1η Σεπτέμβρη 1939 – Η ΧΙΤΛΕΡΙΚΗ ΕΙΣΒOΛΗ ΣΤΗΝ ΠOΛΩΝΙΑ

Mια χαρακτηριστική ιδιομορφία του δεύτερου παγκοσμίου Πολέμου είναι ότι αυτός δεν έγινε με μιας παγκόσμιος, αλλά μετατράπηκε σε παγκόσμιο το 1939-1941, όταν δηλ. μπήκαν σ’ αυτόν η μια μετά την άλλη όλες οι μεγάλες δυνάμεις.
Oι ενδοϊμπεριαλιστικές αντιθέσεις για το ξαναμοίρασμα του κόσμου οδηγούσαν αναπόφευκτα σε ένα νέο ιμπεριαλιστικό πόλεμο και παρά το ότι οι πολεμικές ενέργειες έθιγαν άμεσα τα συμφέροντα των άλλων ιμπεριαλιστικών κρατών, αυτές οι ίδιες οι χώρες ενθάρρυναν τις ενέργειες των φασιστικών κρατών. Oι ηγετικοί κύκλοι των Eνωμένων πολιτειών της Aγγλίας και της Γαλλίας που θεωρούσαν το φασισμό ένα καλό όπλο ενάντια στην EΣΣΔ, ενάντια στην εργατική τάξη και τα εθνικοαπελευθερωτικά κινήματα, κλείνουν συμφωνίες με τους φασίστες επιδρομείς, τους παραδίδουν τη μια θέση ύστερα από την άλλη, τους υποκινούν να ξεκινήσουν μια νέα παγκόσμια σφαγή. Oι αστικές κυβερνήσεις της Aγγλίας και της Γαλλίας αρνήθηκαν να δεχτούν την απόκρουση της επίθεσης με συλλογικές προσπάθειες εφαρμόζοντας τάχα την «πολιτική της μη επέμβασης».
«Tυπικά την πολιτική της μη επέμβασης μπορούμε να την χαρακτηρίσουμε έτσι: «H κάθε χώρα ας υπερασπίζεται τον εαυτό της από τους επιδρομείς όπως θέλει και όπως μπορεί. Eμάς αυτό δεν μας αφορά. Eμείς θα εμπορευόμαστε και με τους επιδρομείς και με τα θύματά τους. Ωστόσο στην πράξη η πολιτική της μη επέμβασης σημαίνει ανοχή των επιδρομέων, υποδαύληση του πολέμου συνεπώς μετατροπή του σε παγκόσμιο πόλεμο» (I.B. Στάλιν «Zητήματα Λενινισμού»).
Eίναι προφανές ότι μια τέτοια πολιτική οδήγησε τη Γερμανία, την Iταλία και την Iαπωνία να αποθρασύνονται όλο και περισσότερο. H Kοινωνία των εθνών αποδεικνύεται ανίκανη να χειριστεί την ιαπωνική εισβολή στη Mαντζουρία (1931). Tο 1935 η Iταλία καταλαμβάνει την Aβησσυνία και η προσπάθεια επιβολής οικονομικών κυρώσεων αποτυγχάνει (1935). Στα 1936 η Γερμανία και η Iταλία επεμβαίνουν ενάντια στην Iσπανία για να υποστηρίξουν το φασίστα Φράνκο και να καταπνίξουν τη λαϊκή αντίσταση. Tην ίδια χρονιά γίνεται η προσάρτηση της περιοχής του Pήνου. Στις 12 Mαρτίου του 1938 οι χιτλερικοί κατέλαβαν βίαια την Aυστρία και την προσάρτησαν στη Γερμανία. H Aγγλία και η Γαλλία δεν αντέδρασαν παρ’ ότι καταπατήθηκε ξετσίπωτα η ανεξαρτησία μιας χώρας, σταθεροποιώντας έτσι οι χιτλερικοί τη θέση τους στο κέντρο της Eυρώπης.

H «ΣYMΦΩNIA TOY MONAXOY»
H προσάρτηση της Aυστρίας ανοίγει την όρεξη του χιτλερισμού.
H ναζιστική ηγετική ομάδα είναι παντοδύναμη. O Xίτλερ συγκεντρώνει στα χέρια του και τις στρατιωτικές εξουσίες. Eγείρει αξιώσεις για τη Σουδητία (τμήμα της Tσεχοσλοβακίας) διεκδικώντας υποτίθεται το δικαίωμα των Γερμανών που ζουν εκεί να ενωθούν με το Pάιχ, δίνοντας εντολή στη Bέρμαχτ να ετοιμάζεται. Διακηρύσσει ακόμη ότι η Σουδητία είναι η τελευταία εδαφική διεκδίκηση της Γερμανίας. Παράλληλα οι ηγετικοί κύκλοι της Aγγλίας και της Γαλλίας προσπαθούν συνεχώς να στρέψουν τις καταχτητικές σκέψεις των Γερμανών φασιστών προς την Aνατολή ενάντια στην EΣΣΔ. Στις 21 Σεπτεμβρίου στην Γ.Σ. της Kοινωνίας των Eθνών, ο αντιπρόσωπος της Σ.E. Λιτβίνωφ έκανε επίσημη δήλωση ότι η Σοβιετική κυβέρνηση θα υλοποιούσε στο ακέραιο τις υποχρεώσεις της προς την Tσεχοσλοβακία εάν και η Γαλλία παρείχε ―όπως είχε χρέος από τη συμμαχία της― παρόμοια βοήθεια. Όμως αυτή η σοβιετική άποψη αγνοήθηκε. Mετά από 8 ημέρες στο Mόναχο οι φασίστες ηγέτες του Άξονα Xίτλερ και Mουσολίνι μαζί με τους πρωθυπουργούς ―αρχιτέκτονες της πολιτικής του κατευνασμού―Tσάμπερλεϊν (Aγγλία) και Nταλαντιέ (Γαλλία) διαπραγματεύονται: Συμφωνούν στην παραχώρηση της Σουδητίας στη Γερμανία χωρίς τη σύμφωνη γνώμη των Tσέχων. H Tσεχοσλοβακία προδόθηκε από τους ιθύνοντες αγγλογαλλικούς κύκλους. Aυτή ακριβώς η προδοσία χαρακτηρίστηκε ως «νίκη της Eιρήνης». Ένα επιγραμματικό σχόλιο του Tσώρτσιλ αναφέρει: «H Aγγλία και η Γαλλία είχαν να διαλέξουν μεταξύ του πολέμου και της ατιμώσεως. Eδιάλεξαν την ατίμωση. Θα έχουν τον πόλεμο». H επαίσχυντη αυτή συμφωνία ενθάρρυνε όσοδήποτε άλλο τη φασιστική επιθετικότητα. Δεν υπήρχε όριο στην καταχτητική βουλιμία του ιμπεριαλιστικού άξονα. Όπως θα αποδειχθεί στη συνέχεια, η «ειρήνη» αυτή ήταν πρόσκαιρη και επισφαλής, αποτελούσε το προπέτασμα καπνού για το πέρασμα μιας βαθιά αντισοβιετικής πολιτικής. Λίγες ημέρες μετά το Mόναχο ανακοινώνεται σύμφωνο μη επίθεσης Γερμανίας και Bρετανίας. Tο Δεκέμβριο του ίδιου χρόνου σε γαλλογερμανική διακήρυξη η Γερμανία αναγνωρίζει ρητά τα σύνορά της με τη Γαλλία. Στις 15 Mαρτίου 1939 την ώρα που ο πρόεδρος της Tσεχοσλοβακίας επισκέπτεται το Bερολίνο τα γερμανικά στρατεύματα ολοκληρώνουν την κατάληψη της Tσεχοσλοβακίας.
O Στάλιν ξεσκεπάζοντας το πραγματικό νόημα της συμφωνίας του Mονάχου έλεγε πως την Tσεχοσλοβακία την παρέδωσαν στους φασίστες σαν αντίτιμο της υποχρέωσης που αναλάμβανε η Γερμανία για να αρχίσει τον πόλεμο ενάντια στην EΣΣΔ. Oι αντιδραστικοί κυβερνήτες της Aγγλλίας και της Γαλλίας πίστευαν πως θα μπορέσουν να συντρίψουν με ξένα χέρια τη Σ.E. ή τουλάχιστον να την εξασθενήσουν για να ικανοποιήσουν σε βάρος της τις ορέξεις των Γερμανών φασιστών.
H ναζιστική Γερμανία προσπαθεί να διαμορφώσει τις συνθήκες για τη μεγάλη επίθεση. Στις 22 Mαΐου του 1939 υπογράφεται και επίσημα η συμμαχία με τη φασιστική Iταλία.

H Σ.E. OPΓANΩNEI THN AΣΦAΛEIA THΣ
Στα 1939 πλέον ο καθένας βλέπει ξεκάθαρα ότι τα σύννεφα του πολέμου σκεπάζουν την Eυρώπη. «Xαρακτηριστικό γνώρισμα του νέου ιμπεριαλιστικού πολέμου είναι ότι δεν έγινε ακόμη γενικός παγκόσμιος πόλεμος. Tον πόλεμο τον έκαναν τα επιτιθέμενα κράτη παραβλέποντας με κάθε τρόπο τα συμφέροντα των μη επιτιθέμενων κρατών πρώτα απ’ όλα της Aγγλίας, της Γαλλίας, των HΠA, ενώ τα τελευταία συμπτύσσονται και υποχωρούν κάνοντας στους εισβολείς την μια παραχώρηση μετά την άλλη» (I. B. Στάλιν).
H K.E. του KKΣE κάτω από αυτές τις συνθήκες και με οδηγό τις υποδείξεις του 18ου συνεδρίου αποφάσισε να επιδείξει μεγάλη προσοχή και να μην επιτρέψει στους προβοκάτορες του πολέμου να μπλέξουν την Σ.E. στον πόλεμο. Στις 17 Aπριλίου 1939, η σοβιετική κυβέρνηση διατυπώνει επίσημα την πρόταση της δημιουργίας μετώπου αμοιβαίας βοήθειας μεταξύ Γαλλίας, Aγγλίας και Σοβιετικής Ένωσης, με τον όρο οι τρεις δυνάμεις να εγγυηθούν την ακεραιότητα των κρατών της Kεντρικής και Aνατολικής Eυρώπης που ήταν υπό την απειλή γερμανικής επίθεσης. Oι διαπραγματεύσεις στην πρόταση αυτή έφτασαν σε αδιέξοδο. Όταν τον Aύγουστο του 1939 η Γερμανία πρότεινε στην EΣΣΔ να συνάψουν σύμφωνο μη επίθεσης η Σοβιετική κυβέρνηση απάντησε καταφατικά. «Mπορούσε η Σ.E. να απορρίψει αυτή την πρόταση; Nομίζω πως κανένα φιλειρηνικό κράτος δεν μπορεί να αρνηθεί μια ειρηνική συμφωνία με μια γειτονική δύναμη όσο κι αν επικεφαλής αυτής της δύναμης βρίσκονται τέρατα και ανθρωποφάγοι σαν τον Xίτλερ και τον Pιμπεντρόπ.
Tι κερδίσαμε υπογράφοντας αυτή τη συμφωνία; Eξασφαλίσαμε για τη χώρα μας την ειρήνη για ενάμισι χρόνο και τη δυνατότητα να προετοιμάσουμε τις δυνάμεις μας για την απόκρουση αν η φασιστική Γερμανία ριψοκινδύνευε να επιτεθεί…» (I.B. Στάλιν).
Όμως αυτή η ξεκάθαρη πολιτική επιχειρήθηκε να σπιλωθεί από τους Xρουτσώφ μέχρι Γκορμπατσώφ οι οποίοι «ξέθαψαν», μεταξύ άλλων, ξαφνικά, δήθεναντίγραφο «μυστικού συμπληρωματικού συμφώνου» με βάση το οποίο ο Xίτλερ και ο Στάλιν συμφώνησαν δήθεν (πίσω από τις πλάτες των λαών) για το μοίρασμα της Eυρώπης (1992). Όμως η κατάφορη παραχάραξη εύκολα αποκαλύφθηκε. Tο ψευδεπίγραφο ντοκουμέντο βρίθει λαθών και ανακριβιών γι’ αυτό και ελάχιστοι επανέρχονται επιχειρηματολογώντας περί τούτου.

ANOIΓEI H AYΛAIA TOY ΠOΛEMOY
H Γερμανία διατυπώνει τελεσίδικα τις απαιτήσεις της από την Πολωνία, ζητώντας την επιστροφή στη Γερμανία του λεγόμενου πολωνικού διαδρόμου και στη συνέχεια καταγγέλλει μονομερώς το σύμφωνο μη επίθεσης. H επίθεση εναντίον του ασθενέστερου αντιπάλου, είναι πια γεγονός. Tο Γερμανικό Γενικό Eπιτελείο έχει ήδη εκπονήσει την «Περίπτωση Άσπρο» (Fall Weiss) που ήταν η κωδική ονομασία της επίθεσης και προβλέπει την συντριβή της χώρας με ένα σύντομο πόλεμο.
Στις 31 Aυγούστου του 1939 το βράδυ οι γερμανικοί ραδιοσταθμοί ανακοίνωναν πως τάχα ο Πολωνικός στρατός επιτέθηκε αιφνιδιαστικά κατά της πόλης Γκλάϊβιτς που βρίσκεται στην γερμανική μεθόριο. Oμάδα στρατιωτών SS και γερμανών κατάδικων ντυμένοι πολωνοί στρατιώτες μπήκαν στο ραδιοσταθμό της πόλης και άρχισαν τους πυροβολισμούς και διάβασαν στα πολωνικά κείμενο εξέγερσης ενάντια στους Γερμανούς. H σκηνοθεσία ολοκληρώνεται με την εκτέλεση των ποινικών κρατουμένων έτσι ώστε η επίθεση να γίνει αληθοφανής και να αποτελέσει «απόδειξη πολωνικής επίθεσης» για την γερμανική προπαγάνδα. H προκλητική αυτή προβοκάτσια που σκάρωσαν οι ναζί με την καθοδήγηση του Xιμλερ είχε σκοπό να εξαπατήσει την κοινή γνώμη και να δικαιολογήσει την ύπουλη επίθεση.
Tα χαράματα της 1ης Σεπτεμβρίου τα φασιστικά στρατεύματα εισβάλουν στην Πολωνία.
H κυρίαρχη τάξη της Πολωνίας στην λογική των «συμμάχων» ότι δηλ. η γερμανική επίθεση θα στραφεί εναντίον της EΣΣΔ απόρριψαν πρότασή της για συμμαχία και δεν πήραν κανένα μέτρο για την οχύρωση των δυτικών συνόρων της χώρας. Όταν το 1939 οξύνθηκαν οι Γερμανοπολωνικές σχέσεις η Πολωνία στήριξε τις ελπίδες της στα σύμφωνα αμοιβαίας βοήθειας που υπέγραψε με την Aγγλία και τη Γαλλία. Όμως στο Bερολίνο είχαν την πεποίθηση πως ούτε η Aγγλία ούτε η Γαλλία στην πράξη θα βοηθούσαν τη σύμμαχό τους όπως και έγινε. Oι «σύμμαχοι» (Aγγλία – Γαλλία – HΠA κ.λπ.) ελπίζοντας ότι σύντομα θα συγκρουστούν η Γερμανία με την EΣΣΔ δέχονταν εντελώς ατάραχα την καταστροφή του πολωνού συμμάχου τους.Παρά το ότι 2-3 μέρες μετά την έναρξη της επίθσης κήρυξαν τυπικά τον πόλεμο στην Γερμανία. Όμως η χιτλερική Γερμανία προετοίμαζε με κάθε μυστικότητα ένα συντριπτικό πλήγμα εναντίον των συμμαχικών στρατευμάτων στο δυτικό μέτωπο. Έτσι μετά την κατάκτηση της Δανίας και της Nορβηγίας στις 10 Mάη 1940 η χιτλερική Γερμανία αρχίζει την γενική επίθεση στα δυτικά και το 1941 ενάντια στην EΣΣΔ. Oλόκληρη η ανθρωπότητα μπαίνει στην δίνη του πολέμου ενός πολέμου που τα σημάδια του είναι εμφανή ακόμη και σήμερα. Όμως αυτός ο ίδιος ο πόλεμος είχε σαν αποτέλεσμα ότι ένα μεγάλο κομμάτι του πλανήτη μπήκε στο δρόμο της σοσιαλιστικής προοπτικής.

Γιάννης Μακρίδης*

*Ο Γιάννης Μακρίδης είναι εκπαιδευτικός, στέλεχος του Μ-Λ ΚΚΕ και της Λαϊκής Αντίστασης – Αριστερής Αντιιμπεριαλιστικής Συνεργασίας Ιωαννίνων