Ως Κομμουνιστική Διεθνής (ΚΔ) ή Κομιντέρν (αγγλικά: Comintern από το Communist International) έμεινε στην Ιστορία η Τρίτη Διεθνής Ένωση των εθνικών κομμουνιστικών Κομμάτων, που ιδρύθηκε το Μάρτιο του 1919 στη Μόσχα, αφού κατήγγειλε την προηγούμενη Δεύτερη (σοσιαλιστική) Διεθνή, για την στάση της απέναντι στον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο.

Στις εργασίες του ιδρυτικού συνεδρίου που έγιναν υπό την προεδρεία του Λένιν στις 2-6 Μάρτη 1919 μετείχαν 52 αντιπρόσωποι από 34 κομμουνιστικά ή σοσιαλιστικά κόμματα από διάφορες χώρες της γης. Το ιδρυτικό συνέδριο ψήφισε το Πρόγραμμα της Κ.Δ που είχε συντάξει ο ίδιος ο Λένιν, καθώς και τις θέσεις του Λένιν για την δικτατορία του προλεταριάτου. Το ΣΕΚΕ δεν συμμετείχε στο ιδρυτικό συνέδριο. Βασικός διακηρυγμένος στόχος της ήταν η προώθηση της παγκόσμιας επανάστασης των καταπιεσμένων λαϊκών στρωμάτων. Τα επόμενα χρόνια συγκέντρωσε στις τάξεις της όλα σχεδόν τα κομμουνιστικά και σοσιαλιστικά κόμματα της γης.

H Κομιντέρν λειτούργησε, κυρίως, ως όργανο συντονισμού του διεθνούς κομμουνιστικού κινήματος, με μεγάλη βοήθεια από την Ε.Σ.Σ.Δ.. Το 1920 συστάθηκε η Εκτελεστική Γραμματεία της ΚΔ. Η Κομιντέρν διοργάνωσε 7 παγκόσμια συνέδρια (1ο: 1919, 2ο: 1920, 3ο: 1921, 4ο: 1922, 5ο:1924, 6ο: 1928, 7ο: 1935). Η Εκτελεστική Γραμματεία της ΚΔ (ΕΕΚΔ) συνήλθε σε Ευρεία Ολομέλεια 13 φορές, από το 1922 μέχρι το 1933.

Η Κομιντέρν αυτοδιαλύθηκε στις 15 Μάη 1943 κατά τη διάρκεια του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου.

Πρόσκληση στο Πρώτο Συνέδριο της Τρίτης Διεθνούς

Αγαπητοί σύντροφοι,
Τα κόμματα και οι οργανώσεις που υπογράφουν, θεωρούν τη σύγκληση του πρώτου Συνεδρίου της νέας επαναστατικής Διεθνούς σαν μια επείγουσα ανάγκη. Στη διάρκεια του πολέμου και της επανάστασης εκδηλώθηκε, όχι μόνο η πλήρης χρεωκοπία των παλιών σοσιαλιστικών και σοσιαλδημοκρατικών κομμάτων καθώς και της Δεύτερης Διεθνούς, όχι μόνο η ανικανότητα των ενδιάμεσων στοιχείων της παλιάς σοσιαλδημοκρατίας (του ονομαζόμενου «κέντρου») στην αποτελεσματική επαναστατική δράση, αλλά ακόμα σήμερα βλέπουμε ήδη να διαγράφεται το περίγραμμα της πραγματικής επαναστατικής Διεθνούς. Το εξαιρετικά γρήγορα ανερχόμενο κίνημα της παγκόσμιας επανάστασης που βάζει διαρκώς καινούργια προβλήματα, ο κίνδυνος να πνιγεί η επανάσταση από τη συμμαχία των καπιταλιστικών κρατών που ενώνονται για να την πολεμήσουν κάτω από την υποκριτική σημαία της «Κοινωνίας των Εθνών», οι προσπάθειες που κάνουν τα σοσιαλ-προδοτικά κόμματα για να ενωθούν και να βοηθήσουν και πάλι τις κυβερνήσεις και την αστική τάξη των χωρών τους, έχοντας χορηγήσει αμοιβαία «αμνηστεία», για να προδώσουν την εργατική τάξη, τέλος, η εξαιρετικά πλούσια επαναστατική πείρα που έχει ήδη αποκτηθεί και η διεθνοποίηση όλου τού επαναστατικού κινήματος -όλα αυτά τα δεδομένα μάς υποχρεώνουν να πάρουμε την πρωτοβουλία και να θέσουμε στην ημερήσια διάταξη της συζήτησης το θέμα της σύγκλησης ενός Διεθνούς Συνεδρίου των προλεταριακών επαναστατικών κομμάτων.

Ι. ΟΙ ΣΤΟΧΟΙ ΚΑΙ Η ΤΑΧΤΙΚΗ

Η αναγνώριση των ακόλουθων σημείων, που παρουσιάζονται εδώ με τη μορφή προγράμματος και που έγινε στη βάση των προγραμμάτων της Ομάδας Σπάρτακος της Γερμανίας και του Κομμουνιστικού Κόμματος (μπολσεβίκων) της Ρωσίας, θα πρέπει, κατά τη γνώμη μας, να χρησιμεύσει σαν βάση για τη νέα Διεθνή.

1.Η σημερινή περίοδος είναι η περίοδος της αποσύνθεσης και της κατάρρευσης ολόκληρου του παγκόσμιου καπιταλιστικού συστήματος, και θα σημάνει και το τέλος του ευρωπαϊκού πολιτισμού γενικά, αν δεν καταστραφεί ο καπιταλισμός με τις άλυτες αντιθέσεις του.

2.Το σημερινό καθήκον του προλεταριάτου είναι να πάρει την κρατική εξουσία. Το πάρσιμο της κρατικής εξουσίας σημαίνει την καταστροφή του κρατικού μηχανισμού της αστικής τάξης και την οργάνωση ενός νέου προλεταριακού μηχανισμού εξουσίας.

3.Ο νέος μηχανισμός εξουσίας πρέπει να αντιπροσωπεύει τη δικτατορία της εργατικής τάξης και, σε ορισμένες περιοχές, επίσης τη δικτατορία των φτωχών αγροτών και των εργατών γης, πρέπει να είναι δηλαδή το εργαλείο της συστηματικής ανατροπής της εκμεταλλεύτριας τάξης και της απαλλοτρίωσής της. Όχι η ψεύτικη αστική δημοκρατία -αυτή η υποκριτική μορφή της κυριαρχίας της χρηματιστικής ολιγαρχίας- με την καθαρά τυπική της ισότητα, άλλα η προλεταριακή δημοκρατία με τη δυνατότητα να πραγματοποιηθεί η ελευθερία για τις εργαζόμενες μάζες• όχι ο κοινοβουλευτισμός, αλλά η αυτοδιοίκηση αυτών των μαζών από τους εκλεγμένους τους οργανισμούς• όχι η καπιταλιστική γραφειοκρατία, αλλά τα όργανα διοίκησης που θα δημιουργηθούν από τις ίδιες τις μάζες, με την πραγματική συμμετοχή των μαζών στη διοίκηση της χώρας και στην πραγματοποίηση της σοσιαλιστικής οικοδόμησης -να ποιος πρέπει να είναι ο τύπος του προλεταριακού κράτους. Η εξουσία των εργατικών συμβουλίων ή των εργατικών οργανώσεων είναι η συγκεκριμένη μορφή του.

4.Η δικτατορία του προλεταριάτου πρέπει να είναι ο μοχλός για την άμεση απαλλοτρίωση του κεφαλαίου, την κατάργηση της ατομικής ιδιοκτησίας στα μέσα παραγωγής και τη μεταμόρφωση αυτής της ιδιοκτησίας σε λαϊκή ιδιοκτησία.

Η κοινωνικοποίηση (με τον όρο κοινωνικοποίηση εννοούμε εδώ την κατάργηση της ατομικής ιδιοκτησίας, που παραδίδεται στο προλεταριακό κράτος και στη σοσιαλιστική διοίκηση της εργατικής τάξης) της μεγάλης βιομηχανίας και των τραπεζών, των κέντρων δηλαδή της οργάνωσής της• η δήμευση της γης των μεγάλων ιδιοκτητών και η κοινωνικοποίηση της καπιταλιστικής αγροτικής παραγωγής• το μονοπώλιο στο εμπόριο• η κοινωνικοποίηση των μεγάλων κτιρίων στις πόλεις και των μεγάλων ιδιοκτησιών στην επαρχία• η εισαγωγή της εργατικής διοίκησης και η συγκέντρωση των οικονομικών στα χέρια οργανισμών που θα απορρέουν από την προλεταριακή διχτατορία -αυτά είναι τα ουσιαστικά προβλήματα του σήμερα.

5.Για την ασφάλεια της σοσιαλιστικής επανάστασης, για την άμυνά της ενάντια σε εσωτερικούς και εξωτερικούς εχθρούς, για τη βοήθεια προς άλλα εθνικά κομμάτια του αγωνιζόμενου προλεταριάτου, κλπ… είναι απαραίτητος ο πλήρης αφοπλισμός της αστικής τάξης και των πρακτόρων της και η γενική παράδοση των όπλων στο προλεταριάτο.

6.Η διεθνής κατάσταση επιβάλλει σήμερα την πιο στενή σύνδεση ανάμεσα στα διάφορα μέρη του επαναστατικού προλεταριάτου και την πλήρη ένωση των χωρών όπου θριάμβευσε η σοσιαλιστική επανάσταση.

7.Η βασική μέθοδος της πάλης είναι η μαζική δράση του προλεταριάτου, συμπεριλαμβανόμενης της ανοιχτής πάλης με το όπλο στο χέρι ενάντια στην εξουσία του κράτους του κεφαλαίου.

ΙΙ. ΣΧΕΣΕΙΣ ΜΕ ΤΑ «ΣΟΣΙΑΛΙΣΤΙΚΑ» ΚΟΜΜΑΤΑ

8.Η Δεύτερη Διεθνής διαιρέθηκε σε τρεις κύριες ομάδες: τους δηλωμένους σοσιαλπατριώτες, που στη διάρκεια τού ιμπεριαλιστικού πολέμου 1914-1918 υποστήριζαν τη δική τους αστική τάξη και μετάτρεψαν την εργατική τάξη σε δήμιο της παγκόσμιας επανάστασης• το «κέντρο», που ο θεωρητικός του αρχηγός είναι σήμερα ο Κάουτσκυ και που αντιπροσωπεύει μια οργάνωση στοιχείων που αμφιταλαντεύονται συνέχεια και που είναι ανίκανα να ακολουθήσουν μια καθορισμένη διευθυντήρια γραμμή, ενεργώντας πολλές φορές σαν πραγματικοί προδότες• τέλος, την αριστερή επαναστατική πτέρυγα.

9.Απέναντι στους σοσιαλπατριώτες, που σ’ όλα τα μέρη στις κρίσιμες στιγμές αντιτίθενται με τα όπλα στην προλεταριακή επανάσταση, ο αδιάλλαχτος αγώνας είναι ο μόνος δυνατός. Απέναντι στο «κέντρο», η ταχτική συνίσταται στην απόσπαση των επαναστατικών στοιχείων, στην ανελέητη κριτική και στο ξεμασκάρεμα των ηγετών. Σε ένα ορισμένο στάδιο ανάπτυξης, η οργανωτική αποχώρηση των ανθρώπων του κέντρου είναι απόλυτα απαραίτητη.

10.Απ’ την άλλη μεριά, είναι απαραίτητο το κοινό μέτωπο με εκείνα τα στοιχεία του επαναστατικού κινήματος που, παρά το ότι δεν ανήκαν παλιά στο σοσιαλιστικό κόμμα, τοποθετούνται συνολικά σήμερα με τη μεριά της διχτατορίας του προλεταριάτου κάτω απ’ τη μορφή της σοβιετικής εξουσίας. Τέτοια στοιχεία είναι πρώτα-πρώτα οι συνδικαλιστές του εργατικού κινήματος.

11.Είναι απαραίτητο, τέλος, να τραβήξουμε όλες τις ομάδες και τις προλεταριακές οργανώσεις που, παρά το ότι δεν έχουν ανοιχτά έρθει με το επαναστατικό ρεύμα της αριστεράς, παρ’ όλα αυτά εκδηλώνουν στην εξέλιξή τους μια τάση προς αυτή την κατεύθυνση.

12.Συγκεκριμένα, προτείνουμε να πάρουν μέρος στο Συνέδριο οι Αντιπρόσωποι των ακόλουθων κομμάτων, τάσεων και ομάδων (μέλη με πλήρη δικαιώματα της Τρίτης Διεθνούς θα είναι τα κόμματα που θα τοποθετηθούν ολοκληρωτικά στο στρατόπεδό της):

1. Η Ομάδα Σπάρτακος (Γερμανία). 2) Το Κομμουνιστικό Κόμμα (μπολσεβίκων) (Ρωσία). 3) Το Κ.Κ. της γερμανικής Αυστρίας. 4) Το Κ.Κ. της Ουγγαρίας. 5) Το Κ.Κ. της Φινλανδίας. 6) Το Πολωνικό Κομμουνιστικό Εργατικό Κόμμα. 7) Το Κ.Κ. της Εσθονίας. 8) Το Κ.Κ. της Λετονίας. 9) Το Κ.Κ. της Λιθουανίας. 10) Το Κ.Κ. της Λευκορωσίας, 11) Το Κ.Κ. της Ουκρανίας. 12) Τα επαναστατικά στοιχεία του Τσέχικου Σοσιαλδημοκρατικού Κόμματος, 13) Το Βουλγάρικο Σοσιαλδημοκρατικό Κόμμα (στενοί).14) Το Ρουμάνικο Σοσιαλδημοκρατικό Κόμμα. 15) Η αριστερή πτέρυγα του Σέρβικου Σ.-Δ. Κόμματος. 16) Το Σουηδικό Σ.-Δ. Κόμμα της Αριστεράς. 17) Το Νορβηγικό Σ.- Δ. Κόμμα. 18) Για τη Δανία η ομάδα Klassenkampen. 19) Το Ολλανδικό Κομμουνιστικό Κόμμα. 20) Τα επαναστατικά στοιχεία του Βελγικού Εργατικού Κόμματος. 21) και 22) Οι ομάδες και οι οργανώσεις του γαλλικού σοσιαλιστικού και συνδικαλιστικού κινήματος που υποστηρίζουν τον Λοριό. 23) Η Ελβετική Σοσιαλδημοκρατική Αριστερά. 24) Το Ιταλικό Σοσιαλιστικό Κόμμα. 25) Τα επαναστατικά στοιχεία του Ισπανικού Σοσιαλιστικού Κόμματος. 26) Τα αριστερά στοιχεία του Πορτογαλικού Σοσιαλιστικού Κόμματος. 27) Τα Βρετανικά Σοσιαλιστικά Κόμματα (κύρια το ρεύμα που αντιπροσωπεύει ο Μάκ Λήν). 28) Το Σοσιαλιστικό Εργατικό Κόμμα (Αγγλία). 29) Οι Διεθνείς ’Εργάτες του Κόσμου (I.W.W.) (Αγγλία). 30) Οι Διεθνείς ’Εργάτες (I.W.) της Μ. Βρετανίας. 31) Τα επαναστατικά στοιχεία των εργατικών οργανώσεων της Ιρλανδίας. 32) Τα επαναστατικά στοιχεία των Shop Stewards (Μ. Βρετανία). 33) Το Σοσιαλιστικό Εργατικό Κόμμα (Αμερική). 34) Τα αριστερά στοιχεία του Σοσιαλιστικού Κόμματος της Αμερικής (η τάση που άντιπροσωπεύεται από τον Ντέμπς και την Ένωση Σοσιαλιστικής Προπαγάνδας). 35) Οι Διεθνείς Εργάτες του Κόσμου (Ι.W.W.) (Αμερική). 36) Οι Διεθνείς Εργάτες του Κόσμου (I.W.W.) (Αύστραλία). 37) Η Διεθνής Βιομηχανική Ένωση Εργατών (Αμερική). 38) Οι σοσιαλιστικές ομάδες του Τόκιο και της Γιοκοχάμα (που αντιπροσωπεύονται από το σύντροφο Καταγιάμα). 39) Η Σοσιαλιστική Διεθνής των Νέων (που αντιπροσωπεύεται από το σύντροφο Μύντσενμπεργκ).

III. ΤΟ ΖΗΤΗΜΑ ΤΗΣ ΟΡΓΑΝΩΣΗΣ ΚΑΙ Η ΟΝΟΜΑΣΙΑ ΤΟΥ ΚΟΜΜΑΤΟΣ

13.Η βάση της Τρίτης Διεθνούς είναι δεδομένη, μια και σε διάφορα μέρη της Ευρώπης έχουν ήδη δημιουργηθεί ομάδες και οργανώσεις συντρόφων με τις ίδιες ιδέες, που έχουν μια κοινή πλατφόρμα και εφαρμόζουν σε γενικές γραμμές τις ίδιες μέθοδες και την ίδια ταχτική. Πρόκειται πρώτα-πρώτα για τους σπαρτακιστές στη Γερμανία και τα κομμουνιστικά κόμματα πολλών άλλων χωρών.

14.Το Συνέδριο πρέπει να αναδείξει, για να υπάρχει ένας συνεχής σύνδεσμος και μια μεθοδική καθοδήγηση του κινήματος, ένα όργανο κοινής πάλης, κέντρο της Κομμουνιστικής Διεθνούς, που θά υποτάσσει τα συμφέροντα τού κινήματος της κάθε χώρας στα κοινά συμφέροντα της επανάστασης σε παγκόσμια κλίμακα. Η επεξεργασία των μορφών οργάνωσης, αντιπροσώπευσης, κλπ., θα γίνει από το Συνέδριο.

15.Το Συνέδριο θα πρέπει να ονομαστεί «Πρώτο Συνέδριο της Κομμουνιστικής Διεθνούς» και τα διάφορα κόμματα θα αποτελούν τα τμήματά της. Θεωρητικά, ο Μάρξ και ο Ενγκελς έχουν ήδη κρίνει σαν λαθεμένο το όνομα «σοσιαλδημοκρατικό». Το ντροπιασμένο κατρακύλισμα της σοσιαλδημοκρατικής Διεθνούς επιβάλλει και σ’ αυτό το σημείο ένα διαχωρισμό. Τέλος, ο βασικός πυρήνας αυτού του μεγάλου κινήματος έχει ήδη σχηματιστεί από μια σειρά κόμματα που έχουν πάρει αυτό το όνομα.

Με βάση τα όσα ειπώθηκαν, προτείνουμε σε όλες τις οργανώσεις και τα αδελφά κόμματα να βάλουν στην ημερήσια διάταξη το θέμα της σύγκλησης του Διεθνούς Κομμουνιστικού Συνεδρίου.

Με το σοσιαλιστικό μας χαιρετισμό:
-Η Κ.Ε. του Ρωσικού Κομμουνιστικού Κόμματος (Μπολσεβίκων) (Λένιν, Τρότσκυ).
-Το Γραφείο εξωτερικού του Κομμουνιστικού Εργατικού Κόμματος της Πολωνίας (Κάρσκυ).
-Το Γραφείο εξωτερικού του Κομμουνιστικού Εργατικού Κόμματος της Ουγγαρίας (Ρουντνιάνσκυ).
-Το Γραφείο εξωτερικού του Κομμουνιστικού Εργατικού Κόμματος της γερμανικής Αυστρίας (Ντούντα).
-Το Ρώσικο Γραφείο της Κ.Ε. του Κ.Κ. Λετονίας (Ροζίνγκ).
-Η Κ.Ε. του Κομμουνιστικού Κόμματος Φινλανδίας (Σιρόλα).
-Η Εκτελεστική Επιτροπή της Επαναστατικής Σοσιαλδημοκρατικής Βαλκανικής Ομοσπονδίας (Ράκοβσκυ).
-Για το Σοσιαλιστικό ’Εργατικό Κόμμα (Αμερική) (Ραϊνσταίν).

Δημοσιεύτηκε στην «Πράβντα» και στην « Iζβέστια» της 24 Γενάρη 1919. Αναδημοσιεύτηκε στην ουγγαρέζικη εφημερίδα «Voros Ujsag» στις 30, στο «Der Kommunist» της Βρέμης στις 4 Φλεβάρη και στη «Rote Fahne» στις 25 Φλεβάρη. Η ελληνική μετάφραση έγινε από τη συλλογή «Manifestes, theses et resolutions de Quaire Premiers Congres Mondiaux de l’ Internationale Communiste 1919-1923», σελ. 3-4, Librairie du Travail, 1934 – F. Maspero, 1972.

πηγή: Μ-Λ ΚΚΕ