Του Γιώργου Καββαδία

«Αυτοί που αρπάνε το φαί από το τραπέζι κηρύχνουν τη λιτότητα.

Αυτοί που παίρνουν όλα τα δοσίματα ζητάν θυσίες.

Οι χορτάτοι μιλάν στους πεινασμένους για τις μεγάλες εποχές που θα ΄ρθουν». Μπ. Μπρέχτ

Πίσω από τους διθύραμβους της κυβέρνησης για τα «ματωμένα πλεονάσματα» και την «έξοδο από τα μνημόνια» κρύβεται η σκληρή πραγματικότητα της ραγδαίας και παρατεταμένης φτωχοποίησης των εργαζομένων. Στο 34,8% του πληθυσμού της χώρας ή 3.701.800 άτομα ανέρχεται o πληθυσμός που βρίσκεται σε κίνδυνο φτώχειας ή κοινωνικού αποκλεισμού με βάση τα στοιχεία της Έρευνας Εισοδήματος και Συνθηκών Διαβίωσης των Νοικοκυριών για το 2017 (εισοδήματα 2016) της Ελληνικής Στατιστικής Αρχής. Το κατώφλι της φτώχειας ανέρχεται στο ποσό των 4.560 ευρώ ετησίως ανά άτομο και σε 9.576 ευρώ για νοικοκυριά με δύο ενήλικες και δύο εξαρτώμενα παιδιά ηλικίας κάτω των 14 ετών. Η έξαρση της φτώχειας «κτυπάει κόκκινο» παίρνοντας διαστάσεις ανθρωπιστικής κρίσης. Ο όρος «ανθρωπιστική κρίση» είναι ευφημισμός, γιατί στην πραγματικότητα πρόκειται για κοινωνικό κανιβαλισμό και μαζική φτωχοκτονία.

Πίσω από τους αριθμούς και τα στεγνά στατιστικά στοιχεία βρίσκονται οι ψυχές των ανθρώπων που δίνουν καθημερινά τον αγώνα της επιβίωσης σε μια ανταγωνιστική, κανιβαλική κοινωνία. Γιατί η φτώχεια, η ανεργία, ο κοινωνικός αποκλεισμός δεν είναι φυσικά φαινόμενα, αλλά σύμφυτα χαρακτηριστικά της καπιταλιστικής κοινωνίας που έχει ως βάση το κέρδος και όχι τις ανάγκες των ανθρώπων. Φυσικά η φτώχεια δεν είναι …παιδί της κρίσης και των μνημονίων. Τα Μνημόνια αποτελούν μοχλό επιτάχυνσης της φτώχειας και της βίαιης ανακατανομής πλούτου, χωρίς να αποτελούν την κύρια αιτία. Η μείωση των μισθών κατά 25% στα χρόνια του μνημονίου σε συνδυασμό με την αύξηση των φόρων και την περιστολή των κοινωνικών δαπανών αποτελούν τους κυριότερους παράγοντες της ραγδαίας φτωχοποίησης και εξαθλίωσης.

Μάλιστα αναμένεται έκρηξη της φτώχειας από το 2019 με την εφαρμογή των μέτρων που έχει ψηφίσει η σημερινή κυβέρνηση, με τις νέες περικοπές στις συντάξεις και τη μείωση του αφορολογήτου.

Τα τελευταία -επίσημα- στοιχεία του υπουργείου Εργασίας (ΕΦΚΑ) δείχνουν ότι με μισθό μόλις 383 ευρώ μεικτά καλείται να ζήσει σχεδόν ένας στους τρεις εργαζόμενους στον ιδιωτικό τομέα καθώς απασχολείται με ευέλικτες μορφές εργασίας.

Σε σύνολο σχεδόν 2,2 εκατομμυρίων εργαζόμενων, περισσότεροι από 657.000 έχουν συμβάσεις μερικής απασχόλησης, με το μέσο ημερομίσθιό τους να είναι κάτω από το μισό των αντίστοιχων ημερήσιων αποδοχών που λαμβάνουν όσοι έχουν πλήρες ωράριο.

Στο όνομα της «σωτηρίας της πατρίδας» ασκείται μια πολιτική από κυβέρνηση – ΕΕ – ΔΝΤ που σπέρνει την απελπισία και τον θάνατο. Το «πεθαίνω σαν χώρα» είναι μια πραγματικότητα, αν σκεφτεί κανείς ότι αυξάνεται ραγδαία ο αριθμός των αυτοχειριών φέρνοντας την Ελλάδα για πρώτη φορά στις πρώτες θέσεις αυτού του φρικτού πίνακα με μέσο όρο δύο περίπου αυτοκτονίες τη μέρα! Όμως, η αλήθεια είναι ότι η θυσία των φτωχών, η φτωχοκτονία έχει πάρει διαστάσεις «θεσμικής δολοφονίας του ελληνικού λαού». Εύστοχα ο Κ. Μαρξ τόνιζε ότι «ο εθνικός πλούτος είναι ταυτόσημος με τη λαϊκή φτώχεια» («Το Κεφάλαιο»).

Ταυτόχρονα η κρίση γίνεται η μεγάλη ευκαιρία για τη ληστρική αναδιανομή του πλούτου – αρπάζοντας ακόμα και τα σπίτια των φτωχών με τα κατασχετήρια να αποστέλλονται με γρήγορους ρυθμούς.

Από τα στοιχεία προκύπτει ότι η Ελλάδα βρίσκεται στις 10 πρώτες θέσεις του «αναπτυγμένου κόσμου» με την πιο άνιση κατανομή εισοδήματος. Το πλουσιότερο 20% των νοικοκυριών κατέχει 6,6 φορές μεγαλύτερο μερίδιο εισοδήματος απ’ ό, τι το φτωχότερο 20%, ενώ ο αντίστοιχος δείκτης είναι 5,1 για το σύνολο των χωρών της ΕΕ. Την ίδια ώρα οι πολυεθνικές φαρμακευτικές όπως η Novartis πέτυχαν να πάρουν από την Ελλάδα 50 δισ. ευρώ τα τελευταία χρόνια οι 500 πιο κερδοφόρες ελληνικές εταιρείες βελτίωσαν εντυπωσιακά την κερδοφορία τους, παρότι οι πωλήσεις τους κατέγραψαν μικρή μείωση. (ICAP).

Η αλήθεια είναι ότι η σημερινή βαθιά και παρατεταμένη κρίση της καπιταλιστικής οικονομίας είναι αποτέλεσμα της βασικής και άλυτης αντίφασης: από τη μια υπερσυσσώρευση κερδών για το κεφάλαιο και από την άλλη ένταση της εκμετάλλευσης των εργαζομένων. Μόνο που όσο εντείνεται η εκμετάλλευση και συρρικνώνεται το εισόδημα τόσο μειώνεται και η ζήτηση με επιπτώσεις στην κερδοφορία των επιχειρήσεων. «Η τελική αιτία όλων των πραγματικών κρίσεων παραμένει πάντα η φτώχεια και ο περιορισμός της κατανάλωσης» (Κ. Μαρξ, «Το Κεφάλαιο»).

«Δεν έχουμε ανάγκη από καλούς Σαμαρείτες …

το πρόβλημα είναι να πάψουν να υπάρχουν ληστές».

Μπέρναρ Σώ

Η κρίση εγκυμονεί κινδύνους, αλλά αποτελεί και μια ευκαιρία αντίστασης και ανατροπής της κυρίαρχης πολιτικής που θέτει τα κέρδη πάνω από τους ανθρώπους.

Η μάχη εναντίον της φτώχειας δεν μπορεί να δοθεί με όρους φιλανθρωπίας. Τα λόγια των Αντόρνο – Χορκχάιμερ ταιριάζουν σε όσους πιστεύουν στην ανατροπή της καπιταλιστικής κοινωνίας και στην ανθρώπινη ελευθερία. «Εμείς οι εχθροί της φιλανθρωπίας δεν θέλουμε να ταυτίσουμε τον άνθρωπο με τη δυστυχία, που η ύπαρξή της είναι αίσχος για μας. Πολύ ευαίσθητοι στην αδυναμία μας δεν θα παραδεχθούμε ποτέ ότι ο άνθρωπος μπορεί να είναι αντικείμενο ελέους».

Αναγκαία όσο ποτέ άλλοτε η αντιμετώπιση της ανθρωπιστικής κρίσης με τη διασφάλιση του δικαιώματος στη ζωή στη μόρφωση και στον πολιτισμό για όλους χωρίς φραγμούς και διακρίσεις. Αγώνες χρειάζονται κοινωνικοί ενάντια στις κυρίαρχες πολιτικές που αντιμετωπίζουν τον άνθρωπο ως μέσο, ως καύσιμη ύλη για την καπιταλιστική ανάπτυξη. Αγώνες για μια άλλη κοινωνία με κέντρο τον άνθρωπο.

* Ο Γιώργος Κ. Καββαδίας είναι φιλόλογος, μέλος της ΣΕ του περιοδικού «Αντιτετράδια της Εκπαίδευσης» και μέλος του ΔΣ της ΕΛΜΕ Πειραιά.