Χρήστος Κάτσικας

Ο ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ ΤΗΣ ΚΥΒΕΡΝΗΣΗΣ ΓΙΑ ΤΑ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΑ ΚΑΙ ΤΟΥΣ ΜΕΛΛΟΝΤΙΚΟΥΣ ΥΠΟΨΗΦΙΟΥΣ

Μετά την εκκένωση… έρχεται η συρρίκνωση!

            Ποια είναι η νέα κυρίαρχη «εκπαιδευτική ηθική»;  Ή έχει κανείς από την οικογένειά του τις «δυνατότητες και τις ευκαιρίες» να σπουδάσει με στόχο ένα επιστημονικό επάγγελμα ή δεν τις έχει οπότε δεν χρειάζεται «να προχωρήσει στα γράμματα»! Ορατά το ΥΠΕΠΘ προτιμά μια ολόκληρη κατηγορία παιδιών ­ και δεν είναι δύσκολο να πούμε ποια ­ να παραμείνει όσο το δυνατό λιγότερο χρόνο στην εκπαίδευση.

            Η ίδια η υπουργός κ. Κεραμέως, δήλωσε ότι  η κυβέρνηση «δεν θέλει να εγκλωβίσει τα παιδιά μας στα πανεπιστήμια, αλλά να τους δώσει άλλες προοπτικές …»! Και σαν ηχώ, η αγορασμένη από τη ΝΔ επικοινωνιακή προστασία, «εξειδικεύει»: Να μην χάνουν «τσάμπα» το χρόνο τους οι νέοι μας, να μην βγαίνουν άνεργοι, να συνδεθούν με την παραγωγή, να στραφούν σε οικονομικά συμφέρουσες δεξιότητες κλπ.

            Παράλληλα είναι γνωστό ότι το υπουργείο Παιδείας έχει δρομολογήσει, εδώ και αρκετό καιρό, την «αναδιάταξη» του χάρτη της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης, κοντολογίς της δραστικής μείωσης τμημάτων και σχολών αλλά και της αλλαγής του περιεχομένου και της κατεύθυνσής τους. Κατεύθυνση που οφείλουμε να επισημάνουμε πως δεν είναι ξένη από τη ιδεολογική και πολιτική «γραμμή» της Κυβέρνησης όπως έχει διατυπωθεί στο προεκλογικό της πρόγραμμα.

          Μάλιστα στον προγραμματισμό άμεσων προτεραιοτήτων-ΔΕΘ 2021 η Νίκη Κεραμέως μιλάει για: «Αναδιάρθρωση του ακαδημαϊκού χάρτη. Περαιτέρω αναδιάρθρωση ακαδημαϊκού χάρτη: Στη βάση α) αποτελεσμάτων της ΕΒΕ, β) προτάσεων των ίδιων των ΑΕΙ, γ) εισήγησης της ΕΘΑΑΕ που λαμβάνει υπόψιν της και τις ανάγκες της αγοράς εργασίας»

            Η πρώτη μεθόδευση αφορά στη μείωση του αριθμού των εισακτέων με λαιμητόμο την λεγόμενη ελάχιστη βάση εισαγωγής και την επαναφορά της Τράπεζας Θεμάτων, εργαλεία τα οποία, με τους «κατάλληλους» ελιγμούς στο βαθμό δυσκολίας των θεμάτων μπορούν να δημιουργήσουν εκατόμβες απορριπτόμενων. Η δεύτερη μεθόδευση αφορά στην καταδίκη της βιωσιμότητας πολλών περιφερειακών (και όχι μόνον) πανεπιστημιακών τμημάτων με στόχο τη συρρίκνωση της Τριτοβάθμιας εκπαίδευσης και την αλλαγή του προσανατολισμού της.

             Την αναγκαιότητα του «επανασχεδιασμού» του ακαδημαϊκού χάρτη με τη μέθοδο της «λιποαναρρόφησης» ήρθε σαν από μηχανής – Κεραμέως θεός να την επικαιροποιήσει ο μεγάλος αριθμός κενών θέσεων  λόγω της θεσμοθέτησης της ελάχιστης βάσης εισαγωγής (ΕΒΕ) που αποψιλώνουν περίπου 100 Πανεπιστημιακά τμήματα.

Ήδη, το ΥΠΑΙΘ, επιδέξια και αθόρυβα, με τη βοήθεια του τακτοποιημένου λόγου μιας νέας (;) μεταρρυθμιστικής σταυροφορίας, όπου σκόπιμα έχει υποκατασταθεί η αναζήτηση των αιτιών από τη διαπίστωση των αποτελεσμάτων, οδηγεί τον προβληματισμό της κοινής γνώμης να μοιάζει με τη θεωρία του πεπρωμένου στη θρησκευτική σκέψη, όπου οι άνθρωποι αναφωνούν «είναι θέλημα θεού» για να εξηγήσουν ή να δικαιολογήσουν μια ορισμένη εξέλιξη των πραγμάτων: Οσα τμήματα δεν έχουν «φοιτητές-πελάτες» πρέπει να κλείσουν ή να αναμορφωθούν.

            Ετσι το ΥΠΑΙΘ νομιμοποιημένα θα σύρει τα «κενά» τμήματα στον «ανακριτικό» φακό της Εθνικής Αρχής για την Ανώτατη Εκπαίδευση (ΕΘΑΑΕ), η οποία, σαν έτοιμη από καιρό, αναμένεται να εισηγηθεί μείωση των πανεπιστημιακών τμημάτων της χώρας.

            Είναι εξάλλου γνωστό ότι το επόμενο χρονικό, μέσα στον Σεπτέμβριο, στο πλαίσιο αναδιάρθρωσης του ακαδημαϊκού χάρτη, θα έχουμε «ζυμώσεις» μεταξύ της Ν. Κεραμέως και πρυτάνεων για τα τμήματα που «καίγονται» από την ΕΒΕ και τα 37 τμήματα του Γαβρόγλου που κρατιούνται στο «μούσκιο».

 Το υπουργείο έχει ζητήσει από τα ΑΕΙ να καταθέσουν έως τα τέλη Σεπτεμβρίου τις προτάσεις αναδιάταξης τμημάτων τους ενώ η Εθνική Αρχή Ανώτατης Εκπαίδευσης θα κάνει τις προτάσεις της σε συνάρτηση με τις ανάγκες της αγοράς εργασίας, δηλαδή την ανάγκη προσαρμογής των σχολών, των σπουδών και των τροφίμων των ΑΕΙ στην μεγαλύτερη κερδοφορία των επιχειρήσεων.

            Η «αναδιάρθρωση» made by Κεραμέως εκτός από λουκέτα και συγχωνεύσεις σημαίνει και δημιουργία τμημάτων δυο ταχυτήτων. Να τι προβλέπει το Σχέδιο Κυβερνητικής Πολιτικής 2021: «Στο πλαίσιο διασύνδεσης με την αγορά εργασίας, δημιουργούνται προγράμματα σπουδών τριετούς διάρκειας, με προσανατολισμό στις εφαρμογές των επιστημών και της τεχνολογίας και στην ενίσχυση του θεσμού της πρακτικής άσκησης». Είναι φανερό ότι σε αυτήν την κατηγορία θα ενταχθούν, σταδιακά, τμήματα που δεν θα έχουν φοιτητές, εξαιτίας της θεσμοθέτησης της κατώτατης βάσης εισαγωγής.

Αλλάζουν τα ανεμολόγια και οι ορίζοντες

            Αν όμως η συρρίκνωση της Πανεπιστημιακής εκπαίδευσης και η δημιουργία σχολών διαφορετικών ταχυτήτων είναι η μια έγνοια του ΥΠΑΙΘ η άλλη είναι η «αναμόρφωση» των Πανεπιστημιακών σπουδών

            Και το βασικό εργαλείο για την αναμόρφωση των Πανεπιστημίων, των Τμημάτων και των Σχολών είναι η αξιολόγηση και η σύνδεσή τους με τη χρηματοδότηση.

            Η κατεύθυνση είναι η εξής: Από νομικής πλευράς τα Πανεπιστήμια παραμένουν δημόσια. Ωστόσο οι αποφάσεις για το τι διδάσκεται, πότε διδάσκεται, το περιεχόμενο των πτυχίων, την έρευνα κ.λπ. λαμβάνονται στο πλαίσιο της ζήτησης και της προσφοράς, οι οποίες μετριούνται στη βάση των λογιστικών μονάδων που συνδέονται με το σύστημα αξιολόγησης.

            Ακριβώς με όχημα τον μηχανισμό της λεγόμενης αξιολόγησης και βάσει αυτής διά της στοχευμένης χρηματοδότησής τους τα Πανεπιστήμια εκβιάζονται να δημιουργήσουν πεδία ζήτησης των «υπηρεσιών» τους, εργαλειοποιώντας πλήρως τη διδασκαλία και την έρευνα. Να προωθήσουν τις «πωλήσεις» των υπηρεσιών αυτών υποτασσόμενα στις εκάστοτε εκτιμήσεις για τις ανάγκες της αγοράς, να μετατοπίσουν τη μέριμνα των προγραμμάτων σπουδών προς τις απαιτήσεις της κατάρτισης και πολύ σύντομα να ορίσουν δίδακτρα.

            Το επόμενο χρονικό διάστημα με σημαία τις εύηχες λέξεις και φράσεις «αξιολόγηση – κοινωνική λογοδοσία», «αυτοτέλεια – αυτονομία», «σύνδεση με την οικονομία και την κοινωνία», η πολιτική ηγεσία του υπουργείου Παιδείας, λίγο καιρό μετά την κατάργηση του πανεπιστημιακού ασύλου, πιστή στη συνταγή Μακιαβέλι (όλα τα χτυπήματα μαζί για να ζαλιστεί ο αντίπαλος) είναι έτοιμη ολοκληρώσει το νέο της στόχο..

Από την απορρύθμιση στη μετάλλαξη

            Μιλάμε για «πριόνισμα των ριζών» των υπολειμμάτων του δημόσιου Πανεπιστηµίου, που γίνεται αθόρυβα πολλά χρόνια τώρα και πριµοδοτεί το Πανεπιστήμιο της υποχρηματοδότησης, της ιδιωτικοποίησης, της επιχειρηµατικότητας, της έντασης των ταξικών φραγμών και των διδάκτρων.

            Στο πλαίσιο αυτό η ιδιωτικοποίηση της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης, εκτός από τη ύπαρξη ιδιωτικών Πανεπιστημίων, περιλαμβάνει και την «επιχειρηματοποίηση» του δημόσιου Πανεπιστημίου το οποίο, σύμφωνα µε την κυρίαρχη ανάγνωση, προκειμένου να επιβιώσει στις νέες ανταγωνιστικές συνθήκες θα πρέπει να λειτουργήσει µε όρους ιδιωτικής επιχείρησης, διαφορετικά θα αντιμετωπίσει πρόβλημα επιβίωσης.

Ο πυρήνας των αλλαγών

            Καθώς γνωρίζουμε πολύ καλά ότι δεν έχει καμιά σημασία τι λέει το υπουργείο Παιδείας αλλά τι εννοεί, ας δούμε τον πυρήνα των αλλαγών που επιδιώκονται:

            1. Ενα μεγάλο τμήμα σχολών και τμημάτων θα συγχωνευτούν, άλλα θα υποβιβαστούν, άλλα θα καταργηθούν, ενώ όσα μείνουν σε τίποτε δεν θα θυμίζουν την τριτοβάθμια εκπαίδευση που γνωρίζαμε μέχρι σήμερα.

            2. Τα Πανεπιστήμια καλούνται ευθέως να «βγάλουν το ψωμί τους» μόνα τους. Το υπουργείο Παιδείας εξαναγκάζει τα τριτοβάθμια ιδρύματα να υιοθετήσουν τη συμπεριφορά ιδιωτικής επιχείρησης για να βρουν νέους πόρους, κρατώντας από τη μια τον δίσκο του εράνου και από την άλλη το λιβανιστήρι. Σύμφωνα με τα στρατηγικά και «επιχειρηματικά» σχέδια του υπουργείου Παιδείας, τα Πανεπιστήμια θα αναγκαστούν να στραφούν στην αγορά σε αναζήτηση νέων πηγών εσόδων (δίδακτρα, σύνδεση με επιχειρήσεις, μετατροπή σε επιχειρήσεις πώλησης υπηρεσιών).

            3. Οσες διαψεύσεις κι αν κάνει το υπουργείο, μελλοντικά, αν ευοδωθούν οι παραπάνω σχεδιασμοί, το ελληνικό Πανεπιστήμιο θα επιβάλει δίδακτρα. Και αυτά τα δίδακτρα δεν θα επιβληθούν τυπικά από «πάνω», κεντρικά, αλλά από την κάθε σχολή ξεχωριστά στο πλαίσιο της «αυτοτέλειας», της «σύνδεσης με την κοινωνία και την οικονομία», της αλλαγής «χρηματοδοτικής κουλτούρας», της «απελευθέρωσης από τα δεσμά της δημόσιας χρηματοδότησης» και άλλων ζαχαρωμένων εκφράσεων που κάθε λίγο και λιγάκι «ξεφουρνίζει» το υπουργικό επιτελείο του Αμαρουσίου.

            Ουσιαστικά και τυπικά τα Πανεπιστήμια μετατρέπονται σε «επιχειρήσεις» με την πλήρη έννοια του όρου, οι οποίες για να επιβιώσουν κυνηγούν διεθνώς, ανταγωνιστικά και με όλα τα θεμιτά και αθέμιτα μέσα «φοιτητές-πελάτες». Κύριοι στόχοι τους είναι η μεγιστοποίηση του οικονομικού οφέλους, από την επίτευξη του οποίου και μόνο κρίνονται και οι διοικήσεις τους. Οι «πελάτες-φοιτητές» οφείλουν να χρηματοδοτούν οι ίδιοι τις σπουδές τους είτε από τους οικογενειακούς πόρους τους είτε δανειζόμενοι τα αναγκαία ποσά από τραπεζικά ή άλλα οικονομικά συγκροτήματα, τα οποία θα επενδύσουν επιλεκτικά στα διαφαινόμενα προσόντα τους, όπως ακριβώς επενδύουν και στις λεγόμενες καινοτόμες επιχειρήσεις.

            4. Στις επιχειρούμενες αλλαγές περιλαμβάνεται και το τελικό συντριπτικό χτύπημα σε ό,τι είχε απομείνει από τους τρεις βασικούς πυλώνες του δημόσιου Πανεπιστημίου: το δωρεάν σύγγραμμα, η σίτιση και η στέγαση των φοιτητών. Η κυρίαρχη πολιτική δεν έχει βγάλει από το μυαλό της την κατάργηση της δωρεάν διανομής των πανεπιστημιακών συγγραμμάτων.

            Παράλληλα η έκταση της φοιτητικής μέριμνας θα πάψει να προσδιορίζεται ενιαία για το σύνολο των ιδρυμάτων. Κάθε ίδρυμα θα αποφασίζει χωριστά και αναλόγως με τις οικονομικές δυνάμεις του για τις προϋποθέσεις παροχής δωρεάν σίτισης στους φοιτητές του. Τι σημαίνει αυτό; Πολύ σύντομα και στη βάση της αδυναμίας των Πανεπιστημίων να ανταπεξέλθουν σε δαπάνες αυτού του χαρακτήρα θα εξαφανιστούν και τα τελευταία ίχνη τής δωρεάν σίτισης, στέγασης και διανομής των συγγραμμάτων.