Tο 1976 η Ελλάδα αποφάσισε να επανεμφανιστεί στο διαγωνισμό της Γιουροβίζιον μετά την αποχή του 1975, όταν θέλησε να καταγγείλει την τουρκική εισβολή στην Κύπρο και την παρθενική εμφάνιση της Τουρκίας το 1975 στο θεσμό, πριν καν κλείσει χρόνος από την εισβολή. Το τραγούδι αυτής της συμμετοχής ήταν επιλογή του Μάνου Χατζιδάκι που ήταν τότε διευθυντής του Τρίτου Προγράμματος της Ελληνικής ραδιοφωνίας. Επρόκειτο για ένα μοιρολόι της μαυροφορεμένης Μαρίζας Κωχ που μιλούσε για την στρατιωτική εισβολή και το δράμα του Κυπριακού λαού. Το «Παναγιά μου – Παναγιά μου», προκάλεσε θύελλα αντιδράσεων, τάραξε τα νερά της Γιουροβιζιον και οδήγησε στην αποχή της Τουρκίας.

Η Μαρίζα Κωχ, σε συνέντευξή της αποκάλυψε το παρασκήνιο της ανάθεσης από τον Μάνο Χατζιδάκι. Όλα έγιναν μέσα σε ένα βράδυ, όταν την πήρε τηλέφωνο ο Χατζιδάκις και της είπε ξεκάθαρα να φύγει αμέσως για την Χάγη μαζί με ένα λαούτο μόνο. Ήθελε το τραγούδι μέσα σε ένα βράδυ, για να προλάβουν να κατοχυρώσουν την συμμετοχή της Ελλάδας στο διαγωνισμό. Μαζί με τον Μάικ Ροζάκη, έγραψαν μέσα από το τηλέφωνο το τραγούδι «Παναγιά μου – Παναγιά μου». Όταν το περιεχόμενο του τραγουδιού έγινε γνωστό, οι Τούρκοι μετανάστες, που ζούσαν μόνιμα εκεί, έκαναν συγκέντρωση διαμαρτυρίας ενάντια στη συμμετοχή της χώρας μας…

Στις 3 Απριλίου 1976, η Μαρίζα Κωχ απτόητη βγήκε να τραγουδήσει στη σκηνή, ενώ οι διοργανωτές την συμβούλευαν να μην το τολμήσει, αφού διέτρεχε άμεσο κίνδυνο η ζωή της. Συγκεκριμένα, λίγο πριν εμφανιστεί, την πληροφόρησαν ότι υπήρχε ελεύθερος σκοπευτής απέναντί της με εντολή αν χρειαστεί να την πυροβολήσει. Εκείνη όμως έκανε δυο βήματα, αγνοώντας τις απειλές. Στην επιμονή της, της ζήτησαν να υπογράψει ότι βγαίνει με δική της ευθύνη. Υπέγραψε και βρέθηκε στη σκηνή τραγουδώντας ένα μοιρολόι που εξιστορούσε τις θηριωδίες των Τούρκων απέναντι στον κυπριακό λαό. Ένα βαθύτατα πολιτικό τραγούδι, για μια Ευρώπη που ήταν απούσα και για μια Τουρκία που, παρόλη την καταδικαστέα εισβολή της, παρέμενε ατιμώρητη……

Οι οδηγίες του Μάνου Χατζιδάκι δεν αφορούσαν μόνο την ερμηνεία, αλλά και το όλο στήσιμό της πάνω στη σκηνή: “Μόνο στο τέλος του τραγουδιού, στην τελευταία κορόνα, να απλώσεις τα χέρια για να φανεί το πένθος μας για την Κύπρο”. Διότι, σύμφωνα με τον Χατζιδάκι και την Κωχ, το φόρεμα που φόρεσε το βράδυ του διαγωνισμού, δεν ήταν ένα ένδυμα απλής επίδειξης, αλλά ένδειξη πένθους και θρήνου.

Η τουρκική τηλεόραση διέκοψε τη μετάδοση του διαγωνισμού την ώρα της ελληνικής συμμετοχής και έβαλε στη θέση της το τραγούδι “Memleketim” (“Πατρίδα μου”) το οποίο ήταν ένα από τα σύμβολα της Τουρκίας κατά την εισβολή της στην Κύπρο.

Η Ελλάδα πήρε την 13η θέση το διαγωνισμό, συγκεντρώνοντας μόλις 20 βαθμούς, οι οκτώ εκ των οποίων ήταν από τη Γαλλία. Επίσης, έλαβε πέντε από την Ιταλία, τέσσερις από την Ισλανδία, δύο από το Βέλγιο κι έναν από την Πορτογαλία. Η θέση, ήταν το τελευταίο που απασχολούσε τους συμμετέχοντες στην ελληνική αποστολή.

Κατά την επιστροφή τους στην πατρίδα, ο Μάνος Χατζιδάκις με επιστολή που απέστειλε στον Τύπο ξεκαθάρισε: “Διάβασα πολλές επικρίσεις εναντίον της Ραδιοφωνίας, για το ότι δεν εναρμονίστηκε με το επίπεδο της Eurovision και για το ότι δεν έγινε “δημοκρατικότερα” η επιλογή, ώστε “να πετύχουμε”. Πουθενά δε διάβασα τη μόνη, τη μία και τη σωστή άποψη. Ότι δε διαθέτουμε ηλίθιο τραγούδι και είμαστε μια χώρα που έχει τεράστια και αξιόλογη μουσική παράδοση. Λάβαμε μέρος, διότι έπρεπε να δηλώσουμε παρουσία. Διαλέξαμε ένα τραγούδι που μας ταιριάζει και δε μας έκαμε εκ των υστέρων να ντραπούμε. Αν πετυχαίναμε, ίσως να ντρεπόμουν, μια κι εγώ προσωπικά σαν υπεύθυνος, πρώτη φορά συνειδητοποίησα το επίπεδο του θορυβώδους αυτού διαγωνισμού“….

Ήταν η μοναδική φορά που η Ελλάδα επέδειξε ένα πραγματικό πολιτιστικό πρόσωπο σ’ ένα χαζοχαρούμενο μουσικό πανηγύρι και ταυτόχρονα μια πολιτική στάση άξια επαίνου.

Οι στίχοι του τραγουδιού

Κάμπος γεμάτος πορτοκάλια όι όι μάνα μ’
Που πέρα ως πέρα απλώνετ’ η ελιά
Γύρω χρυσίζουν τ’ ακρογιάλια όι όι μάνα μ’
Και σε θαμπώνει θαμπώνει η αντηλιά
Στον τόπο αυτό όταν θα πάτε όι όι μάνα μ’
Σκηνές αν δείτε αν δείτε στη σειρα
Δε θα ‘ναι καμπινγκ για τουρίστες όι όι μάνα μ’
Θα ‘ναι μονάχα μονάχα προσφυγιά

Παναγιά μου Παναγιά μου παρηγόρα την καρδιά μου
Παναγιά μου Παναγιά μου παρηγόρα την καρδιά μου

Κι αν δείτε ερείπια γκρεμισμένα όι όι μάνα μ’
Δεν θα ‘ναι απ’ άλλες απ’ άλλες εποχές
Από ναπάλμ θα ‘ναι καμένα όι όι μάνα μ’
Θα ‘ναι τα μύρια χαλάσματα του χτες
Κι αν δείτε γη φρεσκοσκαμμένη όι όι μάνα μ’
Δεν θα ‘ναι κάμπος ‘ναι κάμπος καρπερός
Σταυροί θα είναι φυτεμένοι όι όι μάνα μ’
Που τους σαπίζει σαπίζει ο καιρός

Παναγιά μου Παναγιά μου παρηγόρα την καρδιά μου
Παναγιά μου Παναγιά μου παρηγόρα την καρδιά μου

Σύνθεση: Μαρίζα Κωχ – Στίχοι: Μιχάλης Φωτιάδης