του Ντιέγκο Φουσάρο

Βρισκόμαστε μπροστά στο τέλος ενός μοντέλου πολλών αιώνων πανεπιστημίων, σχολείων αλλά και των συγκεκριμένων κοινωνικών σχέσεων που τα χαρακτήριζαν. Η εμπειρία μεταξύ μαθητή και δασκάλου, αλλά και μεταξύ μαθητή και μαθητή, η οποία είχε χαρακτηρίσει την Ακαδημία του Πλάτωνα, το Λύκειο του Αριστοτέλη, τα μεσαιωνικά και στη συνέχεια σύγχρονα πανεπιστήμια, διαγράφεται συνολικά χάρη σε μορφές «ψηφιοποιημένης διδασκαλίας» και ηλεκτρονικής μάθησης. Αυτές οι μορφές υπόσχονται να επιτρέψουν τη συνέχιση της μαθησιακής διαδικασίας στον νέο κόσμο της κοινωνικής αποστασιοποίησης, όταν στην πραγματικότητα την εκμηδενίζουν χωρίς επιφύλαξη.

Μέσα από τις νέες ψηφιοποιημένες μορφές της εξ αποστάσεως εκπαίδευσης, ο στόχος της νέας παγκόσμιας καπιταλιστικής τάξης –πρέπει να είναι σαφές– δεν είναι να συνεχίσει την αιώνια εμπειρία διδασκαλίας, αλλά να την εκμηδενίσει για πάντα, διαλύοντας έτσι ένα ηθικό στοιχείο (sittlich με τη Χεγκελιανή έννοια), ύψιστης σημασίας. Με αυτόν τον τρόπο, αντί για κεφάλια που σκέπτονται και διαμορφώνονται ριζωμένα στη δική τους ιστορία και πολιτισμό, συνηθισμένα στον διάλογο και την προβληματική σύμφωνα με κριτικό λόγο, θα παραχθούν –και ήδη παράγονται– ανώνυμες μάζες τηλεματικών ατόμων χωρίς πολιτισμό και χωρίς ρίζες: τα τηλεματικά άτομα θα απέχουν μεταξύ τους και θα υπόκεινται σε αδιάλειπτη βιοπολιτική παρακολούθηση, ανίκανα να σκεφτούν και ως εκ τούτου να ασκήσουν κριτική στην υπάρχουσα κατάσταση των πραγμάτων, που είναι ήδη στην εξαιρετικά κατακριτέα.

Το εξ αποστάσεως σχολείο δεν είναι πλέον σχολείο, όπως οι ηλεκτρονικές σχέσεις είναι μόνο ονομαστικά σχέσεις. Αν, όπως λένε οι Γάλλοι, σε ένα παιχνίδι λέξεων, το savoir («η γνώση») σημαίνει s’avoir («να είσαι κύριος του εαυτού σου»), τότε προκύπτει ότι όσοι δεν γνωρίζουν δεν έχουν τον έλεγχο του εαυτού τους.