…και όταν τον εμπλουτίζουν με στοιχεία από άλλους πολιτισμούς, δικαιούνται να είναι πιο υπερήφανοι

Σε μια τοπική εφημερίδα δημοσιεύτηκε ένα άρθρο με τίτλο «Πατριωτική αφύπνιση με οδηγό την ιστορία». Το άρθρο αυτό επανέφερε στη μνήμη μας παλαιότερες εποχές, όταν, με όχημα την πατριδοκαπηλία η άρχουσα τάξη ξιφουλκούσε με δριμύτητα εναντίον όσων αμφισβητούσαν την αιματοβαμμένη εξουσία της και δεν στοιχίζονταν πίσω από τις αντεθνικές επιλογές της.

Η αστική ιδεολογία, ανάμεσα στις εκφάνσεις της πολιτικής της, συχνά επέλεγε και την ιστορική συνισταμένη της φασιστικής-ρατσιστικής συνθηματολογίας και πρακτικής για να καταπολεμήσει τους πατριωτικούς και κοινωνικούς αγώνες του λαού και να ακυρώσει τα επιτεύγματά τους. Κατά την περίοδο της χιτλεροφασιστικής κατοχής, όταν ο λαός μας με πρωτοπορία την εργατική τάξη αιμορραγώντας πολεμούσε τους αδίστακτους κατακτητές, η μεγαλοαστική τάξη, με ελάχιστες εξαιρέσεις, κρατούσε στάση αναμονής, συνεργαζόταν επιλεκτικά με τους κατακτητές και βυσσοδομούσε κατά του πατριωτικού αγώνα. Ακολούθως, για να παλινορθώσει την εξουσία της στη χώρα, στηρίχτηκε στις ιμπεριαλιστικές δυνάμεις και στους συνεργάτες των κατακτητών και υποθήκευσε οριστικά την εθνική κυριαρχία. Για να απαλλαγεί από ένα σχετικά ενοχλητικό κοινό, εξανάγκασε εκατοντάδες χιλιάδες άντρες και γυναίκες, από το παραγωγικότερο δυναμικό της χώρας, να πάρουν το δρόμο της μετανάστευσης.

Ο αρθρογράφος του προαναφερθέντος άρθρου -και με την ιδιότητα του εκπαιδευτικού- «έξυσε» κάποιες μνήμες της μαθητικής θητείας του γράφοντος από τα κρίσιμα χρόνια του 1946-1958. Στη χορεία των δασκάλων μας ανήκαν φωτισμένοι άνθρωποι, οι οποίοι μας δίδαξαν ανθρωπισμό και πολιτισμό και μας έμαθαν πώς να μαθαίνουμε. Υπήρξαν όμως και δάσκαλοι, ενταγμένοι στην υπηρεσία του καθεστώτος, οι οποίοι δίδαξαν τη μισαλλοδοξία και τις υπερφίαλες προσεγγίσεις περί πατριωτισμού και εθνικοφροσύνης. Με περιορισμένη γνώση αλλά με το σίγουρο ένστικτο της νεότητας, εκτιμούσαμε και τιμούσαμε τους πραγματικούς δασκάλους.

Για να τεκμηριώσει το μήνυμα που στέλνει ο αρθρογράφος προς δύο κυρίως κατευθύνσεις, κατακεραυνώνει το πολιτικό προσωπικό της χώρας με εντελώς ασαφείς κατηγορίες. Μιλά για ανεύθυνους ηγετίσκους, ιδιοτελείς, αφελείς, άφρονες, ανάξιους, πολιτικούς που επιδίδονται σε ανόητες αντιπαραθέσεις κ.ά. . Κατά συνέπεια αναλαμβάνει το καθήκον να τους νουθετήσει! Από την άλλη πλευρά, θεωρώντας ότι ο λαός μας έχει περιορισμένο αίσθημα πατριωτισμού, επιδίδεται σε μια εκστρατεία εθνικής παλιγγενεσίας, με όρους που είχαμε χρόνια να ακούσουμε: εθνική πανστρατιά, αρραγές μέτωπο, προσκλητήριο της πατρίδας, εθνική ομοψυχία, διχόνοια – η κατάρα της φυλής κ.ά. (προφανώς δεν διαβάζουμε τα ενδεδειγμένα έντυπα).

Είναι φανερό ότι ο αρθρογράφος πήρε στα χέρια του τη σωτηρία της πατρίδας. Διαβλέπει τον κίνδυνο μιας πιθανής καταστροφικής σύρραξης και δεν έχει άδικο. Ο κίνδυνος σύρραξης που απειλεί το λαό μας είναι υπαρκτός. Κανείς συνετός άνθρωπος δεν μπορεί να εμπιστευθεί και να εναποθέσει τη μοίρα του στους λεγόμενους συμμάχους μας, Ευρωπαίους και Αμερικανούς. Αυτοί σε οποιαδήποτε συγκυρία θα περισώσουν τα συμφέροντα της μεγαλοαστικής τάξης της χώρας μας, αλλά δεν θα κουνήσουν το δαχτυλάκι τους για τον ελληνικό λαό. Είναι αναγκαίο να κατανοηθεί ότι οι σύμμαχοί μας είναι κυρίως επικυρίαρχοι στη χώρα μας, είναι δηλαδή ιμπεριαλιστές που κυριαρχούν πάνω στη χώρα μας και ορίζουν αυτοί κάθε φορά το σχεδιασμό του χειρισμού τής οποιασδήποτε κρίσης, ακόμη και αυτής που προκαλούν οι ίδιοι. Αναμφισβήτητα, η αντιδραστική άρχουσα τάξη της Τουρκίας και το πολιτικό προσωπικό της, με στόχο να ξεπεράσει τα εσωτερικά της αδιέξοδα και να αναβαθμίσει τη διεθνή θέση της, θα σύρει τον τουρκικό λαό σε επικίνδυνες περιπέτειες. Η ηγετική κλίκα της Τουρκίας κινείται μεταξύ δύο ιμπεριαλιστικών δυνάμεων, εξίσου αρπακτικών, σκοπεύοντας να εκμεταλλευτεί τις αντιθέσεις τους. Αυτό είναι βέβαια ένα επικίνδυνο και αδιέξοδο παιχνίδι και η πιο πιθανή κατάληξη είναι να πληρώσει ο τουρκικός λαός βαρύ τίμημα.

Η άποψή μας είναι ότι ο ελληνικός λαός δεν έχει ανάγκη από πατριωτικές κορώνες και νουθεσίες. Σε μια ιστορικά πρόσφατη περίοδο, ενώ είχε πολιτικά και κοινωνικά εξανδραποδιστεί από τον εγχώριο φασισμό, στην επίθεση που δέχτηκε η πατρίδα από έναν ξένο φασισμό απέδειξε περίτρανα ότι ξέρει να υπερασπίζεται με σθένος την πατρίδα και την κοινωνία. Νουθεσίες περί πατριωτισμού δεν χρειάζεται ο ελληνικός λαός. Κυρίως όταν αυτές οι νουθεσίες συνδυάζονται με φασιστικούς και ρατσιστικούς χαρακτηρισμούς. Η αντίληψη των ναζιστών ότι ο γερμανικός λαός είναι ανώτερος όλων και δικαιούται να ηγείται των άλλων λαών οδήγησε στην εξόντωση εκατομμυρίων ανθρώπων και σε εκτεταμένες καταστροφές υποδομών. Χωρίς να είναι αυτή η αντίληψη η αιτία της σύρραξης, απετέλεσε το όχημα της κινητοποίησης εκατομμυρίων ανθρώπων στα ανήκουστα πεδία σφαγής. Είναι οικτρά απογοητευτικό ότι κάποιοι άνθρωποι δεν διδάσκονται τίποτε από αυτή την τραγωδία.

Οι απαξιωτικοί χαρακτηρισμοί για τον τουρκικό πολιτισμό είναι ανάξιοι κάθε σχολιασμού. Κάθε λαός είναι υπερήφανος για τον πολιτισμό του. Και όταν καταφέρνει να τον εμπλουτίσει με στοιχεία άλλων πολιτισμών, δικαιούται να είναι ακόμη πιο υπερήφανος. Η πλειονότητα των ανθρωπολόγων-ερευνητών, -εκτός των εθνικιστών-, αποδέχεται ότι δεν υπάρχουν πολιτισμοί ανώτεροι και κατώτεροι. Δεν εννοούμε φυσικά τον τεχνικό πολιτισμό τον οποίο πολλοί αυτάρεσκα εντάσσουν στην κύρια δομή του πολιτισμού ενός λαού. Εξάλλου, οι απανταχού εθνικιστές θεωρούν ότι ο δικός τους πολιτισμός είναι ανώτερος όλων. Οι ανθρώπινοι πολιτισμοί είναι απλά διαφορετικοί μεταξύ τους. Ένας σύγχρονος πολιτισμός ενός λεγόμενου πρωτόγονου λαού, πέρα από θαυμαστή πολυπλοκότητα, παρουσιάζει στοιχεία για τα οποία θα ζήλευε ο οποιοσδήποτε «ανώτερος» πολιτισμός. Να μην μιλήσουμε (ξανά), για τον ανώτατο ευρωπαϊκό πολιτισμό, ο οποίος με την ελεεινή απάνθρωπη συμπεριφορά του στο Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο ντρόπιασε το ανθρώπινο γένος. Η καλλιέργεια μίσους κατά ενός λαού είναι γνώρισμα του εθνικισμού. Κατά κανόνα στρέφεται και στο εσωτερικό μέτωπο, με στόχο να καθυποτάξει τους «αντιφρονούντες», να καθυποτάξει ολόκληρο το λαό.

Χ.Π.