Kείμενο από το περιοδικό Καμπούμ, πολύ χρήσιμο για να προσπαθήσουμε να κατανοήσουμε τους Ταλιμπάν και το τι συμβαίνει σήμερα στο Αφγανιστάν
Πέντε Ταλιμπάν που πολέμησαν για καιρό στα βουνά και σήμερα στελεχώνουν την κρατική διοίκηση, μιλούν για τις εμπειρίες τους και αναπολούν την ζωή του αντάρτη, την οποία αντιπαραβάλουν στην πειθαρχημένη και ιεραρχημένη κρατική τάξη (έστω και αν πρόκειται για τη δική τους κρατική τάξη).
Ο πρόλογος του Στέφανου Μπατσή, μεταφραστή του κειμένου
Η κατάληψη της Καμπούλ τον Αύγουστο του 2022 κατέκλυσε τις οθόνες μας με εικόνες μαχητών Ταλιμπάν∙ ως άλλο déjà-vu της πρόσφατης ιστορίας, το τέρας πετάγεται κάτω από το κρεβάτι ξανά και ξανά και ξανά. Η απεικόνιση των Ταλιμπάν από τα δυτικά μίντια είναι εκείνη του γκροτέσκου, του αλλόκοτου, του γελοιογραφικού∙ είναι επίσης εκείνη του αγνού κακού, του μοχθηρού, του αποκρουστικού. Οι Ταλιμπάν ποζάρουν περιχαρείς με τα φαρδιά τους παντελόνια και τα παλιοκαιρισμένα τους όπλα και ραβδίζουν γυναίκες σε δημόσια θέα (εδώ ίσως να παίζουν και πλάνα αρχείου) ή διασκεδάζουν να κάνουν συγκρουόμενα με τα υποπολυβόλα ανά χείρας και να σηκώνουν βάρη σε γυμναστήρια που εγκαταλείφθηκαν κακήν κακώς από τους παλιούς τους επισκέπτες. Με τρόπους αναμενόμενα δυτικούς, οι Ταλιμπάν απανθρωποποιούνται και παραμένουν θεμελιωδώς ξένοι και εχθρικοί. Για να αποφύγουμε τις παρεξηγήσεις, δεν προτείνουμε επ’ ουδενί να ανοίξουμε παρτίδες με τους Ταλιμπάν –είναι περίεργοι καιροί για νέες φιλίες–, αλλά να στρέψουμε το βλέμμα στην εξωτικοποιημένη τους χώρα και στο ίδιο το κίνημά τους που κι εκείνο, μεταξύ άλλων, καθόρισε τη φυσιογνωμία της ευρύτερης περιοχής, της σχέσης Ισλάμ και πολιτικής οργάνωσης, του μοντέρνου πολέμου, και που η κατακλυσμιαία αναπαραγωγή και οι προσλήψεις της εξάσκησαν το βλέμμα μας στο πώς να αναγνωρίζει το σύγχρονο κακό, τη βαθύτερη απειλή.
Το κείμενο που μεταφράζουμε δεν προσφέρει κάποια μεγάλη ανάλυση για το κίνημα ή το Αφγανιστάν – ο σχολιασμός που περιέχει είναι υποτυπώδης και κινείται στα όρια του αυτονόητου. Φωτίζει, εντούτοις, πτυχές της σημερινής ζωής των Ταλιμπάν εκείνων που κλήθηκαν να στελεχώσουν τον κρατικό μηχανισμό ύστερα από την παλινόρθωση του Εμιράτου. Μέσα από συνεντεύξεις με πρώην μαχητές, αντιλαμβανόμαστε την εν τω γίγνεσθαι συγκρότηση και διοικητική οργάνωση του Αφγανιστάν. Παρατηρούμε το πώς προβληματοποιείται η ζωή σε μια μεγαλούπολη όπως η Καμπούλ και αντικρίζουμε τη νοσταλγία και τη δυσκολία μετάβασης σε κάτι λιγότερο περιπετειώδες και περισσότερο ελεγχόμενο, που καταλείπει η επί μακρόν αφοσίωση στη ζωή του αντάρτικου. Ερχόμαστε σε επαφή με το αναπάντεχο όταν τα λεγόμενα των Ταλιμπάν προσκρούουν στις σχηματισμένες μας θέσεις, αλλά και διασκεδάζουμε με τις δυσκολίες της καθημερινότητάς τους, μιας και το γκροτέσκο και γελοίο στοιχείο δεν μπορεί –και ίσως δεν πρέπει κιόλας– να εξοριστεί παντελώς.
Το ενδιαφέρον για το Αφγανιστάν και τους δρώντες σε αυτό περνάει φυσικά μέσα από τη σχηματοποίησή του ως «νεκροταφείου αυτοκρατοριών», την πιλοτική και ατελή αμερικανική ανοικοδόμησή του, την εγγενή σχέση του με το βαθύ παρελθόν μιας κοντινής μας περιοχής αλλά και με τα προσεχώς που απαιτούν γνώση, κριτική και ξερίζωμα των παλιών, δύσχρηστων προκαταλήψεων. Όμως, για εμάς, οφείλει να τέμνεται και με την αγωνία της συμβίωσης, του από κοινού που επιθυμούμε να κατακτήσουμε με τους χιλιάδες αφγανούς συμπολίτες μας,[1] των οποίων οι κοινότητες χτίζονται, μεγαλώνουν και παλεύουν να ευημερήσουν. Ορισμένοι μπορεί να διέφυγαν του κινδύνου των Ταλιμπάν, άλλοι παλιότεροι να ήταν ακόμη και συμπαθούντες προς τους σκοπούς και τη δράση του κινήματος, ενώ πολλοί εγκατέλειψαν ένα κράτος ρημαδιό που δεν προοιωνιζόταν τίποτα το ευχάριστο – σε κάθε περίπτωση, έχουν δίκιο. Ακούγεται κομματάκι φιλελεύθερο το κάλεσμα σε γνώση και κατανόηση, αλλά κάλλιστα μπορεί και πρέπει να εγγράφεται στην καθημερινότητα όσων, ατομικά ή συλλογικά, αφενός διατηρούν το αντιρατσιστικό φρόνημα ψηλά κι αφετέρου πασχίζουν να καταλάβουν πώς μπορούμε να πάμε κάποια βήματα παρακάτω, υπερπηδώντας ψηλούς φραγμούς και αποφεύγοντας ολισθηρά σημεία της διαδρομής – και το κάνουν πρώτα και κύρια μετρώντας ύψη και αναλύοντας κινδύνους.
Το κείμενο αποτελείται από μια μικρή εισαγωγή των συντακτών του Afghanistan Analysts Network, ενώ το κυρίως σώμα από πέντε συνεντεύξεις Ταλιμπάν που άλλοτε ανήκαν στις τάξεις του αντάρτικου και σήμερα εργάζονται στη δημόσια διοίκηση του νέου καθεστώτος, στην Καμπούλ, καθώς κι από ένα επιλογικό σχόλιο του συγγραφέα. Εθνογραφικής κατεύθυνσης, θίγει ζητήματα όπως η αστικοποίηση, η ένταση κέντρου-περιφέρειας, η δυναμική του συντηρητισμού και του εκσυγχρονισμού, η σχέση ιδεολογίας και βιωμένης πραγματικότητας – ζητήματα που μας έχουν απασχολήσει και στο παρελθόν.
e-prologos.gr
