Όταν αναλύσουμε τη μηχανική πίσω από την εργασιακή πολιτική της Amazon στο σύνολο της, αρχίζει να διαφαίνεται η πρόθεση πίσω από τις τελετουργικές γιορτές. Ολόκληρη η παράσταση έχει τον στόχο -και το άμεσο αποτέλεσμα- του να σμιλεύσει εργάτες που να νιώθουν ευγνώμονες για την ευκαιρία να συμμετάσχουν στην περιχαράκωση της ίδιας τους της αλλοτρίωσης

Η ώρα είναι περίπου 15.00 σε μία άπλετα φωτισμένη αποθήκη της Amazon στην Γλασκώβη. Εκεί που περπατάμε στους διαδρόμους πραγματοποιώντας τις υποχρεώσεις μας, οι managers ξαφνικά μας καλούν στην καντίνα, οπού συναντάμε μια γιορτινή ατμόσφαιρα με μπέργκερς, πατάτες τηγανητές, και αναψυκτικά. Παρά του ότι αναμέναμε αυτή την μηνιαία συνέλευση όπου οι ανώτεροι μας ενθουσιωδώς μας ενημερώνουν για τις επιτυχίες μας και μας προειδοποιούν φιλικά για τα σφάλματα μας, αυτή η κατάσταση φαντάζει πολύ καλύτερη. 

Μας καλούν να χαλαρώσουμε και να ρυθμίσουμε την συσκευή χειρός μας, η οποία εποπτεύει την πλειοψηφία των κινήσεων μας, στο “admin” (ενημερώνοντας έτσι τον αλγόριθμο που μας επιτηρεί πως η έλλειψη τροφοδότησης δεδομένων οφείλεται σε απόφαση των ανωτέρων μας και όχι σε τεμπελιά δική μας). Την ευθύνη της στατικότητας μας τώρα επωμίζονται οι managers. Όσο τρώμε, ο βασικός επιτηρητής μας ενημερώνει πως ένας συνάδελφος μας έχει καταστεί «Συνεργάτης του Μήνα», βραβείο που συνοδεύεται από σεβασμό και μία προπληρωμένη κάρτα 50 λιρών της Amazon. Οι τοίχοι της καντίνας είναι γεμάτοι με φωτογραφίες των προηγούμενων βραβευμένων, μια καθημερινή υπενθύμιση της επιτυχίας τους για τους υπόλοιπους.

Αυτός ο «συνεργάτης»—όχι «εργαζόμενος», ούτε «συνάδελφος»—έχει αποδείξει πως αξίζει να μονιμοποιηθεί η σύμβαση του. Από τις αρχές του επόμενου μήνα, θα του απονεμηθεί το πολυπόθητο “bluebadge” («μπλε σήμα/κάρτα/κονκάρδα»). Μας λένε πως το ακόρεστο εργατικό ήθος του, η φιλικότητα του, η ευελιξία του και η θέληση του να βοηθήσει τους υπόλοιπους εργαζόμενους αποτελούν τους λόγους της επιλογής του. Επιπροσθέτως, μας ενημερώνουν πως απέδειξε το πάθος του για την «ικανοποίηση των πελατών» (customerobsession) μέσω της επιμονής του να κοιτάζει τις ημερομηνίες λήξης των άπειρων προϊόντων της αποθήκης πριν τα πακετάρει.

Χειροκροτούμε χαρούμενα την επιτυχία του και οι ανώτεροι μας μας υπενθυμίζουν πως όλοι θα μπορούσαν να ανελιχθούν στην θέση του. Δεσμεύονται να μας βοηθήσουν με οτιδήποτε χρειαστούμε για να κατακτήσουμε το αληθινό έπακρο των δυνατοτήτων μας, μιας και είμαστε μια ομάδα ταλαντούχων, παθιασμένων ατομικότητων. Αναζωογονημένοι και γεμάτοι έμπνευση, βγαίνουμε να συνεχίσουμε την δουλειά μας.

COVID-19 και μια ρωγμή στην κανονικότητα.

Η περιγραφή που μόλις παρουσίασα δύσκολα ταιριάζει με τις κυρίαρχες αφηγήσεις για τις εργασιακές συνθήκες των αποθηκών της Amazon που προκύπτουν από κινηματικούς χώρους και προοδευτικά μίντια. Οποιοδήποτε είναι έστω και ελάχιστα ενημερωμένο και ενδιαφέρεται για τους χώρους της εργασίας και της αντίστασης έχει διαβάσει τις ζοφερές αναφορές για τους εξαντλημένους υπαλλήλους—αδύναμα γρανάζια στην αχαλίνωτη εκστρατεία της τεράστιας πολυεθνικής για το κέρδος—που καταρρέουν από το στρες, που αναγκάζονται να ουρήσουν σε μπουκάλια εξ αιτίας της πίεσης του να πετύχουν απρόσιτους στόχους. 

Οι επιχειρήσεις της Amazonκατά των συνδικάτων, που επανήλθαν στο προσκήνιο στην πρόσφατη ήττα στο Bessemer της Alabama, αποδεικνύουν πως δεν ενδιαφέρεται καθόλου, ούτε καν σε βαθμό υποκριτικό, για την υγεία και την αξιοπρέπεια των εργαζομένων της. Η συνεργασία της με τους Pinkertons, διαβόητοι για τις δολοφονίες απεργών στα τέλη των 1800, και η εμμονική της απόπειρα να μονοπωλήσει κάθε σχισμή της οικονομίας στην οποία μπορεί να διεισδύσει, ολοκληρώνουν την εικόνα της Amazon ως την πιο ανεπτυγμένη μορφή της μετα-μοντέρνας δυστοπικής υπερδύναμης.

Αυτά τα θέματα έχουν καλυφθεί ευρέως, και πυροδοτούν διαρκώς νέες καμπάνιες και οργανωτικές διαδικασίες. Αλλά η εργασία στην Amazon αποκαλύπτει μια πιο σύνθετη πραγματικότητα, η οποία αναδεικνύει τις υποβόσκουσες ελπίδες της επιχείρησης και το πως στοχεύει να σμιλεύσει τα μυαλά της επόμενης γενιάς εργατών. Κομβικό σημείο αυτής της ανάλυσης αποτελεί το ότι η απογυμνωμένη επιθετικότητα, καταστολή, και πειθαρχία είναι μονάχα οι τελευταίες λύσεις μιας πολύ σκοτεινότερης διαδικασίας, η οποία κατέστη σαφέστερη λόγω των πρόσθετων μέτρων για την πανδημία που εφαρμόστηκαν στην αποθήκη όπου δούλευα.

Το να είσαι συλλέκτης (picker) στην Amazon είναι μια φαινομενικά απλή αρμοδιότητα. Μαζεύεις τα προϊόντα από τα ράφια, τα τακτοποιείς στην αντίστοιχη χάρτινη σακούλα για να σταλούν στους πελάτες, και σε δεύτερο χρόνο ξαναγεμίζεις τα ράφια. Σε κάθε στάδιο, μια συσκευή χειρός που θυμίζει δυστοπικό smartphone σου λέει οτιδήποτε χρειάζεται να κάνεις: που θα βρεις το τάδε προϊόν, τι προϊόν είναι, αν χρήζει πρόσθετης συσκευασίας, και σε ποια χαρτοσακούλα θα πρέπει να το εναποθέσεις. Σε γενικές γραμμές, η παραγωγική διαδικασία έχει αυτοματοποιηθεί σε τέτοιο βαθμό που μέσα σε λίγες βδομάδες όλο το εργατικό δυναμικό γνωρίζει τη δουλειά σχεδόν άπταιστα, και ο γίγαντας της Amazon εξακολουθεί να φέρνει ομαλά εις πέρας τους στόχους του παραγωγικότητας.

Η αποθήκη στην οποία δούλευα εγώ είναι η μικρότερη της Amazon στο Ηνωμένο Βασίλειο. Όταν ξέσπασε η πανδημία, η ανάγκη τήρησης των αποστάσεων στους απίστευτα στενούς διαδρόμους σήμαινε πως οι διαβόητοι στόχοι της Amazon (pick–rates) χρειάστηκε προσωρινά να εγκαταλειφθούν. Όσο οι παραγγελίες άκμαζαν και η Amazon ξεδίπλωνε ολόκληρο το οπλοστάσιο της καταπίεσης της σεάλλες αποθήκες, εμάς αντιθέτως μας είπαν να χαλαρώσουμε, να περπατάμε αργά και να συγκεντρωθούμε στην τήρηση των αποστάσεων (οι οποίες επιτηρούνταν από τα κεντρικά μέσω του τεράστιου δικτύου από κάμερες που κάλυπτε όλη την αποθήκη). Παρά το γεγονός πως οι ανώτεροι μας εξακολουθούσαν να έχουν πρόσβαση στα στατιστικά των επιδόσεων μας, είχαμε μια περίοδο ηρεμίας η οποία ήταν τεράστια αντίθεση σε σχέση με την συνολική πραγματικότητα της Amazon.

Αρχίσαμε να αστειευόμαστε με τους managers και να έχουμε χρόνο για σύντομες συζητήσεις μεταξύ μας εν ώρα εργασίας. Αυτή την άνεση την απολαμβάναμε για τον συγκριτικά προνομιούχο μισθό των 9.5 λιρών την ώρα (περίπου 1 λίρα άνω του βασικού στη Βρετανία). Η άρση της αχαλίνωτης προσήλωσης στους στόχους, και του συνακόλουθου άγχους, επέτρεψε την ανάδυση μιας καθαρότερης εικόνας των εργατικών υποκειμενικοτήτων που η Amazon επιχειρεί να δημιουργήσει.

Σμιλεύοντας το Νέο Καπιταλιστικό Υποκείμενο

Οι τεχνικές διαχείρισης της εργασίας έχουν υποστεί σημαντικές αλλαγές στην ιστορία του καπιταλισμού στη Δύση. Αντί για την βαριά, βιομηχανική πραγματικότητα της μόνιμης εργασίας σε έναν κλάδο από την εφηβεία ως την σύνταξη, οι περισσότεροι εργαζόμενοι τώρα αντιμετωπίζουν την αστάθεια και την ανασφάλεια της επισφαλούς εργασίας (precarity). Αυτό το εργασιακό καθεστώς στην Βρετανία χαρακτηρίζεται από μια μεγάλη αύξηση των γραφείων ευρέσεως εργασίας, έλλειψη εργασιακών δικαιωμάτων, και την σχεδόν καθολική απουσία των σωματείων από τις ζωές της εργατικής τάξης.

Αυτές οι δομικές αλλαγές συμπληρώνονται από μια παθιασμένη, ιδεολογικού χαρακτήρα έμφαση στην προσωπικότητα των εργαζομένων ως ιδιώτες, με τις κυβερνήσεις, τα εκπαιδευτικά συστήματα και την συνολικότερη παραγωγή κουλτούρας να προάγουν τις αξίες του ατομικισμού, της επιχειρηματικότητας και του ανταγωνισμού σε έναν αγώνα προς το μηδέν όπου τα πιο ευέλικτα, σωματικά δυνατά και υπάκουα άτομα επιβιώνουν για να δουλέψουν μία μέρα ακόμη. Η Amazon αντιπροσωπεύει το απόγειο αυτού του συστήματος.

Η μικρή γιορτή που περιέγραψα πιο πάνω αποκαλύπτει κάποιες σημαντικές πτυχές της αληθινής δυστοπίας που κρύβεται πίσω από το πατενταρισμένο χαμόγελο της Amazon. Αυτές οι παραστάσεις, οι κοινές εκδηλώσεις πίστης στο εργασιακό καθεστώς, έχουν σκοπό την ενίσχυση και αναπαραγωγή των ήδη υπάρχων ιδεών της Amazon για τον εαυτό της, την αποστολή της και την ταυτότητα της. Υπό αυτό το πρίσμα, επιτελούν μια σχεδόν τελετουργική λειτουργία. Οι τοίχοι είναι γεμάτοι με ενδυναμωτικά σλογκαν και φωτογραφίες προηγουμένων «Συνεργατών του Μήνα». Τα δωράκια που δίνονται στους εργαζόμενους υπό την μορφή δωρεάν φαγητού η μικρών αντικειμένων (για παράδειγμα, γίνονται τακτικές κληρώσεις όπου μπορεί να κερδίσεις μία μάσκα ομορφιάς, ένα μικρό κακτάκι, ένα βιβλίο, κλπ.) έχουν στόχο την επίδειξη της «εκτίμησης» των αφεντικών μας για την σκληρή μας εργασία.

Όταν μερικοί εργαζόμενοι ανυψώνονται πάνω από τους υπόλοιπους εξ αιτίας της αποδοτικότητας τους, της σκληρής εργασίας και της «αδιάσπαστης προσήλωσης στην ικανοποίηση των πελατών» (“unwavering commitment to customer satisfaction”, ένα από τα βασικά θεμέλια των αξιών που προσπαθεί η Amazon να εμφυσήσει στους νέους εργάτες από την πρώτη μέρα), δεν είναι τίποτα παραπάνω από μια περίσταση όπου ο εργοδότης αναγνωρίζει την συμβολή του εργάτη στην κερδοφορία του. Αλλά στην Amazon, αυτό παρουσιάζεται καθαρά ως μια αναγνώριση των ξεχωριστών, εγγενών ατομικών χαρακτηριστικών του εργάτη.

Όσο συμμετέχουμε στους πανηγυρισμούς για την «επιτυχία» αυτών των εργαζομένων, ενισχύουμε συλλογικά τις υποβόσκουσες υποθέσεις αυτής της γιορτής και τις ίδιες μας τις ελπίδες πως κάποια μέρα θα μπορούσαμε εμείς να βρεθούμε στη θέση τους.

Και είναι ανάγκη να βρεθούμε στη θέση τους. Γιατί ως νέος εργαζόμενος στην Amazon της Βρετανίας έχεις σχεδόν μηδαμινά εργασιακά δικαιώματα και ασφάλεια. Η Amazon προσλαμβάνει pickers and packers αποκλειστικά μέσω γραφείων ευρέσεως εργασίας. Αυτό αποδεσμεύει την εταιρία από οποιαδήποτε υποχρέωση απέναντι στους εργαζόμενους της, διατηρώντας παράλληλα το δικαίωμα της να τους απολύει όποτε θέλει. Πέραν του να επιτρέπει στην Amazon να διαχειρίζεται το σύνολο της παραγωγικής διαδικασίας χωρίς την ενόχληση των εργασιακών δικαιωμάτων, αυτό το καθεστώς επισφάλειας είναι ένα αποτελεσματικό εργαλείο ταξινόμησης των εργαζομένων και διατήρησης των λίγων που θα τους προσφερθεί το blue badge, ή αλλιώς μια μόνιμη σύμβαση με την Amazon.

Αυτές οι συμβάσεις συνάπτονται με την Amazon αντί ενός γραφείου ευρέσεως εργασίας και περιλαμβάνουν κάποια εργατικά κεκτημένα όπως το δικαίωμα στην αναρρωτική άδεια ή της προνομιούχας πρόσβασης σε υπερωρίες. Αυτό έρχεται σε ισχυρή αντίθεση με την εμπειρία των προσωρινών υπαλλήλων, οι οποίοι, για παράδειγμα απολύονται αν χάσουν πάνω από λίγες μέρες εργασίας μέσα σε μια εξάμηνη περίοδο και που ανταγωνίζονται μεταξύ τους για τις λιγοστές διαθέσιμες ώρες που προσφέρονται. Οι συμβάσεις με την Amazon επίσης περιλαμβάνουν διάφορα προνόμια και δυνατότητες ανέλιξης στην εταιρική ιεραρχία. Το πιο σημαντικό «προνόμιο», βέβαια, είναι πως η blue badge προσφέρει προστασία από την στιγμιαία απόλυση- μόλις «τα καταφέρεις», η Amazon δε μπορεί να σε απολύσει από την μια μέρα στην άλλη. Αυτό το καθεστώς είναι η μοναδική μας ελπίδα για την επίτευξη μιας σχετικής ασφάλειας και όλοι πασχίζουμε να το φτάσουμε.

Αυτό το τοπίο ενισχύεται ακόμα περισσότερο μέσω της προσήλωσης της Amazon σε μερικές «θετικές αξίες» όπως η πολυπολιτισμικότητα και ο σεβασμός στην ψυχική υγεία. Στους τοίχους παρατηρούνται σλόγκαν του τύπου «Η πολυπολιτισμικότητα είναι πηγή δύναμης», και, πράγματι, ο εργασιακός χώρος ήταν ο πιο πολυπολιτισμικός που έχω βρεθεί. Κατά την διάρκεια του Black History Month (Μήνα Μαύρης Ιστορίας) ανέβασαν αφίσες με σημαντικές μαύρες προσωπικότητες. Όπως είναι αναμενόμενο, δεν συμπεριέλαβαν άτομα όπως ο Malcolm X, αλλά ο Martin Luther King, η Serena Williams και η Oprah Winfrey έδωσαν ηχηρό παρόν. Εντύπωση προκαλεί η χρήση ενός ρητού της Angela Davis, αποδεικνύοντας ξανά το πώς ο καπιταλισμός μπορεί σε έναν βαθμό να αφομοιώσει κάποιες ριζοσπαστικές προσωπικότητες για να ταιριάξουν στο ηγεμονικό φαντασιακό του.

Μια παρόμοια προσήλωση παρατηρήθηκε σχετικά με τα δικαιώματα της ΛΟΑΤΚΙ κοινότητας, ενώ σε ένα βίντεο κατά την διαδικασία πρόσληψης μας μας ενθάρρυναν να απευθυνθούμε στους ανωτέρους μας αν αντιμετωπίζαμε κάποιο ψυχολογικό πρόβλημα, εγγυώμενοι πως θα μας βοήθαγαν.

Αντί να αναπαράγει, λοιπόν, το κλασσικό στερεότυπο της καταπιεστικής επιχείρησης που ασταμάτητα ενέδιδε σε πρακτικές ρατσιστικού, σεξιστικού και ομοφοβικού κοινωνικού στιγματισμού, η Amazon επενδύει στοχευμένα στην προώθηση ενός μοντέρνου παρουσιαστικού ανεκτικότητας και αποδοχής. Αυτός ο στόχος βγάζει νόημα: γιατί να χάσει η μεγαλύτερη πολυεθνική του κόσμου παραγωγικούς εργάτες εξ αιτίας χαρακτηριστικών που δεν εμποδίζουν την κερδοφορία; Αν μπορούσες να περπατήσεις και να επικοινωνήσεις στα αγγλικά, δε χρειαζόταν κάτι άλλο.

Όταν αναλύσουμε τη μηχανική πίσω από την εργασιακή πολιτική της Amazon στο σύνολο της, αρχίζει να διαφαίνεται η πρόθεση πίσω από τις τελετουργικές γιορτές που περιεγράφηκαν προηγουμένως. Ολόκληρη η παράσταση έχει τον στόχο—και το άμεσο αποτέλεσμα—του να σμιλεύσει εργάτες που να νιώθουν ευγνώμονες για την ευκαιρία να συμμετάσχουν στην περιχαράκωση της ίδιας τους της αλλοτρίωσης. Η Amazon καταφέρνει να κάνει το εργατικό δυναμικό της να ζοριστεί, να επέλθει σε καθεστώς ανταγωνισμού μεταξύ του, καταστρέφοντας κάθε συναίσθημα ταξικής αλληλεγγύης και αμοιβαιότητας, όσο ταυτόχρονα διατηρεί μια επίφαση συλλογικών αξιών και πολυπολιτισμικής ανεκτικότητας που χρησιμοποιεί για να αμυνθεί εναντίων της απειλής συνδικαλιστικών διαδικασιών και άλλων εργατικών πρωτοβουλιών.

Πολλά άτομα που βρίσκονται ψηλότερα στην εργατική ιεραρχία και συμμετέχουν σε αυτό το τσίρκο, έχουν προηγουμένως περάσει από αυτήν την διαδικασία ως εργαζόμενοι των γραφείων ευρέσεως εργασίας. Χωρίς να έχουν απαραίτητα κακές προθέσεις απέναντι στα άτομα των οποίων την εργασία διευθύνουν, απλά έχουν σμιλευτεί από αυτό το σύστημα πιο καθολικά και συνεπώς αναπαράγουν την παράσταση γιατί όντως την πιστεύουν σε βάθος. Αύτη η πίστη δεν αναδύεται απαραίτητα ως μια πιστή απεικόνιση του στερεότυπου του «καλού εργάτη», αλλά, εντός ενός πλαισίου παντελής απουσίας ενός ευρύτερου αντιστασιακού και κριτικού αφηγήματος, οι «αξίες» της Amazon και η πραγματικότητα της ατομικής ευθύνης και ανταγωνισμού κανονικοποιούνται.

Το αποτέλεσμα είναι μια βαθιά υποκειμενική ταύτιση με την καταπίεση μας και τις συμπεριφορές που καλούμαστε να αναπαράξουμε. Σε βάθος χρόνου όλα τα άτομα θα συμμετάσχουν στο τσίρκο. Ως αναρχοσυνδικαλιστής με πλήρη επίγνωση των τεκταινόμενων γύρω μου, αντιλήφθηκα πως ακόμα και εγώ προσπαθούσα να δουλέψω όσο πιο αποτελεσματικά γινόταν σε μια απόπειρα να κερδίσω ένα καθεστώς ασφάλειας και εκτίμησης που ήταν πάντα οριακά πέραν των δυνατοτήτων μου.

Οι συζητήσεις των εργαζομένων μεταξύ τους περιστρέφονται γύρω από το blue badge: αν την αξίζουν, ποια άτομα δουλεύουν «σωστά» και ποια όχι, ποια έχουν αδικηθεί, ποια θάβουν τους συναδέλφους τους και χτίζουν προσωπικές φιλίες με τους ανωτέρους για να ανελιχθούν στην ιεραρχία. Η δόμηση της παραγωγικής διαδικασίας στην Amazon βασίζεται στην συνεργασία. Αν, για παράδειγμα, σε μια απόπειρα βελτίωσης των στατιστικών του, κάποιος εργαζόμενος φυλάξει ένα προϊόν με λάθος τρόπο (για παράδειγμα, πίσω από κάτι άλλο ώστε να μην είναι ευκόλως αντιληπτό στο ράφι του), αυτό θα επηρεάσει αρνητικά το επόμενο άτομο που θα έρθει να το μαζέψει. Σε τέτοιο καθεστώς αλληλεξάρτησης, διαποτισμένο όμως από έναν επισφαλή ανταγωνιστικό ατομικισμό, το κάθε λάθος του ενός καταβαραθρώνει τις πιθανότητες των υπολοίπων να προσεγγίσουν την πολυπόθητη εργασιακή ασφάλεια.

Κάτω από το πέπλο χαράς και υποστήριξης, είμαστε συμμέτοχοι και συνένοχοι σε ένα καθολικό σύστημα ατομικισμού και ανταγωνισμού που έχει σχεδιαστεί για να εισβάλλει βαθιά στην ταυτότητα μας. Και όσο συμμετέχεις, τόσο το αναπαράγεις με χαμόγελο.

Ο βαθμός της πίστης και επένδυσης των εργαζομένων σε αυτή τη νέα μορφή συλλογικής ταυτότητας είναι συνεπώς αντιστρόφως ανάλογος με την προοπτική ακόμα και να σκεφτούν την συμμετοχή σε συνδικαλιστικές διαδικασίες. Η προσήλωση στις ατομικές τους ιδιότητες, σε συνάρτηση με έναν σχετικά καλό μισθό και ένα συγκριτικά υποστηρικτικό εργασιακό περιβάλλον, αποκρύπτουν τις δομικές ανισότητες που συνθέτουν την ουσία της ατομικής εργατικής εμπειρίας στην Amazon. Με την πάροδο του χρόνου οι εργαζόμενοι αποδέχονται την ιδέα πως θα πρέπει να αποδείξουν ότι αξίζουν δικαιώματα που κάποτε θεωρούνταν αυτονόητα.

Συνολικά, αυτές οι διαδικασίες καλλιεργούν έναν φαύλο κύκλο νεοφιλελεύθερου ατομικισμού που καθιστά τα συλλογικά όνειρα όχι μόνο αδύνατα, αλλά αφάνταστα.

Τα περισσότερα σωματεία στη Βρετανία έχουν αποδειχθεί τραγικά ανίκανα μπροστά στην καθολική επέλαση του νεοφιλελευθερισμού σε όλες τις σφαίρες της κοινωνικής και οικονομικής ζωής. Δομικά βασισμένα σε ένα οργανωτικό μοντέλο που απευθυνόταν στους άντρες βιομηχανικούς εργάτες του 20ου αιώνα, αδυνατούν ή απλά δεν θέλουν να βρουν τρόπους να ανταπεξέλθουν στις ανάγκες των επισφαλών εργαζομένων του σήμερα. Στην Amazon, αυτή η ανεπάρκεια φάνηκε με τρόπο κραυγαλέο μέσω της παντελούς απουσίας τους εντός και γύρω από τον εργασιακό χώρο. Όσο σημαντικές και να είναι άλλες συνδικαλιστικές πρωτοβουλίες στην Amazon ανά τον κόσμο, η πραγματικότητα στην Βρετανία παραμένει αποκαρδιωτική.

Ακόμα και στις βδομάδες πριν από μια σημαδιακή συντονισμένη απεργία εργατών της Amazon στην Ευρώπη, εμείς στη Γλασκόβη δεν είδαμε ούτε ένα φυλλάδιο, ούτε έναν συνδικαλιστικό εκπρόσωπο. Οι περισσότεροι εργαζόμενοι δεν είχαν ιδέα ότι στις γειτονικές χώρες οι συνάδελφοι μας απεργούσαν. Αντιθέτως, όταν η Amazon αποφάσισε να κατευνάσει τα πνεύματα κυριολεκτικά δωροδοκώντας τους υπαλλήλους, μέσω της καταχώρησης ενός ποσού 300 λιρών για τους μόνιμους και 150 για τους προσωρινούς το οποίο το πλάσαρε ως «μπόνους», οι περισσότεροι το εξέλαβαν απλά ως μια καλοδεχούμενη αναγνώριση της σκληρής τους εργασίας. Δίχως ένα σωματείο ή έστω μια μορφή κριτικής παρέμβασης που θα μπορούσε να εξηγήσει στους εργαζόμενους την προέλευση αυτού του ποσού, η εταιρία κατάφερε να χρησιμοποιήσει την απεργία ως αφορμή περιχαράκωσης της ηγεμονίας της.

Ουσία των συνδικάτων είναι η ενδυνάμωση της εργατικής τάξης, και ειδικότερα των πιο καταπιεσμένων και εκμεταλλευόμενων τμημάτων της. Στην Βρετανία ισχύει το ακριβώς αντίθετο. Όσο πιο επισφαλή γίνεται το εργασιακό καθεστώς ενός ατόμου, τόσο μειώνονται οι πιθανότητες να βρει οποιαδήποτε μορφή συνδικαλιστικής δράσης η παρουσίας στον χώρο εργασίας του. Η προσωρινότητα και ακραία κινητικότητα που συνδέονται με τα γραφεία ευρέσεως εργασίας σημαίνουν πως, ακόμα και αν υπήρχε μια πιθανότητα τα συνδικάτα να ξεκολλούσαν και να προσπαθούσαν να οργανώσουν αυτή τη μάζα εργαζομένων, θα αντιμετώπιζαν αποπνικτικές λογιστικές δυσκολίες. Η ίδια η επισφάλεια και η συνεχόμενη αιωρούμενη απειλή της απόλυσης υπονομεύουν τις συνθήκες ανάπτυξης εμπιστοσύνης και αλληλεγγύης που χρειάζονται ακόμα και για να αρχίσουν να γίνονται συζητήσεις γύρω από θέματα οργάνωσης και αντίστασης. Όταν, σε αυτό το εργασιακό τοπίο, συμπεριληφθεί και η μεθοδική καλλιέργεια, διάπλαση και αναπαραγωγή της νεοφιλελεύθερης υποκειμενικότητας, η εκμηδένιση κάθε έννοιας συλλογικότητας φαντάζει αναπόφευκτη.

Καλλιεργώντας το Αντιστασιακό Φαντασιακό (και ένα μικρό επίμετρο για την Ελλάδα).

Σε αυτό το σημείο του πρωτότυπου άρθρου, απευθυνόμενος σε βρετανικό και αμερικάνικο αναγνωστικό κοινό, αναφέρομαι στην ανυπολόγιστη σημασία της παρουσίας των σωματείων στους χώρους εργασίας και στην κοινωνία. Υποστηρίζω πως, εφόσον η επαφή με εργαζόμενους σε χώρους σαν την Amazon δεν είναι μόνο δύσκολη αλλά θα μπορούσε και να οδηγήσει στην απόλυση τους, το πεδίο της γειτονίας, μέσω κοινωνικών κέντρων, ενημερωτικών διαδικασιών, και συμμετοχής στα κοινά, αναδύεται δίπλα στον εργασιακό χώρο ως κομβικός τόπος συνδικαλιστικής δράσης και επικοινωνίας. Η διπλή παρουσία στους εργασιακούς χώρους και στην κοινωνία είναι αναπόφευκτο κομμάτι οποιασδήποτε προοπτικής υπάρχει για να αντιμετωπιστεί η καλπάζουσα ηγεμονία του νεοφιλελεύθερου φαντασιακού στην οποία πρωτοστατεί η Amazon.

Ειδικότερα αναφορικά με την Βρετανία, η οποία έχει σημαντική έλλειψη ελεύθερων κοινωνικών χώρων συγκριτικά με τις μεσογειακές χώρες, υποστηρίζω πως η θέσπιση τέτοιων δομών θα βοηθούσε στην αντιμετώπιση της διάσπασης της εργατικής τάξης η οποία επιχειρείται από νεοφιλελεύθερες πολιτικές σε κοινωνικό και οικονομικό επίπεδο. Θα επέτρεπε στους εργαζόμενους να προσέρχονται στον χώρο στον δικό τους χρόνο αντί να τρέχουν για να προλάβουν μια συνέλευση ή μια εκδήλωση. Αντί να προσπαθούμε να τους πείσουμε με αφαιρετική προπαγάνδα «για το καλό τους», θα θεμελίωνε έναν μακροπρόθεσμο διάλογο με τις κοινότητες, πολλές εκ των οποίων είναι μεταναστευτικές με λίγες γνώσεις των εργασιακών τους δικαιωμάτων. Η ύπαρξη κοινωνικών χώρων θα επέτρεπε επίσης στα σωματεία να προσφέρουν αληθινές προοπτικές ενδυνάμωσης, πχ. μέσω σεμιναρίων εκμάθησης εργασιακών δικαιωμάτων και συζητήσεων γύρω από τα θέματα που μας επηρεάζουν.

Η διαφορετική ιστορική πρόοδος της ελληνικής κοινωνίας συγκριτικά με την Βρετανική έχει αποτρέψει την ολοκληρωτική ηγεμονία του νεοφιλελεύθερου φαντασιακού. Συνεπώς, οι προτροπές μου στο τέλος του πρωτότυπου αγγλικού κείμενου δεν μπορούν να μεταφερθούν αυτούσιες σε μια ανάλυση της ελληνικής πραγματικότητας. Η ενδυνάμωση των σωματείων βάσης, η σύνδεση με αυτόνομους κοινωνικούς χώρους, και η θέσπιση οριζοντίων σχέσεων αλληλεγγύης και συνδιαμόρφωσης μεταξύ διαφορετικών εργαζομένων και κλάδων είναι διαδικασίες οι οποίες ήδη εκτυλίσσονται ενεργητικά, με την ΕΣΕ να έχει ουσιαστική συμμετοχή. Σημαντική καινοτομία είναι και η πρωτοβουλία «Σταμάτα την κλοπή των αφεντικών», η οποία στοχεύει στην άμεση ενημέρωση των εργαζομένων γύρω από τα εργασιακά τους δικαιώματα και της εγγενής δύναμης τους σε συνεργασία με εξιδεικευμένους δικηγόρους.

Παρ ’όλα αυτά, η πραγματικότητα της Amazon διαφαίνεται στον ορίζοντα ως ένα δυστοπικό μήνυμα του μέλλοντος της ελληνικής εργασιακής εμπειρίας. Ήδη η Amazon έχει αρχίσει να εισχωρεί στην ελληνική οικονομία και, μολονότι δεν βρήκα αναφορές στο διαδίκτυο, στην Γλασκόβη είχε αναφερθεί η σταδιακή ίδρυση αποθηκών της Amazon στην Αθήνα. Παράλληλα—και σίγουρα όχι τυχαία—το νέο εργασιακό νομοσχέδιο που ψηφίστηκε στην βουλή εγκαθιδρύει βαθύτερες πολιτικές αποδυνάμωσης των εργατών και ποινικοποίησης των συνδικαλιστικών διαδικασιών και της απεργίας. Αν αναλογιστούμε την επίθεση στην ίδια την ιδέα της συλλογικότητας και της ταξικής συνείδησης που έχει αναπτυχθεί σε χώρες όπως η Βρετανία, μπορούμε να διακρίνουμε τα ψήγματα παρόμοιων απόπειρών διαμόρφωσης της νεοφιλελεύθερης υποκειμενικότητας και στην Ελλάδα.

Όσο το μονοπώλιο εταιριών σαν την Amazon επεκτείνεται, θα πρέπει να παραμείνουμε σε εγρήγορση, να συντηρήσουμε και να αναπτύξουμε τις δομές που ήδη έχουμε, και να προετοιμαστούμε για την οργάνωση συλλογικών δράσεων σε ακόμα πιο δυσμενή καθεστώτα εργασιακής και κοινωνικής απορρύθμισης. Θα πρέπει να γνωρίζουμε πως δεν παλεύουμε μόνο κατά της αυξανόμενης φτωχοποίησης και αποδυνάμωσης των μαζών, αλλά κατά της σταδιακής και καθολικής καταστροφής όλων των δυνατοτήτων μας ακόμα και να φανταστούμε εναλλακτικές. Αυτό το μέλλον πλησιάζει αισθητά, και συνεπώς η πολύπλευρη πάλη και συνεχόμενη παρουσία μας στο εργασιακό και κοινωνικό τοπίο καθίσταται αναπόδραστη υποχρέωση.

Το κείμενο αποτελεί μετάφραση του ίδιου του συγγραφέα από το αγγλικό πρωτότυπο το οποίο μπορείτε να βρείτε εδώ.

πηγή:koutipandoras.gr