❮❮ Το νερό είναι η καρδιά της βιώσιμης ανάπτυξης, είναι κριτικός παράγοντας για την κοινωνικοοικονομική ανάπτυξη, για την ύπαρξη υγιών οικοσυστημάτων, για την ίδια την επιβίωση των ανθρώπων. Αποτελεί απαραίτητη προϋπόθεση στη μάχη κατά των ασθενειών –ένα μεγάλο αγκάθι και βάρος για την παγκόσμια κοινότητα– και είναι βασικός παράγοντας για την καλυτέρευση της υγείας, της ευζωίας και της παραγωγικότητας των πληθυσμών.

Το νερό είναι ο πυρήνας της προσαρμογής μας στην κλιματική αλλαγή καθώς λειτουργεί σαν συνδετικός κρίκος μεταξύ του συστήματος του κλίματος, την ανθρώπινη κοινωνία και του περιβάλλοντος. Χωρίς σωστή κυβερνητική πολιτική γύρω από το αγαθό που λέγεται νερό, είναι πολύ πιθανό να ενταθούν ανταγωνισμοί για τη διεκδίκησή του και να προκληθεί κλιμάκωση των “κρίσεων νερού” που αναπόφευκτα θα πυροδοτήσουν ακραία, έκτακτα γεγονότα που θα επηρεάσουν όλους τους τομείς που εξαρτώνται ή συνδέονται με το νερό. Ο “κόσμος του νερού” είναι παράγοντας κλειδί στη διαχείριση κρίσεων, όπως είναι η πείνα, η μετανάστευση, οι επιδημίες, οι ανισότητες και η πολιτική αστάθεια ❯❯.

Σύντομη αλλά απόλυτα σωστή η περιγραφή των Ηνωμένων Εθνών για το νερό και τον ρόλο του που κρατά στη ζωή μας.

Ομως πώς η λειψυδρία ή η δύσκολη πρόσβαση σε ασφαλές πόσιμο νερό επηρεάζει ιδιαίτερα τις γυναίκες και τα κορίτσια;

Σύμφωνα με στοιχεία που παραθέτουν ❮❮η έλλειψη ασφαλούς πόσιμου νερού, επαρκούς υγιεινής και συνθηκών υγιεινής στο σπίτι, στους χώρους εργασίας και εκπαίδευσης, δυσκολεύει ιδιαίτερα δυσανάλογα τις γυναίκες και τα κορίτσια στο να έχουν ασφαλή, παραγωγική και υγιή ζωή. Στις χώρες χαμηλού εισοδήματος, οι γυναίκες και τα κορίτσια σηκώνουν το βάρος της ευθύνης για την εξασφάλιση πόσιμου νερού, νερού για όλες τις απαραίτητες δουλειές του σπιτιού, για το μαγείρεμα αλλά και για τις απαιτούμενες ποσότητες προκειμένου να εξυπηρετηθούν οι βασικοί κανόνες υγιεινής απαραίτητοι για ένα καλό επίπεδο υγείας. Δυστυχώς πολύ συχνά, προκειμένου να ανταποκριθούν στις ευθύνες που τους ανατίθενται από την οικογένεια, εξαιρούνται από την εκπαίδευση και από οποιαδήποτε άλλη δημιουργική δραστηριότητα, περιθωριοποιούνται, η υγεία τους βάλλεται από τα βάρη που κουβαλούν, ενώ ταυτόχρονα γίνονται εύκολοι στόχοι σεξουαλικής φύσεως επιθέσεων. Φυσικά, όταν πολλές από αυτές δεν έχουν πρόσβαση ούτε σε ιδιωτικούς χώρους υγιεινής μέσα στην ήδη περιθωριοποίησή τους, διακατέχονται και από αισθήματα αναξιοπρέπειας και ανασφάλειας ❯❯.

Σύμφωνα με στοιχεία ερευνών του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας (WHO) και της UNICEF (2017), οι γυναίκες και τα κορίτσια είναι επιφορτισμένα να φέρουν νερό στο σπίτι, σε 8 από τα 10 νοικοκυριά που δεν έχουν υδραυλικές εγκαταστάσεις, γεγονός που οδηγεί στη λογική διαπίστωση ότι, αν μειωθούν τα ποσοστά του πληθυσμού που δεν έχουν άμεση πρόσβαση σε εγκαταστάσεις πόσιμου νερού, τότε θα υπάρξει και ισχυρός αντίκτυπος στα θέματα διακρίσεων λόγω φύλου.

Τα κορίτσια κι οι γυναίκες, λοιπόν, έχουν μια βασανιστική καθημερινότητα, καθώς η εξασφάλιση νερού είναι μια άκρως κοπιαστική και χρονοβόρα διαδικασία.

Καθημερινά είναι αναγκασμένες να σπαταλούν πολλές ώρες είτε για να φτάσουν στην όποια πηγή νερού, διανύοντας μεγάλες αποστάσεις μέσα από δύσβατα κι επικίνδυνα μονοπάτια, είτε περιμένοντας σε ατελείωτες ουρές μέχρι να φτάσει η σειρά τους.

Και μετά έρχεται η ώρα της επιστροφής, όπου το βάρος που σηκώνουν τους δημιουργεί προβλήματα στην πλάτη, τη σπονδυλική στήλη και στον αυχένα, που είναι οι συνηθισμένες διαγνωσμένες επιπτώσεις.

Η καθημερινή τους οδοιπορία, όμως, σε κάποιες περιοχές, τις καθιστά και εύκολα θύματα τόσο σε επιθέσεις άγριων ζώων όσο και σεξουαλικών επιθέσεων.

Η «εκτέλεση των καθηκόντων», όμως, τους στερεί το δικαίωμα στην εκπαίδευση, αφού περνούν όλο σχεδόν το πρωινό που γίνονται τα μαθήματα στο σχολείο στο σύρε κι έλα, οπότε παραμένοντας αναλφάβητες, ελαχιστοποιούνται και οι λίγες ευκαιρίες που μπορεί να έχουν στο να κερδίσουν αργότερα εργαζόμενες κάποιο εισόδημα.

Από την άλλη, το γυναικείο φύλο βάλλεται περισσότερο σε επίπεδο υγείας από την έλλειψη καθαρού νερού, εξαιτίας των πολύ συγκεκριμένων αναγκών κατά τη διάρκεια της έμμηνου ρύσης, της εγκυμοσύνης και της ανατροφής των παιδιών.

Η έλλειψη ασφαλούς για χρήση νερού και η έλλειψη βασικών συνθηκών υγιεινής οδηγεί αναπόφευκτα σε θέματα υγείας. Το συνηθέστερο που μπορεί να τους στερήσει ακόμη και την όραση είναι το τράχωμα. Πόσο μάλλον κατά τη διάρκεια της γέννας όπου η διαχωριστική γραμμή ζωής και θανάτου οριακά υπάρχει.

Επομένως, η ευκαιρία πρόσβασης σε ασφαλές πόσιμο νερό χαρίζει στα νεαρά κορίτσια την ευκαιρία να μορφωθούν, οι γυναίκες έχουν περισσότερο χρόνο στη διάθεσή τους για να δουλέψουν και να έχουν εισόδημα και αν μιλήσουμε και σε επίπεδο οικογένειας, τότε, έχουμε πολύ καλύτερα επίπεδα υγείας και κατά πολύ βελτιωμένες συνθήκες υγιεινής.

Να, λοιπόν, πώς το να μην είσαι αναγκασμένη να πίνεις βρόμικο νερό επηρεάζει το γυναικείο φύλο, πόσο σημαντικό ρόλο παίζει στο να μορφωθούν και να ολοκληρώσουν τις σπουδές τους οι γυναίκες, έτσι ώστε κάποια στιγμή να μπορέσουν να βγουν από το κουκούλι της φτώχειας και να αλλάξει η ζωή τους προς το καλύτερο.

Είναι δεδομένο αγαθό το νερό ή η επάρκεια νερού; Οχι!

✔ Σχεδόν 1,2 δισ. άνθρωποι, δηλαδή περίπου το ένα πέμπτο του πληθυσμού του πλανήτη, ζει σε περιοχές που πλήττονται από λειψυδρία. Ακόμη, 1,6 δισ. άνθρωποι, δηλαδή σχεδόν το ένα τέταρτο του παγκόσμιου πληθυσμού αντιμετωπίζει οικονομικής φύσης έλλειψη νερού [σε χώρες που δεν υπάρχουν οι απαραίτητες υποδομές για τη λήψη νερού από πηγές και υπόγειους υδροφορείς (FAO, 2007)].

✔ Περίπου 700 εκατομμύρια άνθρωποι σε 43 χώρες υποφέρουν από λειψυδρία (Global Water Institute, 2013).

✔ Τα δύο τρίτα του παγκόσμιου πληθυσμού σήμερα ζουν σε περιοχές που βιώνουν φαινόμενα λειψυδρίας τουλάχιστον για ένα μήνα τον χρόνο (Mekonnen and Hoekstra, 2016).

✔ Σχεδόν ο μισός πληθυσμός της Γης, δηλαδή 3,6 δισεκατομμύρια ζουν ήδη σε περιοχές που δυνητικά θα βιώσουν έλλειψη νερού τουλάχιστον ένα μήνα τον χρόνο, αριθμός που θα αγγίξει τα 4.8 έως 5.7 δισεκατομμύρια το 2050 (UNESCO, 2018). Από αυτούς, ένα ποσοστό ύψους 73% ζει στην Ασία (Burek et al., 2016).

✔ Σύμφωνα με το υφιστάμενο σενάριο για την αλλαγή του κλίματος, η έλλειψη νερού, σε μερικές άγονες και ημι-άνυδρες περιοχές θα εξαναγκάσει, μέχρι το 2030, 24 έως και 700 εκατ. ανθρώπους να εκτοπιστούν (UNCCD).

✔ Το ένα τρίτο των παγκόσμια μεγαλύτερων συστημάτων υπόγειων υδάτων δέχεται εξαιρετικές πιέσεις, αντιμετωπίζουν κίνδυνο δηλαδή (Richey et al., 2015).

Τι λένε οι αριθμοί

⬣ Σύμφωνα πάντα με τα στοιχεία των Η.Ε., το 2015, 2,1 δισ. άνθρωποι δεν είχαν πρόσβαση σε ασφαλώς διαχειριζόμενες πηγές νερού. Πάρα πολλοί ακόμη εναποθέτουν τη δίψα τους σε απροστάτευτα πηγάδια και πηγές. Περίπου 2,4 δισ. άνθρωποι χρησιμοποιούν απαράδεκτες «εγκαταστάσεις» αποχέτευσης ικανές να μολύνουν τα νερά και να γίνουν η αιτία διασποράς ασθενειών (UNDP 2015, MDG Report.). Η έλλειψη νερού, όμως, γίνεται ακόμη εντονότερη, ως αποτέλεσμα της κλιματικής αλλαγής και της μόλυνσης του περιβάλλοντος.

⬣ Ενώ οι γυναίκες βγάζουν πέρα σχεδόν τη μισή αγροτική εργασία σε χαμηλού και μεσαίου εισοδήματος χώρες, η αγροτική τους παραγωγικότητα είναι χαμηλότερη από τους άντρες αγρότες κατά μέσο όρο 20%-30% (FAO, 2017).

⬣ Μειώνοντας τον χρόνο που σπαταλούν τα κορίτσια στην Τανζανία για να φέρουν νερό στο σπίτι, από τη μισή ώρα στα δεκαπέντε λεπτά, αυξάνονται τα ποσοστά της συμμετοχής τους στο σχολείο κατά 12% (UNICEF).

⬣ 44 εκατομμύρια εγκύων γυναικών έχουν προβλήματα αγκυλόστομου (παρασιτικό σκουλήκι στον πεπτικό σωλήνα), εξαιτίας των συνθηκών υγιεινής που βιώνουν (UNICEF).

⬣ Μελέτες σε Αφρική και Ασία δείχνουν ότι το φτωχότερο κομμάτι του πληθυσμού (20%) ξοδεύει το 3% έως το 11% του ετήσιου εισοδήματός του για νερό. Σε αυτούς τους υπολογισμούς δεν συμπεριλαμβάνεται το κόστος του χρόνου που ξοδεύουν οι γυναίκες για να βρουν και να φέρουν νερό στο σπίτι (UNDP, 2006).

Πηγή: Βάση Παναγοπούλου – efsyn.gr