Δημήτρης Μαυρίδης

Το μήνυμα και φέτος ήταν ξεκάθαρο: ξέχασέ τα όλα και δείξε στους άλλους πόσο «μετράς». Πόσο «μετράει» η παρουσία σου στο μικρόκοσμό σου και πόσο πιο πολύτιμος είσαι από τους άλλους ανάμεσα στους άλλους. Ο χρόνος σου περιορισμένος. Μια βδομάδα πριν τα Χριστούγεννα και μια βδομάδα μετά. Χρόνος ικανός για να ικανοποιήσεις το «εγώ» σου ή για να πέσεις σε θλίψη βαριά λόγω της πληθώρας των ανικανοποίητων προσδοκιών που εσύ κι άλλοι ενέγραψαν στο νοητό προσωπικό σου κατάλογο για το απερχόμενο έτος. Ένας παράφρων εσωτερικός αγώνας ξεκινά, για να αποφύγεις την κατάπτωση και την προσκόλληση στη θλιβερή κατάσταση του μεθεόρτιου ψυχικού τέλματος, επακόλουθο της λεγόμενης κατάθλιψης των εορτών.

Σκανδαλιστικά ξεκάθαρο και πανομοιότυπο με άλλες χρονιές είναι το μήνυμα: είσαι μόνος, ολομόναχος και θα πρέπει να σε αποδεχτούν ή να σε αγαπήσουν όλοι οι άλλοι. Με ποιον τρόπο; Θα τους πάρεις δώρα, θα είσαι χαμογελαστός και ευχάριστος στις παρέες και θα εύχεσαι ξεχωριστά στον καθένα «ό, τι επιθυμεί». Κι αν δυσκολεύεσαι να το κάνεις, δες και καμιά διαφήμιση για να μαθαίνεις εορταστικούς τρόπους και πώς πρέπει είναι ο αξιολάτρευτος πατέρας, η γλυκιά μητέρα, ο δοτικός σύντροφος. Μόνο με συνεχείς συμβιβασμούς, μάλλον, θα πλησιάσεις την ποθητή αυτοπραγμάτωση και όχι με κάτι ουσιαστικό για τους άλλους και σε σχέση με τους άλλους. Όλα  για τον εαυτούλη σου, όλα στο βωμό του χτισίματος μιας θετικής αυτοεικόνας. Το αίσθημα της συλλογικότητας και της κοινωνικής ευθύνης χαμένα, πιθανότατα, σε κάποιες από τις υπόλοιπες μέρες του χρόνου. Εορτές Χριστουγέννων και Πρωτοχρονιάς, τα πανηγυράκια του ατομικισμού.

Αποβλακώνεσαι μπροστά σε φθηνιάρικα κιτσογκλαμουράδικα shows με αναφορές στη δεκαετία του 90 και αγαλλιάζει η ψυχούλα σου σκεπτόμενος ότι πρόλαβες κι εσύ τη δραχμή και το αεροπορικό-οδικό πενθήμερο στην Πράγα και τη χριστουγεννιάτικη Βιέννη, ξεχνώντας -μέρες που είναι- το παιδί σου που για πάντα θα εργάζεται δεκάωρο, για να μπορεί να πληρώνει το νοίκι της μεγαλούπολης και το ρεύμα στους… παρόχους. Είσαι ευτυχισμένος με τα επιδόματα της φακής και για κάποιον ανεξήγητο λόγο με το εορταστικό πριμ «παραγωγικότητας» στους μπάτσους τη στιγμή που εσύ ο ίδιος θα κατέβεις από τα χαράματα στη Βαρβάκειο και στο Μοδιάνο, για να πετύχεις, ακόμα και παζαρεύοντας, φθηνότερο το κρέας και τη γαλοπούλα του γιορτινού σου τραπεζιού. Όποιος προλάβει, πρόλαβε. Και δε περνάει καθόλου από την κούτρα σου για ποιον λόγο φέτος στις ειδήσεις δεν είδες καμιά εικόνα από τις μεγάλες αγορές τροφίμων της χώρας, αλλά αντίθετα, βομβαρδίζεσαι από ειδήσεις αληθινών βομβαρδισμών στην καρδιά της Ευρώπης, από νεκρούς λόγω ψύχους στις ΗΠΑ και από πάσης φύσεως δυστυχήματα ανά τον κόσμο. Δεν συγκαταλέγεσαι, όμως, σ’ αυτούς. Δεν είσαι ένας απ’ αυτούς. Εσύ πρέπει να είσαι ευτυχής, που ακόμα ζεις (έστω και με ψίχουλα), σου λένε τα μίντια. Μην είσαι αχάριστος. Δείξε την ευγνωμοσύνη σου σ’ αυτούς που σε κυβερνούν και σε ανώτερες ακατανόητες δυνάμεις. Είναι Χριστούγεννα!

 Όλα συνηγορούνε στο ότι το μιντιακό σύστημα «κατασκευάζει», έστω και για δεκαπέντε μέρες τον ανέμελο πολίτη, τον χαρούμενο καταναλωτή. Αυτός δεν πρέπει να ακούει για τις πολλαπλάσιες σε σχέση με παλαιότερα έτη αυτοκτονίες πολιτών και το ένα εκατομμύριο ανέργων ή να βλέπει εικόνες από τους σαράντα περίπου χιλιάδες άστεγους της χώρας μας, όλα απότοκα μιας άτεγκτης και μακροχρόνιας οικονομικής πολιτικής. Η διάθεση, άλλωστε, συμβαδίζει με τη συχνότητα αγοράς και κατανάλωσης προϊόντων. Παλιά συνταγή του μάρκετινγκ και γενικά της πλασματικής ευημερίας του καπιταλισμού. Αυτός είναι ο σκοπός. Η τόνωση της αγοράς. Και η αγορά, δυστυχώς, δεν τονώνεται με τις δράσεις εθελοντισμού και τις πράξεις αλληλεγγύης τις μέρες των εορτών, με τα τρόφιμα και τα γεύματα που προσφέρουν διάφορες ομάδες πολιτών και συλλογικότητες σε αδύναμες κοινωνικές ομάδες και άπορους ανθρώπους. Αυτά είναι για τους ρομαντικούς και τους αιθεροβάμονες. Το σύστημα επιζητά εσένα, το άτομο, το ονοματεπώνυμό σου. Εσένα που θα φωτογραφήσεις την πλουμιστή από ανόητα διακοσμητικά, κουραμπιέδες και ετοιματζήδικα μελομακάρονα τραπεζαρία σου, εσένα που θα ανεβάσεις στα social media φωτογραφία τον εαυτό σου να κρατά σακούλες από πολυκαταστήματα, εσένα που η γκλαμουριά σου θα ξεχειλίσει χριστουγεννιάτικα, ώστε να σε μιμηθούν και οι υπόλοιποι. Γίνε η πιο λαμπερή απ’ όλες στις γιορτές! Φωτογράφησε κι εσύ το αναμμένο τζάκι σου και ποστάρησέ το χωρίς ενοχές! Δε θα το πάρουν χαμπάρι οι άστεγοι μέσα στους υπνόσακους μπροστά στις βιτρίνες των σουπερ-παιχνιδο-καταστημάτων… Είναι Χριστούγεννα!

Ωστόσο, στο φαινόμενο αυτό της εορταστικής ελαφρότητας και του χριστουγεννιάτικου ταρτουφισμού δεν περιλαμβάνονται όλοι οι άνθρωποι. Πολλοί είναι αυτοί που αντιλαμβάνονται την επίπλαστη ευτυχία που αγοράζεται, πωλείται και βιώνεται από τους συνανθρώπους τους τις μέρες αυτές και αντιμετωπίζουν με σκεπτικισμό τη σημασία μιας εορταστικής περιόδου η οποία ενώ κάποτε εξυπηρετούσε λειτουργίες θρησκευτικές και ανάγκες ενίσχυσης των δεσμών μιας κοινότητας, σήμερα αποσκοπεί στην κατανάλωση, τον ατομικισμό και το κέρδος. Εξάλλου, η παράλογη προσπάθεια να αποδείξεις στους άλλους ότι βρίσκεσαι σε γιορτινή διάθεση και συνεπώς είσαι χαρούμενος, όμορφος και αυτάρκης σε υλικά αγαθά και κοινωνικές σχέσεις συνιστά κι αυτή έναν βασικό λόγο της κατάθλιψης των Χριστουγέννων. Είναι βαρύ το τίμημα -λόγω έλλειψης ειλικρίνειας και αυθεντικότητας- που πληρώνουμε τα Χριστούγεννα, καθώς τα καταπιεσμένα δυσάρεστα συναισθήματα των γιορτών αθροίζονται με αυτά της υπόλοιπης χρονιάς, με αποτέλεσμα το νέο έτος να ξεκινά με δυσοίωνες προβλέψεις για πολλούς. Αρκεί μια βόλτα στην αγορά για να διαπιστώσει κανείς την «εορταστική» ατμόσφαιρα του ψεύδους, της ελαφρότητας και της υποκρισίας. Λίγα είναι τα αυθεντικά και τα πηγαία γύρω μας.

Όπως τα μάτια των δεκαεπτάχρονων, ναι, δεκαεπτάχρονων, που παρακολουθούσαν συγκινημένα και σιωπηλά ένα χριστουγεννιάτικο παραμύθι του Τριβιζά με ένα αγόρι και ένα δέντρο. Τα μόνα αληθινά στις φετινές γιορτές.

Δημήτρης Μαυρίδης