Πανέμορφα εντυπωσιακά παλάτια, μεγάλα σύγχρονα κοινοβούλια και κρατικά μέγαρα έχουν ξεφυτρώσει σαν μανιτάρια σε πολλές χώρες της Αφρικανικής ηπείρου, της πλέον φτωχής του πλανήτη. Πίσω από την ανέγερση όμως των κρατικών κτηριακών εγκαταστάσεων βρίσκεται το Πεκίνο, το οποίο, σίγουρα, σύμφωνα με δυτικούς ειδικούς, το κάνει με το αζημίωτο.

Σύμφωνα με μια μελέτη του 2020 της αμερικανικής δεξαμενής σκέψης Heritage Foundation, τουλάχιστον 186 κυβερνητικά κτίρια στην Αφρική έχουν χρηματοδοτηθεί και κατασκευαστεί -τουλάχιστον εν μέρει- από την Κίνα. Αυτός ο αριθμός αυξήθηκε γρήγορα τις τελευταίες δύο δεκαετίες, καθώς η οικονομία της Κίνας έχει γίνει πιο εύρωστη. Ενδεικτικά, πολλές χώρες, όπως η Μοζαμβίκη, το Λεσότο, η Γουινέα-Μπισάου και το Μαλάουι έχουν τώρα νέα κοινοβούλια χάρη στο Πεκίνο.

Το Μπουρούντι απέκτησε ένα προεδρικό μέγαρο 22 εκατ. δολ. που ολοκληρώθηκε το 2019. Την ίδια χρονιά, η Λιβερία άνοιξε δύο παραρτήματα στο κοινοβουλευτικό της κτίριο και ένα νέο υπουργικό συγκρότημα, που και τα δύο δωρήθηκαν. Στην Τανζανία, άνοιξε πρόσφατα μια ακαδημία η κατασκευή της οποίας υποστηρίχτηκε από το Πεκίνο.

Το τελευταίο παράδειγμα της έντονης «επίθεσης γοητείας» του Πεκίνου προς τις αφρικανικές κυβερνήσεις είναι το νέο εξαώροφο κοινοβούλιο της Ζιμπάμπουε έκτασης 33.000 τ.μ. και αξίας 140 εκατ. δολ.. «Το έργο υποστηρίζει σθεναρά τη δημοκρατία στη Ζιμπάμπουε ενώ ενισχύει την εικόνα της χώρας», δήλωσε ο διευθυντής του Ομίλου Κατασκευών της Σαγκάης, Λίμπο Κάι. Η υπουργός Πληροφοριών της Ζιμπάμπουε είπε ότι το νέο κτίριο συμβόλιζε «βαθιές σχέσεις» μεταξύ Χαράρε και Πεκίνου. Προς τι όλα αυτά όμως;

Που αποσκοπεί το Πεκίνο

Όπως αναφέρει ρεπορτάζ του Αljazeera, αυτές οι κατασκευές εντάσσονται στην ευρύτερη πολιτική της Κίνας να καλλιεργήσει σχέσεις με αφρικανικά κράτη, χορηγώντας δάνεια με χαμηλό επιτόκιο και δημοσιονομικές παρεμβάσεις. Πρόκειται για την «διπλωματία του παλατιού», όπως την αποκαλούν ορισμένοι λάτρεις της εξωτερικής πολιτικής τα τελευταία χρόνια.

Ειδικοί πιστεύουν ότι ο πρωταρχικός λόγος για τις πρωτοβουλίες της Κίνας είναι, αφενός, να επεκτείνει τη γεωπολιτική της επιρροή στην ήπειρο, ιδίως καθώς συνεχίζει την πρωτοβουλία Belt and Road, ενώ παράλληλα μειώνει την επιρροή του παγκόσμιου ανταγωνισμού της, δηλαδή των ΗΠΑ και της Ευρώπης.

«Δεν πρέπει να υποτιμούμε τον βαθμό στον οποίο η επενδυτική διπλωματία της Κίνας στην Αφρική μπορεί να αναδιαμορφώσει τις συμμαχίες», δήλωσε ο John McCauley, αναπληρωτής καθηγητής κυβέρνησης και πολιτικής στο Πανεπιστήμιο του Μέριλαντ. «Η πληρωμή για κτίρια και υποδομές μπορεί να φαίνεται σαν ένα “τεμπέλικο” και συναλλακτικό μέσο δημιουργίας φιλιών σε εθνικό επίπεδο, αλλά πολιτικά είναι αποτελεσματικό».

«Έχουμε δει αλλαγές στις θέσεις των αφρικανικών κρατών σε θέματα όπως το ζήτημα της Ταϊβάν και η διαμάχη στη Θάλασσα της Νότιας Κίνας. Είναι σημαντικό ότι η έρευνα δείχνει ότι η επιρροή αυτού του είδους είναι μηδενικού αθροίσματος: καθώς αυξάνεται η επιρροή της Κίνας, η επιρροή των ΗΠΑ μειώνεται», είπε. Πράγματι, ορισμένα αφρικανικά κράτη ήταν εντυπωσιακά απρόθυμα να ασκήσουν κριτική στην Κίνα στο πλαίσιο του Συμβουλίου Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων των Ηνωμένων Εθνών.

Οικονομικά οφέλη

Εκτός όμως της γεωπολιτικής επιρροής της Κίνας, υπάρχει και το οικονομικό όφελος, όπως αναφέρει το Αljazeera, καθώς το Πεκίνο μπορεί επίσης να παίρνει τόσα όσα έχει δώσει, καθώς τα οικονομικά του συμφέροντα στην Αφρική έχουν επεκταθεί. Παρά την πανδημία, το εμπόριο Κίνας-Αφρικής ανήλθε στα 254 δισ δολάρια το 2021, τετραπλάσιο από αυτό μεταξύ ΗΠΑ και Αφρικής.

Ο καθηγητής Κινεζικών και Διεθνών Σπουδών στο Πανεπιστήμιο του Λάνκαστερ Jinghan Zeng πιστεύει ότι αυτή η τάση θα μπορούσε να συνεχιστεί. «Για τις κινεζικές εταιρείες, ο ανταγωνισμός είναι σχετικά λιγότερο έντονος στην Αφρική, επομένως, σε μακροοικονομικό επίπεδο, η Αφρική είναι ένας σημαντικός εταίρος για την Κίνα για να ασκήσει την επιρροή της στις παγκόσμιες πλατφόρμες», είπε.

Μπορεί για πολλούς Αφρικανούς, αυτά τα «δώρα» φαίνονται αρκετά φυσιολογικά, ακόμη και αβλαβή, ωστόσο, ορισμένοι Αφρικανοί πολίτες αρχίζουν να επικρίνουν την παρουσία της Κίνας στην ήπειρο. Υπήρξαν διαμαρτυρίες για τις συνθήκες εργασίας σε αυτά τα έργα όλα αυτά τα χρόνια σε μέρη όπως η Ζάμπια και το Μαλάουι, καθώς και αλλού στην ήπειρο.

Αδιαφανείς συμφωνίες – Εξυπηρετούν Αφρικανούς ηγέτες

«Αυτή η αποκαλούμενη «Διπλωματία του παλατιού» βρίσκεται στην ευρύτερη κινεζική εμπλοκή στις υποδομές στην Αφρική, δεδομένης της τεράστιας ζήτησης της ηπείρου για υποδομές και της μικρής χρηματοδότησης για την υλοποίηση έργων», είπε ο Jinghan Zeng στο Al Jazeera. «Ο λόγος για τον οποίο [τα κυβερνητικά κτίρια] γίνονται βασικός άξονας διαμορφώνεται εν μέρει από τον τρόπο που η Κίνα δεσμεύεται με την Αφρική», πρόσθεσε. «Είναι επικεντρωμένη στο κράτος, και έτσι αυτά τα σχέδια διαμορφώνονται σε μεγάλο βαθμό από την επιθυμία των τοπικών κρατικών παραγόντων».

Ορισμένοι αναλυτές υποστήριξαν ότι αυτά τα τεράστια έργα, που είναι τόσο δημόσια ορατά, χρησιμεύουν ως ένδειξη υλικής προόδου κάτι το οποίο εξυπηρετεί πολιτικά τους Αφρικανούς ηγέτες. Δεν είναι λοιπόν περίεργο που οι κυβερνήσεις «δικαιούχοι» έχουν συχνά παρουσιάσει αυτά τα ακριβά κτίρια ως δικά τους επιτεύγματα.

«Στα χαρτιά, τα κινεζικά έργα θα πρέπει να ωφελούν όλους τους Αφρικανούς και σε πολλές περιπτώσεις το κάνουν στην πραγματικότητα», σύμφωνα με την Ebenezer Obadare, ειδική στις Αφρικανικές Σπουδές στην αμερικανική δεξαμενή σκέψης Council on Foreign Relations. «Για παράδειγμα, οι απλοί Αφρικανοί είναι οι άμεσοι δικαιούχοι των έργων υποδομής [π.χ. σιδηροδρόμους] που ξεκίνησε ως μέρος της πρωτοβουλίας της Κίνας για ζώνη και δρόμο».

«Το μόνο πρόβλημα είναι ότι οι διαπραγματεύσεις που εμπλέκονται σε τέτοια έργα δεν πληρούν πάντα βασικές προϋποθέσεις διαφάνειας και πολλά έργα δεν φαίνεται να αξίζουν τα μεγάλα ποσά που δαπανώνται θεωρητικά για αυτά», πρόσθεσε. «Το αν η ευθύνη για αυτό μπορεί να αποδοθεί στους Κινέζους [μόνο] είναι ένα άλλο».

Έτσι, οι πραγματικές συνέπειες αυτών των «δώρων» παραμένουν άγνωστες, επειδή οι λεπτομέρειες σχετικά με τις κινεζικές επενδυτικές συμφωνίες στην ήπειρο είναι συνήθως ασαφείς, δήλωσε ο Bhaso Ndzendze, αν. καθηγητής πολιτικής και διεθνών σχέσεων στο Πανεπιστήμιο του Γιοχάνεσμπουργκ. Σημειώνεται ότι τον Ιούνιο του 2022, ο τότε αντιπρόεδρος της Κένυας, Γουίλιαμ Ρούτο είχε δεσμευτεί πως εάν κερδίσει τις προεδρικές εκλογές, θα δημοσιεύσει λεπτομέρειες των κυβερνητικών συμβάσεων με τους Κινέζους, κλείνοντας την έντονη τοπική δυσαρέσκεια για το χρέος της χώρας προς την ασιατική χώρα.

«Η ασάφεια σημαίνει ότι ορισμένα πακέτα μπορούν ταυτόχρονα να ερμηνευθούν ως δάνεια, επενδύσεις και βοήθεια», δήλωσε ο Ndzendze και εξηγεί πως «Αυτά είναι φυσικά διαφορετικά πράγματα και σημαίνουν διαφορετικές επιπτώσεις… χρειαζόμαστε συστήματα πληροφοριών για να επιτρέψουν τη διαφάνεια, ώστε να μπορούμε να διεξάγουμε μια ανάλυση κόστους-οφέλους ως πολίτες και φορείς εκτός κυβέρνησης».

πηγή: tvxs