του Στέλιου Κούλογλου

«Όσες κι αν χτίζουν φυλακές, κι αν ο κλοιός στενεύει, ο νους μας είναι αληταριό, που όλο θα δραπετεύει»: οι στίχοι από το «Αερικό» του Θανάση Παπακωνσταντίνου ταιριάζουν απόλυτα με την υπόθεση που συγκλονίζει αυτές τις μέρες Ισραήλ και Παλαιστίνη. Τη νύχτα της Κυριακής προς Δευτέρα 6 Σεπτεμβρίου, ο Ζακαρία Ζουμπέιντι,  νούμερο 1  δημόσιος εχθρός του Ισραήλ,  απέδρασε μαζί με άλλους 5 συγκρατούμενούς του από μια φυλακή υψίστης ασφαλείας. 

Η απόδραση από τη φυλακή Gilboa είναι έτοιμη για κινηματογραφική ταινία. Η εξαιρετική Ισραηλινή ρεπόρτερ Αμίρα Χας, μίλησε με τον αδελφό του Ζακαρία, τον Ζιμπρίλ, ο οποίος, από τα 14 χρόνια στις ισραηλινές φυλακές, πέρασε τα επτά στη φυλακή Gilboa. Για πάνω από ένα χρόνο , είχε μάλιστα μοιραστεί το ίδιο κελί με τον διάσημο αδελφό του στην πτέρυγα 2, από την οποία ξεκίνησε η σήραγγα διαφυγής στην πρόσφατη απόδραση.(δέστε το σχεδιάγραμμα στη συνέχεια).

«Όταν ήρθα στη φυλακή ήθελα να ετοιμάσω φαλάφελ», είπε την Τετάρτη στη δημοσιογράφο της εφημερίδας Haaretz, στο σπίτι του στην άκρη ενός καταυλισμού προσφύγων στο Τζενίν. «Προφανώς, δεν υπάρχει μίξερ στο κελί για να αλέσεις ρεβίθια, έτσι χρησιμοποιείς ό, τι είναι διαθέσιμο. Γεμίζεις μια μικρή κατσαρόλα καφέ με ρεβίθια και τα συνθλίβεις με ένα φλιτζάνι. Έβαλα το δοχείο στο πάτωμα και άρχισα να τα πολτοποιώ με το φλιτζάνι. Κάποιοι βετεράνοι κρατούμενοι μου είπαν να σταματήσω, αφού κάτω από το πάτωμα υπήρχαν αισθητήρες που ενημέρωναν το κεντρικό γραφείο ότι κάτι συνέβαινε. Αν το να σπας ρεβίθια ανιχνεύεται από αισθητήρες, πως σκάβεις σήραγγα;»

Προφανώς το σκάψιμο κράτησε μήνες, κάτω από τη μύτη των φρουρών που επιθεωρούν καθημερινά τα κελιά.. Οι σήραγγες αυτές χρειάζονται επίσης υποστηρίγματα και αερισμό, καθώς και να βρεθεί ένας τρόπος να διοχετευθεί το σκαμμένο χώμα. Η υπόθεση θυμίζει την περίφημη «Απόδραση από τα Βούρλα», μια από τις θεαματικότερες αποδράσεις στα διεθνή χρονικά, όταν στις 17 Ιουλίου του 1955, 27 κομουνιστές και αριστεροί πολιτικοί κρατούμενοι δραπέτευσαν από τις φυλακές των Βούρλων στη Δραπετσώνα.

Στο ντοκιμαντέρ που είχαμε φτιάξει στο «Ρεπορτάζ Χωρίς Σύνορα» στις αρχές του 2000,οι πρωταγωνιστές της απόδρασης μου περιέγραφαν το ισχυρότατο πλήγμα που δέχθηκε η  Ασφάλεια και το κλίμα αστυνομοκρατίας, έξη χρόνια μετά το τέλος του εμφυλίου πολέμου. Περιγράφουν πώς η απόδραση, που έγινε παρότι το ΚΚΕ είχε αντίθετα γραμμή, αποτέλεσε στην πραγματικότητα την πρώτη νίκη της αριστεράς μετά την ήττα του 1949 και απέδειξε ότι ο αντίπαλος δεν ήταν ανίκητος. 

Ανάλογο κλίμα επικρατεί σήμερα ανάμεσα στους ηττημένους Παλαιστίνιους, που συνθλίβονται όλο και περισσότερο από την ισραηλινή κατοχή. Η απόδραση χαιρετίστηκε ως ηρωική πράξη από όλες τις πολιτικές πτέρυγες των Παλαιστινίων, παρότι η διοίκηση της Φατάχ στη δυτική όχθη είναι θεωρητικά υποχρεωμένη να συνεργαστεί με τις ισραηλινές αρχές ασφαλείας στο κυνήγι των φυγάδων. Ιδιαίτερα στα social media, δίνουν και παίρνουν οι πανηγυρισμοί αλλά και η καζούρα που πέφτει για τις αρχές ασφαλείας, όπως το σκίτσο που ακολουθεί. 

Αλλά η πιο ενδιαφέρουσα παρέμβαση για την υπόθεση που διάβασα, είναι του Γκιντεόν Λεβί,  ενός άλλου θαρραλέου Ισραηλινού δημοσιογράφου. Ο Λεβί θυμίζει στο αναγνωστικό κοινό της Haaretz, της εφημερίδας που τιμά τη δημοσιογραφία και την ελευθερία της έκφρασης κάτω από δύσκολες, σχεδόν εμπόλεμες συνθήκες, μια απόδραση Εβραίων φυλακισμένων από τη βρετανική διοίκηση της Παλαιστίνης το 1947.  Η πράξη αυτή, γράφει,«έχει χαραχθεί για πάντα στη συλλογική μας μνήμη ως πράξη ηρωισμού. Αλλά αυτό που είναι καλό για τις ταινίες και για τους Εβραίους, δεν ισχύει ποτέ για τους Παλαιστίνιους. Οι έξι δραπέτες είναι μόνο τρομοκράτες και το εθνικό συναίσθημα θέλει να τους δει νεκρούς…

..Οι έξι επέλεξαν τον δρόμο της σκληρής και βίαιης αντίστασης στην κατοχή. Μπορεί κανείς να συζητήσει την αποτελεσματικότητά της, κόντρα στο ισχυρό και καλά οπλισμένο ισραηλινό κράτος, αλλά το δίκιο τους δεν μπορεί να αμφισβητηθεί. Έχουν το δικαίωμα να χρησιμοποιούν βία για να αντισταθούν, σε μια κατοχή που είναι πιο σκληρή και πιο βίαιη από οποιαδήποτε παλαιστινιακή τρομοκρατία».

Το βράδυ της περασμένης Κυριακής, η απόδραση αποκαλύφθηκε αρκετά γρήγορα, μετά από τη μαρτυρία ενός ταξιτζή που είδε τους δραπέτες να τρέχουν προς το δάσος, λίγο έξω από τη φυλακή. Παρατηρητές εκτιμούν ότι οι έξι δεν είχαν τον χρόνο να περάσουν στα Παλαιστινιακά εδάφη, όπου θα είχαν περισσότερες δυνατότητες να κρυφτούν.

Στις ταινίες όπως στη «Μεγάλη Απόδραση» αλλά και στην πραγματική ζωή, όπως έγινε στα Βούρλα, οι περισσότεροι δραπέτες συλλαμβάνονται και τιμωρούνται σκληρά για την αποκοτιά τους. 

Το ίδιο μπορεί να συμβεί και με τους 6 Παλαιστίνιους, αλλά ο ισχυρός συμβολισμός δεν ξαναφυλακίζεται.  Το μήνυμα είναι στο τραγούδι του Παπακωνσταντίνου. Παλιές ή νέες, οι αποδράσεις δείχνουν ότι τα κελιά, όσο καλά κτισμένα κι αν είναι, δεν μπορούν να φυλακίσουν το πνεύμα, να αντισταθούν  στη δύναμη της ελευθερίας. Για τους δραπέτες των Βούρλων, ήταν ο πόθος για την ελευθερία που τους έδωσε δυνάμεις. Ένας από αυτούς, καλή του ώρα, μου είχε διηγηθεί τότε:  «Αφού το σκάσαμε, μπήκαμε σε μια ΕΒΓΑ και ήπια μια μπύρα. Ήταν η ωραιότερη μπύρα της ζωής μου!».

πηγή: tvxs.gr