Χρήστος Κάτσικας

«Τεμπέληδες, ακατάλληλοι και αφερέγγυοι» ή πως πριμοδοτείται η επιθετικότητα εναντίον των εκπαιδευτικών

Πιέσεις, απειλές και εκβιασμοί «στενεύουν» το σχολείο!

                Ένα νέο περιστατικό βίας σε σχολικό χώρο ήρθε στη δημοσιότητα μέσα από ένα βίντεο στο οποίο ανήλικος μαθητής εμφανίζεται να τραμπουκίζει καθηγήτρια για μία… απουσία. Σύμφωνα με τα πλάνα, ο ανήλικος φωνάζει, βρίζει και απειλεί την καθηγήτρια, ζητώντας να σβήσει την «απουσία» που του έβαλε.

                Λίγο καιρό πριν ανάλογο περιστατικό βίας σημειώθηκε από γονέα μαθητή σε βάρος διευθυντή σχολείου των Χανίων μετά από κλήτευση του πρώτου σχετικά με παραβατικά επεισόδια που ενεπλάκη ο γιός του. Ο πατέρας του νεαρού μαθητή, προσήλθε στο γραφείο του διευθυντή και κατά την ενημέρωση για τα επεισόδια, προέβη σε επίθεση και ξυλοδαρμό του λυκειάρχη και έπειτα εξαφανίστηκε.

                Παράλληλα, δεν έχουν περάσει πολλοί μήνες από τότε που μαθητής στο 1ου ΕΠΑΛ Ρεθύμνου, επιτέθηκε και τραυμάτισε τον καθηγητή του, όταν εκείνος του έκανε παρατήρηση, ενώ στο Ρέθυμνο πάλι, στο γυμνάσιο Συβρίτου, 23χρονος ξυλοκόπησε με μαγκούρα τον διευθυντή του σχολείου, σαν αντίποινα για την τριήμερη αποβολή του μαθητή αδελφού του.

                Την ίδια περίπου περίοδο, στη Ρόδο 18χρονος εξωσχολικός, μπήκε μέσα σε σχολείο της πόλης και όταν ο διευθυντής του σχολείου του ζήτησε να απομακρυνθεί ο 18χρονος του επιτέθηκε αιφνιδιαστικά , με μπουνιά στο πρόσωπο, αφήνοντάς τον αιμόφυρτο!

                Κάμποσα χιλιόμετρα βορειότερα, στην Καστοριά, μετά την ανακοίνωση αποτελεσμάτων των προαγωγικών γραπτών εξετάσεων, μια καθηγήτρια έπεσε θύμα ξυλοδαρμού από γονέα και διακομίσθηκε τραυματισμένη στο νοσοκομείο της πόλης.  

                Τα περιστατικά αυτά δεν είναι πρωτοφανή. Εδώ και αρκετά χρόνια, όλο και πιο συχνά, το σχολείο έρχεται στο προσκήνιο της δημοσιότητας με αφορμή προστριβές, εντάσεις και συγκρούσεις ανάμεσα σε εκπαιδευτικούς και εκπαιδευόμενους.

Οι γονείς …επιτίθενται!

                Ωστόσο αυτό που έχει αυξητική τάση είναι οι καταγγελίες γονέων για εκπαιδευτικούς τα τελευταία χρόνια. Είναι ένα ζήτημα που απασχολεί ιδιαίτερα τις ΕΛΜΕ και τους Συλλόγους ΠΕ, τις Διευθύνσεις Εκπαίδευσης αλλά  και ίδιο το Υπουργείο που είναι ο τελικός αποδέκτης των σχετικών υποθέσεων.

                Δεν έχουν περάσει πολλοί μήνες από την αγωγή (με αξίωση 50.000 ευρώ) που έκανε ο Σύλλογος Γονέων και Κηδεμόνων του Δημοτικού Σχολείου Ανω Βαθέος Σάμου κατά αναπληρώτριας εκπαιδευτικού, που κάλεσε τους μαθητές του σχολείου να υποδεχτούν χωρίς φόβο τα προσφυγόπουλα τα οποία θα φοιτούσαν στις απογευματινές τάξεις υποδοχής.

                Επίσης πρόσφατη είναι η δημόσια διαπόμπευση εκπαιδευτικών στο Κερατσίνι, ύστερα από καταγγελία γονέα σε τηλεοπτική εκπομπή και παράλληλα η ποινικοποίηση της παιδαγωγικής διαδικασίας με μηνυτήριες αναφορές και καταγγελίες στην Εισαγγελία.

                Ιδιαίτερα τα τελευταία χρόνια τα πράγματα έχουν αγριέψει με τους γονείς καθώς έχουν αυξηθεί τα περιστατικά πιέσεων, απειλών αλλά και  χειροδικιών γονέων  κατά εκπαιδευτικών. Γονείς απειλούν και βρίζουν εκπαιδευτικούς σε περίπτωση που πιστεύουν πως αδικούν το παιδί τους στη βαθμολογία. Γονείς ζητούν –με θράσος και χωρίς ουσιαστικό λόγο– την αλλαγή τάξης για το παιδί τους, επειδή δεν… τους αρέσει ο εκπαιδευτικός ή κάποιοι συμμαθητές του παιδιού τους.

                Δεν είναι λίγες οι περιπτώσεις που εκπαιδευτικοί αλλά και ολόκληροι Σύλλογοι Διδασκόντων ταλαιπωρήθηκαν επί μακρόν δαπανώντας πολύτιμο χρόνο για να απαντήσουν σε ανυπόστατες πολυσέλιδες καταγγελίες και ανεδαφικές αιτιάσεις γονέων.   Ακόμα χειρότερα είναι τα πράγματα, όταν τα κίνητρα των γονέων υποκρύπτουν άλλες σκοπιμότητες, προσωπικές, ιδεολογικές ή κοινωνικές τις οποίες ανεύθυνα επιχειρούν-και καταφέρνουν- να μεταφέρουν στο χώρο του σχολείου.

                Σε ανακοίνωσή του ο Σύλλογος Εκπαιδευτικών Ν. Σερρών για το θέμα των καταγγελιών εκπαιδευτικών από γονείς, επισημαίνει ότι «τις περισσότερες φορές ξεπερνούν κάθε φαντασία» και σημειώνει: Η συχνότητα αυτών μας επιτρέπει να χρησιμοποιήσουμε τον αδόκιμο όρο της «επιδημίας» και κρίνεται ιδιαιτέρως ανησυχητική.

                Η εκπαίδευση είναι ο κατά εξοχήν θεσμός που μέσα σε αυτόν αντανακλώνται οι ευρύτερες κοινωνικές παθογένειες, τα σύνθετα κοινωνικοοικονομικά προβλήματα που αντιμετωπίζει η χώρα μας και η κάθε τοπική κοινωνία ξεχωριστά.

                Οι εκπαιδευτικοί, αισθάνονται απροστάτευτοι μπροστά στις καταγγελίες και ,σε ορισμένες περιπτώσεις, μπροστά στις εριστικές διαθέσεις των γονιών των μαθητών τους. Στη συντριπτική πλειοψηφία των περιπτώσεων μιλάμε για απλά καθημερινά θέματα που όμως αρκετές φορές παίρνουν ανεξέλεγκτες διαστάσεις και συχνά εκπαιδευτικοί σέρνονται σε πειθαρχικά όργανα, ακόμη και στα δικαστήρια.

Τι συμβαίνει;

                Είναι φανερό ότι υπάρχει κλονισμός της εμπιστοσύνης των γονέων για το σχολείο, κοντολογίς, διάβρωση του κύρους και της αξιοπιστίας του σχολικού συστήματος. Η συντριπτική πλειονότητα των γονέων θεωρούν ότι η εκπαίδευση των παιδιών τους
ενώ τους στοιχίζει πολύ ακριβά δεν είναι ικανή να τα προετοιμάσει για την ομαλή ένταξή τους στην αγορά εργασίας. Ουσιαστικά οι 7 στους 10 γονείς μέμφονται το σχολείο για αναποτελεσματικότητα η οποία, σύμφωνα με την άποψή τους, εκφράζεται μ’ έναν διπλό τρόπο: από τη μια αναγκάζονται να ξοδεύουν πολλά χρήματα για την εκπαίδευση των παιδιών τους έξω από το
σχολείο και από την άλλη οι τίτλοι που παρέχονται είναι υποβαθμισμένοι κοινωνικά, δεν προοιωνίζονται επαγγελματική κατοχύρωση και αποκατάσταση.

                Αν τους ρωτήσουμε ποιος νομίζουν ότι φταίει η πιο συχνή απάντηση «δείχνει» τον  εκπαιδευτικό. Ο εκπαιδευτικός είναι ο εύκολος στόχος και γίνεται βέβαια ευκολότερος καθώς το Υπουργείο Παιδείας αλλά και άλλοι «πρόθυμοι», με κάθε ευκαιρία, ξεσκονίζουν τα γνωστά ρεφρέν τους εναντίον των εκπαιδευτικών: «Τεμπέληδες», «ακατάλληλοι» και «αφερέγγυοι»…

                Τέτοιου είδους αθλιότητες είναι το υποπροϊόν των κυρίαρχων πολιτικών  διάλυσης της δημόσιας παιδείας. Είναι αποτέλεσμα της διαρκούς στοχοποίησης των εκπαιδευτικών απ’ όσους επιχειρούν εδώ και πολλά χρόνια να φοβίσουν πότε με το απειλή της απόλυσης και πότε με το απειλή της αξιολόγησης.

Αθέατες πλευρές

                Από την άλλη στις μαρτυρίες εκπαιδευτικών περιγράφεται μια εκπαιδευτική κόλαση στην οποία το θύμα είναι ο ίδιος ο εκπαιδευτικός και οι θύτες μαθητές και γονείς. Βεβαίως οι αναπαραστάσεις των εκπαιδευτικών που μιλούν έχουν σχέση με την πραγματικότητα που βιώνουν, ωστόσο, το γεγονός ότι απουσιάζει η ματιά που θα έπαιρνε υπόψη την εκπαιδευτική πολιτική, τις σχέσεις εξουσίας, το κοινωνικό περιβάλλον και πάνω από όλα την κατεύθυνση του ίδιου του εκπαιδευτικού συστήματος, πριμοδοτεί λανθασμένα συμπεράσματα. Μπερδεύεται η αιτία με το αποτέλεσμα με συνέπεια η  πρώτη να χάνεται. Με αυτόν τον τρόπο, διαβάζοντας κανείς τις μαρτυρίες των εκπαιδευτικών μπορεί εύκολα να καταλήξει σε ένα λανθασμένο συμπέρασμα ότι το βασικό πρόβλημα της ελληνικής εκπαίδευσης είναι η “επιθετικότητα” μαθητών και γονέων εναντίον ανυπεράσπιστων εκπαιδευτικών.

                Ωστόσο μένει στο περιθώριο της συζήτησης ότι οι εκπαιδευτικοί λειτουργούν οι ίδιοι σ’ ένα ασφυκτικό πλαίσιο, κάτω από ολοένα εντεινόμενο έλεγχο, κοντολογίς υφίστανται τον κρατικό καταναγκασμό, αλλά είναι αντικειμενικά και οι βασικοί ιμάντες διοχέτευσής του στο μαθητικό πληθυσμό καθώς είναι «θεσμικά» υποχρεωμένοι να χρησιμοποιήσουν προς τους μαθητές τους ένα minimum από την εξουσία που τους παρέχει η θέση τους στο σχολείο (διδασκαλία ορισμένης ύλης, εξέταση, βαθμολογία, απουσίες, ποινές, κ.λπ), πρακτική που δημιουργεί «αυτεπαγγέλτως» αντιθέσεις, σε κάποιες περιπτώσεις εκρηκτικές.

                Η κυρίαρχη εκδοχή για τις αιτίες αυτής της κατάστασης προσωποποιεί την αντίθεση μαθητών – καθηγητών και εστιάζει τις ευθύνες, κατά περίπτωση, είτε στη «δυσπροσάρμοστη» προσωπικότητα του μαθητή και στις «ανεπάρκειες και ελλείψεις του οικογενειακού του περιβάλλοντος» είτε στον «άδικο» και «αντιπαιδαγωγό» εκπαιδευτικό που «δεν γνωρίζει να εκτελεί σωστά το λειτούργημά του».

                Σπάνια, ανιχνεύεται στη γενίκευση της κοινωνικής βίας στο σχολείο, στη σχέση ανάμεσα στη βίαιη συμπεριφορά μαθητών ή εκπαιδευτικών και στις σχολικές συνθήκες, στην εξέταση του νοήματος των εκπαιδευτικών πρακτικών που υλοποιούνται  κοντολογίς, στην ίδια τη δομή και τη λειτουργία του σχολικού συστήματος. Πολύ περισσότερο, διαφεύγει το γεγονός ότι, κάθε φορά που τα επιτελεία του Υπουργείου Παιδείας ετοιμάζουν την κατάργηση δικαιωμάτων εκπαιδευτικών και εκπαιδευόμενων, πριν από τον «πόλεμο», κατηγορούν τα θύματά τους για να κάνουν τους τις παρεμβάσεις τους ευκολοχώνευτες στην κοινή γνώμη.