3000 νύχτες, της Μάι Μάσρι
ΠΑΛΑΙΣΤΙΝΗ – ΓΑΛΛΙΑ (2015)
Η Λαγιάλ Ασφούρ, νεαρή δασκάλα σε σχολείο της Παλαιστίνης, συλλαμβάνεται από τους Ισραηλινούς με την κατηγορία δήθεν υπόθαλψης νεαρού Παλαιστίνιου – χαρακτηρισμένου ως “τρομοκράτη”, και οδηγείται βίαια και με συνοπτικές διαδικασίες σε ισραηλινή φυλακή.
Η αποκάλυψη της εγκυμοσύνης της δεν πτοεί στο ελάχιστο τους διώκτες της. Η Λαγιάλ θα υποχρεωθεί να γεννήσει στη φυλακή, όπου και θα ζήσει στο πλάι της ο Νουρ για 24 μήνες.
Οι Ισραηλινοί θ’ αποσπάσουν βίαια το αγοράκι από τη μητέρα του μόλις κλείσει τα δύο• η Λαγιάλ θα συνεχίσει ν’ αντιστέκεται πίσω απ’ τα σίδερα από κοινού με τις συμπατριώτισσες συγκρατούμενές της.
Το νέο, χωρίς προηγούμενο στην ιστορία, έγκλημα των Ισραηλινών στη Γάζα, ο βομβαρδισμός του αραβικού νοσοκομείου Al-Ahli με 500 νεκρούς, καθιστά τούτη την ταινία που αποτέλεσε και το ντεμπούτο της Παλαιστίνιας σκηνοθέτιδας Μάι Μάσρι στη μεγάλη οθόνη, κάτι παραπάνω από επίκαιρη, όχι μόνο για συμβολικούς λόγους.
«Απηχεί αυτό που συμβαίνει σήμερα στη Γάζα, […] και το θέμα των παιδιών και των προσφύγων όπως επίσης και της νέας γενιάς που δεν ξεχνούν την Παλαιστίνη, είναι πολύ δυνατό. Παραμένουν σαν μέρος της συλλογικής μνήμης, της διατήρησης της μνήμης, και της καταγραφής της ιστορίας που δεν έχει γραφτεί», λέει η ίδια η Μάσρι, αναφερόμενη στην επιλογή του θέματός της.
Η συνθήκη που προσεγγίζει η Μάσρι είναι αυτή μιας ακραίας βαρβαρότητας από την πλευρά των διωκτών, της αήθους βίας ενός κράτους-τρομοκράτη, και από την άλλη, της αντίστασης αδάμαστων αντρών και γυναικών, που με τις πράξεις, τις αντιδράσεις, τη συλλογική στάση τους απέναντι στους Ισραηλινούς καταπιεστές τους, δηλώνουν κάθε στιγμή το πνεύμα στο οποίο υποκλίνεται η σύμπασα ανθρωπότητα: «Πεθαίνουμε αλλά δεν γονατίζουμε».
Η Μάσρι περιγράφει αυτήν τη συνθήκη με ντοκουμενταρίστικο ρεαλισμό, όπου η αντίθεση ανάμεσα στη φασίζουσα νοοτροπία των Ισραηλινών δεσμοφυλάκων και την περηφάνια των έγκλειστων Παλαιστινίων γυναικών απηχείται απ’ την αρχή ως το τέλος της φορτισμένης αφήγησής της• τη διασπά περιστασιακά με έξοχες ονειρικές πινελιές: η σκηνή όπου το ξύλινο πουλάκι που αναπαύεται στην παλάμη του κοιμισμένου στο κελί αγοριού ζωντανεύει και πετά μακριά, συμβολική αντανάκλαση του “πετάγματος” του λαού προς την ελευθερία, κυριεύει την καρδιά κι αιχμαλωτίζει τις αισθήσεις. Επιλέγει παράλληλα να φωτίσει χωρίς κραυγαλέες αιχμές την αλληλεγγύη που συνέχει τον λαό της και την ανθρωπιά που καλλιεργείται σχεδόν αντανακλαστικά. Τον Νουρ αγκαλιάζει προστατευτικά η στοργή όλων των “αδερφάδων” συγκρατουμένων της μητέρας του• γίνεται το παιδί ολονών. Μια ακόμα σκηνή που εγγράφεται ανεξίτηλα στη μνήμη του θεατή: Αυτή όπου οι Παλαιστίνιοι άντρες κρατούμενοι δηλώνουν τη συμπαράστασή τους στις συντρόφισσές τους απεργούς πείνας, σηκώνοντας κάτω απ’ το φράχτη τις γροθιές τους. «Με το αίμα μας και την ψυχή μας σε λυτρώνουμε, Παλαιστίνη!»
Η ίδια η Μάσρι, από τους πρώτους Παλαιστίνιους κινηματογραφιστές που κατέγραψε τη ζωή στην Παλαιστίνη υπό ισραηλινή κατοχή και τον εμφύλιο πόλεμο στο Λίβανο, είναι αποκαλυπτική στις συνεντεύξεις της: «Κύρια έμπνευση για τo “3000 Νύχτες” υπήρξε η πραγματική ιστορία μιας νεαρής Παλαιστίνιας που γέννησε το παιδί της σε ισραηλινή φυλακή. Έχοντας μόλις γίνει μητέρα και η ίδια, θέλησα να κατανοήσω τι σημαίνει να φέρνεις στον κόσμο ένα παιδί “αλυσοδεμένο” και να το μεγαλώνεις πίσω απ’ τα σίδερα.[…]
Θέλησα να δώσω μια τραχιά ντοκουμενταρίστικη χροιά που θα αντιστοιχούσε με την πραγματικότητα την οποία κατέγραφε και θα της προσέδινε μια διακριτή οπτική και αισθητική μορφή. […] Η εμπειρία της φυλακής κρούει μια δυνατή χορδή στην ψυχή των Παλαιστινίων, καθώς συνιστά μια εξαιρετικά ευρεία συλλογική εμπειρία. […] Πάνω από 800.000 άντρες, γυναίκες και παιδιά έχουν φυλακιστεί από το 1967 – 20% περίπου του πληθυσμού στις κατεχόμενες περιοχές. Εκατοντάδες παιδιά, κάποια τόσο μικρά όπως 12 χρονών, έχουν συλληφθεί από το ξεκίνημα του ξεσηκωμού του ντόπιου πληθυσμού, χώρια όσους έχουν σκοτωθεί ή τραυματιστεί. Η εμπειρία της φυλακής βιώνεται βαθιά από τους Παλαιστίνιους, όχι μόνο σε φυσικό επίπεδο αλλά και σε ψυχολογικό. Ο περιορισμός, τα όρια, τα τείχη, είναι μέρος της καθημερινότητάς τους. Σκανδαλώδες παράδειγμα η Γάζα, που θεωρείται η μεγαλύτερη ανοιχτή φυλακή στον κόσμο. […] Από τη 10ετία του ’70, πάμπολλες Παλαιστίνιες μητέρες έφεραν στον κόσμο τα παιδιά τους φορώντας χειροπέδες κι αλυσοδεμένες στα κρεβάτια τους. Γνώρισα κάποια απ’ αυτά τα παιδιά. […] Η γέννησή τους συνιστά ισχυρή μαρτυρία ελπίδας. […] Σ’ ό,τι αφορά εμένα το χρέος που νιώθω είναι να δώσω φωνή σ’ αυτούς που τη στερούνται, να παρουσιάσω μ’ έναν αισθητικά άρτιο τρόπο τα πολιτικά και κοινωνικά προβλήματα των Παλαιστινίων. […] Έχουμε την υποχρέωση να διατηρήσουμε τη μνήμη ζωντανή, να προάγουμε τις πολιτικές συζητήσεις και αντιπαραθέσεις μεταξύ των ανθρώπων, αξιοποιώντας την παγκόσμια γλώσσα του κινηματογράφου κι επίσης να εμπνεύσουμε τους ανθρώπους. Αυτός είναι ο ρόλος μας κι είναι μεγάλος.
24 διεθνείς βραβεύσεις γι’ αυτήν την αξιοθαύμαστη από κάθε άποψη κινηματογραφική κατάθεση, φάρο της ανθρώπινης αξιοπρέπειας και του συλλογικού είναι.
Θέμις Αμάλλου
πηγή: Λαϊκός Δρόμος
e-prologos.gr
