Δημήτρης Μαυρίδης

Αν μη τι άλλο, στη διάρκεια του προ ολίγων ημερών παρελθόντος έτους μάθαμε πολύ καλά ότι το 1821 ήταν η χρονιά έναρξης της Μεγάλης Ελληνικής Επαναστάσεως και πλέον στις ερωτήσεις των χαιρέκακων, τρολαδόρων δημοσιογράφων προς τα πιτσιρίκια δε θα ακούμε – τουλάχιστον για καμιά πενταετία ακόμη – καραφλογόνες απαντήσεις του τύπου «τότε με τους Γερμανούς» ή «τότε με τους Ιταλούς». Άλλωστε, πουρέδιασε ο εγκέφαλός μας από τις διάφορες εκδηλώσεις και τα τηλεοπτικά αφιερώματα για τα 200 χρόνια από τον αγώνα για την εθνική μας παλιγγενεσία όλη την προηγούμενη χρονιά και θα ήταν κρίμα να πάνε στο βρόντο τόσα λόγια, τόσες εικόνες και εργατοώρες, αλλά και τόσα χρήματα… Χρηματικά ποσά που θα μπορούσαν, βέβαια, να χρησιμοποιηθούν προς άλλες κατευθύνσεις ρεαλιστικότερες και επωφελέστερες, καθώς η σκοπιμότητα του παραπάνω εγχειρήματος διαπνέεται από πλήρη ασάφεια («επανασύσταση της Ελλάδας από την αρχή της σύγχρονης ιστορίας μέχρι σήμερα»). Άραγε, εξήγησε κανένας στον κοσμάκη τι σημαίνει «επανασύσταση»; Μαζί μ’ αυτές τις εκδηλώσεις «εθνικής υπερηφάνειας», μάθαμε ότι, κάθε φορά που ο «γείτονας» ξαμολά στο Αιγαίο πολεμικά αεροπλάνα και ερευνητικά βαπόρια, είναι «απαραίτητο» να αγοράζουμε επιπλέον πολεμικό υλικό δισεκατομμυρίων ευρώ, χρήματα για τα οποία οι περισσότεροι για κάποιον παράξενο, μεταφυσικό και πιθανώς ψυχολογικό λόγο δε φέρνουν καμιά αντίρρηση.

Όμως, επειδή ο Ρωμιός ελάχιστα μαθαίνει και κυρίως αρνείται να κατανοήσει για να μάθει, αξίζει τον κόπο να ασχοληθούμε με το τι δε μάθαμε το 2021. Και υπάρχει μια πληθώρα γεγονότων που είτε πέρασαν τηλεοπτικά και διαδικτυακά μπροστά από τα μάτια μας και προσπέρασαν τη σκέψη μας είτε επηρέασαν τη ζωή μας και δεν κατανοήσαμε την αιτία, τη διάρκεια και το βάθος της επίδρασής τους. Γεγονότα στα οποία θα έπρεπε να δοθεί η δέουσα προσοχή, ώστε να είμαστε πιο σοφοί το 2022 και να αποφύγουμε ίδιες μ’ αυτές του ΄21 κακοτοπιές. Επιπλέον, μιλάμε και για γεγονότα που συμβαίνουν με μια άτεγκτη περιοδικότητα καθόλα τα προηγούμενα χρόνια αλλά και επί δεκαετίες και που δεχόμαστε μοιρολατρικά ως θεόσταλτα βρίζοντας παράλληλα την κακή μας τύχη. Ωστόσο, για εφαρμογή μιας απλής λογικής του τύπου «αίτιο – αποτέλεσμα» καμιά κουβέντα δε γίνεται.

Ένα πράγμα που δε μάθαμε – για μια ακόμη φορά – μέσα στο 2021 είναι ότι τις μεγάλες πυρκαγιές στα δάση κοντά σε οικιστική ζώνη εν μέσω καλοκαιριού δεν τις προκαλεί ο μπάρμπα Μήτσος στην προσπάθειά του να κάψει ξερόχορτα. Ο εν λόγω μπάρμπας γνωρίζει πολύ καλά παιδιόθεν και από το δικό του μπάρμπα το μέγεθος της καταστροφής που μπορεί να επέλθει από μια τέτοια ασυλλόγιστη ενέργεια. Άλλωστε, σε καμιά περίπτωση δε θα έθετε σε κίνδυνο τον ίδιο του το ζωτικό χώρο, την περιοχή από την οποία προσπορίζεται όλα τα φυσικά υλικά που του εξασφαλίζουν βιοποριστική επάρκεια. Είπαμε, ο άνθρωπος μπορεί να είναι αγράμματος, αλλά όχι και ανόητος.

Ένα δεύτερο πράγμα που δε μάθαμε είναι ότι διάφορα φυσικά φαινόμενα με ιδιαίτερη ένταση λόγω της κλιματικής αλλαγής δε συμβαίνουν μόνο στη χώρα μας, αλλά σε ολόκληρο τον κόσμο. Πλημμύρες, σεισμοί και σφοδρές χιονοπτώσεις αποτελούν συνηθισμένα πλέον φαινόμενα σε κάθε γωνιά της γης κι όχι μόνο στο Θεσσαλικό κάμπο, στη Μαλακάσα και στα Επτάνησα. Το κυριότερο, όμως, που δε μάθαμε μέσα από την εμφάνιση αυτών των φαινομένων και καταστροφών είναι ότι, κάθε φορά που αυτά συνδυάζονται με απώλεια ανθρώπινων ζωών, ακολουθείται πάντα το ίδιο μοτίβο της απόσεισης και επίρριψης ευθυνών. Κάτι σαν το παιχνίδι της κολοκυθιάς δηλαδή που καταλήγει πάντα σε μια σκανδαλώδη αποκάθαρση των εμπλεκόμενων σχετικών και άσχετων ανευθυνοϋπεύθυνων.

Το τρίτο πράγμα που δε μάθαμε στη διάρκεια μιας ακόμη χρονιάς είναι ο λόγος για τον οποίο αγοράζονται από το κράτος τόσα περιπολικά και κάθε είδους αστυνομικά οχήματα και κατασταλτικός εξοπλισμός τη στιγμή που η υγειονομική κρίση λογικά θα έπρεπε να θέτει σε προτεραιότητα τον εκσυγχρονισμό και «εξοπλισμό» των δομών υγείας. Παραδόξως, κανένας ιθύνοντας δεν έχει δώσει σαφή απάντηση ενώ ελάχιστοι ασχολούμενοι με τα του δημοσίου βίου έχουν θέσει το ερώτημα επισήμως. Επιπρόσθετα, η συχνότατη και προκλητική πρόσληψη ανθρώπων στα σώματα ασφαλείας εις βάρος των αναγκαίων προσλήψεων γιατρών και νοσηλευτικού προσωπικού στα δημόσια νοσοκομεία αποτελεί ένα από τα μυστήρια που δεν κατορθώσαμε να λύσουμε το 2021.

Το τέταρτο πράγμα που δε μάθαμε μέσα στο προηγούμενο έτος είναι ο λόγος για τον οποίο επιμένει λυσσωδώς η νομομαθής και δικομανής Υπουργός Παιδείας στην εφαρμογή μιας αντιλαϊκής εκπαιδευτικής πολιτικής που έχει συσπειρώσει απέναντί της όλον τον εκπαιδευτικό κόσμο, τους γονείς και σχεδόν ολόκληρη την κοινωνία. Η παραπάνω επίμονη στάση καθίσταται ακόμα πιο παράδοξη, καθώς ακόμα και ο απλούστερος νους κατανοεί ότι αυτό ισοδυναμεί με πολιτική αυτοκτονία που φαίνεται να έπεται της δημοσκοπικής, αυτής περί δημοφιλίας των υπουργών της κυβέρνησης.

Επίσης, κάτι που δε μάθαμε ως λαός το 2021 αλλά και τα προηγούμενα χρόνια είναι η προσφορά αλληλεγγύης προς το συνάνθρωπό μας. Εδώ δε γίνεται λόγος για μεμονωμένες ατομικές περιπτώσεις και για τη δράση ελάχιστων συλλογικοτήτων που προσφέρουν ουσιαστική χείρα βοηθείας και υποστήριξη σε ανθρώπους που έχουν πραγματική ανάγκη. Μιλάμε για την πλειοψηφία των ατόμων μιας κοινωνίας που έχουν γαλουχηθεί, δυστυχώς, με το πρότυπο του ατομισμού των περασμένων δεκαετιών, όπου καταλυτικό ρόλο στη συμπεριφορά τους διαδραματίζει το προσωπικό συμφέρον και η διαφύλαξη ή η αύξηση της ατομικής τους ιδιοκτησίας. Δηλαδή, με άλλα λόγια δε μάθαμε ούτε το παρελθόν έτος να βοηθάμε οργανωμένα και συντονισμένα ως ελληνική κοινωνία αδύναμους, κατατρεγμένους και οικονομικά κατεστραμμένους συνανθρώπους μας αλλά και ούτε να αντιστεκόμαστε στην παγίδα του κοινωνικού αυτοματισμού, γεγονός που δηλώνει ακρισία, έλλειψη ανεκτικότητας και ανωριμότητα σε επίπεδο κοινωνικής αλληλεπίδρασης.

Κοντά σε όλα τα προηγούμενα, δε μάθαμε ακόμα να είμαστε ευγενικοί απέναντι στο συνάνθρωπό μας – κυρίως κάτω από καταστάσεις πίεσης και άγχους, να λέμε «καλημέρα» σ’ όποιον συναντάμε στο δρόμο κι ας μην τον γνωρίζουμε, αν ο Covid κολλάει από το κρασάκι του παπά, αν τα σελφ τεστ «δείχνουν» κρούσμα και αν εδώ και μήνες βρισκόμαστε σε φάση ανοσίας αγέλης και αδίκως τρέχουμε στα μικροβιολογικά εργαστήρια και στα φαρμακεία καταβάλλοντας τη «συνδρομή» μας στο ιδιωτικό σύστημα υγείας.

Ωστόσο, μάθαμε ή μάλλον ξαναθυμηθήκαμε μια εξ απαλών ονύχων συνήθειά μας, το χειροκρότημα. Και μάλιστα, επί το βλακωδέστερον – λόγω της αντίθεσής του με τη δραματική συγκυρία που βιώνουμε, στα μπαλκόνια. Άρα και το 2022 στους κάθε λογής ήρωες θα αφιερώνουμε ένα τρίλεπτο μπαλκονάτο χειροκρότημα ξεπληρώνοντας μ’ αυτόν τον τρόπο το καλό που μας προσέφεραν. Μια αβάδιστη(sic) και, προπαντός, ανέξοδη έκφραση ευγνωμοσύνης. Επίσης, μάθαμε πολύ καλά ότι με το φασισμό δύσκολα ξεμπερδεύεις, αφού κυκλοφορεί ανάμεσά μας με το γαλάζιο πουκάμισο στην πολιτική κονίστρα, το Λακόστ μπλουζάκι στο γραφείο και το μπλοκάκι των προστίμων με το εθνόσημο στην κωλοτσέπη. Τέλος, «διδαχτήκαμε» πολλά για τη σημασία της ανεμελιάς στη ζωή μας από τον υπ’ αριθμόν «ένα» Καθαροδευτέρα της πολιτικής ζωής, χωρίς φυσικά αυτός – αν και αντιπροσωπευτικότερος όλων – να αποτελεί και τον πρώτο διδάξαντα αυτού του lifestyle.

Συνοψίζοντας, θα λέγαμε ότι για όλα όσα δε μάθαμε από ή για τα γεγονότα του 2021 δεν ευθύνονται μόνο οι άλλοι, των οποίων, φυσικά, το συμφέρον ευθυγραμμίζεται με τη δική μας άγνοια, τη ρηχότητα και την επιπολαιότητα. Θα πρέπει πρωτίστως εμείς οι ίδιοι να στοχαστούμε είτε πάνω στους λόγους για τους οποίους δε μας δόθηκε η ξεκάθαρη αιτιολόγηση μιας πολιτικής πράξης είτε πάνω στην αιτία της αδυναμίας αποκωδικοποίησης από μέρους μας όλων των λανθανόντων μηνυμάτων των τεκταινομένων στην ελληνική κοινωνία. Στο τσίρκο όπου ζούμε, άλλοι ως θεατές και άλλοι ως θηρία δαμαζόμενα, ας έχουμε τη νέα χρονιά ως εγκόλπιο το Εγκώμιο στη Μάθηση του Μπρεχτ και ας μάθουμε επιτέλους τι συμβαίνει γύρω μας και γιατί αυτό να συμβαίνει και να καθορίζει και τη δική μας ζωή.

Μαυρίδης Δημήτρης