Ο Λένιν, ο μεγάλος ρώσος κλασικός του μαρξισμού, ασχολήθηκε λεπτομερειακά με το ρόλο του κόμματος και συγκρούστηκε σφοδρά με το διαλυτικό ρεύμα που κατά καιρούς εκπροσώπησαν οι Τρότσκι, Μαρτώφ, Μαρτίνοφ, κα. Ο μπολσεβίκος ηγέτης δε δίστασε στιγμή να «πετάξει» έξω από το κόμμα όλους όσοι με τον ένα ή τον άλλο τρόπο διάβρωναν το κόμμα και τον ατσαλένιο χαρακτήρα του. Έτσι, το 1894 στο βιβλίο του «Τι είναι οι φίλοι του λαού και πώς πολεμούν τους σοσιαλδημοκράτες» γράφει: “Το λέω αυτό ενάντια σ’ εκείνους τους σοσιαλιστές που, ενώ δε δέχονται τη θεωρία των σοσιαλδημοκρατών (σσ των κομμουνιστών), κάνουν ωστόσο ζύμωση ανάμεσα στους εργάτες, έχοντας πειστεί εμπειρικά ότι μόνο ανάμεσα σ’ αυτούς μπορούν να βρεθούν επαναστατικά στοιχεία. Η θεωρία αυτή είναι λάθος, γιατί αποσπούν τους εργάτες από το άμεσο καθήκον τους – το καθήκον της ΟΡΓΑΝΩΣΗΣ ΕΝΟΣ ΣΟΣΙΑΛΙΣΤΙΚΟΥ ΕΡΓΑΤΙΚΟΥ ΚΟΜΜΑΤΟΣ». Ο Λένιν στο ίδιο έργο περιπαίζει τους διανοούμενους που φοβερίζουν την αστική τάξη με τον τρόπο που ο ψαράς τιμωρεί το ψάρι πετώντας το στη θάλασσα. «Η σοσιαλιστική διανόηση μόνο τότε μπορεί να υπολογίζει σε γόνιμη δράση, όταν βάλει τέλος στις αυταπάτες κι αρχίσει ν’ αναζητεί στήριγμα στην πραγματική και όχι φανταστική εξέλιξη της Ρωσίας(…) το ΡΣΔΕΚ πρέπει να μετατρέψει σε οργανωμένη πάλη ολόκληρης της ρώσικης εργατικής τάξης για να στρέφεται ενάντια στο αστικό καθεστώς». Τρία χρόνια αργότερα (το 1897) ο Λένιν γράφει: «Χρειάζονται διανομείς του Τύπου και των προκηρύξεων. Χρειάζονται οργανωτές ομίλων και ομάδων. Χρειάζονται ανταποκριτές σ’ όλες τις φάμπρικες και τα εργοστάσια που να στέλνουν ανταποκρίσεις. […] Χρειάζονται οργανωτές παράνομων σπιτιών. Χρειάζονται άνθρωποι για την επικοινωνία. Χρειάζονται άνθρωποι για τα τυπογραφεία. Χρειάζονται άνθρωποι για τη φύλαξη των εντύπων…κα» για να συνεχίσει στο άρθρο «Το πρόγραμμά μας» (1899) «Ξέρουμε ότι θα πέσει επάνω μας βροχή από κατηγορίες: θ’ αρχίσουν να φωνάζουν ότι θέλουμε να μετατρέψουμε το σοσιαλιστικό κόμμα σε τάγμα «ορθόδοξων» που διώκουν τους «αιρετικούς». Τις ξέρουμε αυτές τις φράσεις της μόδας».

Ο Λένιν διακρίνει την οικονομική από την πολιτική πάλη: «Η ταξική πάλη του προλεταριάτου χωρίζεται σε οικονομική πάλη (πάλη ενάντια σε ξεχωριστούς κεφαλαιοκράτες ή ενάντια σε ξεχωριστές ομάδες κεφαλαιοκρατών για την καλυτέρευση της θέσης των εργατών) και στην πολιτική πάλη (πάλη ενάντια στην κυβέρνηση για τη διεύρυνση των δικαιωμάτων του λαού, δηλ. για τη δημοκρατία και τη διεύρυνση της πολιτικής εξουσίας του προλεταριάτου» και παρακάτω «καμία οικονομική πάλη δεν μπορεί να φέρει στους εργάτες σταθερή καλυτέρευση(…) για να πετύχουν αυτά τα δικαιώματα οι εργάτες πρέπει να διεξάγουν πολιτική πάλη».

 

Αλλά τι είναι ταξική πάλη;

«Όλοι μας συμφωνούμε πως καθήκον μας είναι η οργάνωση της ταξικής πάλης του προλεταριάτου. Αλλά τι είναι ταξική πάλη; Όταν οι εργάτες ενός ορισμένου εργοστασίου, ενός ορισμένου επαγγέλματος αρχίζουν να παλεύουν ενάντια στο αφεντικό τους ή ενάντια στα αφεντικά τους, είναι άραγε αυτό ταξική πάλη; Όχι, αυτό δεν είναι παρά αδύναμες εμβρυακές εκδηλώσεις της. Η πάλη των εργατών τότε μόνο γίνεται ταξική πάλη, όταν όλοι οι πρωτοπόροι εκπρόσωποι ολόκληρης της εργατικής τάξης όλης της χώρας συναισθανθούν ότι αποτελούν μια ενιαία εργατική τάξη κι αρχίζουν να παλεύουν όχι ενάντια στα χωριστά αφεντικά, αλλά ενάντια σ’ ολόκληρη την τάξη των κεφαλαιοκρατών κι ενάντια στην κυβέρνηση που υποστηρίζει την τάξη αυτή. Μόνο όταν ο κάθε εργάτης συναισθανθεί ότι αποτελεί μέλος όλης της εργατικής τάξης, όταν μέσα στους καθημερινούς μικροαγώνες του ενάντια στα χωριστά αφεντικά και στους χωριστούς κρατικούς λειτουργούς βλέπει την πάλη ενάντια σε όλη την αστική τάξη κι ενάντια σε όλη την κυβέρνηση, μόνο τότε η πάλη του γίνεται πάλη ταξική.

«Κάθε ταξική πάλη είναι πάλη πολιτική»-αυτά τα περίφημα λόγια του Μαρξ, δε θα ήταν σωστό να τα καταλαβαίνουμε με την έννοια ότι κάθε πάλη των εργατών ενάντια στους κεφαλαιοκράτες γίνεται κατ’ ανάγκη πάλη πολιτική ανάλογα με το βαθμό που η πάλη αυτή γίνεται ταξική πάλη. Κι αυτό ακριβώς είναι το καθήκον της σοσιαλδημοκρατίας: με την οργάνωση των εργατών, με την προπαγάνδα και τη ζύμωση ανάμεσά τους, να μετατρέψει την αυθόρμητη πάλη τους ενάντια στους καταπιεστές, σε πάλη ολόκληρης της τάξης, σε πάλη ενός καθορισμένου πολιτικού κόμματος, για καθορισμένα πολιτικά και σοσιαλιστικά ιδανικά. Το καθήκον αυτό δεν μπορεί να επιτευχθεί μόνο με την τοπική δουλειά».

 

 Η τοπική δουλειά;

«Η τοπική χειροτεχνική δουλειά οδηγεί σε υπερβολική σπατάλη δυνάμεων. Μόνο η συγχώνευση σε ένα Κόμμα θα μας δώσει τη δυνατότητα να εφαρμόσουμε συστηματικά τις αρχές του καταμερισμού της δουλειάς και της οικονομίας δυνάμεων, κι αυτό είναι απαραίτητο να το πετύχουμε, για να ελαττώσουμε τον αριθμό των θυμάτων και να δημιουργήσουμε ένα λίγο-πολύ στέρεο στήριγμα ενάντια στο ζυγό της απολυταρχικής κυβέρνησης και στις λυσσαλέες διώξεις από μέρους της. Ενάντιά μας, ενάντια στις μικρές ομάδες των σοσιαλιστών, που έχουν σαν καταφύγιο την πλατιά ρώσικη «παρανομία», ορθώνεται ο γιγάντιος μηχανισμός ενός πανίσχυρου, σύγχρονου κράτους, που εντείνει όλες τις δυνάμεις του για να πνίξει το σοσιαλισμό και τη δημοκρατία.»

 

Ξανά για την πολιτική

«Το κύριο και βασικό καθήκον μας είναι να βοηθάμε την πολιτική ανάπτυξη και την πολιτική οργάνωση της εργατικής τάξης. Όποιος βάζει αυτό το καθήκον σε δεύτερη μοίρα και δεν υποτάσσει σ’ αυτό όλα τα μερικότερα καθήκοντα και τις διάφορες μορφές πάλης, ακολουθεί στραβό δρόμο και προξενεί σοβαρή ζημιά στο κίνημα. Και το καθήκον αυτό το βάζουν σε δεύτερη μοίρα, πρώτο, όσοι καλούν τους επαναστάτες ν’ αγωνιστούν ενάντια στην κυβέρνηση με τις δυνάμεις χωριστών ομίλων συνωμοτών, αποσπασμένων από το εργατικό κίνημα. Δεύτερο, το καθήκον αυτό το βάζουν σε δεύτερη μοίρα όσοι στενεύουν το περιεχόμενο και την ευρύτητα της πολιτικής προπαγάνδας, ζύμωσης κι οργάνωσης, όσοι θεωρούν δυνατόν και πρέπον να φιλεύουν τους εργάτες με «πολιτική» μόνο σε εξαιρετικές στιγμές της ζωής τους, μόνο σε επίσημες ευκαιρίες, όσοι με πολλή φροντίδα στη θέση της πολιτικής πάλης ενάντια στην απολυταρχία βάζουν τις διεκδικήσεις για επιμέρους ζητήματα ενάντια στην απολυταρχία».

 

Και η οργάνωση;

«Οργανωθείτε! λέει και ξαναλέει στους εργάτες, σε διάφορους τόνους, η εφημερίδα «Ραμπότσαγια Μισλ», λένε και ξαναλένε, όλοι οι οπαδοί της «οικονομικής» κατεύθυνσης. Και μεις φυσικά, συμμεριζόμαστε απόλυτα αυτό το κάλεσμα, όμως εμείς θα προσθέσουμε οπωσδήποτε: οργανωθείτε όχι μόνο σε συλλόγους αλληλοβοήθειας, απεργιακά ταμεία και εργατικούς ομίλους, μα οργανωθείτε επίσης και σε πολιτικό κόμμα, οργανωθείτε για την αποφασιστική πάλη ενάντια στην απολυταρχική κυβέρνηση κι ενάντια σε όλη την κεφαλαιοκρατική κοινωνία.

Χωρίς μια τέτοια οργάνωση, το προλεταριάτο δεν είναι ικανό να υψωθεί ως τη συνειδητή ταξική πάλη, χωρίς μια τέτοια οργάνωση το εργατικό κίνημα είναι καταδικασμένο σε αδυναμία, και μόνο με τα ταμεία, τους ομίλους και τους συλλόγους αλληλοβοήθειας η εργατική τάξη δε θα κατορθώσει ποτέ να εκπληρώσει το μεγάλο ιστορικό καθήκον που πέφτει στους ώμους της, να απελευθερώσει τον εαυτό της και όλο το ρώσικο λαό από την πολιτική και οικονομική του σκλαβιά.

Καμία τάξη στην ιστορία δεν πέτυχε την κυριαρχία, χωρίς ν’ αναδείξει τους δικούς της πολιτικούς αρχηγούς, τους δικούς της πρωτοπόρους εκπροσώπους, ικανούς να οργανώσουν το κίνημα και να το καθοδηγήσουν.»

 

Η σχολαστικότητα του Λένιν

«Όταν θα έχουμε Καθοδηγητικό Όργανο και Κεντρική Επιτροπή, οι νέες επιτροπές δε θα πρέπει να σχηματίζονται, παρά με τη συμμετοχή και τη συγκατάθεση αυτών των οργάνων. Ο αριθμός των μελών τής επιτροπής πρέπει, στο μέτρο του δυνατού, να μην είναι πολύ μεγάλος (για να είναι πιο υψηλό το επίπεδο αυτών των μελών και πιο ολοκληρωμένη η επαναστατική τους ειδίκευση), ταυτόχρονα όμως και επαρκής για να καθοδηγεί όλους τους τομείς της δουλειάς και να εξασφαλίζεται η πληρότητα των συσκέψεων και η σταθερότητα των αποφάσεων. Αν αποδειχθεί πως τα μέλη είναι πολλά και είναι επικίνδυνο να συνέρχονται συχνά -τότε ίσως χρειαστεί να δημιουργηθεί από μέλη της επιτροπής και μια ιδιαίτερη, πολύ μικρή (ας πούμε από πέντε ανθρώπους, ή και λιγότερους) διευθυντική ομάδα, που να περιλαμβάνει οπωσδήποτε στη σύνθεσή της το γραμματέα και τα πρόσωπα που έχουν τις μεγαλύτερες ικανότητες να διευθύνουν πρακτικά όλη τη δουλειά στο σύνολό της.»

 

Συγκέντρωση δυνάμεων

«Φτάσαμε έτσι σε μια πολύ σπουδαία αρχή όλης της κομματικής οργάνωσης και της κομματικής δράσης: αν, όσον αφορά την ιδεολογική και πρακτική καθοδήγηση του κινήματος και της επαναστατικής πάλης του προλεταριάτου, χρειάζεται όσο το δυνατό μεγαλύτερη συγκέντρωση, τότε όσον αφορά την ενημέρωση του κέντρου του κόμματος (επομένως και όλου του κόμματος γενικά) για το κίνημα, όσον αφορά την ευθύνη απέναντι στο κόμμα χρειάζεται όσο το δυνατό μεγαλύτερη αποκέντρωση. Το κίνημα πρέπει να το καθοδηγεί όσο το δυνατό μικρότερος αριθμός πιο ομοιογενών όσο το δυνατόν ομάδων από έμπειρους επαγγελματίες επαναστάτες. Στο κίνημα πρέπει να παίρνει μέρος όσο το δυνατόν μεγαλύτερος αριθμός, όσο το δυνατό πιο ποικιλόμορφων και ετερογενών ομάδων από τα πιο διαφορετικά στρώματα του προλεταριάτο. Για να μπορεί το κέντρο να δουλεύει καλά, πρέπει οι τοπικές επιτροπές ν’ αναδιοργανωθούν, να ειδικευτούν, να γίνουν πιο «πρακτικές» οργανώσεις και να φτάνουν ως την πραγματική «τελειότητα» πότε στη μια, πότε στην άλλη πραχτική δουλειά. Για να μπορεί το κέντρο όχι μόνο να συμβουλεύει, να πείθει, να λογομαχεί (όπως γινόταν μέχρι σήμερα), αλλά και να διευθύνει πραγματικά την ορχήστρα, είναι απαραίτητο να ξέρει με ακρίβεια ποιος, τι, που και τι βιολί παίζει, πού, πώς και τί όργανο έμαθε και μαθαίνει, ποιος, πού και γιατί φαλτσάρει (όταν η μουσική αρχίζει να ενοχλεί το αυτί) και ποιόν, πώς και πού πρέπει να μετακινήσουμε για να διορθωθεί η παραφωνία κτλ».

«Να γιατί αποκρούουμε καταρχήν από το κατώφλι (σύμφωνα με τη γνωστή λατινική έκφραση) την ομοσπονδία, αποκρούουμε κάθε λογής υποχρεωτικούς φραγμούς μεταξύ μας. Στο κόμμα έτσι κι αλλιώς θα υπάρχουν πάντα διάφορες ομάδες συντρόφων που δε θα σκέφτονται με τον ίδιο ακριβώς τρόπο στα ζητήματα του προγράμματος, της τακτικής και της οργάνωσης, ας υπάρχει όμως μες το κόμμα ένας μόνο χωρισμός σε ομάδες, δηλαδή όλοι όσοι σκέφτονται με τον ίδιο τρόπο ας ενωθούν σε μία ομάδα. […] Επαναλαμβάνω: δεν αναγνωρίζουμε κανενός είδους υποχρεωτικούς φραγμούς και γι’ αυτό αποκρούουμε καταρχήν την ομοσπονδία (2ο συνέδριο ΣΔΕΚΡ, 30 Ιούλη-23 Αυγ. 1903)

Μπορεί κάποιος να συμφωνεί ή να διαφωνεί με τους παραπάνω συλλογισμούς του Λένιν. Εκείνο που δεν μπορεί να κάνει είναι να παριστάνει το Λενινιστή και ταυτόχρονα να καταπολεμά το κόμμα και την κομματικότητα.

πηγή: Λαϊκός Δρόμος