γράφει ο Διονύσιος Σκλήρης

Απολύτως έκρυθμη είναι και πάλι η κατάσταση στο Κόσοβο. Τη στιγμή που ένα πλήθος Σερβο-κοσοβάρων είχαν μεταβεί στο Βελιγράδι, για να συμμετάσχουν σε μεγάλη συγκέντρωση με χαρακτηριστικά αντιδιαδήλωσης, που είχε διοργανώσει το κυβερνών Σερβικό Προοδευτικό Κόμμα (SNS), η κοσοβάρικη αστυνομία παρενέβη βίαια στο βόρειο Κόσοβο, καταλαμβάνοντας τα δημόσια κτίρια, αντικαθιστώντας τις σερβικές σημαίες με αυτές του Κοσόβου και τραυματίζοντας δεκάδες Σέρβους πολίτες. Είχε προηγηθεί το μποϊκοτάζ των Σέρβων του Κοσόβου στις δημοτικές εκλογές του Απριλίου και η από μέρους τους μη αναγνώριση του αποτελέσματος, που συνίστατο στην εκλογή Αλβανών δημάρχων με ποσοστό συμμετοχής μόλις 3,5%.

Το αίτημα των Σέρβων είναι να διεξαχθούν νέες εκλογές, αφού πρώτα θα έχει συσταθεί η Ένωση Σερβικών Δήμων, ήτοι μια μορφή περιορισμένης αυτονομίας στο σερβικό Βόρειο Κόσοβο, την οποία η Πρίστινα έχει δεσμευθεί να προωθήσει με τη Συμφωνία των Βρυξελλών του 2013, αλλά δεν έχει ουδέποτε υλοποιήσει. Βεβαίως πολλοί Σέρβοι βλέπουν με δυσπιστία το μέτρο της Ένωσης Σερβικών Δήμων ως μία ελάχιστη παραχώρηση, με σκοπό να παραχωρηθεί πλήρης αναγνώριση της ανεξαρτησίας του Κοσόβου, αλλά το γεγονός είναι ότι οι μονομερείς ενέργειες της Πρίστινα ακυρώνουν ακόμη και αυτήν την ελάχιστη υποχρέωση. Τώρα πάντως που κατελήφθησαν βίαια τα δημοτικά κτίρια, οι Σέρβοι προτίθενται να συνεχίσουν το έργο των προϋπαρχουσών σερβικών δημοτικών αρχών του Κοσόβου σε ιδιωτικές οικίες.

Για την κατάληψη των δημοτικών κτιρίων από ειδικές δυνάμεις του Κοσόβου κατηγορείται από πολλούς Σέρβους ο πρόεδρος της Σερβίας Αλεξάνταρ Βούτσιτς, καθώς είχε μεταφέρει την πλέον δυναμική μερίδα του τοπικού πληθυσμού στο Βελιγράδι για την αντιδιαδήλωση του κόμματός του, ύστερα από συνεννόηση με τον πρωθυπουργό του Κοσόβου Άλμπιν Κούρτι, ο οποίος προφανώς εκμεταλλεύτηκε την απουσία των Σέρβων, την οποία γνώριζε εκ των προτέρων. Ο πρόεδρος Βούτσιτς είχε μάλιστα αναγγείλει ότι θα πρόκειται για τη μεγαλύτερη διαδήλωση στην ιστορία του σερβικού έθνους, όμως κατέληξε σε φιάσκο, όχι μόνο γιατί η συμμετοχή ήταν πολύ κατώτερη των προσδοκιών, αλλά και επειδή έγινε αφορμή για μια κατάληψη των δημοτικών κτηρίων του βόρειου Κοσόβου από Αλβανούς. Μάλιστα οι Σέρβοι του Κοσόβου, μόλις πληροφορήθηκαν την εισβολή των αλβανικών δυνάμεων, εξέφρασαν την επιθυμία να επιστρέψουν, όμως οι Αλβανοί οδηγοί των λεωφορείων τους το αρνήθηκαν, όντας προφανώς συνεννοημένοι. Υπάρχει πλέον διερώτηση αν το τραγικό για τους Σέρβους γεγονός οφείλεται σε αφέλεια του Σέρβου προέδρου ή σε έμμεση συνενοχή του. Ο Έρντεν Άτιτς είναι ο πρώτος Αλβανός δήμαρχος που προέβη σε ορκωμοσία σε κατειλημμένο δημοτικό κτίριο, για να αναλάβει καθήκοντα στο Βόρειο Κόσοβο, ενώ άλλοι τρεις Αλβανοί δήμαρχοι ορκίστηκαν σε γειτονικά αλβανικά χωριά. Στη συνέχεια και ο Λουλζίμ Χετέμι, Αλβανός δήμαρχος του Λεπόσαβιτς εγκαταστάθηκε στο δημαρχείο του που φρουρείται από τις δυνάμεις της νατοϊκές δυνάμεις της K-FOR (Kossovo Force) με συρματοπλέγματα να το περιβάλλουν.

Στο πλαίσιο αυτό, τo κύριο κόμμα των Σέρβων του Βόρειου Κοσόβου Σερβική Λίστα ζήτησε από τον πρόεδρο Βούτσιτς να διεξαγάγει εκλογές στο Βόρειο Κόσοβο σύμφωνα με το Σύνταγμα της Σερβίας. Ο Μάρκο Γιάκσιτς, Σέρβος δικηγόρος και πολιτικός ακτιβιστής από τη Μίτροβιτσα στο Βόρειο Κόσοβο αμφισβήτησε ότι υπάρχει θέληση από το ΝΑΤΟ, τους Αμερικανούς και Ευρωπαίους αξιωματούχους και τη δυτική διπλωματία εν γένει, να επιστρέψει η κατάσταση στο προηγούμενο καθεστώς και εξέφρασε τον φόβο ότι η κατάληψη δημοτικών κτιρίων από τις δυνάμεις των Αλβανών του Κοσόβου θα παγιωθεί ως νέο δεδομένο. Η κατάσταση αυτή δεν είναι βεβαίως βιώσιμη, καθώς οι αλβανικές ειδικές δυνάμεις δεν μπορούν να φρουρούν τα δημοτικά κτίρια εσαεί, αν ο τοπικός σερβικός πληθυσμός είναι εναντίον τους.

Στο μεταξύ οι δυνάμεις της K-FOR διέλυσαν τις διαμαρτυρίες των Σέρβων στον δήμο του Ζβέτσαν με βομβίδες κρότου λάμψης, δακρυγόνα, χτυπήματα και κατά τα φαινόμενα και πυροβολισμούς, με αποτέλεσμα πολλούς τραυματισμούς και από τις δύο πλευρές και έναν Σέρβο να βρίσκεται σε κρίσιμη κατάσταση, έχοντας δεχτεί πυροβολισμό. Η σύγκρουση άρχισε όταν οι παρευρισκόμενοι Σέρβοι αρνήθηκαν να αφήσουν να περάσουν τρία θωρακισμένα οχήματα της K-FOR, απαιτώντας μέσα από πολύωρες διαπραγματεύσεις να αποχωρήσουν οι ειδικές δυνάμεις των Αλβανών του Κοσόβου από τα δημοτικά κτίρια των δήμων Ζβέτσαν, Λεπόσαβιτς και Ζούμπιν Πότοκ. Τραυματίσθηκαν 53 Σέρβοι που έλαβαν ιατρική φροντίδα στο νοσοκομείο της Μίτροβιτσα, ενώ η K-FOR αναφέρει από την πλευρά της 25 τραυματίες μεταξύ των μελών της. Η αστυνομία του Κοσόβου προέβη σε πέντε συλλήψεις Σέρβων. Στις δηλώσεις του ο πρωθυπουργός του Κοσόβου Άλμπιν Κούρτι έκανε λόγο για βανδαλισμούς από τους Σέρβους εθνικιστές και επικέντρωσε στο γεγονός ότι εμφανίστηκαν γκράφιτι με φιλορωσικό περιεχόμενο. Η κυβέρνηση του Κοσόβου βρίσκεται σε στενή συνεργασία με τους πρέσβεις των ΗΠΑ, Ηνωμένου Βασιλείου, Ιταλίας, Γερμανίας και Γαλλίας, οι οποίοι με τη σειρά τους κάλεσαν σε αποκλιμάκωση και εστίασαν σε επιθέσεις εναντίον δημοσιογράφων, ήτοι στο γεγονός ότι φέρεται να πυρπολήθηκε ένα όχημα της Ενώσεως Δημοσιογράφων του Κοσόβου (AGK).

Άκαρπη στο μεταξύ αποδείχτηκε η συνάντηση του προέδρου της Σερβίας Αλεξάνταρ Βούτσιτς και της προέδρου του Κοσόβου Βιόσα Οσμάνι, ύστερα από προτροπή των Εμανουέλ Μακρόν και Όλαφ Σολτς, παρουσία του Ζοζέπ Μπορέλ, κατά τη διάρκεια της συνάντησης κορυφής της Ευρωπαϊκής Πολιτικής Κοινότητας. Η Οσμάνι δήλωσε ότι το αίτημα της Γαλλίας και της Γερμανίας είναι οι Σέρβοι του Κοσόβου να συμμετέχουν στις δημοτικές εκλογές και να μην απέχουν. Ο Βούτσιτς από την πλευρά του επέρριψε την ευθύνη για την αποτυχία της συνάντησης στην πρόεδρο του Κοσόβου και ανέφερε ότι είχε δύσκολες συζητήσεις με τον Γάλλο πρόεδρο και τον Γερμανό καγκελάριο για την ευρωπαϊκή προοπτική της Σερβίας. Ο Εμανουέλ Μακρόν δήλωσε στους δημοσιογράφους ότι η χώρα του και η Γερμανία προτείνουν τη διεξαγωγή νέων εκλογών στο βόρειο Κόσοβο. Ο πρόεδρος της Γαλλίας είχε προηγουμένως χαρακτηρίσει τις ενέργειες του Κοσόβου ως παραβίαση των συμφωνιών και είχε τονίσει ότι οι εκεί αρχές δεν έπρεπε να είχαν προχωρήσει στις δημοτικές εκλογές, οι οποίες παραβιάζουν τη συμφωνία για αυτόνομη Ένωση Σερβικών Δήμων.

Αλλά και ο υπουργός Εξωτερικών των ΗΠΑ, Άντονι Μπλίνκεν κάλεσε τους ηγέτες της Σερβίας και του Κοσόβου να αποκλιμακώσουν την ένταση, για να μην τεθεί σε κίνδυνο η ευρωατλαντική ολοκλήρωσή τους. Ο Άντονι Μπλίνκεν επέκρινε το Κόσοβο για τη βίαιη τοποθέτηση νέων δημάρχων, ωστόσο οι νατοϊκές δυνάμεις της K-FOR είναι αυτές που ανέλαβαν τη φρούρηση των δημοτικών κτηρίων, όπου έχουν εγκατασταθεί οι Αλβανοί. Επέκρινε, όμως, ταυτόχρονα και τη Σερβία για την πράξη να θέσει τον στρατό της σε ετοιμότητα ως κλιμάκωση. Το γεγονός παραμένει ότι το ΝΑΤΟ αύξησε κατά 700 στρατιώτες τις δυνάμεις της K-FOR, οι οποίες ήδη αριθμούν 4.000 και στην πράξη υπερασπίζονται την αλβανική μονομερή ενέργεια και αποτελούν τους κύριους φορείς της εμπέδωσής της. Από τη μεριά του, ο εκπρόσωπος του Κρεμλίνου Ντμίτρι Πεσκόφ δήλωσε ότι η Ρωσία στηρίζει άνευ όρων τη Σερβία και τους Σέρβους και κατηγόρησε το Κόσοβο και τις δυτικές χώρες για την κλιμάκωση της έντασης.

Το γεγονός παραμένει ότι στην πράξη οι νατοϊκές δυνάμεις επικυρώνουν την αυθαίρετη ενέργεια της αλβανικής πλευράς ως προς την προηγούμενη δέσμευση να υπάρξει αυτόνομη Ένωση Σερβικών Δήμων, με αποτέλεσμα οι Σέρβοι να νιώθουν ότι ζουν σε ένα καθεστώς απαρτχάιντ. Το μεγαλύτερο μέρος των Σέρβων θεωρεί ότι η Ένωση των Σερβικών Δήμων αποτελεί μία προσχηματική παραχώρηση στον δρόμο για ένα ανεξάρτητο Κόσοβο και για αυτό εμφανίζει δυσπιστία προς αυτήν, τώρα όμως ωθείται στο να θεωρήσει ότι πρόκειται για μια καλύτερη λύση έναντι της βίαιης κατάληψης των δήμων από Αλβανούς δημάρχους με νατοϊκή υποστήριξη. Το γεγονός όμως αυτό μάλλον σημαίνει ένα αδιέξοδο ως προς την προηγούμενη διπλωματική κινητικότητα των τελευταίων μηνών και καθιστά την κατάσταση εξαιρετικά επικίνδυνη.

πηγή: kosmodromio.gr