Του Γιώργου Κ. Καββαδία*

1. Η τηλεκπαίδευση ή η εξ αποστάσεως διδασκαλία, όπως εφαρμόζεται στα σχολεία, δεν έχει καμιά σχέση με τη δια ζώσης διδασκαλία και δεν είναι εκπαίδευση. Είναι μέσο που αναπαράγει τις κοινωνικές και εκπαιδευτικές ανισότητες, ακρωτηριάζει πνευματικά τους μαθητές, αλλοτριώνει τον παιδαγωγικό ρόλο των εκπαιδευτικών και κονιορτοποιεί ψυχοσυναισθηματικά μαθητές και εκπαιδευτικούς.
2. Εντείνει τις κοινωνικές και ταξικές ανισότητες αναιρώντας ευθέως το δικαίωμα για καθολική και δωρεάν εκπαίδευση για όλα τα παιδιά. Γιατί καταργεί την καθολική πρόσβαση των μαθητών και οξύνει τις υπάρχουσες ανισότητες, ιδιαίτερα απέναντι στους μαθητές με κοινωνικές, οικονομικές, μαθησιακές δυσκολίες. Χιλιάδες οικογένειες δε διαθέτουν επαρκή αριθμό ηλεκτρονικών συσκευών για χρήση στο Διαδίκτυο (π.χ. λόγω χαμηλού εισοδήματος, πολύτεκνες οικογένειες, τηλεργασία γονέων / κηδεμόνων, το ίδιο το ΥΠΑΙΘ ομολογεί πως το 1/3 των μαθητών δε διαθέτει εξοπλισμό). Ας μην ξεχνούν οι κυβερνητικές Αντουανέτες και οι διαπρύσιοι κήρυκες της τηλεκπαίδευσης ότι σύμφωνα με την  ΕΛΣΤΑΤ,  ένας  στους τρεις  Έλληνες βρίσκεται σε κίνδυνο  φτώχειας ή κοινωνικού αποκλεισμού. Για αυτό η τηλεκπαίδευση» είναι μια ταξική διαδικασία που αποκλείει φτωχούς μαθητές όχι τόσο γιατί «δεν έχουν τον εξοπλισμό», αλλά κυρίως  γιατί οι συνολικά δύσκολες συνθήκες ζωής στα σπίτια τους (το στρίμωγμα σε λίγα τετραγωνικά, η έλλειψη θέρμανσης, η έλλειψη ηρεμίας και ησυχίας λόγω σοβαρών βιοποριστικών προβλημάτων) οξύνει την απόρριψή τους και την ανισότητα. Επιπλέον έρευνες επιβεβαιώνουν ότι η τηλεδιδασκαλία δεν ενδείκνυται για αδύναμους μαθητές και όσους παρουσιάζουν μαθησιακές δυσκολίες. Μια εκπαιδευτική πολιτική που αποκλείει μαθητές είναι εκ των πραγμάτων όχι απλά άστοχη, αλλά κυρίως μία ταξική, ρατσιστική πολιτική.
3. Με την τηλεκπαίδευση μεταλλάσσεται η εκπαιδευτική διαδικασία και γίνεται ακόμα πιο έντονα αποξενωτική, αλλοτριωτική. Οι εκπαιδευτικοί αντικαθίστανται με «τηλεργαζόμενους». Η εκπαιδευτική διαδικασία και η σχέση εκπαιδευτικού – μαθητή είναι μια σχέση ζωντανή που δεν μπορεί να σύρεται στην προκρούστεια κλίνη του Big Brother και τη λογική της κλειδαρότρυπας, γιατί έτσι χάνεται η αμεσότητα και η αυθεντικότητα της επικοινωνίας εκπαιδευτικών – μαθητών. Στο ασφυκτικό πλαίσιο της κάμερας και του ασφυκτικού ελέγχου, ο εκπαιδευτικός ωθείται να μετατραπεί όχι σε δάσκαλο – εμψυχωτή που μαζί με τους μαθητές του δημιουργεί, παράγει πολιτισμό, αλλά σε γυμναστή – τεχνικό, ο οποίος την ίδια ώρα που μεταδίδει έτοιμες γνώσεις , την ίδια στιγμή που μοιράζει συνταγές επιτυχίας για τις εξετάσεις στο κεφάλι – δοχείο του μαθητή.
4. Γενικότερα διδασκαλία εξ αποστάσεως αποτελεί σχήμα οξύμωρο, γιατί συνθλίβει παιδαγωγικές αρχές και αξίες, υποβαθμίζοντας την εκπαιδευτική διαδικασία σε μία μονόδρομη μετάδοση πληροφοριών εν είδει «ραδιοφωνικής εκπομπής». Η αναζήτηση και εμπέδωση της γνώσης αλλοτριώνεται με την εστίαση στην πληροφορία, την ποσοτικοποίηση της γνώσης και τις «νέες δεξιότητες». Πολύ περισσότερο δεν μπορεί να γίνεται λόγος για κάμερες στην τάξη που μετατρέπουν την εκπαιδευτική διαδικασία σε ριάλιτι. Διδασκαλία και απόσταση είναι έννοιες ασύμβατες. Η ύλη δεν μπορεί να προχωρά μέσω τηλεκπαίδευσης και καμία τέτοια διαδικασία δεν μπορεί να είναι υποχρεωτική για εκπαιδευτικούς και μαθητές. Λιγότερο από το 60% των μαθητών παρακολουθεί όντως το μάθημα στην τηλεκπαίδευση με τη διάσπαση προσοχής των μαθητών να αγγίζει το εντυπωσιακό ποσοστό (86,8%). Σε έρευνα του Α.Π.Θ. αποτυπώνεται ότι τρεις στους τέσσερις μαθητές (72,6%) δήλωσαν ότι έχουν εμπεδώσει λίγο ή και καθόλου την ύλη που διδάχθηκε στα τηλεμαθήματα.
5. Σε τι βοηθούν οι κατακερματισμένες, εξειδικευμένες, γνώσεις που προσφέρονται μέσω κάμερας με μια εικονική, τυποποιημένη, ψυχρή και γραφειοκρατική διαδικασία; Στην  ουσία πρόκειται για απασχόληση και φόρτωμα δουλειάς  για το σπίτι. Ειδικά σε συνθήκες έκτακτων μέτρων, μόνο γνωστικό άγχος επιφέρει σε μαθητές και εργασιακό σε εκπαιδευτικούς, αλλά και προβλήματα σε όλους. Σε καμία περίπτωση η τηλεκπαίδευση δεν μπορεί να λειτουργήσει  επαρκώς με παιδαγωγικά και επιστημονικά κριτήρια και να υποκαταστήσει τη ζωντανή διαδικασία της τάξης (κατάκτηση της γνώσης, αλληλεπίδραση, αλληλοβοήθεια, παραστατικότητα, φυσική/σωματική προσέγγιση κ.ά). Άλλωστε η μόρφωση δε μετριέται με το κιλό ούτε είναι συσσώρευση πληροφοριών και απόκτηση δεξιοτήτων. Για τον δάσκαλο στόχος είναι η πολύπλευρη ανάπτυξη της προσωπικότητας του παιδιου.
6. Ο «μεγάλος αδελφός» αποτελεί έκφραση της κυρίαρχης τάσης του «πανοπτισμού», δηλαδή του ολοκληρωτικού ελέγχου, ακόμα και με λογικές κλειδαρότρυπας, τόσο στο επίπεδο της οικονομίας, όσο και σε όλους τους τομείς της κοινωνικής ζωής. Ο εργαζόμενος πρέπει να παρακολουθείται και να ελέγχεται διαρκώς, ο εκπαιδευτικός ομοίως Η λογική του big brother άλλοτε με τις κάμερες και με τα κινητά διαπερνά και δηλητηριάζει εν γένει τη σχολική ζωή και ειδικότερα την εκπαιδευτική διαδικασία. Η κάμερα αποτελεί διαδικασία αστυνόμευσης που έρχεται σε αντίθεση με κάθε έννοια παιδαγωγικής.
7. Η τηλεκπαίδευση οδηγεί τους μαθητές σε συνεχή ψυχοσυναισθηματικό κίνδυνο σε συνθήκες απομόνωσης και μετατρέπεται σε μέσο ψυχολογικής κακοποίησης.  Έρευνες δείχνουν ότι 9 στους 10 εφήβους έχουν βιώσει αρνητικά συναισθήματα πέρυσι κατά το διάστημα παροχής τηλεκπαίδευσης. Από αυτά κυριαρχούν το άγχος (71,5%) η ψυχική εξάντληση (63%) και η αίσθηση ρουτίνας (55,3%). Από αυτά κυριαρχούν το άγχος (71,5%) η ψυχική εξάντληση (63%) και η αίσθηση ρουτίνας (55,3%) (Έρευνα του τμήματος Φιλοσοφίας και Παιδαγωγικής του ΑΠΘ)
8. Με την τηλεκπαίδευση η παιδεία από κοινωνικό αγαθό μετατρέπεται σε εμπόρευμα που προσφέρεται σαν ελεημοσύνη από τους «φιλέσπλαχνους» χορηγούς, που με το ένα χέρι «χορηγούν» και με τα δύο αποζημιώνονται πλουσιοπάροχα από την πολιτική εξουσία. Γνωστή η κολεγιά ΥΠΑΙΘ και Cisco-Webex και το γεγονός ότι το ΥΠΑΙΘ μετέτρεψε την πανδημία σε χρυσή ευκαιρία διείσδυσης των πολυεθνικών εταιριών στο δημόσιο σχολείο και τον πλήρη εξευτελισμό της εκπαιδευτικής διαδικασίας. Για να μη μιλήσουμε βεβαίως, βεβαίως για το πάρτι εκατομμυρίων ευρώ με τις ιδιωτικές εταιρείες για την υλικοτεχνική υποδομή, όπως Cisco, εταιρείες κινητής τηλεφωνίας και άλλα … ευαγή ιδρύματα. Οι κάθε είδους χορηγοί και εταιρείες δε βρίσκονται ante portas, αλλά intra muros (εντός των τειχών) αλώνοντας τη δημόσια εκπαίδευση προς τέρψη και επ΄ ωφελεία των κάθε είδους διαπλεκομένων. Για αυτό και η Υπουργός Παιδείας κονιορτοποιεί ακόμα και τη σχετική νομοθεσία για την προστασία των προσωπικών δεδομένων. Άλλωστε η νομιμότητά της πλατφόρμας WEBEX κρίθηκε με απόφαση κόλαφο από την Αρχή Προστασίας Δεδομένων Προσωπικού Χαρακτήρα
9. Η τηλεκπαίδευση χρησιμοποιείται ως μηχανισμός καταστολής μαθητικών καταλήψεων και κινητοποιήσεων της εκπαιδευτικής κοινότητας και εργαλείο «δια πάσαν νόσον…», όπως θέλει η ηγεσία του ΥΠΑΙΘ. Αξιοποιείται σε κάθε ευκαιρία για να συγκαλύψει την δική της αντιεκπαιδευτική πολιτική και εγκατάλειψη των Δημόσιων Σχολείων. Η εξ αποστάσεως εκπαίδευση μετατρέπεται σε εφαλτήριο και προπομπό εργασιακού μεσαίωνα που περιορίζει ή και μηδενίζει τους διορισμούς εκπαιδευτικών στα νησιά ή στις απομακρυσμένες περιοχές της χώρας. Αποτελεί μέσο καταπάτησης εργασιακών δικαιωμάτων , ευλύγιστης εργασίας (δουλειά ακόμα και τα ξημερώματα ή όποτε είναι δυνατή η σύνδεση στο διαδίκτυο ή και στις διακοπές του Πάσχα. κ.α.).
10. Η στάση της συνδικαλιστικής γραφειοκρατίας στις εκπαιδευτικές Ομοσπονδίες ΔΟΕ και ΟΛΜΕ δείχνει ότι έχουν πάρει διαζύγιο με τα στοιχειώδη και φλέγοντα ζητήματα που απασχολούν τους εκπαιδευτικούς και τις υποχρεώσεις ενός σωματείου για την προστασία τους. Υπηρετούν ή ανέχονται την πολιτική της κυβέρνησης  για αυτό και με μισόλογα ή με ανακοινώσεις «επί της διαδικασίας» προσπαθούν να αποκρύψουν ότι αποδέχονται την τηλεκπαίδευση, ψελλίζουν διάφορα για τη μη υποχρεωτικότητα παροχής από το σπίτι και για τον εξοπλισμό, αλλά αποφεύγουν να καλέσουν ανοιχτά τους εκπαιδευτικούς να μη συμμετέχουν στην παροχή τηλεκπαίδευσης.

10+1. Μονόδρομος και καθήκον η αντίσταση σε παράνομες και αντιπαιδαγωγικές εντολές του ΥΠΑΙΘ και του διοικητικού μηχανισμού για τηλεκπαίδευση: Κανένας νόμος δεν προβλέπει υποχρέωση των εκπαιδευτικών να μετατρέπουν το σπίτι τους σε χώρο εργασίας και να διαθέτουν ηλεκτρονικό εξοπλισμό ή να χρησιμοποιούν δικά τους μέσα για να κάνουν τηλεκπαίδευση. Έχουμε χρέος να διαχωριστούμε και να μπούμε φραγμός σε μια θλιβερή μειονότητα διευθυντών ή «ανάδελφων» που «ευπειθώς» υποτάσσεται σε έναν διαγκωνισμό ταχύτερης «συμμόρφωσης προς τας υποδείξεις» του ΥΠΑΙΘ που και παράνομες είναι και ανήθικες. Για να υπερασπίσουμε το δικαίωμα στη μόρφωση για όλους χωρίς διακρίσεις και το δημόσιο χαρακτήρα της εκπαίδευσης. Η στήριξη όλων των μαθητών και η υπεράσπιση των μορφωτικών τους δικαιωμάτων συνδέεται αναπόσπαστα με την άμεση διεκδίκηση συγκεκριμένων αιτημάτων, όπως η ουσιαστική στήριξη (οικονομική, προνοιακή κλπ) και των οικογενειών τους, καθώς και η συγκεκριμένη δέσμη εκπαιδευτικών μέτρων (δραστική μείωση ύλης για τις πανελλαδικές εξετάσεις, κατάργηση Τράπεζας θεμάτων και ΕΒΕ) που θα απαλλάξουν τη νέα γενιά από το βαρύ φορτίο της περιόδου.

* O Γιώργος Κ. Καββαδίας είναι φιλόλογος στο 3ο ΓΕΛ Κερατσινίου, μέλος της Σ.Ε. του περιοδικού «Αντιτετράδια της Εκπαίδευσης» και του Εκπαιδευτικού Ομίλου.