του Γιώργου Κ. Καββαδία*

Από το νέο σχολικό έτος, που αρχίζει την επόμενη εβδομάδα, τρεις νέοι θεσμοί εισάγονται σε όλα τα Δημοτικά, Γυμνάσια και Λύκεια της χώρας: οι Παιδαγωγικοί Σύμβουλοι/Μέντορες, οι Ενδοσχολικοί Συντονιστές και οι Όμιλοι.

Οι μύθοι…

Σχετικά με τους νέους θεσμούς, ο ο γενικός γραμματέας του υπουργείου Παιδείας, Αλέξανδρος Κόπτσης επισημαίνει, ότι «στόχος είναι να αποκτηθεί πρωτίστως μία οργανωσιακή, πολυεπίπεδη και συνεργατική κουλτούρα στα σχολεία, να αναβαθμιστεί το σχολικό πρόγραμμα, να παρασχεθεί μία ποιοτικότερη εκπαίδευση, να εκσυγχρονίσουμε το εκπαιδευτικό μας σύστημα, να εξαλείψουμε στεγανά και παθογένειες του παρελθόντος». Οι παραπάνω καινοτομίες, υπογραμμίζει ο Α. Κόπτσης, αποσκοπούν «ώστε το σχολείο να γίνει ενδιαφέρον, δημιουργικό, ευχάριστο, χρήσιμο, χρηστικό, αποτελεσματικό και αποδοτικό».

… και η πραγματικότητα

Σε μια εκπαιδευτική κοινότητα τσακισμένη από τα χαστούκια των μνημονίων, πτωχευμένη, ζαλισμένη από την πανδημία, ζορισμένη από την τηλε-«εκπαίδευση», πιεσμένη από τις εξαντλητικές “οδηγίες” – “αναθέσεις” του υπουργείου Παιδείας, με την απειλή της αξιολόγησης – χειραγώγησης, το υπουργικό επιτελείο, με υποσχέσεις και ωραιολογίες επιδιώκει να αλλοιώσει την πραγματικότητα.

Γιατί και τρεις αυτοί θεσμοί εντάσσονται στη διαδικασία της αξιολόγησης τόσο του σχολείου, όσο και του κάθε εκπαιδευτικού χωριστά, στηρίζονται στην απλήρωτη επιπλέον εργασία, καταστρατηγούν το διδακτικό και εργασιακό ωράριο των εκπαιδευτικών, κατηγοριοποιούν τα σχολεία, όπως έχει αποδειχτεί εκεί που εφαρμόζονται (π.χ. Αγγλία). Από την άλλη πλευρά, οι εξωδιδακτικές υποχρεώσεις των εκπαιδευτικών πολλαπλασιάστηκαν στον έσχατο βαθμό. Σαν να μην αρκούσε το δυστοπικό περιβάλλον που κυριαρχεί στις δύσκολες τάξεις, όπου οι εκπαιδευτικοί δίνουν καθημερινή μάχη για να κρατήσουν τα σχολεία σε κανονική λειτουργία ρισκάροντας την υγεία τους, σωματική και ψυχική. Προφανώς αγνοεί το υπουργείο πως ο χώρος δράσης των εκπαιδευτικών είναι η ζωντανή τάξη και όχι το γραφείο και η γραφειοκρατία του. Παράλληλα επιδιώκουν την πολυδιάσπαση του συλλόγου διδασκόντων σε φατρίες και κυνηγούς μορίων, με υποσχέσεις για πιθανή «εξέλιξη» σε στελέχη της εκπαίδευσης ή μια καλή βάση στην ατομική αξιολόγηση.

Συγκεκριμένα, το ΦΕΚ προβλέπει:

 Οι «εκπαιδευτικοί όμιλοι» να οριστούν ως τις 25/9 με κατάθεση ετήσιου προγραμματισμού, εκθέσεις αξιολόγησης, απουσιολόγιο μαθητών, βεβαιώσεις επιτυχούς παρακολούθησης (πώς άραγε;) και να λειτουργούν εκτός ωραρίου, μετά το κανονικό ημερήσιο πρόγραμμα, το ελάχιστο 2 ώρες τη βδομάδα. Πίσω από φληναφήματα περί “δημιουργικής απασχόλησης και ελεύθερης έκφρασης” η κυβέρνηση προωθεί τη λογική των δεξιοτήτων κι όχι της ολόπλευρης μόρφωσης και στρώνει το έδαφος για την αξιολόγηση των σχολείων και την ατομική, ενώ μιλάμε ουσιαστικά για απλήρωτη επέκταση του διδακτικού και εργασιακού ωραρίου.

Οι Ενδοσχολικοί Συντονιστές (Συντονιστές Τάξεων ή Συντονιστές Γνωστικών Πεδίων) είναι «όργανα συντονισμού του εκπαιδευτικού έργου σε επίπεδο σχολικής μονάδας». Και εδώ ο καθένας από αυτούς «…ασκεί τα καθήκοντά του εκτός του διδακτικού ωραρίου, αλλά εντός του εργασιακού ωραρίου του και δεν απαλλάσσεται από εξωδιδακτικές εργασίες και εφημερίες». Με κριτήρια προσοντολογίου ένας εκπαιδευτικός αναλαμβάνει το ρόλο του ελεγκτή των άλλων για το τρέξιμο της ύλης και της υλοποίησης του αναλυτικού προγράμματος, για την εφαρμογή καινοτόμων πρακτικών κ.ά. Καταργείται κάθε έννοια παιδαγωγικής ελευθερίας, παραγνωρίζεται το πολιτισμικό κεφάλαιο των μαθητών και, κυρίως, υπονομεύεται η δυνατότητα διεκδίκησης των αιτημάτων μαθητών και εκπαιδευτικών για τη μείωση της ύλης, την κατάργηση της τράπεζας θεμάτων και της ΕΒΕ κλπ. Κι εδώ υπάρχει επιπλέον φόρτος εργασίας, καθώς στα καθήκοντά τους περιλαμβάνονται μηνιαίες συναντήσεις με τον σύμβουλο εκπαίδευσης και τους εκπαιδευτικούς του σχολείου, δειγματικές διδασκαλίες, καθώς και γραφειοκρατική δουλειά (εκθέσεις αξιολόγησης κλπ). Δεν αποτελεί τίποτε παραπάνω από μια ακόμη «διαβάθμιση» – διάσπαση στο «σώμα» του συλλόγου διδασκόντων, έναν ακόμη πολιορκητικό κριό στην αξιολόγηση των εκπαιδευτικών.

Ο Παιδαγωγικός Σύμβουλος – Μέντορας «ασκεί (και αυτός) τα καθήκοντά του εκτός του διδακτικού ωραρίου του, αλλά εντός του εργασιακού ωραρίου του και δεν απαλλάσσεται από εξωδιδακτικές εργασίες και εφημερίες». Και εδώ ο εργασιακός φόρτος είναι τεράστιος (από τη γραφειοκρατία μέχρι τις δειγματικές διδασκαλίες) και φυσικά άμισθος. Ο μέντορας έχει την ευθύνη της ένταξης του νέου συναδέλφου στο σχολικό πλαίσιο. Αν και παρουσιάζεται ως θεσμός υποστήριξης των νέων εκπαιδευτικών, στην πραγματικότητα είναι θεσμός ελέγχου και εναρμόνισής τους με το δοσμένο πλαίσιο υλοποίησης των νόμων, των εγκυκλίων, της πολιτικής που εφαρμόζει η εκάστοτε κυβέρνηση. Διαμορφώνει ομαδοποιήσεις και εξουσιαστικές βαθμίδες μέσα στα σχολεία, διαιρώντας τους συλλόγους των εκπαιδευτικών και αποδυναμώνοντας τη συνοχή και την ισοτιμία των μελών τους. Και αυτοί οι μέντορες -εκπαιδευτικοί επιλεγμένοι από τον διευθυντή-, θα πριμοδοτούνται με μόρια, στην ανταγωνιστική πορεία τους προς την ιεραρχική πυραμίδα. Στόχος είναι η αποκοπή των νέων συναδέλφων από τις συλλογικές διαδικασίες και διεκδικήσεις, αλλά και η εδραίωση ενός ακόμα αξιολογικού θεσμού στο σχολείο.

Συλλογικότητα – Αντίσταση

Οι νέες υπουργικές αποφάσεις δεν είναι μεμονωμένες ρυθμίσεις, αλλά κομμάτια νόμων που σε πλήρη εναρμόνιση με την πολιτική της ΕΕ και του ΟΟΣΑ, αλλάζουν το DNA της δημόσιας εκπαίδευσης. Οι νόμοι αυτοί αποτελούν συνέχεια των νόμων του ΣΥΡΙΖΑ, άρχισαν να εφαρμόζονται την επόμενη χρονιά, διαλύουν το δημόσιο σχολείο και ενισχύουν την ιδιωτική εκπαίδευση.

Ο αγώνας μας για παιδαγωγική ελευθερία και δημοκρατία, καθώς και για την εργασιακή μας αξιοπρέπεια σε ένα δημόσιο σχολείο που μορφώνει όλα τα παιδιά οφείλει να είναι διαρκής και ανυποχώρητος για να φράξουμε τον δρόμο στην επέλαση των βαρβάρων!

Χρειάζεται και τώρα το εκπαιδευτικό κίνημα να αντισταθεί σε αυτή την προσπάθεια διαχωρισμού και διάσπασης των εκπαιδευτικών σε πρόθυμους και μη, να πιάσουμε το νήμα από την περσινή χρονιά και να προχωρήσουμε.  Η Απεργία-Αποχή από πέρυσι δείχνει τον δρόμο.

Έχουν χρέος οι διευθυντές και διευθύντριες των σχολείων να μην ορίσουν υπεύθυνους παιδαγωγικών ομίλων – μέντορες – ενδοσχολικούς συντονιστές.

Έχουν χρέος οι εκπαιδευτικοί να προασπίσουν τα εργασιακά τους δικαιώματα και να μην αποδεχτούν έναν ανάλογο ρόλο, συμβάλλοντας στην υλοποίηση της ατομικής αξιολόγησης και της αξιολόγησης του σχολείου τους. Μονόδρομος η αντίσταση στην αξιολόγηση για την υπεράσπιση της δημόσιας εκπαίδευση.

* Ο Γιώργος Κ. Καββαδίας είναι φιλόλογος στο 3ο ΓΕΛ Κερατσινίου, μέλος του ΔΣ της ΕΛΜΕ Πειραιά, μέλος της ΣΕ του περιοδικού «Αντιτετράδια της Εκπαίδευσης» του Εκπαιδευτικού Ομίλου