Η Δράση 1 του ΕΠΕΑΕΚ 2014-2020 με τίτλο «Επιμόρφωση για την Εισαγωγή της Περιγραφικής Αξιολόγησης στην Υποχρεωτική Εκπαίδευση» συγχρηματοδοτείται από την Ευρωπαϊκή Ενωση – Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο και εθνικούς πόρους (ΕΣΠΑ 2014-2020) στο πλαίσιο της Πράξης «Παρεμβάσεις επιμόρφωσης για την ενίσχυση των σχολικών δομών του εκπαιδευτικού συστήματος» του Επιχειρησιακού Προγράμματος «Ανάπτυξη Ανθρώπινου Δυναμικού, Εκπαίδευση και Διά Βίου Μάθηση».

Με λίγα λόγια, δηλαδή, έχουμε ακόμη μια «πληρωμένη οδηγία» της Ευρωπαϊκής Ενωσης για την αναδιάρθρωση της ελληνικής εκπαίδευσης, κατά τις κατευθύνσεις του «καλοπροαίρετου» ΟΟΣΑ.

Σύμφωνα με όσα λέει η ανακοίνωση του ΙΕΠ, «σκοπός της δράσης είναι η εισαγωγή/υιοθέτηση μιας παιδαγωγικά προσανατολισμένης μορφής αξιολόγησης» που επιδιώκει, ανάμεσα σε άλλα, «την υποστήριξη διαφοροποίησης της διδασκαλίας και ανταπόκρισης στις εξατομικευμένες ανάγκες των μαθητών, την ενθάρρυνση των μαθητών να συμμετέχουν ενεργά στην αξιολόγηση της προόδου που επιτελούν, την αξιοποίηση της αξιολόγησης ως μαθησιακής διαδικασίας, την αξιοποίηση ποικιλίας αξιολογικών τεχνικών και μεθόδων που θα επιτρέψουν τη συγκέντρωση ποιοτικών και ποσοτικών αξιολογικών δεδομένων για το εύρος των μαθησιακών επιτευγμάτων που αποτιμάται, την αξιολόγηση της ολόπλευρης ανάπτυξης των μαθητών» κ.λπ.

Εύηχες λέξεις και ωραίες έννοιες, κλεμμένες από την παιδαγωγική ενός άλλου εκπαιδευτικού συστήματος, παρουσιάζονται σαν όχημα ενθάρρυνσης και ενίσχυσης των μαθητών, συνεργατικής και κοινωνικής μάθησης, εξατομίκευσης της διδασκαλίας και ισότητας ευκαιριών, ενώ στην πραγματικότητα σχεδιάζεται να χρησιμοποιηθούν στην καλύτερη περίπτωση σαν παραπλανητικός επίδεσμος, στη χειρότερη σαν «εκπαιδευτική θηλιά» με θύματα τους εκπαιδευτικούς αλλά και τους μαθητές, για τους οποίους τάχα νοιάζονται και υπόσχονται να βελτιώσουν τη μόρφωσή τους.

Να επισημάνουμε αρχικά ότι στη νέα αυτή δράση του ΙΕΠ, ενώ η έννοια της αξιολόγησης κλίνεται σε όλους τους γραμματικούς τύπους, δεν υπάρχει ούτε λέξη για το μορφωτικό περιεχόμενο και την κατεύθυνση της εκπαίδευσης, παρά μόνο ευχολόγια.

Είναι φανερό ότι συνειδητά το ΥΠΕΘ, ενώ είναι σημαιοφόρος της απορρόφησης κονδυλίων, αρνείται να αναλάβει την ευθύνη μιας ουσιαστικής και σε βάθος αντιμετώπισης των πραγματικών προβλημάτων της εκπαίδευσης.

Ουσιαστικά αναλώνεται σε φτιασιδώματα, πετώντας το μπαλάκι στην εξέδρα και αντιμετωπίζοντας μαθητές, γονείς και εκπαιδευτικούς σαν ιθαγενείς που τους μοιράζει χάντρες και καθρεφτάκια.

Τέσσερις επισημάνσεις

1. Αλήθεια, ποιο είναι το πλαίσιο μέσα στο οποίο το υπουργείο ετοιμάζεται να επιβάλει τη λεγόμενη περιγραφική αξιολόγηση των μαθητών; Μήπως είναι πραγματικά οι εξατομικευμένες ανάγκες των μαθητών, όπως υποστηρίζει το ΙΕΠ; Και αν το υπουργείο Παιδείας ενδιαφέρεται τόσο για τους μαθητές μας και τις ανάγκες τους, γιατί διατηρεί υπερφορτωμένα τμήματα μαθητών; Γιατί φροντίζει η «κανονικότητα» των σχολείων να συντηρείται από εξουθενωμένους εκπαιδευτικούς που γυροφέρνουν σε 2, 3, 4 και 5 σχολεία; Γιατί έχει αποψιλώσει όλους τους υποστηρικτικούς θεσμούς, τις βιβλιοθήκες, τα εργαστήρια, την ενισχυτική διδασκαλία;

Η νέα χρυσόσκονη του υπουργείου Παιδείας, με την αποπροσανατολιστική προώθηση της συζήτησης από τα πραγματικά προβλήματα στη λογική της «καλής» περιγραφικής και «κακής» αριθμητικής αξιολόγησης, δεν μπορεί να κρύψει το μαύρο φόντο μιας ερειπωμένης εκπαίδευσης!

2. Ποιος ακριβώς θα υλοποιεί την «περιγραφική αξιολόγηση» σε ένα σχολείο χωρίς καμιά διοικητική υποστήριξη, με εκπαιδευτικούς των οποίων ήδη το γραμματειακό-διοικητικό τους έργο μέσα στο σχολείο δυσκολεύει το εκπαιδευτικό τους, που πηγαινοέρχονται σε πολλά σχολεία, με μονόωρα και δίωρα μαθήματα, με 150 και 200 ή και 400 μαθητές που ούτε το όνομά τους δεν προλαβαίνουν να μάθουν;

3. Τι ακριβώς σημαίνει «περιγραφική αξιολόγηση» για τους μαθητές μας και για τους γονείς τους, όταν είναι γνωστό ότι το ερειπωμένο σχολείο και η τσακισμένη οικογένεια δεν έχουν τα μέσα να αντιμετωπίσουν τη «διάγνωση»; Μήπως για να καταλάβουν καλύτερα και γρηγορότερα οι μαθητές μας ότι ο «ατομικός τους φάκελος» δεν επιτρέπει τη συνέχεια των σπουδών τους στο αριστοκρατικό Λύκειο που προετοιμάζεται;

Εξάλλου, ο καθένας αντιλαμβάνεται ότι η αξιολόγηση, είτε περιγραφική είτε αριθμητική, θα υλοποιείται μέσα σε αυτό το πλέγμα αρνητικών παραγόντων που προσδιορίζουν τη σχολική επίδοση, χωρίς να παρεμβαίνει ουσιαστικά στην επιρροή τους, απλά θα διαπιστώνει-περιγράφει αρνητικά αποτελέσματα.

4. Εύλογα δημιουργείται το ερώτημα κατά πόσον η περιγραφική αξιολόγηση των μαθητών θα συνδεθεί με την αυτοαξιολόγηση της σχολικής μονάδας, η οποία είναι στους άμεσους στόχους του υπουργείου Παιδείας.

Η ανάπτυξη και η εφαρμογή παιδαγωγικών πρακτικών και πρακτικών αξιολόγησης μαθητών καθώς και τα εκπαιδευτικά αποτελέσματα (επιτεύγματα και πρόοδος μαθητών, ατομική και κοινωνική ανάπτυξη μαθητών) περιλαμβάνονται στους βασικούς δείκτες της αυτοαξιολόγησης της σχολικής μονάδας με βάση τα προηγούμενα νομοθετικά πλαίσια, τα οποία να σημειώσουμε ότι έχουν «αναμορφωθεί» αλλά δεν έχουν καταργηθεί. Η περιγραφική αξιολόγηση των μαθητών αποτελεί, έτσι κι αλλιώς, άλλο ένα μεθοδολογικό εργαλείο συλλογής δεδομένων για τη λειτουργία της σχολικής μονάδας.

Τι κρύβεται λοιπόν πίσω από τα σχέδια του υπουργείου Παιδείας; Είναι πασιφανές ότι θέλουν κατ’ αρχάς (όπως έχουν κάνει και οι προκάτοχοί τους) να «απορροφήσουν» τα κονδύλια του ΕΣΠΑ με τις «πληρωμένες οδηγίες» για την εδραίωση των εκπαιδευτικών αναδιαρθρώσεων που προβλέπει το Μνημόνιο 3 και εξειδικεύει το τριετές σχέδιο του υπουργού Παιδείας Κ. Γαβρόγλου.

Είναι σίγουρο ότι ο κατατεμαχισμός της εικόνας κάθε μαθητή και η υπαγωγή της στην προκρούστεια κλίνη των συμπεριφοριστικών περιγραφικών μοντέλων (ο μαθητής παρατηρεί, επισημαίνει, κατανοεί, κατέχει, χρησιμοποιεί κ.λπ.) θα ενισχύσουν την ιδεολογία των φυσικών χαρισμάτων.

Ο μαθητής θα μετατρέπεται σε ατομική φιγούρα που θα κατατάσσεται σε τυποποιημένες κατηγορίες ικανοτήτων, αποσυνδεδεμένη από κοινωνικούς-ιστορικούς προσδιορισμούς. Η σχολική του εξέλιξη θα καθορίζεται κυρίως από «εγγενείς» ατομικές ικανότητες και η επίδοσή του θα αποτελεί ατομική του υπόθεση και πρόβλημα.

Παράλληλα, σκοπεύουν να αυξήσουν τον γραφειοκρατικό φόρτο των εκπαιδευτικών, να ελαστικοποιήσουν τον εργασιακό τους χρόνο, να τους τυποποιήσουν και να τους μετατρέψουν σε περιγραφικούς συμβολαιογράφους επιδόσεων.