της αλλού. Το να επιτρέπεται σε πλοία με σημαία ΕΕ να μεταφέρουν ρωσικό πετρέλαιο υπονομεύει τη διαπραγματευτική δύναμη της ίδιας της ΕΕ.

«Ένα εμπάργκο πετρελαίου πρέπει να είναι εμπάργκο πετρελαίου, και αυτό δεν είναι εμπάργκο πετρελαίου», είπε η κ. Fedyk, η οποία είναι μέλος της Διεθνούς Ομάδας Εργασίας για τις Ρωσικές Κυρώσεις και συνδιοργανωτής της πρωτοβουλίας Economists for Ukraine.

 «Πρόκειται για μια πολιτική που θα μειώσει εν μέρει τις παραδόσεις πετρελαίου ενώ παράλληλα θα προωθήσει κάποιες διαρθρωτικές αλλαγές στη βιομηχανία εφοδιασμού πετρελαίου», είπε.

Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, τελικά, ανακοίνωσε την Τρίτη σχέδια να απαγορεύσει τις θαλάσσιες εισαγωγές ρωσικού αργού στο εμπορικό μπλοκ, αλλά τα μέτρα θα τεθούν σε ισχύ σταδιακά, σε μήνες, και έχουν αποδυναμωθεί σημαντικά εξ αιτίας της διαμάχης μεταξύ των κρατών μελών της ΕΕ.

Το ρωσικό πετρέλαιο θα συνεχίσει να ρέει στην Ευρώπη από έναν αγωγό μέσω της Ουγγαρίας και, μετά από άσκηση πιέσεων από ναυτιλιακά συμφέροντα στην Ελλάδα, τη Μάλτα και την Κύπρο, θα επιτραπεί σε σκάφη και εταιρείες νηολογημένα στην ΕΕ να συνεχίσουν να μεταφέρουν πετρέλαιο από ρωσικά λιμάνια σε χώρες εκτός ΕΕ.

Αυτό σημαίνει ότι οι εταιρείες της ΕΕ μπορούν να συνεχίσουν να επωφελούνται από τη διευκόλυνση στη μεταφορά ρωσικού πετρελαίου σε χώρες όπως η Ινδία και η Κίνα, οι οποίες έχουν αποδειχθεί πρόθυμοι αγοραστές για το αργό πετρέλαιο που η Ευρώπη δεν θέλει πλέον.

Η Κίνα είναι πλέον ο μεγαλύτερος εισαγωγέας ρωσικού πετρελαίου, καθώς έχει αυξήσει τις αγορές της από την έναρξη του πολέμου.

Επειδή πολλές εταιρείες απέφευγαν έκτοτε το ρωσικό αργό, η μειοψηφία των εταιρειών που είναι πρόθυμες να συνεχίσουν να το αποστέλλουν είναι σε θέση να εισπράττουν τέλη προφυλακτήρα. Ένα μεγάλο δεξαμενόπλοιο που αναχωρεί από το Primorsk θα μπορούσε να εισπράξει 32.500 δολάρια την ημέρα από την Παρασκευή, σε σύγκριση με λιγότερα από 10.000 δολάρια πριν από την εισβολή, είπε μια πηγή της ναυτιλιακής βιομηχανίας.

Εμπειρογνώμονες και υπεύθυνοι της (αντιρωσικής) εκστρατείας προειδοποίησαν ότι η αποτυχία των Ευρωπαίων ηγετών να σταματήσουν τα ελεγχόμενα από την ΕΕ πλοία που μεταφέρουν φορτίο της Ρωσίας θα αφήσει ένα κενό στο μερικό εμπάργκο.

Η αναταραχή της ΕΕ έχει επίσης τιμωρήσει τους ευρωπαίους καταναλωτές, επειδή οι αγορές ανέβασαν τις τιμές του πετρελαίου για εβδομάδες με την προσδοκία ότι θα ανακοινωθεί ένα σκληρό εμπάργκο, είπε η κ. Fedyk. «Οι απλοί πολίτες στις ευρωπαϊκές χώρες πλήρωναν περισσότερα για το ρωσικό πετρέλαιο χωρίς να τιμωρούν πραγματικά τη Ρωσία – στην πραγματικότητα αυξάνοντας μόνο τα έσοδα της Ρωσίας για τον πόλεμο, όπως καυχήθηκε ανοιχτά το ρωσικό υπουργείο Οικονομικών», είπε. Η εξαίρεση των θαλάσσιων κυρώσεων είναι αντιπαραγωγική και θα πρέπει να επανεξεταστεί επειγόντως, πρόσθεσε η κ. Fedyk.

Ενώ ορισμένες εταιρείες, όπως η Shell και η BP, προσπάθησαν να αποστασιοποιηθούν δημόσια από τις βιομηχανίες πετρελαίου και φυσικού αερίου της Ρωσίας, άλλες έχουν παρέμβει για να καλύψουν την ρωγμή. Μεταξύ αυτών είναι εταιρείες που ανήκουν σε μερικούς από τους πλουσιότερους ολιγάρχες της ναυτιλίας της Ελλάδας.

Δεν υπάρχει καμία ένδειξη ότι κάποια από τις εταιρείες ή οι ιδιοκτήτες τους έχουν παραβιάσει κυρώσεις ή κάποιο νόμο. Ωστόσο, τα στοιχεία εγείρουν ερωτήματα σχετικά με την αποτελεσματικότητα των διεθνών προσπαθειών για οικονομική πίεση του καθεστώτος του κ. Πούτιν και τερματισμό της αιματοχυσίας στην Ουκρανία.

Ο πρώην υπουργός Οικονομικών της Ελλάδας, Γιάνης Βαρουφάκης, δήλωσε ότι οι πλοιοκτήτες της χώρας είχαν έννομο συμφέρον να εμποδίσουν οποιαδήποτε διακοπή της πώλησης ρωσικού πετρελαίου.

Ωστόσο, υποστήριξε ότι η βιομηχανία δεν συνεισφέρει «σχεδόν τίποτα» στην ελληνική οικονομία, επειδή τα πλοία της είναι συχνά νηολογημένα σε άλλες χώρες και τα κέρδη διατηρούνται offshore, πέρα ​​από τις δυνατότητες της ελληνικής κυβέρνησης.

Ο Louis Goddard, ανώτερος σύμβουλος έρευνας δεδομένων στην Global Witness, δήλωσε: «Από την εισβολή στην Ουκρανία, τα ευρωπαϊκά πετρελαιοφόρα δεν συνέχισαν απλώς το θανατηφόρο εμπόριο ρωσικού πετρελαίου: το αύξησαν.

«Πλοία που συνδέονται με την Ελλάδα, την Κύπρο και τη Μάλτα κοροϊδεύουν την προσπάθεια της ΕΕ να επιβάλει κυρώσεις στην πολεμική μηχανή του Πούτιν, διατηρώντας τη ροή μετρητών προς τη Ρωσία καθώς οι ένοπλες δυνάμεις της χώρας συνεχίζουν να χτυπούν την Ουκρανία.

«Για να κλείσει αυτό το κενό, η ΕΕ πρέπει να σταθεί σθεναρά ενάντια σε λόμπι από όλα τα κράτη μέλη με κεκτημένα συμφέροντα στο ρωσικό εμπόριο πετρελαίου και να θέσει περιορισμούς στη ναυτιλία στο επίκεντρο του καθεστώτος κυρώσεων».

Ο Benjamin L Schmitt, επιστημονικός συνεργάτης στο Πανεπιστήμιο του Χάρβαρντ και ανώτερος συνεργάτης στο Κέντρο Ανάλυσης Ευρωπαϊκής Πολιτικής, είπε ότι η αδυναμία της Ευρώπης να απαγορεύσει πλήρως το ρωσικό πετρέλαιο σημαίνει ότι «η Μόσχα θα συνεχίσει να αισθάνεται ανεπαρκή πίεση για να υποχωρήσει στις συνεχιζόμενες φρικαλεότητες της κατά της ουκρανικής κυριαρχίας».

Καθώς οι τιμές του πετρελαίου έχουν αυξηθεί απότομα, το Κρεμλίνο έχει δει μια τεράστια ώθηση στα οικονομικά του, καταγράφοντας πλεόνασμα ρεκόρ στο ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών τον Απρίλιο.

Η ρωσική κυβέρνηση βρίσκεται σε καλό δρόμο να λάβει μια άνευ προηγουμένου εισροή μετρητών 250 δισεκατομμυρίων δολαρίων φέτος, δήλωσε ο Clay Lowery, αντιπρόεδρος του Ινστιτούτου Διεθνών Χρηματοοικονομικών.

πηγή: Independent