Ένα αφιέρωμα στον βίο και την πολιτεία του αρχιΕΣΑτζή
Το πρωί της Πέμπτης 24/9/2015 πέθανε ο κτηνώδης βασανιστής της χούντας και ένας εκ των πρωταιτίων του πραξικοπήματος της 21ης Απριλίου, Θ. Θεοφιλογιαννάκος. Μαζί με τους Μάλλιο, Μπάμπαλη, Πέτρου και Χατζηζήση αποτελούσαν τη «σιδηρά» πεντάδα των αρχιβασανιστών της χούντας. Ο Θ. Θεοφιλογιαννάκος παρέμεινε αμετανόητος μέχρι το τέλος της ζωής του, πιστός στα …ιδανικά της δικτατορίας των συνταγματαρχών, που έβαλε για επτά χρονιά τη χώρα «στο γύψο».
Δεν είναι τυχαίο άλλωστε ότι παρά την πολυετή καταδίκη του για τους βασανισμούς δεκάδων πολιτών στη διάρκεια της δικτατορίας, το 2009 δήλωνε ότι κοιμάται με ήσυχη συνείδηση του (συνέντευξη στην Έφη Μαρίνου, Ελευθεροτυπία). Ενδεικτική ήταν και η παρουσία του στην κηδεία του άλλου πρωταίτιου της χούντας, Νικόλαου Ντερτιλή, το 2013. Μάλιστα ο «συνεπαναστάτης», όπως τον παρουσίασαν, Θεοφιλογιαννάκος εκφώνησε τον επικήδειο του Ντερτιλή, πλέκοντας το εγκώμιο του, κάνοντας λόγο για «ηρωικό στρατηγό», ξεχνώντας βέβαια να αναφέρει ότι ο επρόκειτο –εκτός των άλλων– και για τον δολοφόνο του 20χρονου Μιχάλη Μυρογιάννη στα γεγονότα του Πολυτεχνείου στις 18/11/1973.
Ο βίος και η πολιτεία
Ο Θ. Θεοφιλογιαννάκος γεννήθηκε στη Μάνη. Ο πατέρας του ήταν δάσκαλος. Μεγάλωσε στη Σπάρτη και φοίτησε στη Σχολή Αεροπορίας, από την οποία αποπέμφθηκε λόγω ανικανότητας. Τελικά αποφοίτησε από τη Σχολή Ευελπίδων ως ανθυπολοχαγός του Πεζικού.
Η επαφή του με τους στρατιωτικούς κύκλους του ακρο-δεξιού συνωμοτικού δικτύου του ΙΔΕΑ και της ΕΕΝΑ (Εθνική Ένωσις Νέων Αξιωματικών, η οποία παρουσιάστηκε αρχικά, ως παρακλάδι του ΙΔΕΑ, αλλά γρήγορα αυτονομήθηκε υπό την ηγεσία του Γεωργίου Παπαδόπουλου με κέντρο την ΚΥΠ και απροκάλυπτο στόχο την επιβολή στρατιωτικής δικτατορίας), χρονολογείται πριν τη δικτατορία. Ήδη από το 1965 το όνομα του Θεοφιλογιαννάκου θα εμπλακεί στη σκευωρία του ΑΣΠΙΔΑ (Αξιωματικοί Σώζουν Πατρίδα Ιδέες Δημοκρατία Αξιοκρατία).
Επρόκειτο για πολιτικό και στρατιωτικό σκάνδαλο της εποχής –που τροφοδότησαν οι παραπάνω στρατιωτικοί κύκλοι, ο Γ. Παπαδόπουλος, ο Γρίβας, τα ανάκτορα κ.λπ. -σύμφωνα με το οποίο υπήρχε μυστική οργάνωση αξιωματικών εντός του στρατεύματος υπό την καθοδήγηση του Ανδρέα Παπανδρέου, γιου του τότε πρωθυπουργού Γεωργίου Παπανδρέου, με στόχο την ανατροπή του καθεστώτος. Το σκάνδαλο, που φανερό στόχο έχει να πληγεί η κυβέρνηση της Ένωσης Κέντρου, θα εντείνει την πολιτειακή κρίση, οδηγώντας στην παραίτηση του Γ. Παπανδρέου και τα Ιουλιανά.
Στη δίκη του ΑΣΠΙΔΑ μάρτυρας κατηγορίας είχε οριστεί ο Θεοφιλογιαννάκος, αλλά και άλλα πρωτοπαλίκαρα του δικτάτορα Γ. Παπαδόπουλου (Παλαΐνης, Καρύδας, Παπασταθόπουλος, Σπανός, Γκόρος, κ.ά.). Η δίκη άρχισε στις 14 Νοεμβρίου 1966 και τελείωσε στις 16 Μαρτίου 1967, ένα μήνα πριν την επιβολή του πραξικοπήματος, θεωρούμενη ως προοίμιο της δικτατορίας. Σε αυτή παραπέμφθηκαν 29 αξιωματικοί «επί ενώσει προς στάσιν» και «επί συνωμοσία προς εκτέλεσιν πράξεως εσχάτης προδοσίας».
Το έκρυθμο κλίμα της εποχής αποτυπώνεται ξεκάθαρα στο βούλευμα του Δικαστικού Συμβουλίου του Διαρκούς Στρατοδικείου Αθηνών: «Εκ της όλης ανακρίσεως (…) άγεταί ότι η παράνομος οργάνωσις «δημοκρατικών αξιωματικών» υπό την επωνυμίαν ΑΣΠΙΔΑ (…) κατευθύνεται υπό προσώπων της πολιτικής ηγεσίας της Ενώσεως Κέντρου, (…) συναγομένου μάλιστα εξ επαρκών τοιούτων ότι αρχηγός της ανωτέρω παρανόμου οργανώσεως τυγχάνει ο εκ τούτων Ανδρέας Παπανδρέου και ότι των περιστατικών τούτων ετέλει εν γνώσει ο, κατά τον κρίσιμον χρόνον, πρωθυπουργός (πατήρ του) Γεώργιος Παπανδρέου».
Ο ιθύνων νους του κολαστηρίου της ΕΑΤ- ΕΣΑ
Ο Θεοφιλογιαννάκος συμμετείχε ενεργά στο πραξικόπημα της 21ης Απριλίου 1967, ως λοχαγός Πεζικού. Για τις υπηρεσίες που παρείχε όλα αυτά τα χρόνια ανταμείφτηκε αναλόγως από τη δικτατορία. Έτσι το 1968 έγινε υποδιοικητής του ΕΑΤ-ΕΣΑ (Ειδικό Ανακριτικό Τμήμα της Ελληνικής Στρατιωτικής Αστυνομίας), και το 1970 ανέλαβε τη θέση του διοικητή ως το 1972, οπότε παρέδωσε τη διοίκηση στον φίλο του Νικόλαο Χατζηζήση. Επιπλέον προήχθη αρχικά σε ταγματάρχη και έπειτα σε αντισυνταγματάρχη, ωστόσο μετά την αποκατάσταση της δημοκρατίας καθαιρέθηκε στο βαθμό του απλού στρατιώτη.
Ο Θεοφιλογιαννάκος εθεωρείτο ως ο πλέον σκληρός βασανιστής της χούντας. Τα βασανιστήρια επί επταετίας δεν αποτελούσαν μεμονωμένα περιστατικά και παρεκτροπές των σωμάτων ασφαλείας, αντίθετα ήταν δομικό στοιχείο του καθεστώτος, και μαζί με τις εξορίες και τα στρατοδικεία στόχευαν στη σωματική, ηθική και πολιτική εξόντωση των αντιπάλων της.
Σε αυτό το πλαίσιο, ο Θεοφιλογιαννάκος βρήκε τη θέση που του άρμοζε: Όταν ακόμα ήταν ταγματάρχης στο στρατόπεδο Μπογιατίου (το συνηθισμένο «δρομολόγιο» των κρατουμένων επί χούντας ήταν: Γενική Ασφάλεια- ΕΑΤ/ΕΣΑ- Μπογιάτι) βασάνισε με φρικτούς τρόπους, προσωπικά αλλά και ως επικεφαλής εννέα τετραμελών συνεργείων βασανισμού, πολλούς αντιστασιακούς της εποχής, ανάμεσα στους οποίους και ο Αλέκος Παναγούλης.
Από τα …χέρια του Θεοφιλογιαννάκου στην ΕΑΤ-ΕΣΑ, του πιο πιστού στη χούντα σώματος ασφαλείας, πέρασαν εκατοντάδες άνθρωποι ανάμεσα τους και συνάδελφοί του αξιωματικοί, όπως ο στρατηγός Καλαμάκης, ο ναύαρχος Εγκολφόπουλος, ο ηρωικός ταγματάρχης Σπύρος Μουστακλής, ο Γιάννης Παπαδονικολάκης, ο Αλέξανδρος Παπαδόγγονας κ.ά. Το δόγμα της ΕΑΤ-ΕΣΑ ήταν «Φίλος ή σακάτης βγαίνει όποιος έρχεται εδώ μέσα». Χαρακτηριστική είναι η περίπτωση του Σπύρου Μουστακλή, αξιωματικού του ελληνικού στρατού με αντιδικτατορική δράση, ο οποίος συνεπεία των βασανιστηρίων του στην ΕΑΤ-ΕΣΑ έμεινα για δύο χρόνια παράλυτος και δεν κατάφερε ποτέ να ξαναμιλήσει.
Ωστόσο ο Θεοφιλογιαννάκος, όπως αναφέρεται, καμάρωνε για την αιμοσταγή και …εθνοσωτήρια δράση του: «Θέλουμε να ακούει ο κόσμος πως βασανίζουμε και να τρέμει. Γκάγκστερς δε μας λέτε; Έ, λοιπόν, τέτοιοι είμαστε. Εγώ είμαι ο Θεοφιλογιαννάκος, ο γνωστός βασανιστής!».
Οι πρώην διοικητές του ΕΑΤ-ΕΣΑ Θεόδωρος Θεοφιλογιαννάκος (αριστερά) και Νίκος Χατζηζήσης (δεξιά), στη δίκη των βασανιστών, τον Οκτώβριο του 1975
Ενώπιον της δικαιοσύνης
Μετά την πτώση του καθεστώτος, ασκήθηκε αυτεπάγγελτη δίωξη εναντίον δεκάδων βασανιστών, μεταξύ των οποίον και ο Θεοφιλογιαννάκος, ο οποίος προφυλακίστηκε στα τέλη του 1974. Οι δίκες ξεκίνησαν το 1975 και πραγματοποιήθηκαν στην Αθήνα, την Πάτρα, τη Χαλκίδα. Κατηγορούμενοι για βασανισμούς πολιτών, κάθισαν στο εδώλιο δεκάδες αξιωματικοί και οπλίτες που υπηρέτησαν στην Ειδική Ασφάλεια και την ΕΑΤ-ΕΣΑ, κατά τη διάρκεια της δικτατορίας 1967-1974
Στις 7 Αυγούστου του 1975 ορίστηκε η έναρξη της πρώτης δίκης με βασικούς κατηγορούμενους τους: Θεοφιλογιαννάκο, Χατζηζήση, Σπανό, Τσάλα, Κόφα (γιατρός) κ.ά. Συνολικά δικάστηκαν 18 «αξιωματικοί» και 14 πρώην οπλίτες της ΕΣΑ. Στο φως της δημοσιότητας ήρθαν φρικτά βασανιστήρια και απάνθρωποι μέθοδοι ανακρίσεων. Ο στρατοδίκης Μ. Ζούβελος ανέφερε για τον Θεοφιλογιαννάκο: «Οργάνωσε κατά ζηλευτόν τρόπον ένα πλήρες δίκτυο παρακολουθήσεως, συλλήψεων, εκφοβισμού. Διαπνεόμενος από τυφλόν αντικομμουνισμόν, είμαι βέβαιος ότι αν συνέβαινε ένας ισχυρός καταστρεπτικός σεισμός ο μόνος εν Ελλάδι που θα τον απέδιδε στους κομμουνιστάς είναι ο ταγματάρχης τότε Θεοφιλογιαννάκος»
Ο Θεοφιλογιαννάκος στην παραληρηματική απολογία του παρουσιάζεται αμετανόητος και δικαιολογεί τα πάντα βάση της «ερυθράς απειλής»: «Κύριε πρόεδρε κύριε στρατοδίκα, η δίκη που κάνετε δεν είναι δίκη ποινική. Είναι δίκη πολιτική. Αν δικαστεί έστω ένας στρατιώτης εσατζής η πειθαρχία του στρατεύματος θα διαλυθεί παντελώς. Θα παίξουμε το παιχνίδι του ΚΚΕ, το οποίο θέλει να λέει στους στρατιώτες παρανομείτε, μην υπακούτε στας διαταγάς των αξιωματικών σας, κάνετε ΟΠΛΑ. Θα πρέπει ο Καραμανλής και οι λοιπόν να αντιληφθεί ότι τον παρασύρουν οι Φλωράκηδες και οι υπόλοιποι… Ο Φλωράκης ο αρχηγός του ΚΚΕ ο οποίος έχει σφάξει χιλιάδες έλληνες βρίσκεται έξω…».
Τελικά οι ποινές που ορίστηκαν ήταν: Χατζηζήσης 23 χρόνια, Θεοφιλογιαννάκος 20, Σπανός 20, Τσάλας 15, Κόφας 7.
Οι βασανιστές θα περάσουν και από δεύτερη δίκη, ενώπιον του Στρατοδικείου, στο Ρουφ, που πραγματοποιήθηκε από τις 13 Οκτωβρίου έως στις 9 Δεκεμβρίου 1975. Πρόεδρος του Στρατοδικείου ήταν ο ταξίαρχος Μπέλκας. Κατηγορούμενοι για βασανιστήρια κρατουμένων στις φυλακές Μπογιατίου και σε στρατιωτικές μονάδες του νομού Αττικής ήταν οι και πάλι οι διαβόητοι Χατζηζήσης, Θεοφιλογιαννάκος, Σπανός και άλλοι 33 αξιωματικοί και οπλίτες. Εναντίον τους είχαν καταθέσει μηνύσεις 700 (!) παθόντες και οι μάρτυρες κατηγοράς ήταν 150.
Ανάμεσα τους και ο Αλέκος Παναγούλης σε μια συγκλονιστική μαρτυρία του βασανισμού του από τον Θεοφιλογιαννάκο: «Από την πρώτη στιγμή άρχισε με τα χέρια δεμένα πίσω να μου κάνει εγκαύματα με το τσιγάρο, να μου τραβάει τα μαλλιά και να μου χτυπάει το κεφάλι ωρυόμενος. (…) Η ανάκριση ήρχισε κλιμακούμενη από της περιοχής των γρονθοκοπημάτων, των εγκαυμάτων, της φάλλαγος και των ραβδισμών μέχρι και της περιοχής των σεξουαλικών βασανιστηρίων. Ο Θεοφιλογιαννάκος ο ίδιος προσωπικά με χτύπησε κατ’ επανάληψη με ένα καλώδιο σε όλο το σώμα μου».
Παρόλα αυτά οι βασανιστές απτόητοι συνέχισαν τις προκλήσεις μέσα στην αίθουσα του δικαστηρίου ακόμη και απέναντι στα θύματα τους: ο Θεοφιλογιαννάκος για άλλη μια φορά αναπαρήγαγε έναν αντικομμουνιστικό οχετό και έφτασε, μάλιστα, στο σημείο να ζητήσει από το Στρατοδικείο να μη λάβει υπόψη την κατάθεση του Κώστα Κάππου, γιατί ο βουλευτής του ΚΚΕ ήταν …άθεος! Ακόμη πιο προκλητικός παρουσιάστηκε ο Χατζηζήσης, ο οποίος ανέφερε ότι «περισσότερο ταλαιπωρήθηκαν οι ανακριτές παρά εκείνοι που ανακρίθηκαν»! Τελικά στις 9 Δεκέμβρη, ύστερα από μαραθώνια συνεδρίαση 19 ωρών, το στρατοδικείο αθωώνει τους 14 από τους 36 κατηγορουμένους, επιβάλλοντας επιεικείς ποινές από 3,5 μήνες μέχρι 7 χρόνια στους υπόλοιπους.
Αξίζει αν σημειωθεί ότι στις δίκες των βασανιστών αρκετοί κατηγορούμενοι έπεσαν στα «στα μαλακά», ενώ μερικοί αθωώθηκαν (Μπάμπαλης, Μάλλιος). Η ατιμωρησία τροφοδότησε ένα κλίμα λαϊκής οργής που εκφράστηκε και με σειρά συνθημάτων, όπως «Οι φασίστες στο Γουδί», «Δίκες λαϊκές για τους βασανιστές», «Φόλα στο σκύλο της ΕΣΑ», «Ο λαός δεν ξεχνά, τους φασίστες τους κρεμά» κ.λπ.
Κλείνοντας να αναφέρουμε ότι ο Θεοφιλογιαννάκος αν και ήταν κατηγορούμενος στη δίκη των πρωταίτιων του πραξικοπήματος, τελικά δικάστηκε μόνος του, εξαιτίας των παράλληλων δικών που είχε ως βασανιστής. Η ποινή που του αποδόθηκε σε αυτή την περίπτωση ήταν ισόβια. Ωστόσο τελικά εξέτισε συνολικά ποινή 18 ετών και αποφυλακίστηκε το 1992.
Ο Θεοφιλογιαννάκος στο εδώλιο
Πηγή: Νατάσα Κεφαλληνού – toperiodiko.gr
e-prologos.gr
