“Κάθε άνθρωπος που αγαπά την ελευθερία, χρωστάει στον Κόκκινο Στρατό

περισσότερα από ό,τι μπορεί ποτέ να πληρώσει”
‘Ερνεστ Χέμινγουει

Γράφει η Ξένια Πηρούνια

Στις 27 Γενάρη 1945 οι στρατιώτες του Κόκκινου Στρατού απελευθερώνουν τους 7.000 περίπου εναπομείναντες κρατούμενους του στρατοπέδου συγκέντρωσης του Άουσβιτς.

Αυτό που εξέφραζε η ρήση του Αντόρνο, ήταν βαθύς σκεπτικισμός – τι πρέπει ή τι μπορεί να σημαίνει η ποίηση μετά το Ολοκαύτωμα; Αυτή η απαγόρευση του Αντόρνο, να μην αναφέρονται τα απερίγραπτα μαρτύρια των Εβραίων από τους Ναζί ούτε σε ποιήματα, δημιουργεί ένα ταμπού ακριβώς εκεί που είναι αναγκαία όχι η σιωπή αλλά η έκφραση της ανείπωτης φρίκης. Η γλώσσα επέζησε του Άουσβιτς σε μερικά από τα πιο δυνατά κείμενα της ποίησης όπως η Φούγκα του θανάτου, κράτησε τη φωνή της, φωνή συχνά πνιγμένη στην αφωνία, προπαντός ως γλώσσα των θυμάτων. Μια απόδειξη ότι ο μόνος τρόπος να αντιμετωπίσεις αυτή τη φρίκη, τη γραφειοκρατεία του θανάτου, δεν είναι να την κρύψεις αλλά να την μιλήσεις.

Φούγκα θανάτου, Πάουλ Τσέλαν

Μαύρο γάλα του πρωινού το πίνουμε το βράδυ
Το πίνουμε το μεσημέρι και το πρωί το πίνουμε τη νύχτα
πίνουμε όλο πίνουμε
σκάβουμε έναν τάφο στον αέρα όπου κείτεται κανείς ευρύχωρα
Ένας άντρας κατοικεί στο σπίτι παίζει με τα φίδια γράφει
γράφει όταν σκοτεινιάζει κατά τη Γερμανία τα χρυσά σου μαλλιά Μαργαρίτα
γράφει και βγαίνει μικρός στο σπίτι και αστράφτουν τ’ αστέρια σφυρίζει στα λυκόσκυλά του
σφυρίζει στους Εβραίους του τους βγάζει να σκάψουν έναν τάφο στη γη
μας διατάζει παίχτε τώρα για να χορέψετε

σε πίνουμε το πρωί και το μεσημέρι σε πίνουμε το βράδυ
πίνουμε όλο πίνουμε
Ένας άντρας κατοικεί στο σπίτι και παίζει με τα φίδια γράφει
γράφει όταν σκοτεινιάζει κατά τη Γερμανία τα χρυσά σου μαλλιά Μαργαρίτα
Τα στάχτινα μαλλιά σου Σουλαμίτιδα σκάβουμε έναν τάφο στον αέρα όπου κανείς κείτεται ευρύχωρα
Φωνάζει σκάφτε βαθειά στο χώμα και σεις και σεις τραγουδήστε και παίχτε
αρπάζει τ’ όπλο από τη ζώνη του το στριφογυρίζει τα μάτια του είναι γαλάζια
Χώστε βαθυτερα τις τσάπες και σεις και σεις μη σταματάτε να παίζετε για να χορεύετε Μαύρο γάλα της αυγής σε πίνουμε τη νύχτα
σε πίνουμε το πρωί και το μεσημέρι σε πίνουμε το βράδυ
πίνουμε όλο πίνουμε
ένας άντρας κατοικεί στο σπίτι τα χρυσά σου μαλλιά Μαργαρίτα
τα στάχτινα μαλλιά σου Σουλαμίτιδα παίζει με τα φίδια

Φωνάζει παίχτε πιο γλυκά το θάνατο ο θάνατος είναι ένας αριστοτέχνης από τη Γερμανία
φωνάζει αγγίχτε πιο σκοτεινά τα βιολιά μετά θ’ ανέβετε σαν καπνός στον αέρα
μετά θα έχετε έναν τάφο στα σύννεφα όπου κανείς κείτεται ευρύχωρα
Μαύρο γάλα του πρωινού σε πίνουμε την νύχτα
σε πίνουμε το μεσημέρι ο θάνατος είναι ένας αριστοκράτης από τη Γερμανία
σε πίνουμε το βράδυ και το πρωί πίνουμε όλο πίνουμε
ο θάνατος είναι ένας αριστοκράτης από τη Γερμανία το μάτι του είναι γαλάζιο
σε χτυπά με σφαίρα μολυβένια σε πετυχαίνει ακριβώς
ένας άντρας κατοικεί στο σπίτι τα χρυσά σου μαλλιά Μαργαρίτα
ρίχνει τα λυκόσκυλά του απάνω μας μάς δωρίζει έναν τάφο στον αέρα
παίζει με τα φίδια κι ονειρεύεται ο θάνατος είν’ ένας αριστοκράτης απ’ τη Γερμανία
τα χρυσά σου μαλλιά Μαργαρίτα
τα στάχτινα μαλλιά σου Σουλαμίτιδα.