Με αφορμή μια φωτογραφία της Νίνας Γεωργιάδου από το κείμενο  «Μπιρκενάου, το όνομα της φρίκης», λάβαμε και αναδημοσιεύουμε το παρακάτω κείμενο του  Αλέξανδρου Ράπτη “Το πλιάτσικο”, για τον εκτοπισμό των Γιαννιωτοεβραίων και την καταλήστευση των περιουσιών τους

Το πλιάτσικο     

Αγαπητοί συνίστορες

Θα επιθυμούσα να θέσω κάποια ζητήματα στην κρίση σας αναφορικά με την επιστημονική ημερίδα που παρουσιάστηκε στα Γιάννενα στις 26 Απριλίου του 2010 μια εκδήλωση που αναφερόταν στα κατοχικά Γιάννενα, με σημαντικές αναφορές στην εκτόπιση των μελών της Εβραϊκής κοινότητας Ιωαννίνων από τους Ναζί στις 25 Μαρτίου 1944.

Ακόμη θα ήθελα να ρωτήσω εσάς τους αγαπητούς μου φιλίστορες, στο κατά πόσον θα πρέπει να αισθάνονται υπερήφανοι οι Γιαννιώτες για την συνολική εξόντωση των 1850 Γιαννιωτοεβραίων συμπολιτών μας, από τους Ναζί στα στρατόπεδα θανάτου του Άουσβιτς και του Μπιρκενάου στην Πολωνία.

Στην συγκεκριμένη εκδήλωση για τα κατοχικά Γιάννενα κατέθεσα μια σειρά από ερωτήσεις, αναφορικά με τον ρόλο, της Ιεράς Μητρόπολης Ιωαννίνων, της Χωροφυλακής και την όποια συνεργασία με τους Ναζί, καθώς και το «πλιάτσικο», δηλαδή την καταλήστευση που πραγματοποίησαν Γιαννιώτες πολίτες στα περιουσιακά στοιχεία (κινητά και ακίνητα) των Γιαννιωτοεβραίων συμπολιτών μας με την ανοχή των Ναζί, τις επόμενες μέρες μετά την 25 Μαρτίου 1944, αλλά και τα επόμενα χρόνια που ακολούθησαν.

Δυστυχώς μέχρι τις μέρες μας το ζήτημα αυτό ακόμη παραμένει ταμπού στα Γιάννενα, καθώς κανένας δεν επιθυμεί να κατονομάσει τους ντόπιους Γιαννιώτες που συνεργάστηκαν με τους Ναζί στην διάρκεια της κατοχής. Έτσι λοιπόν κάποιοι από τους ομιλητές στην ημερίδα για τα κατοχικά Γιάννενα ακόμη και σήμερα επιχειρούν να στρογγυλέψουν την Ιστορία αναφερόμενοι γενικά και αόριστα στους κακούς Γερμανούς, στους καημένους Γιαννιωτοεβραίους και στους στενοχωρημένους Γιαννιώτες που έκλαιγαν όταν οι Ναζί οδηγούσαν στο θάνατο το σύνολο των μελών της Εβραϊκής κοινότητας Ιωαννίνων.

Στο τέλος οι επόμενες γενιές θα πιστέψουν, όπως θα πιστέψω και εγώ ότι κάθε Γιαννιώτης προσπάθησε να σώσει και έναν Γιαννιωτοεβραίο από τα νύχια των Ναζί και το κατάφερε.

Όμως η ιστορική μνήμη έρχεται να διαψεύσει τα καλώς κείμενα και την απόπειρα της στρογγυλοποίησης των τραγικών εκείνων στιγμών που βίωσε η Εβραϊκή κοινότητα Ιωαννίνων, στις 25 Μαρτίου 1944.

Η ευθύνη είναι συνολική και συλλογική για όλους εμάς τους Γιαννιώτες που άλλοι βίωσαν τα γεγονότα και άλλοι τα κατέγραψαν ενώ άλλοι διέδωσαν την ιστορική μνήμη από γενιά σε γενιά.

Για όλα αυτά τα παραπάνω, αγαπητοί συνίστορες, θα σας καταθέσω κάποια στοιχεία ούτως ώστε να γνωρίσετε με στοιχεία και ονοματεπώνυμα τι ακριβώς έγινε στο πριν της 25ης Μαρτίου 1944 αλλά και στο μετά που ακολούθησε όταν πλέον η τραγική κοινότητα των Γιαννιωτοεβραίων είχε εξοντωθεί από τους Ναζί στα στρατόπεδα θανάτου του Άουσβίτς και του Μπιρκενάου στην Πολωνία.

Η δράση της φασιστικής οργάνωσης τα «Εθνική Ένωση Ελλάς», (Ε.Ε.Ε.) «Τρία Έψιλον», στα Γιάννενα

Στην Ελλάδα, την εποχή του μεσοπολέμου ήδη είχαν ιδρυθεί και λειτουργούσαν πάνω από 10 φασιστικές οργανώσεις δομημένες οργανωτικά στα πρότυπα των γερμανικών Φράικορπς  και των άλλων παραστρατιωτικών οργανώσεων, που προετοίμασαν στη Γερμανία, την άνοδο του Ναζισμού.

Το 1927 στην Θεσσαλονίκη ιδρύεται η φασιστική οργάνωση «Εθνική Ένωση Ελλάς» , (Ε.Ε.Ε.) ή αλλιώς όπως λεγόταν « Τα Τρία Έψιλον », με ρόλο την «άμυνα του Έθνους» απέναντι στον κομμουνισμό και σε οτιδήποτε άλλο που θα επέφερε κοινωνικούς τριγμούς στο κοινωνικό κατεστημένο της εποχής.

«Τα Τρία Έψιλον» είχαν ιδεολογική πλατφόρμα τον αντικομουνισμό, τον αντισημιτισμό και τον αντικοινοβουλευτισμό ενώ ήταν ορκισμένοι εχθροί του ταξικού συνδικαλισμού και των κοινοβουλευτικών κομμάτων.

Το καλοκαίρι του 1931 έκαναν την εμφάνισή τους στα Γιάννενα τα πρώτα μέλη της Ε.Ε.Ε και όπως ανέφερε η εφημερίδα της εποχής «Ο Κήρυξ», σκοποί των «Τριεψιλιτών» ήταν «η καταπολέμηση του Εβραϊσμού και του Κομμουνισμού».

Η εξτρεμιστική δραστηριότητα των μελών της φασιστικής οργάνωσης Ε.Ε.Ε. του τοπικού παραρτήματος Ιωαννίνων αρχίζει να εντείνεται, με την ανοχή κάποιων κύκλων της τοπικής κοινωνίας, με αποτέλεσμα την απαρχή μια σειρά βιαιοπραγιών κατά των Γιαννιωτοεβραίων.

Στις αρχές Απριλίου 1934, άγνωστοι ρίχνουν σε εβραϊκό εμπορικό μαγαζί της πόλης σημείωμα που αναγράφονται τα εξής :

«Ε.Ε.Ε». –  Αυτά Οβριέ, θα σου φάν΄ το κεφάλι.

Γενική σφαγή Εβραίων τη 15-6-1934»

Στις 17-4-1934 στο χωριό Ανατολή, εξυβρίσθη και ξυλοκοπήθηκε άγρια ο Εβραίος έμπορος, γυρολόγος, Αβραάμ Σαμουήλ Μεγίρ, από δύο “Τριεψιλίτες” του χωριού.

Στις 20- 8 –1934 ο Χρηστοβασίλης γράφει από την «Ελευθερία»:

«Ο Εμπορικός Σύλλογος ευρίσκεται άνω κάτω, εκ της μη προσελεύσεως και συμμετοχής των Ισραηλιτών εμπόρων εις την γενικήν συνέλευσιν αυτού, λόγω του ότι , ως ισχυρίζονται ούτοι, ο σύλλογος διοικείται παρ΄ανθρώπων, διαπνεομένων από μίσους κατά του Ισραηλιτικού στοιχείου και ως απόδειξις φέρεται ότι τα ίδια πρόσωπα προΐστανται του Εμπορικού Συλλόγου και της Ε.Ε.Ε., ής σκοπός είναι η καταπολέμησης παντός εβραϊκού, διανεμηθείσης παρ΄αυτής και προκηρύξεως προς το κοινόν, δι΄ής συνιστάται μποϋκοτάζ κατά Ισραηλιτών εμπόρων, μέχρις ότου έλθει ο καιρός καθ΄όν θα εκτοπισθή βιαίως τω εν Ηπείρω Ισραηλιτικόν στοιχείον.»

Την ίδια εποχή μια «Προκήρυξη», της ΕΘΝΙKHΣ ΕΝΩΣΙΣ ΕΛΛΑΔΟΣ (Ε.Ε.Ε.) – Παράρτημα Ιωαννίνων, απευθύνεται «Προς όλους τους Έλληνας Ορθοδόξους Χριστιανούς».

Η προκήρυξη του τοπικού παραρτήματος Ε.Ε.Ε. Ιωαννίνων έχει 34 θέσεις που εκφράζουν έντονο αντιεβραϊκό μένος ενώ στο τέλος της προκήρυξης αναφέρονται:

“Hμείς οι Έλληνες τους οποίους φοβούνται και μισούν περισσότερο οι Εβραίοι, διότι ο Ελληνικός Πολιτισμός…. δεν πρέπει να στερήσωμεν και εις την σημερινήν κρίσιμον περίστασιν της παγκοσμίου πάλης εναντίον της επιβολής του Ιουδαϊσμού, αλλά είμεθα πρωτοπόροι εις τον σκληρόν αγώνα.

Δεν συνιστώμεν βιοπραγίας αυταί θα έλθουν με το πλήρωμα του χρόνου….»

Οι φραστικές απειλές της προκήρυξης και γενικότερα όλης αυτής της «δραστηριότητας» αυτών των φασιστικών οργανώσεων, μετά από 10 χρόνια επρόκειτο να γίνουν πραγματικότητα, όταν στις 25 Μαρτίου 1944 συνελήφθησαν όλοι οι Γιαννιωτοεβραίοι από τον γερμανικό στρατό και εξοντώθηκαν στα Ναζιστικά στρατόπεδα θανάτου του Άουσβιτς και του Μπιρκενάου.

Η Ελληνική χωροφυλακή και η Υπηρεσία Ειδικής Ασφαλείας στα Γιάννενα

Η Υπηρεσία Ειδικής Ασφαλείας είχε ιδρυθεί τον Σεπτέμβριο του 1925 και εντάχθηκε στην χωροφυλακή σαν μονάδα με καθήκοντα στενής παρακολούθησης της «ξένης προπαγάνδας» και του κομμουνισμού.

Κατά την διάρκεια του καθεστώτος της 4ης Αυγούστου στην Υπηρεσία της Ειδικής Ασφάλειας ήταν ενταγμένοι 445 αξιωματικοί και υπαξιωματικοί, 30 πολιτικοί πράκτορες και 1200 αστυφύλακες.

Το 1944 η Ελληνική Χωροφυλακή στην διάρκεια της γερμανικής κατοχής στην πόλη των Ιωαννίνων παρουσίαζε την παρακάτω οργανωτική δομή:

Ανωτέρα Διοίκηση Χωροφυλακής Ηπείρου.

Ταρσακόπουλος, Ανώτερος Διοικητής Χωροφυλακής Ηπείρου

Διοίκηση Χωροφυλακής Ιωαννίνων.

Χρηστινίδης Ιωάννης, ταγματάρχης, διοικητής Χωροφυλακής Ιωαννίνων.

Υπαγόμενο Γραφείο στη Διοίκηση Χωροφυλακής Ιωαννίνων:  Γραφείο Ειδικής Ασφαλείας.

Κοτοπούλης, Διοικητής Ασφαλείας.

Τμήμα Ασφαλείας Ιωαννίνων

Γρίβας Ιωάννης, υπομοίραρχος, διοικητής Τμήματος Ασφαλείας Ιωαννίνων.

Ομάδα δίωξης Τμήματος Ασφαλείας Ιωαννίνων.

Αγοράκης Σταύρος, ανθυπασπιστής, αρχηγός της ομάδας.

Φατούρος Ν. ενωματάρχης.

Χρυσικόπουλος Χρ. υπενωματάρχης.

Γεωργούτσος Γ. υπενωματάρχης.

Στα Γιάννενα υπήρχαν τρία (3) Τμήματα Χωροφυλακής:

Το Α΄ Τμήμα Χωροφυλακής στεγαζόταν μαζί με την Διοίκηση Χωροφυλακής και βρισκόταν κοντά στην Ζωσιμαία Ακαδημία στην σημερινή οδό Δωδώνης.

Το Β΄ Τμήμα Χωροφυλακής στεγαζόταν στο στενό της οδού Λόρδου Βύρωνος.

Το Γ΄ Τμήμα Χωροφυλακής στεγαζόταν κοντά στην Εκκλησία του Αρχιμαντρειού.

Στις 18 Ιανουαρίου 1945, η Εφημερίδα Αγωνιστής, «καθημερινό Όργανο της Επαρχιακής Επιτροπής του Ε.Α.Μ Γιαννίνων» αναφέρεται σε σύσκεψη που πραγματοποιήθηκε στην διάρκεια της κατοχής στο σπίτι του ανθυπασπιστή Αγοράκη Σταύρου, στην οποία συμμετείχαν Γερμανοί Αξιωματικοί, ο ανθυπασπιστής Φατούρος Ν, και Χωροφύλακες της ομάδας Δίωξης κατά του κομμουνισμού.

Στις 19 Ιανουαρίου 1945, η Εφημερίδα Αγωνιστής, «καθημερινό Όργανο της Επαρχιακής Επιτροπής του Ε.Α.Μ Γιαννίνων» αποκαλύπτει την στενή συνεργασία στην διάρκεια της κατοχής, που είχε ο Διοικητής του Τμήματος Ασφαλείας Ιωαννίνων υπομοίραρχος Γρίβας Ιωάννης με τον Διευθυντή της Γερμανικής Αστυνομίας Τάξεως (Ordnungspolizei) και την Γερμανική υπηρεσία SiPo/S.D (Sicherheitspolzei/Sicherheitsdienst – Αστυνομία Ασφαλείας / Υπηρεσία Ασφαλείας.

Στις 10 Φεβρουαρίου 1945, η Εφημερίδα Αγωνιστής, «καθημερινό Όργανο της Επαρχιακής Επιτροπής του Ε.Α.Μ Γιαννίνων», δημοσιεύει την συγχαρητήρια επιστολή με αύξοντα αριθμό 74, του διοικητή της Γερμανικής Αστυνομίας Τάξεως, (Ordnungspolizei) προς τον Γενικό Διοικητή Ηπείρου Μιχαήλ Τσιμπρή. Στην επιστολή αυτή ο διοικητής, με βαθμό ταγματάρχη της Γερμανικής Αστυνομίας Τάξεως, (Ordnungspolizei), στα Γιάννενα, πλέκει το εγκώμιο των ανδρών της Ελληνικής Χωροφυλακής αναφέροντας επι λέξει:

«Κατά την αναχώρησιν των Εβραίων η Ελληνική Χωροφυλακή επετέλεσε καλώς τα ανατεθέντα αυτή καθήκοντα» …ενώ παρακάτω αναφέρει:

«Ίδια ηργάσθη καλώς ο Διευθυντής του Τμήματος Ασφαλείας υπομοίραρχος Γρίβας και εις αυτόν οφείλεται κατά το μέγα μέρος το επιτευχθέν αποτέλεσμα».

Η μαρτυρία του Κώστα Παπαγεωργίου του Αποστόλου στο χειρόγραφο κείμενο που δημοσιεύθηκε στην εφημερίδα του ΕΑΜ «Αγωνιστής» είναι συγκλονιστική και αναφέρει πως οι Γερμανοί πραγματοποίησαν μια σύσκεψη τα ξημερώματα της 25ης Μαρτίου 1944,στην οποία συμμετείχαν οι Διοικητές, οι αξιωματικοί και οι χωροφύλακες των τμημάτων Ασφαλείας. Σ΄αυτή την σύσκεψη πάρθηκε και η τελική απόφαση στο πως και κατά πόσον θα μπορέσουν να εγκλωβίσουν τους Γιαννιωτοεβραίους μέσα στα σπίτια τους την 25 Μαρτίου 1944, για να μπορέσουν να τους συλλάβουν και να τους εκτοπίσουν.

«Από 4ης πρωινής εκύκλωσαν Εβρα.[αίους] μέχρι ορφανοτροφείο και οδό Μητρόπολης. Αφού προσεκάλεσαν διοικητάς, αξιωματ. χωρ. και Τμ. Ασφ. και ανεκοίνωσαν απόφασιν 3ην πρωινήν…»

Μαρτυρία του Αποστόλη Παπαγεωργίου του Κωνσταντίνου στον Αλέκο Ράπτη, 2 Μαΐου 2010:

« Η γιαγιά μου λεγόταν Ρίνα Νταλαγιάννη – Παπαγεωργίου και είχε το σπίτι της στην οδό Παύλου Μελά, εκεί κοντά που είναι το ΙΚΑ σήμερα.

Είχε ένα μαγαζάκι με μια πλεχτομηχανή στην οδό Λόρδου Βύρωνος και προσπαθούσε μέσα στην κατοχή και τη σκλαβιά να ζήσει την οικογένειά της .

Εκείνο το πρωί της μαύρης μέρας της 25 Μαρτίου 1944, ξεκίνησε με τα πόδια για να πάει στο μαγαζί της. Είχε φτάσει σχεδόν κάπου εκεί κοντά στο Γυαλί Καφενέ όταν είδε τα Γερμανικά φορτηγά να περνούν μπροστά της φορτωμένα με τον κόσμο, τους Γιαννιωτοεβραίους, που τους έπαιρναν από τα Γιάννενα, κοντοστάθηκε και τους κοίταζε, είχε πολλές φιλενάδες Γιαννιωτοεβραίες που ερχόταν στο μαγαζί της. Ξαφνικά άκουσε μια φωνή από τα φορτηγά που πέρναγαν, γύρισε και είδε μια από τις φιλενάδες της πάνω στο φορτηγό που της φώναξε:

«Ώ, κυρά – Ρίνα πιάσε τα κλειδιά από το σπίτι μου για να το προσέχεις» και της πέταξε μια αρμαθιά κλειδιά και ύστερα χάθηκε μέσα στο νερόχιονο. Η γιαγιά η Ρίνα πήγε στο μαγαζί της και έβαλε τα κλειδιά σε μια πρόκα στο τοίχο. Δεν πέρασε μια ώρα και στο μαγαζί εμφανίστηκε ένας Τζανταρμάς (χωροφύλακας)που της είπε αμέσως επιτακτικά: «Δώσμ΄τα κλειδιά τσ΄Οβριάς, φέρτα τώρα , που τάχς΄». Τούδωσε τα κλειδιά και του είπε: «πάρτα Χριστιανέ΄μ», κι΄ο «Τζανταρμάς» πήρε τα κλειδιά και πήγε στο σπίτι της Γιαννιωτοεβραίας για το πλιάτσικο που μόλις είχε αρχίσει.

«Το Πλιάτσικο» ή αλλιώς η καταλήστευση των Εβραϊκών περιουσιών από Γιαννιώτες πολίτες

Οι Γερμανοί από την πλευρά τους πήραν ότι ήθελαν. Το πρώτο πλιάτσικο διενεργήθηκε από Γιαννιώτες πολίτες, στις περιουσίες των εβραϊκών σπιτιών και εμπορικών μαγαζιών περίπου στις 3 το μεσημέρι της ίδιας μέρας, δηλαδή λίγες ώρες αργότερα με τον εκτοπισμό των Γιαννιωτοεβραίων συμπολιτών μας από τα Γιάννενα.

Οι Γερμανοί έδωσαν την άδεια στους πιο κοντινούς συνεργάτες τους να ανοίξουν τα μαγαζιά και να προχωρήσουν στο πλιάτσικο των αγαθών και σε ότιδήποτε άλλο ήταν χρήσιμο, ενώ ταυτόγχρονα τους επέτρεψαν να να γίνουν οι κύριοι ιδιοκτήτες σε Εβραϊκά σπίτια και μαγαζιά. Ο Γενικός Διοικητής Ηπείρου Μιχαήλ Τσιμπρής που υπήρξε ο επίσημος συνεργάτης των Γερμανών έδωσε εντολή για την άμεση διανομή δηλαδή την καταλήστευση των Εβραϊκών περιουσιών στα Γιάννενα.

Στους επόμενους μήνες που ακολούθησαν από την ημέρα της εκτόπισης το πλιάτσικο ή αλλιώς η καταλήστευση των περιουσιακών στοιχείων των Γιαννιωτοεβραίων, συνεχιζόταν κανονικά με την επίσημη σφραγίδα των δωσίλογων και των συνεργατών των Ναζί στα Γιάννενα.

Το υπόμνημα του Δούμα Δημητρίου, (φωτο 1 και φωτο 2) που ήταν έμπορος Ιωαννίνων και το οποίο απευθύνεται στον Γενικό Διοικητή Ηπείρου, Μιχαήλ Τσιμπρή, με ημερομηνία 10 Ιουνίου 1944 είναι αρκετά αποκαλυπτικό καθώς καταγράφονται εν τω συνόλω όλες οι περιουσίες των Γιαννιωτοεβραίων μέσα σε μια τρισέλιδη αναφορά.

Αλέκος Ράπτης “Το πλιάτσικο”, φωτο 1

Αλέκος Ράπτης “Το πλιάτσικο”, φωτό 2

Είναι το υπόμνημα που παραμένει ο αδιάψευστος μάρτυρας για τον τρόπο και την μεθοδολογία με τον οποία καταπατήθηκαν και κυριολεκτικά καταληστεύθηκαν περιουσίες εμπορικών καταστημάτων των Γιαννιωτοεβραίων, περιουσίες που διαμοίρασαν οι Γιαννιώτες συμπολίτες μου με την ανοχή και την συνεργασία της Γερμανικής Στρατιωτικής Διοίκησης Ιωαννίνων.

Το έγγραφο (φωτο 3) απευθύνεται στον Γενικό Διοικητή Ηπείρου, Τσιμπρή Μιχαήλ. Η ημερομηνία του εγγράφου εμφανίζει ημερομηνία 13 Μαΐου 1944 σχεδόν ένα μήνα από την εκτόπιση των Γιαννιωτοεβραίων και αποτυπώνεται εμφανώς επί του εγγράφου η καταλήστευση των Εβραϊκών μαγαζιών στα Γιάννενα από τις Δημόσιες Υπηρεσίες.

Αλέκος Ράπτης “Το πλιάτσικο”, φωτο 3

Το έγγραφο (φωτο 4) που απευθύνεται στον Γενικό Διοικητή Ηπείρου, Τσιμπρή Μιχαήλ. Η ημερομηνία του εγγράφου εμφανίζει ημερομηνία 18 Μαΐου 1944 σχεδόν ένα μήνα από την εκτόπιση των Γιαννιωτοεβραίων και φανερώνει την αγωνία των Δημοσίων Υπηρεσιών να καρπωθούν κατόπιν εντολής του Γενικού Διοικητή Ηπείρου, τα εμπορικά καταστήματα των Γιαννιωτοεβραίων της πόλης των Ιωαννίνων.

Αλέκος Ράπτης “Το πλιάτσικο”, φωτο 4

Στις 23 Ιανουαρίου 1945, η Εφημερίδα Αγωνιστής, «καθημερινό Όργανο της Επαρχιακής Επιτροπής του Ε.Α.Μ Γιαννίνων», αναφέρεται στην στρατιωτική διαταγή, της ΥΙ Ταξιαρχίας του ΕΛΑΣ, η οποία καταγράφει την θλιβερή εικόνα του πλιάτσικου όπως αυτό επιχειρείται από Γιαννιώτες πολίτες εις βάρος των Γιαννιωτοεβραικών περιουσιών.

Η συγκεκριμένη διαταγή είναι σαφής καθώς αναφέρει ότι «πολλοί πολίτες καταστρέφουν Ισραηλιτικές περιουσίες» προξενώντας υλικές καταστροφές στα σπίτια και αφαιρούν διάφορα υλικά, πόρτες, παράθυρα, κεραμίδια κλπ. Επίσης η διαταγή της ΥΙ Ταξιαρχίας του ΕΛΑΣ επισημαίνει ότι από τούδε και στο εξής, όποιος θα συλληφθεί να κλέβει περιουσιακά στοιχεία των Γιαννιωτοεβραίων θα παραπεμφθεί και θα τιμωρηθεί αυστηρά από το Στρατοδικείο.

Στις 25 Ιανουαρίου 1945, η Εφημερίδα Αγωνιστής, «καθημερινό Όργανο της Επαρχιακής Επιτροπής του Ε.Α.Μ Γιαννίνων», ανακοινώνει άλλη μια στρατιωτική διαταγή της ΥΙ Ταξιαρχίας του ΕΛΑΣ, που αναφέρει ότι τα περιουσιακά στοιχεία των μελών της Εβραϊκής Κοινότητας Ιωαννίνων είναι υπό την προστασία και την εγγύηση που παρέχει ο ΕΛΑΣ και ο οποίος έχει καθορίσει σαν άμεσο διαχειριστή την Επιμελητεία του Αντάρτη (ΕΤΑ).

Τέλος η διαταγή της ΥΙ Ταξιαρχίας του ΕΛΑΣ κλείνει με την αυστηρή προειδοποίηση προς όλους τους Γιαννιώτες ότι έως τις 25 τρέχοντος, θα πρέπει όλοι να δηλώσουν στην Επαρχιακή ΕΤΑ Ιωαννίνων, όποια είδη έχουν στην κατοχή τους ή τα αγόρασαν από τις αρχές κατοχής και τα οποία προέρχονται από περιουσιακά στοιχεία των Γιαννιωτοεβραίων της πόλης των Ιωαννίνων.

Την 1η Απριλίου 1945, η Εφημερίδα Αγωνιστής, «καθημερινό Όργανο της Επαρχιακής Επιτροπής του Ε.Α.Μ Γιαννίνων», μέσα από ένα πρωτοσέλιδο δίστηλο άρθρο αποκαλύπτει τα έργα και τις ημέρες όλων αυτών που συμμετείχαν στο «πλιάτσικο ή αλλιώς την καταλήστευση των περιουσιακών στοιχείων κινητών και ακινήτων της Γιαννιωτοεβραικής Κοινότητας Ιωαννίνων.

«… Με τον άνανδρο και βάρβαρο διωγμό των συμπολιτών μας Εβραίων η περιουσία τους έμεινε στο έρμαιο των διαφόρων Τσιμπρήδων – Φράντζηδων – πάτερ Αθανασίου κι΄όλου αυτού του έντιμου συναφιού…

Η ρεμούλα και η κλεψιά που επικράτησε είναι κάτι που έγινε γνωστό σε όλη την Ήπειρο και για να καλύψουν τις βρωμιές τους έδιναν πότε – πότε και μερικά ψίχουλα στους υπαλλήλους ή σε κανένα χωριό.

Ο αξιότιμος κ. Γιαννής μετέφερε δεκάδες ολοκλήρων αυτοκινήτων εμπορευμάτων στην Αθήνα και τα πούλησε.

Ο Σεβασμιώτατος Σπυρίδων προέβη στην αγιώτατη πράξη της περισυλλογής μερικών αυτοκινήτων εμπορευμάτων για την Αθήνα. Ο Πάτερ Αθανάσιος αφού επροίκησε όλες τις «ανεψιές»…με μερικές χιλιάδες πήχεις υφασμάτων χασέδων, κάμποτ και κάμποσων δεκάδων σερβιτσιών κατά προτίμηση πολυτελείας, μερίμνησε για τον πλουτισμό της Μητρόπολης και του σπιτιού του με άλλα εμπορεύματα που ανακάλυψε προ ολίγου η Πολιτοφυλακή.

Ο κ. Φρόντζος δίπλα στα υψηλά του καθήκοντα δεν ξέχασε να εφοδιάσει και το σπίτι με μερικές δεκάδες κιβώτια από τα «ευτελή» αυτά πράματα και έτσι στις γενόμενες έρευνες βρέθηκε το υπόγειό του γεμάτο από κάσσες υαλικών, σερβιτσιών, υφασμάτων, βενζινών κλπ…

…κάποιος άλλος έντιμος κ. του συναφιού αφού ρήμαξε με τη σειρά του τις εβραϊκές αποθήκες , με την είσοδο του ΕΛΑΣ στα Γιάννενα βρέθηκε με μερικές εκατοντάδες τόπια στο σπίτι του και προνοώντας δυσάρεστα απρόοπτα τα τοποθέτησε στο νταβάνι ενός δημοσίου κτιρίου… λέγεται πως η τοποθέτηση και η απόκρυψη ανήκει στον υφασματέμπορα κ. Μέρτζον χωρίς να είναι βέβαιο και αφήνεται στον ίδιο να μας το διευκρινίσει…»

Θεωρώ ότι τα παραπάνω κείμενο είναι αρκετά σαφές και αποκαλύπτει με ονοματεπώνυμο την βρώμικη συνεργασία αυτών των Γιαννιωτών πολιτών με τους Ναζί καθώς επίσης και την διαμόρφωση μιας συγκεκριμένης οικονομικής ελίτ Γιαννιωτών πολιτών που αναδείχτηκαν οικονομικά αλλά και πολιτικά στην μεταπολεμική Ελλάδα, στην πόλη μας τα Γιάννενα.  Είναι η κοινωνική και οικονομική ανάδειξη αυτών των ανθρώπων που στηρίχτηκαν πάνω στην καταλήστευση και στο «πλιάτσικο» της Εβραϊκής περιουσίας κινητής και ακίνητης των Γιαννιωτοεβραίων συμπολιτών μας, είναι οι Γιαννιώτες συμπολίτες μας που οικοδόμησαν την κοινωνική και οικονομική τους καταξίωση πάνω στο αίμα της τραγικής κοινότητας των Γιαννιωτοεβραίων συμπολιτών μας.

Θεωρώ ότι θα πρέπει να ζητήσουμε μια βαθιά συγνώμη σαν Γιαννιώτες από τους λιγοστούς εναπομείναντες Γιαννιωτοεβραίους στα Γιάννενα και να αναλογισθούμε νοερά την μνήμη όλων των άλλων Γιαννιωτοεβραίων της πόλης μας που άφησαν την τελευταία τους πνοή στα στρατόπεδα θανάτου του Άουσβιτς και του Μπιρκενάου.

Η Ιστορία και η κοινωνία ας μας κρίνει.

Αλέκος Ράπτης