Οι σχεδιασμοί της υπουργού Παιδείας για τα Πανεπιστήμια και το νέο νόμο-πλαίσιο που προανήγγειλε χθες οδηγούν στο λεγόμενο “επιχειρηματικό πανεπιστήμιο”

Νέος στόχος της κ.Κεραμέως, εφόσον ξεπεράσει τον σκόπελο του ανοίγματος των σχολείων με τα ανύπαρκτα μέτρα για τον κορονοϊό, είναι η μεταμόρφωση του Ελληνικού Πανεπιστημίου με τρόπο ώστε να μοιάζει με επαγγελματική σχολή, στοχοπροσηλωμένη στις ανάγκες της αγοράς εργασίας και σε πλήρη αλληλοτροφοδότηση. Το πρότυπο φαίνεται πως είναι το λεγόμενο «Eπιχειρηματικό Πανεπιστήμιο» (Entrepreneurial University)

Το μοντέλο αυτό είναι εξάλλου διαδεδομένο στην Ευρώπη ιδίως στις χώρες που “εξάγουν” πανεπιστημιακή εκπαίδευση (Αγγλία, Ολλανδία, κα) και μάλιστα τον περασμένο Απρίλιο, ο υφυπουργός Παιδείας  Άγγελος Συρίγος και η Πρέσβης της Ολλανδίας Stella Ronner– Grubačić παρέστησαν στο  “The Masterclass Series: Entrepreneurial University”, ένα πρόγραμμα για την επιχειρηματικότητα και την καινοτομία στα ελληνικά πανεπιστήμια, που διοργάνωσε η Πρεσβεία της Ολλανδίας στην Αθήνα και το Orange Grove σε συνεργασία με το Υπουργείο Παιδείας, απευθύνοντας χαιρετισμό στους 55 εκπροσώπους από 19 ΑΕΙ ολόκληρης της Ελλάδας που εκδήλωσαν ενδιαφέρον.

Το είπε εξάλλου πρόσφατα και μόνη της η υπουργός Παιδείας, ανακοινώνοντας μεταξύ πολλών άλλων, τις επικείμενες παρεμβάσεις στη λειτουργία των Πανεπιστημίων:

1. Νέο Νόμο-Πλαίσιο για την οργάνωση και λειτουργία των πανεπιστημίων και την ουσιαστική ενίσχυση της αυτονομίας τους. 

2. Περαιτέρω αναδιάρθρωση ακαδημαϊκού χάρτη: Στη βάση α) αποτελεσμάτων της ΕΒΕ, β) προτάσεων των ίδιων των ΑΕΙ, γ) εισήγησης της ΕΘΑΑΕ που λαμβάνει υπόψιν της και τις ανάγκες της αγοράς εργασίας.

3. Θεσμοθέτηση Σχολών Εφαρμοσμένων Επιστημών.

4. Κέντρα Ερευνητικής Αριστείας και ανάδειξη και στήριξη (μέσω ΕΣΠΑ) 40 Κέντρων Αριστείας στην Ανώτατη Εκπαίδευση

Σε απλούστερα Ελληνικά, αυτά μεταφράζονται ως εξής:

Ο νέος νόμος-πλαίσιο

Θα επαναφέρει τα Συμβούλια Διοίκησης, κάτι που όταν είχε επιχειρηθεί ξανά επί υπουργίας της κ.Αννας Διαμαντοπούλου, δημιουργήθηκε πλήθος αντιδράσεων και επικαλύψεων, που οδήγησαν τότε στην απόσυρση αυτής της πρόβλεψης από την επόμενη κυβέρνηση.

* Αναμένεται να θεσπίσει ίδρυση  εταιρειών μέσα στα πανεπιστήμια για την αξιοποίηση των ερευνητικών τους αποτελεσμάτων.

* Θα προβλέπει  διατμηματικά  προγράμματα σπουδών στα πρότυπα των τωρινών μεταπτυχιακών και περισσότερα ξενόγλωσσα τμήματα στα ΑΕΙ και πτυχία “αλά καρτ” ή διπλά πτυχία. Σύμφωνα με παλαιότερες δηλώσεις του πρώην υφυπουργού Παιδείας, Βασίλη Διγαλάκη οι οποίες παρέμειναν παρά την αποχώρηση του ιδίου από το υπουργείο, δεν θα περιορίζεται πλέον το πανεπιστημιακό Τμήμα σε ένα πρόγραμμα σπουδών όπως συμβαίνει σήμερα, αλλά θα περιέχει μαθήματα και από άλλα τμήματα, είτε του ιδίου πανεπιστημίου, είτε και από άλλα ιδρύματα

* Θα περιλαμβάνει και πλήθος άλλων ρυθμίσεων: Κάποιες σχετικά με  τον τρόπο εκλογής πρυτάνεων, άλλες για τη θεσμοθέτηση καταλόγου Γνωστικών Αντικειμένων για τους πανεπιστημιακούς προκειμένου να σταματήσουν οι περιπτώσεις “φωτογραφικών” προκηρύξεων θέσεων ΔΕΠ που ταλαιπωρούν χρόνια τώρα τα ΑΕΙ, καθώς και αλλαγές στον τρόπο συγκρότησης των εκλεκτορικών σωμάτων, ενδεχομένως και με συμμετοχή πανεπιστημιακών του εξωτερικού.

Η αναδιάρθρωση ακαδημαϊκού χάρτη

Σημαίνει ουσιαστικά κύμα συγχωνεύσεων. Πυξίδα γι’ αυτές, όπως εξάλλου ανακοίνωσε επίσημα η κ.Κεραμέως, θα είναι  (και) τα αποτελέσματα της ΕΒΕ που αποψίλωσαν  ως γνωστόν πλήθος τμημάτων της περιφέρειας και όχι μόνο, αποκλείοντας κάπου 40.000 παιδιά, ακόμα και υψηλόβαθμους υποψήφιους… 

Η αναδιάρθρωση θα λαμβάνει επίσης υπόψιν, τις προτάσεις των ίδιων των ΑΕΙ (στη θεωρία τουλάχιστον) και τι άλλο; Τις ανάγκες της αγοράς εργασίας. Πρόσχημα της κυβέρνησης για τις αλλαγές θα είναι προφανώς η αναβάθμιση του μορφωτικού επιπέδου στα Πανεπιστήμια. Ωστόσο όταν η γνώση αντικαθίσταται με την πληροφορία και η μόρφωση με τις δεξιότητες, ενώ η χωροταξική κατανομή των Τμημάτων και το αντικείμενό τους εξαρτώνται πλήρως από το τι θέλει η αγορά (κάτι, επιπλέον, όχι και τόσο μακροπρόθεσμο…)  δεν μιλάμε πλέον για ακαδημαϊκότητα και πανεπιστήμιο, αλλά  για κατάρτιση. Ο σχεδιασμός είναι ξεκάθαρος: Να οδηγηθούν τα ελληνικά ΑΕΙ στη λογική της επιχειρηματικότητας με την εύρεση πόρων και χρηματοδοτήσεων για να στηρίξουν την οικονομική τους αυτοτέλεια και στη λογική της ανταγωνιστικότητας με βάση τις ανάγκες της αγοράς. Πράγμα που λίγο-πολύ ήδη συμβαίνει, αλλά κατά τη νεοφιλελεύθερη συνταγή πρέπει να ενταθεί και να γενικευθεί. Κανείς βέβαια δε μας έχει πει πως θα μπορούσε αυτό να εφαρμοστεί στις κοινωνικές επιστήμες λχ, αλλά ας το προσπεράσουμε…

Σχολές Εφαρμοσμένων Επιστημών = νέα ΤΕΙ

Δηλαδή τα ΤΕΙ με άλλη μορφή. To το υπουργείο Παιδείας σχεδιάζει την ανασύσταση του Τεχνολογικού Τομέα της Ανώτατης Εκπαίδευσης με επανίδρυση των ΤΕΙ που θα προσφέρουν τριετείς (όπως σχεδιαζόταν αρχικά) αλλά πιθανότερα τετραετείς σπουδές, αλλά και ρύθμιση για την εξομοίωση των πτυχίων των παλαιών αποφοίτων ΤΕΙ. Εδώ προκύπτουν πολλά ερωτήματα: Τα νέα ΤΕΙ θα είναι πανεπιστήμια; Θα λειτουργούν σαν Τμήματα ή σχολές των υπαρχόντων; Θα έχουμε ξανά τον παλιό διαχωρισμό τύπου Τεχνολογικού και Πανεπιστημιακού Τομέα “με μοναδικό σκοπό το διαχωρισμό των ΑΕΙ σε “καλά” και σε “κακά” ιδρύματα για να ενταχθούν στα δεύτερα ως επί το πλείστον τα τελευταία σε ζήτηση τμήματα”, όπως υποστηρίζουν παλαιοί απόφοιτοι; Και πως θα αντιστοιχηθούν -και πότε, επιτέλους- τα πτυχία των τελευταίων; Να σημειωθεί, ότι τα τριετή προγράμματα σπουδών και τα συμβούλια ιδρύματος, αποτελούν και προτάσεις της περίφημης επιτροπής Πισσαρίδη.

Και μια που αναφέραμε τον νομπελίστα, ας δούμε τις προτάσεις της επιτροπής του για την Τριτοβάθμια Εκπαίδευση για να αντιληφθούμε τι έρχεται.

Οι προτάσεις της επιτροπής Πισσαρίδη και η αριστεία

Τα πανεπιστήμια είναι ιδιαίτερα σημαντικό να αποκτήσουν περισσότερη αυτονομία ως προς την εσωτερική τους οργάνωση, τη διαχείριση των πόρων τους, τον σχεδιασμό των προγραμμάτων σπουδών, τα κριτήρια εισαγωγής, τον αριθμό των εισακτέων, κλπ. Ταυτόχρονα, η παροχή αυτονομίας και οργανωτικής ευελιξίας στις κεντρικές διοικήσεις των πανεπιστημίων θα πρέπει να συνδυαστεί με αύξηση της κοινωνικής τους λογοδοσίας, ενώ η χρηματοδότηση των επιμέρους ιδρυμάτων θα πρέπει να γίνεται με διαφανή κριτήρια τόσο στη βάση των αντικειμενικών αναγκών τους (αριθμός φοιτητών, γνωστικά αντικείμενα, υποδομές, κλπ.), όσο και σε όρους επίτευξης συγκεκριμένων ανά ίδρυμα στόχων, στο πλαίσιο πολυετών προγραμματικών συμφωνιών στρατηγικού σχεδιασμού μεταξύ των ιδρυμάτων και του Υπουργείου Παιδείας. Σε αυτό το πλαίσιο, θα ήταν επιθυμητή η ενδυνάμωση και η ενίσχυση των δυνατοτήτων στρατηγικού σχεδιασμού των ιδρυμάτων όσο και η διαφοροποίηση ως προς τους στόχους τους, σε σύνδεση με τη διαδικασία αξιολόγησής τους. Τα Συμβούλια Ιδρυμάτων, με αυξημένη συμμετοχή εξωτερικών μελών, και με ισχυρές και αποφασιστικές αρμοδιότητες στο στρατηγικό σχεδιασμό και στην επιλογή εκτελεστικής διοίκησης των πανεπιστημίων (πρυτάνεις, κοσμήτορες), μπορούν να διαδραματίσουν κεντρικό ρόλο στην αναμόρφωση του συνολικού χάρτη της ανώτατης εκπαίδευσης, και να συμβάλλουν στην βελτίωση της σύνδεσης των πανεπιστημίων με την αγορά εργασίας, αλλά και με τις διεθνείς εξελίξεις στην ανώτατη εκπαίδευση.

Παράλληλα με τη νέα διοικητική οργάνωση των πανεπιστημίων και τη διευρυμένη αυτονομία τους από το Υπουργείο Παιδείας, απαιτείται μια ολοκληρωμένη στρατηγική ανάδειξης και στήριξης των μονάδων ερευνητικής και εκπαιδευτικής αριστείας στο εσωτερικό των πανεπιστημίων, με αξιοκρατικές διαδικασίες από διεθνείς επιτροπές αξιολόγησης. Μια εθνική στρατηγική αριστείας θα συμβάλλει στην ανάδειξη των ελληνικών πανεπιστημίων και στη βελτίωση της θέσης τους σε ευρωπαϊκό και διεθνές επίπεδο. Θα ενισχύσει επίσης τον ρόλο των ελληνικών πανεπιστημίων στην διαμόρφωση ενός ισχυρού οικοσυστήματος καινοτομίας, απαραίτητου για την ενίσχυση της καινοτόμου επιχειρηματικότητας και της ανταγωνιστικότητας της ελληνικής οικονομίας. Στην κατεύθυνση αυτή, πέρα από τη στήριξη μονάδων και ομάδων ερευνητικής και εκπαιδευτικής αριστείας, σημαντικό ρόλο μπορεί να παίξει η στήριξη του επαναπατρισμού Ελλήνων επιστημόνων που έχουν διακριθεί στο εξωτερικό, καθώς και η προσέλκυση διακεκριμένων αλλοδαπών επιστημόνων στα ελληνικά πανεπιστήμια, για μικρότερα ή μεγαλύτερα χρονικά διαστήματα (μήνες ή χρόνια), για παράδειγμα, στο πλαίσιο ενός αναβαθμισμένου θεσμού των επισκεπτών καθηγητών (visiting professorships)

Νίκος Μάστορας – alfavita.gr