του Γιώργου Κ. Καββαδία*
Η παρακολούθηση της διδασκαλίας από τους νέους επιθεωρητές συνιστά μια «θεατρική παράσταση, όπου περισσεύει η υποκρισία.
Οι θιασώτες της «αξιολόγησης», αν ρίξουν μια ματιά στην ιστορία της εκπαίδευσης και του επιθεωρητισμού, εύκολα θα διαπιστώσουν ότι με την αξιολόγηση κατακερματίζεται τόσο η προσωπικότητα του εκπαιδευτικού, όσο και η εκπαιδευτική διαδικασία. Αποτελεί μια αυταρχική διαδικασία που κατηγοριοποιεί τους εκπαιδευτικούς σε «μη ικανοποιητικούς» «ικανοποιητικούς», «πολύ καλούς», «εξαιρετικούς» προκαλώντας ανταγωνισμούς και συγκρούσεις εθίζοντας στη δουλοπρέπεια, την αυλοκολακεία και διαμορφώνοντας κλίμα υποταγής, αυστηρής πειθάρχησης και ελέγχου. Επιδιώκει να μετατρέψει τους εκπαιδευτικούς σε «άβουλους και μοιραίους», «yes men», υπαλλήλους που πάσχοντας από μόνιμη οσφυοκαμψία ευθυγραμμίζονται με την εκπαιδευτική πολιτική της εκάστοτε κυβέρνησης και την επίσημη κρατική διδακτική.

Πέρα από τους μύθους της εξουσίας, η αλήθεια είναι ότι η επιστημονική συγκρότηση, η παιδαγωγική κατάρτιση και η διδακτική ικανότητα δεν είναι ποσοτικά μεγέθη που μπορούν να μετρηθούν. Γι’ αυτό και δεν υπάρχουν μέθοδοι ή κριτήρια «αντικειμενικά» και «αξιοκρατικά». H εκπαιδευτική διαδικασία και ο εκπαιδευτικός δεν μπορούν να διασπαστούν σε επιμέρους αξιολογούμενα στοιχεία και να μετρηθούν μέσα από 2 – 3 επισκέψεις του Σύμβουλου Εκπαίδευσης Επιστημονικής Ευθύνης στην τάξη.

Για αυτό και η παρακολούθηση της διδασκαλίας από τους νέους επιθεωρητές συνιστά μια «θεατρική παράσταση, όπου περισσεύει η υποκρισία., όπως αποτυπώνεται στην ελληνική και διεθνή βιβλιογραφία. Σε προχθεσινό (1 – 12 – 2023 ) άρθρο της ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗΣ επιδιώκεται ο ευτελισμός και η γελοιοποίηση των εκπαιδευτικών με τον χαρακτηριστικό και απαξιωτικό τίτλο: «Μαθητές με «σκονάκι» από τον καθηγητή». Σε αυτό αναφέρεται μεταξύ άλλων: «Γελούσε η Μαρία, µαθήτρια λυκείου της Αττικής, όταν έδειξε στους γονείς της το «σκονάκι» που τους έδωσε προ ημερών ο φιλόλογος στο σχολείο για να προετοιμαστούν για το σημερινό μάθημα στη Νεοελληνική Γλώσσα. Οι γονείς της από την πλευρά τους, πενηντάρηδες και οι δύο, θυμήθηκαν τα δικά τους σχολικά χρόνια. Ο λόγος για τις οδηγίες προετοιμασίας, το… σκονάκι, που δίνουν εκπαιδευτικοί στους μαθητές τους όταν είναι να τους επισκεφθεί ο σύμβουλος εκπαίδευσης στην τάξη για να αξιολογήσει τον τρόπο διδασκαλίας τους…

Σύμφωνα με μαρτυρίες μαθητών και γονιών στην «Κ», μεταξύ των συστάσεων που κάνουν οι εκπαιδευτικοί στους μαθητές ενόψει της επίσκεψης του σχολικού συμβούλου, είναι να συμμετάσχουν όλοι στο μάθημα και να μη φοβούνται να σηκώσουν το χέρι ακόμη κι αν δεν είναι σίγουροι πως είναι σωστή η απάντησή τους. «Μου θύμισε τη δικιά μου εποχή, όταν ήμουν μαθητής στο δημοτικό σχολείο και επρόκειτο να έλθει ο επιθεωρητής στο μάθημα», ανέφερε χθες στην «Κ» 53χρονος γονιός 16χρονου μαθητή λυκείου. «Εγώ δεν το πήρα άσχημα. Κάποιοι άλλοι ωστόσο γονείς, νεότεροι από εμένα, διαμαρτυρήθηκαν στη διεύθυνση του σχολείου ότι η αξιολόγηση πρέπει να μη φαλκιδεύεται», πρόσθεσε ο γονιός.»

Με την αξιολόγηση επιστρέφουμε στην εποχή του επιθεωρητισμού, όταν ένας δάσκαλος δεχόταν αιφνιδιαστική επίσκεψη επιθεωρητή, ειδοποιούσε τους/τις συναδέλφους των γειτονικών σχολείων χρησιμοποιώντας το συνθηματικό «ο ιέραξ είναι εδώ». Με τους εκπαιδευτικούς να βρίσκουν χίλιους δυο τρόπους για να παρουσιάσουν αρεστή εικόνα στον επιθεωρητή που δεν είχε καμιά σχέση με την εκπαιδευτική πραγματικότητα.

Την περίοδο του Εθνικού διχασμού στην Κρήτη, ένας επιθεωρητής δημοτικής εκπαίδευσης ανέβαινε μ’ ένα μουλάρι σ’ ένα ορεινό και δύσβατο χωριό, για να επιθεωρήσει τον εκεί δάσκαλο. Στον δρόμο που πήγαινε συναντά έναν αγωγιάτη και τον ρωτά:

«Δε μου λες, πατριώτη, ο δάσκαλος τι είναι; Βενιζελικός ή βασιλικός;».
«Βενιζελικός», απαντά ο αγωγιάτης.
«Α, το γαϊδούρι» σχολίασε ο επιθεωρητής.
Ο αγωγιάτης όμως ήταν Βενιζελικός και φίλος του δασκάλου και έτρεξε να μεταφέρει στο δάσκαλο τη στιχομυθία.
«Το και το, δάσκαλε. Σε είπε γαϊδούρι».
Την επομένη μπαίνει ο επιθεωρητής στην τάξη και ρωτά το δάσκαλο ποιο είναι το μάθημα της ημέρας.
«Τα σημεία της στίξεως», απαντά ο δάσκαλος.
«Ας δούμε, λοιπόν, τι ξέρουν τα παιδιά», λέει ο επιθεωρητής.
Ο δάσκαλος σήκωσε ένα μαθητή στον πίνακα, τον Σήφη, και του είπε να γράψει τη φράση:
Ο επιθεωρητής είπε, ο δάσκαλος είναι γαϊδούρι.
Αφού, έκπληκτος ο μαθητής, το έγραψε, τον ρωτά ο δάσκαλος:
«Ποιος είναι, παιδί μου, γαϊδούρι;».
«Ο δάσκαλος», ψέλλισε ο μαθητής.
«Και ποιος το είπε;».
«Ο επιθεωρητής, κύριε».
«Ωραία», είπε ο δάσκαλος. «Βάλε ακόμα ένα κόμμα».
Ο επιθεωρητής, είπε ο δάσκαλος, είναι γαϊδούρι.
Μόλις τελείωσε ο μαθητής, τον ρωτά ο δάσκαλος:
«Ποιος είναι τώρα, παιδί μου, το γαϊδούρι;».
«Ο επιθεωρητής», απαντά δειλά ο μαθητής.
«Και ποιος το είπε;»
«Ο δάσκαλος», απαντά ο μαθητής.
Οπότε στρέφεται ο δάσκαλος στην τάξη και λέει:
«Είδατε παιδιά τι κάνουν τα κόμματα; Πότε βγάζουν γάιδαρο τον επιθεωρητή και πότε το δάσκαλο»!

Στον δρόμο της αντίστασης
Ξαναγυρίζοντας στο άρθρο της ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗΣ διαβάζουμε: «Πάντως, η αξιολόγηση των εκπαιδευτικών, έχοντας ξεκινήσει από τους νεοδιόριστους, προχωράει με αργούς ρυθμούς. Το κλίμα είναι υποτονικό για όλη τη διαδικασία, τη στιγμή μάλιστα που, όπως έχει παρουσιάσει η «Κ», το νέο επιτελείο του υπουργείου Παιδείας σχεδιάζει βελτιωτικές αλλαγές. Συγκεκριμένα, όπως δήλωσε χθες στην «Κ» σύμβουλος εκπαίδευσης στην Κρήτη, «ακόμη αξιολογούμε εκπαιδευτικούς που διορίστηκαν το 2020 και το 2021. Ξεκινάμε από όσους είναι κοντά στη συμπλήρωση διετίας και πρέπει να μονιμοποιηθούν, αλλά έχουμε και πολλές αρνήσεις εκπαιδευτικών οι οποίοι δηλώνουν απεργία – αποχή από την αξιολόγηση. Έτσι, προχωρούμε σε όσους έχουν σειρά και θα “επιστρέψουμε” στους “αρνητές”. Εάν επιμείνουν στην απόφασή τους θα συντάξουμε πρακτικό, το οποίο θα αναρτηθεί στην πλατφόρμα αξιολόγησης. Από εκεί και πέρα, δεν γνωρίζουμε πώς θα προχωρήσει η διαδικασία με τον “αρνητή” εκπαιδευτικό».

Οι εκπαιδευτικοί έχουν κάθε δικαίωμα να αντισταθούν στον ασφυκτικό έλεγχο του νεο-επιθεωρητισμού. Γιατί «ο δάσκαλος που θα υποχρεωθεί να καταπνίξει τη σκέψη του θα γίνει διπλά σκλάβος ή θα καταντήσει ένας ψυχικά ανάπηρος άνθρωπος, ανίκανος να μορφώσει άλλους» (Δ. Γληνός). Με τη συλλογική τους αντίσταση, στέλνουν μήνυμα ότι ο εκπαιδευτικός έχει χρέος να επιτελεί -με ελεύθερη σκέψη και αίσθημα κοινωνικής ευθύνης- το έργο του δασκάλου και όχι το έργο του σκυμμένου, υποταγμένου υπάλληλου ιδεολογίας.

Στην πράξη η αξιολόγηση έχει απορριφθεί από την μεγάλη πλειοψηφία του κλάδου και ότι –παρά τον αυταρχισμό, τις διαρκείς απειλές και την καταστολή με την οποία αντιμετωπίζει τους εκπαιδευτικούς το υπουργείο αυτά τα χρόνια- παραμένει άταφος νεκρός. Ο επιθεωρητισμός δεν έχει καμία θέση στο σχολείο. Και δεν έχει κανένα άλλο περιεχόμενο και ρόλο πέραν της χειραγώγησης, του εκφοβισμού και της πειθάρχησης. Για αυτό δεν υποστέλλουμε τη σημαία του αγώνα!

Βαδίζουμε στον δρόμο της απεργίας – αποχής και του ενιαίου παρατεταμένου αγώνα!

Το εκπαιδευτικό κίνημα δε θα επιτρέψει σε κανέναν «αξιολογητή» να περάσει τις πύλες των σχολείων.

Aπορρίπτοντας την «αξιολόγησή» τους, απορρίπτουμε την αξιο (κατά)λόγηση – χειραγώγηση και κατηγοριοποίηση εκπαιδευτικών και σχολείων. Υπερασπιζόμαστε το Δημόσιο Σχολείο, την παιδαγωγική και επαγγελματική μας αξιοπρέπεια και προοπτική.

«Το ζήτημα πια έχει τεθεί. Ή θα συνεχίζουμε να γονατίζουμε ή θα υψώσουμε άλλον πύργο, ατίθασο απέναντί τους»

Μ. Κατσαρός (Κατά Σαδδουκαίων).

* Ο Γιώργος Κ. Καββαδίας είναι φιλόλογος στο 3ο ΓΕΛ Κερατσινίου, μέλος της ΣΕ του περιοδικού «Αντιτετράδια της Εκπαίδευσης» του Εκπαιδευτικού Ομίλου.