O υπουργός Παιδείας Κυριάκος Πιερρακάκης συναντήθηκε στις αρχές της εβδομάδας στο Παρίσι με τον Γενικό Γραμματέα του ΟΟΣΑ (OECD) Mathias Cormann και τον Διευθυντή Εκπαίδευσης και Δεξιοτήτων Andreas Schleicher στο πλαίσιο της διάσκεψης της UNESCO.

Σύμφωνα με τον υπουργό Παιδείας «έγινε ανταλλαγή απόψεων γύρω από τις πολιτικές για την παιδεία που εφαρμόζονται στην Ευρώπη και διεθνώς», ενώ επικεντρωθήκαν σε πρακτικές που θα μπορούσαν να εφαρμοστούν στην Ελλάδα.

Παράλληλα με αφορμή τις επιδόσεις των Ελλήνων μαθητών στο Διεθνές Πρόγραμμα PISA του OECD, συζήτησαν για αλλαγές στην πρωτοβάθμια και τη δευτεροβάθμια εκπαίδευση.

Σύμφωνα με πληροφορίες άμεσα θα υπογραφεί συμφωνία του ΟΟΣΑ με το ελληνικό υπουργείο Παιδείας, η οποία θα αφορά την εκπόνηση μελέτης με αντικείμενο τα αποτελέσματα του διαγωνισμού PISA για την Ελλάδα από διεπιστημονική επιτροπή του οργανισμού.

Στην επιτροπή θα συμμετάσχουν εκπαιδευτικοί και ειδικοί εκπαιδευτικής πολιτικής. Με βάση τη μελέτη, η διεπιστημονική επιτροπή θα προχωρήσει σε συγκεκριμένες προτάσεις προς την ελληνική κυβέρνηση για όλα τα επίπεδα των δύο βαθμίδων εκπαίδευσης και κατάρτισης, δηλαδή την προσχολική αγωγή, την πρωτοβάθμια, τη δευτεροβάθμια, την επαγγελματική εκπαίδευση και τις δομές κατάρτισης.

Στόχος είναι να προωθηθούν ευρείες αλλαγές, καθώς οι προτάσεις του ΟΟΣΑ απλά θα έρθουν να αναπτύξουν και κυρίως να νομιμοποιήσουν όσα δρομολογούνται από το υπουργείο Παιδείας.

Για να γίνουμε πιο σαφείς και για να μην υπάρχει κάποια αχρείαστη παρεξήγηση. Όπως και παλιότερα (Θυμίζουμε παλιότερες Εκθέσεις του ΟΟΣΑ για την Ελληνική Εκπαίδευση και όχι μόνο) ο διεθνής αυτός Οργανισμός καλείται να παρουσιάσει μια Έκθεση για την Ελληνική Εκπαίδευση (στα πλαίσια βεβαίως των κατευθύνσεων του που είναι και κατευθύνσεις του υπουργείου Παιδείας) έτσι ώστε οι προαποφασισμένες αλλαγές του υπουργείου να παρουσιαστούν ως “θέλημα θεού”, ως η κατάλληλη θεραπευτική αγωγή που θα θεραπεύσει τις πληγές στο σώμα της ελληνικής εκπαίδευσης.

Ενδεικτικά οι προτάσεις, που έχει συμφωνηθεί να κατατεθούν σε 9 με 12 μήνες, θα αφορούν παρεμβάσεις σε οκτώ βασικά πεδία:

• Στο περιεχόμενο και στη δομή των προγραμμάτων σπουδών.

• Στα εργαλεία εκμάθησης και στις μεθόδους διδασκαλίας.

• Στο πλαίσιο ανάπτυξης των δεξιοτήτων των μαθητών μέσα από ερευνητικά προγράμματα (projects) και δράσεις, που θα λειτουργούν συμπληρωματικά στο αναλυτικό πρόγραμμα σπουδών των μαθημάτων.

• Στο πλαίσιο αξιολόγησης των μαθητών.

• Στο σύστημα προσλήψεων και διορισμών των εκπαιδευτικών.

• Στο σύστημα αξιολόγησης των εκπαιδευτικών.

• Στην οργάνωση της προσχολικής αγωγής και τη σύνδεσή της με την πρωτοβάθμια εκπαίδευση.

• Στη σύνδεση της επαγγελματικής εκπαίδευσης με τις δομές κατάρτισης.

Η μελέτη θα βασιστεί ουσιαστικά στα αποτελέσματα του τελευταίου διαγωνισμού PISA, που οργανώθηκε το 2022, η δημοσιοποίηση των οποίων αναμένεται στις αρχές του προσεχούς Δεκεμβρίου.

Είναι σίγουρο ότι τα αποτελέσματα του διαγωνισμού PISA θα “αποκαλύψουν” ελλείψεις και προβλήματα στη σχολική εκπαίδευση που θα χρησιμοποιηθούν με τη σειρά τους για την νομιμοποίηση των μέτρων και των παρεμβάσεων που επιδιώκει να κάνει το υπουργείο Παιδείας.

Αλλά στο θέμα αυτό θα επανέλθουμε σύντομα καθώς αφορά παρεμβάσεις στο DNA της σχολικής εκπαίδευσης, δραματικές αλλαγές για μαθητές (πλαίσιο αξιολόγησης των μαθητών) και στους εκπαιδευτικούς (σύστημα προσλήψεων και διορισμών των εκπαιδευτικών καθώς και σύστημα αξιολόγησης).

Προφανώς δεν είναι λιγότερο σοβαρά και τα άλλα θέματα στα οποία θα επικεντρώσει η έρευνα.

Μια ματιά στη “θεραπευτική αγωγή” στην ελληνική εκπαίδευση κατά τον ΟΟΣΑ που κάλεσε το υπουργείο Παιδείας

Τι σηματοδοτεί, άραγε, αυτή η κίνηση; Μια ματιά στις προτάσεις και τις εκθέσεις του ΟΟΣΑ τα τελευταία 20 χρόνια για το χώρο της Παιδείας στη χώρας μας είναι αποκαλυπτική, γι’ αυτό αξίζει να τις θυμηθούμε.

Το 1995 – ’96 ο τότε υπουργός Παιδείας Γ. Παπανδρέου είχε καλέσει τον ΟΟΣΑ να αξιολογήσει το ελληνικό εκπαιδευτικό σύστημα. Πάνω σε εκείνη την αξιολόγηση – έκθεση στηρίχθηκαν μια σειρά αναδιαρθρώσεις που προωθήθηκαν τα αμέσως επόμενα χρόνια. Κι όταν λέμε αναδιαρθρώσεις (για να εξηγούμαστε) είναι το ίδιο με αυτό που λέει η σημερινή κυβέρνηση για αναγκαίες διαρθρωτικές αλλαγές και μεταρρυθμίσεις.

Ας δούμε μερικές από τις προτάσεις εκείνης της έκθεσης του ΟΟΣΑ.

1995-96

Ο ΟΟΣΑ παρήγγειλε και η κυβέρνηση του ΠΑΣΟΚ τότε εφάρμοσε την κατάργηση της επετηρίδας για το διορισμό των εκπαιδευτικών στα σχολεία. Μέχρι τότε όλοι οι απόφοιτοι των παιδαγωγικών και των λεγόμενων καθηγητικών σχολών με το που έπαιρναν το πτυχίο τους αποκτούσαν δικαίωμα (κατοχυρωμένο δικαίωμα κι όχι απλώς μια πιθανότητα) διορισμού. Το σύστημα της επετηρίδας, παρά τα όποια προβλήματα είχε, πατούσε στη λογική της άμεσης σύνδεσης πτυχίου επαγγέλματος, στη λογική ότι το πτυχίο από μόνο του είναι ικανό προσόν για δουλειά (άρα είναι ισχυρό και δε χρειάζεται ένα κάρο επιπλέον πιστοποιήσεις) καθώς και στη λογική ότι όλοι οι απόφοιτοι απορροφούνται και εργάζονται στα σχολεία. Αυτά όλα έπαψαν για τον κλάδο των εκπαιδευτικών με την κατάργηση της επετηρίδας.

Στην ίδια έκθεση, ο ΟΟΣΑ πρότεινε την ίδρυση ιδιωτικών πανεπιστημίων, ενώ έκανε λόγο και για «μακροπρόθεσμη προσπάθεια για την αλλαγή του Συντάγματος, όπου αυτό εμποδίζει τις απαιτούμενες αλλαγές». Κάτι που έφτασε στο τσακ να εφαρμοστεί από την κυβέρνηση της ΝΔ πριν από λίγα χρόνια, αλλά κάτω από το βάρος των λαϊκών αντιδράσεων εξανάγκασε το ΠΑΣΟΚ – παρόλο που είχε πάρει ξεκάθαρα θέση υπέρ των ιδιωτικών πανεπιστημίων – να υπαναχωρήσει κι έτσι να μη συγκεντρωθεί τότε η απαιτούμενη πλειοψηφία για να αποφασιστεί η αναθεώρηση του άρθρου 16.

Με επιτακτικό τρόπο έβαζε τότε η έκθεση του ΟΟΣΑ το ζήτημα της «αποκέντρωσης της εκπαίδευσης», σημειώνοντας ότι πρέπει να διαμορφώνει ένα γενικό σχεδιασμό για την Παιδεία και από κει και πέρα την ευθύνη για τη λειτουργία των σχολικών μονάδων (από τα κτιριακά θέματα μέχρι τη διαμόρφωση των αναλυτικών προγραμμάτων και τις προσλήψεις εκπαιδευτικών κ.τ.λ.) να την έχει η Τοπική Διοίκηση και τα ίδια τα σχολεία. Μάλιστα, οι εμπειρογνώμονες του Οργανισμού έλεγαν ξεκάθαρα, αναφορικά με τα σχολεία, ότι «η χρήση πόρων που προέρχονται από συλλόγους γονέων και τοπικές επιχειρήσεις, πρέπει να ενθαρρύνεται». Οι κατευθύνσεις αυτές ως ένα βαθμό έχουν μπει σε εφαρμογή και οι γονείς βάζουν όλο και πιο συχνά το χέρι στην τσέπη για να καλύπτουν ανάγκες των σχολείων και μετατρέπονται σε ζητιάνους χορηγιών και διαφημιστές των τοπικών επιχειρήσεων για να κάνουν μια σχολική γιορτή ή για να ανανεώσουν το σχολικό εξοπλισμό κ.τ.λ.

Σε εκείνη την έκθεση του ΟΟΣΑ μπήκε για πρώτη φορά και η κατεύθυνση για γενικευμένες συγχωνεύσεις σχολείων στην επαρχία. Τις συνέπειες όμως από τις συγχωνεύσεις και καταργήσεις σχολείων που σε δυο μεγάλα κύματα τις προχώρησε η κυβέρνηση του ΠΑΣΟΚ πριν από λίγα χρόνια τις ζουν σήμερα γονείς και μαθητές διανύοντας μεγάλες αποστάσεις με τα πόδια σε επικίνδυνους επαρχιακούς δρόμους, βιώνοντας αδιέξοδα για το καθημερινό πηγαινέλα των παιδιών στα σχολεία, αφού δεν είναι εξασφαλισμένο ένα δημόσιο, δωρεάν και αξιόπιστο σύστημα μεταφοράς μαθητών από και προς τα σχολεία τους.

Ως προς το περιεχόμενο της εκπαίδευσης στα σχολεία, ο ΟΟΣΑ έδωσε κατευθύνσεις για προσανατολισμό στις δεξιότητες και αξιολογήσεις των μαθητών με εξετάσεις και τεστ επάρκειας σε πανελλαδικό επίπεδο. Αυτές οι κατευθύνσεις οδήγησαν τότε στο εξεταστικό σύστημα που επιχείρησε να επιβάλει η κυβέρνηση του ΠΑΣΟΚ επί υπουργίας του Γ. Αρσένη και ξεσήκωσε τις μεγαλύτερες μαθητικές κινητοποιήσεις των τελευταίων χρόνων.

Το 2011

Το 2011 έχουμε άλλη μια έκθεση του ΟΟΣΑ για το εκπαιδευτικό σύστημα. Αυτή επαναφέρει με έντονο τρόπο την κατεύθυνση για αυτονόμηση της κάθε σχολικής μονάδας, που θα καταρτίζει τους δικούς της προϋπολογισμούς, θα προσλαμβάνει τους εκπαιδευτικούς της κ.τ.λ. Είναι καταπέλτης για τους εκπαιδευτικούς, καθώς πρότεινε να αυξηθούν οι ώρες διδασκαλίας τους (κάτι που έγινε από την προηγούμενη κυβέρνηση), αλλά και να συνδεθεί η εξέλιξή τους με την αξιολόγησή τους (κάτι που ξεκίνησε από την προηγούμενη κυβέρνηση, αλλά η τωρινή λέει ότι θα αναμορφώσει τα κριτήρια αξιολόγησης).

Το 2015

Τον Φεβρουάριο του 2015, η κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ- ΑΝΕΛ κάλεσε τον Οργανισμό Οικονομικής Συνεργασίας και Ανάπτυξης (ΟΟΣΑ) και ο πρωθυπουργός Αλ. Τσίπρας μαζί με τον ΓΓ του ΟΟΣΑ Ανχελ Γκουρία ανακοίνωσαν τη σύσταση μιας μόνιμης επιτροπής συνεργασίας, με τον πρωθυπουργό να δηλώνει ότι «η Ελλάδα πρέπει να τολμήσει τις μεταρρυθμίσεις που δεν τόλμησαν οι προηγούμενες κυβερνήσεις».

Για τους εμπειρογνώμονες του ΟΟΣΑ, «τα αποτελέσματα του διδακτικού χρόνου για τους μαθητές, του χρόνου διδασκαλίας για τους δασκάλους, αλλά κυρίως του εκτιμώμενου μεγέθους της τάξης, το οποίο είναι σαφώς χαμηλότερο του μέσου όρου του ΟΟΣΑ, είναι οι παράγοντες που συμβάλλουν στην υψηλή αναλογία μισθολογικού κόστους ανά μαθητή». Σημειώνει, συγκεκριμένα, ο ΟΟΣΑ:

■ «Είναι αναποτελεσματικό το δίκτυο μικρών σχολείων, μικρός αριθμός μαθητών ανά δάσκαλο και μικρό μέγεθος τάξης. Η Ελλάδα είναι μια χώρα με μικρά σχολεία. Περισσότερα από 1.300 Δημοτικά σχολεία έχουν λιγότερους από 25 μαθητές και περισσότερα από 250 Γυμνάσια και 70 Λύκεια έχουν λιγότερους από 50 μαθητές. Ελάχιστα σχολεία έχουν εγγεγραμμένους περισσότερους από 400 μαθητές και είναι κυρίως σχολεία ανώτερης δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης».

■ «Δεν είναι ευθυγραμμισμένος ο αριθμός διδακτικών ωρών ανά μέλος του προσωπικού, καθώς και η αναλογία μαθητών ανά τάξη και ανά εκπαιδευτικό».

■ «Ο φόρτος εργασίας των εκπαιδευτικών ετησίως είναι σημαντικά μικρότερος απ’ ό,τι σε άλλες χώρες του ΟΟΣΑ, ειδικότερα στο Γυμνάσιο και στο Λύκειο».

Και αφού καταλήγει στη διάγνωση, μετά προτείνει και τη «θεραπευτική αγωγή»:

1. Εξορθολογισμός του σχολικού δικτύου ως βασική προτεραιότητα του υπουργείου Παιδείας. Τα ελάχιστα μεγέθη κυμαίνονται σε: 75 μαθητές στα δημοτικά σχολεία, 150 μαθητές στα Γυμνάσια, 250 μαθητές στα Λύκεια.

2. Ευελιξία μέσω επιμόρφωσης και υλικοτεχνικής ψηφιακής υποδομής, έτσι ώστε τα σχολεία που για γεωγραφικούς λόγους δεν είναι μεγάλα να μπορούν να λειτουργούν με λιγότερο προσωπικό. Αφορά κυρίως σχολεία σε ορεινά και νησιά.

3. Αύξηση του φόρτου εργασίας των εκπαιδευτικών στους μέσους όρους της Ε.Ε. και του ΟΟΣΑ, εστιασμένη στην αύξηση του φόρτου εργασίας των πιο έμπειρων εκπαιδευτικών.