Αναμφίβολα ζούμε σε μια χώρα που το πολιτισμικό της στίγμα αναγνωρίζεται παγκόσμια. Κι όμως για την εγχώρια πλουτοκρατία και τους υποτελείς της (όπως το υπουργείο πολιτισμού), ο πολιτισμός αποτελεί ένα πεδίο κέρδους, λαμπρό. Ιδιωτικοποίηση, εκποίηση, εργολαβοποίηση και τουριστικοποίηση είναι το τετράπτυχο του κυβερνητικού σχεδιασμού για τον πολιτισμό, καθώς ο πραγματικός πολιτισμός, αυτός που αφυπνίζει, θεωρείται αν όχι επικίνδυνος, απλή πολυτέλεια.
Το προφανές και βασικό πρόβλημα της πολιτιστικής πολιτικής της χώρας, είναι το ξεπούλημα και η τουριστικοποίηση του πολιτισμού στα χέρια του κεφαλαίου. Μια μικρή πτυχή αυτής της πολιτικής είναι και η εργαλειοποίηση του πολιτισμού για πατριδοκάπηλους σκοπούς που έρχεται να χαϊδέψει το εκ δεξιών ακροατήριο της κυβέρνησης και επιπλέον να το θρέψει με εθνικιστικά και ακροδεξιά στοιχεία.
Ας δούμε τη ρητορική των ανακοινώσεων του υπουργείου σε διάφορα ζητήματα ώστε να γίνουν ευδιάκριτες οι προθέσεις του υπουργείου πολιτισμού.
Μία περίπτωση είναι η αντίδραση του ΥΠΠΟ στην υπόθεση της πασαρέλας μόδας που οργάνωσε το Βρετανικό Μουσείο στην αίθουσα με τα γλυπτά του Παρθενώνα σε αντιπαραβολή με τη φωτογράφιση που έκανε ο Dior στην τσιμενταρισμένη Ακρόπολη. Από τη μία διαβάζουμε ότι «Οι ιθύνοντες του Βρετανικού Μουσείου ευτελίζουν και προσβάλλουν όχι μόνο το μνημείο αλλά και τις οικουμενικές αξίες που αυτό εκπέμπει» ενώ από την άλλη «η συλλογή του οίκου Dior ήταν εμπνευσμένη από την ελληνική αρχαιότητα, ενώ ελληνικά εργαστήρια έδωσαν πρώτες ύλες και συνεργάστηκαν με τον γαλλικό οίκο». Δηλαδή πουλάμε «πατρίδα» στο εξωτερικό γιατί δεν έχουμε κέρδος εκεί, αλλά στο εσωτερικό που κάτι θα φάμε καλώς κακοποιούνται τα αρχαία μνημεία.
Μια άλλη περίπτωση είναι το φιάσκο του 2019 με τη μετόπη του Παρθενώνα που θα μας έδιναν οι Γάλλοι για τα 200 χρόνια από την επανάσταση και τις τυμπανοκρουσίες που ακολούθησαν την ανακοίνωση για να εξυψώσουν το πεσμένο ηθικό του Έλληνα μετά από 10 χρόνια μνημονίων. Τελικά η μετόπη δεν ήρθε ποτέ αλλά αυτό δεν ακούστηκε καθώς το εγχώριο ακροατήριο χρειάζεται ελληνικές επιτυχίες και όχι εξευτελισμούς. «Επιτυχίες» σαν αυτή με το ναυάγιο της Πύλου και τις 700 και πλέον ψυχές που χάθηκαν και για τις οποίες το ΥΠΠΟ πήρε θέση κάνοντας έξωση στο ΣΕΑ από το κτήριο που στεγάζονταν γιατί κατήγγειλαν την κυβέρνηση ως υπεύθυνη για ό,τι συνέβη. Το μήνυμα του ΥΠΠΟ ήταν υποσυνείδητο αλλά σαφές «έξω από τη χώρα πρόσφυγες και μετανάστες».
Δεν τελειώσαμε όμως εδώ καθώς ο σκοταδισμός συνεχίζεται με την απαγόρευση οποιασδήποτε πολιτισμικής πρότασης ρωσικής προέλευσης (Μπαλέτα Μπολσόι, Λίμνη των Κύκνων του Τσαϊκόφσκι κ.ά.) σαν «πολιτισμικά» αντίποινα απέναντι στη Ρωσία για την εισβολή της στην Ουκρανία. Μια πρακτική που θύμισε εποχές ναζιστικού χαρακτήρα και αν μη τι άλλο κλείνει το μάτι σε πρακτικές ακροδεξιών ομάδων που συνεχίζουν να δρουν στα σπλάχνα της ελληνικής κοινωνίας.
Τέλος να αναφέρουμε και το νέο νόμο για ποσόστωση ελληνικών τραγουδιών σε δημόσιους ή κοινόχρηστους χώρους που προβλέπει ειδικά ποσοστά ελληνικής μουσικής που αν δεν τηρούνται θα επισύρουν πρόστιμο. Άλλη μια ένεση «πατριωτισμού» προκειμένου να αντιμετωπίσει η κυβέρνηση την εκ δεξιών της διαρροή. Άλλωστε είναι πραγματικά σημαντικό για την ελληνική κοινωνία, την ακραία φτωχοποιημένη, να ακούει ελληνική μουσική όταν οικονομικά «δεν βγαίνει ο μήνας».
Αυτό που μπορούμε να κρατήσουμε σαν κατακλείδα στα παραπάνω είναι ότι πάντα οι εγκληματικές πολιτικές και εν γένει το καπιταλιστικό σύστημα, όσο σαπίζουν, βρίσκουν πάντα κάτι να παραπλανήσουν τις μάζες και να τις στρέψουν είτε σε ανύπαρκτους κινδύνους και εχθρούς είτε σε περασμένα μεγαλεία που θα έρθουν. Εμείς από την άλλη έχουμε χρέος να αντιπαλεύουμε τέτοιες πρακτικές και να ορθώνουμε το ανάστημά μας όχι μόνο για την προστασία των κολασμένων της γης, αλλά και για να πατάμε το φίδι του εθνικισμού και της ακροδεξιάς όπου κι αν το συναντάμε.

Βάιος Κ.

πηγή: περιοδικό “Πορεία”, τ. 58