Δημήτρης Μαυρίδης

Είναι γεγονός πως τα Instagraμικά βιντεοδευτερόλεπτα χρησιμοποιούνται κατά κόρον από τους χρήστες του εν λόγω μέσου κοινωνικής δικτύωσης με σκοπό κυρίως το διαμοιρασμό των προσωπικών τους χαρούμενων στιγμών ή ακόμα και των «επιτευγμάτων» τους στον επαγγελματικό χώρο. Κάτι παρόμοιο συμβαίνει και με τους χρήστες – πολιτικούς που αυτοπαρουσιάζονται στο χώρο αυτόν, συνήθως, ως άνθρωποι καθημερινοί και σαν τους γείτονες του διπλανού οικοδομικού τετραγώνου που συναντάς στο μανάβη, στον μπακάλη, στο πάρκο των σκύλων, στη στάση του λεωφορείου και οπουδήποτε αλλού, μακριά από τις αίθουσες συνεδριάσεων και λήψης σοβαρών για το κοινωνικό σύνολο αποφάσεων. Γενικά, ο σκοπός των τελευταίων είναι να πλασάρουν μια εικόνα του εαυτού τους που δε διαφέρει πολύ απ’ αυτήν του μέσου πολίτη. Όμως, ένα βίντεο στα σόσιαλ μίντια με αποδέκτες χιλιάδες θεατές μπορεί ενίοτε να αποβεί μοιραίο για τον παραγωγό και πρωταγωνιστή τους σε περίπτωση που αυτό ιδωθεί από μια σοβαρή σκοπιά και από μία οπτική πιο ψυλλιασμένη.

Αφορμή για την προσέγγιση του θέματος αυτού στάθηκε ένα βιντεάκι 34 δευτερολεπτών που ανάρτησε ο πρωθυπουργός πριν από λίγες μέρες στο οποίο ο ίδιος δημοσιοποίησε την ασθένειά του από κορονοϊό. Ένα σποτάκι σκηνοθετημένο αναμφίβολα από τον ίδιο τον πρωταγωνιστή και εμφανώς φτιαγμένο «στο πόδι», το οποίο και ως προς την εικόνα και ως προς το λεκτικό περιεχόμενο (λόγια) αποκαλύπτει στοιχεία διαφορετικά από αυτά που θέλει να προβάλει.

Δηλαδή, ενώ μέσα σε συνθήκες πολέμου, πανδημίας και ξέφρενης ακρίβειας θα έπρεπε το μήνυμα – σποτάκι ενός πολιτικού να παίξει ρόλο ενδεχομένως καθησυχαστικό, κατευναστικό και ελπιδοφόρο, αυτό, αντιθέτως, προκαλεί πολύ μεγαλύτερη ανησυχία και απογοήτευση εξαιτίας του τρόπου με τον οποίο αποδόθηκε εικαστικά και λεκτικά. Και δε μιλάμε τόσο για το αναμενόμενο φόντο – σε κάθε δημόσια εμφάνιση – ενός δεξιού πολιτικού, δηλαδή μιας βιβλιοθήκης με δερματόδετους τόμους και μια τεράστια «Παναγιά Βρεφοκρατούσα» στα δεξιά του, αλλά κυρίως για το περιεχόμενο και το ύφος του λόγου του. Βέβαια, το ζιβάγκο, η μοντέρνα καλλιτεχνική απόδοση της «Παναγίας» και τα πολύχρωμα ανισοϋψή βιβλία που ξεχωρίζουν στα αριστερά του πρωταγωνιστή κάτω από το βάρος των στοιχισμένων δερματόδετων τόμων αφήνουν μια υπόνοια ανοίγματος προς τους σοσιαλίζοντες δεξιούς της δεξαμενής του κέντρου, χωρίς, ωστόσο, να προκαλείται το πολιτικό αίσθημα του ψηφοφόρου της παραδοσιακής δεξιάς που ποτέ δεν εγκαταλείπει το μαντρί.

Επικεντρώνοντας, κυρίως, στο λόγο του πρωθυπουργού, στο σημείο αυτό, θα επιχειρηθεί – μέσω μιας ερασιτεχνικής σημειολογικής προσέγγισης – μια σύντομη, αλλά έντιμη και χωρίς καμιά μισαλλόδοξη διάθεση αποδόμησή του, ώστε να αναδυθούν τα λανθάνοντα νοήματα που ενδεχομένως να ξενίσουν ή και να εκπλήξουν. Αναμφίβολα, ο κορμός, ο λεγόμενος «θεματικός άξονας» του λόγου είναι ο Covid. Το προσφιλέστερο θέμα των Μ.Μ.Ε. και των πολιτικών εδώ και δυο χρόνια. Ωστόσο, στην εισαγωγική περίοδο αυτό το θέμα ατέχνως – έως και χονδροειδώς – προσκολλάται στον πόλεμο στην Ουκρανία και στην ακρίβεια δίνοντας αρχικά μία αίσθηση επίκαιρων ισοδύναμων. Θα μπορούσε κάποιος να υποθέσει πως ο πρωθυπουργός στην πραγματικότητα εννοεί το εξής: «Κοιτάξτε, ναι μεν υπάρχει ο πόλεμος, εξαιτίας του οποίου φυσικά υπάρχει και η ακρίβεια, η οποία βεβαίως δεν υπήρχε πριν τον πόλεμο, αλλά ας μην ξεχνιόμαστε, υπάρχει και ο κορονοϊός». Ξαφνικά, λοιπόν, αφού συνειδητοποίησε ο άνθρωπος αυτός ότι τίποτα δεν πάει καλά στη διακυβέρνησή του και ότι η ανέχεια και η δυσαρέσκεια του λαού έχει φτάσει στο ζενίθ, επαναφέρει το ζήτημα της πανδημίας, που όλο το προηγούμενο διάστημα αναδείχθηκε ή θάφτηκε κατά το δοκούν από το επιτελείο του, σε πρώτο πλάνο. Ίσως να φαίνεται λογικό το γεγονός ότι με αφορμή την προσβολή του από τον ιό ο πρωθυπουργός επανέρχεται στα ζητήματα της πανδημίας.

Ωστόσο, με δεδομένο το τι ακούγεται στη συνέχεια, γίνεται εύκολα αντιληπτό στον ακροατή ότι η ισοτιμία των εννοιών του πολέμου, της ακρίβειας και του Covid ανατρέπεται υπέρ του τρίτου. Συνεπώς, ο πρωθυπουργός προτείνει: «αφήστε τα του πολέμου στην άκρη – γιατί απλούστατα δεν είναι δική σας δουλειά, ξεπεράστε την εμμονή σας με την ακρίβεια και σταματήστε την γκρίνια με τη βενζίνη και το ρεύμα – γιατί δε μπορούμε να κάνουμε τίποτα γι’ αυτό. Ασχοληθείτε μόνο με τον Covid και τα πρωτόκολλα που τον συνοδεύουν. Μένουμε ασφαλείς, μένουμε σπίτι. Απλά πράγματα». Γνωστά πράγματα.

Στη συνέχεια, το πράγμα γίνεται πιο σοβαρό όταν ο πολιτικός περνάει στο πρώτο ενικό πρόσωπο, για να μας περιγράψει τα γνωστά σε όλους βήματα συμμόρφωσης στα υγειονομικά πρωτόκολλα σε περίπτωση ασθένειας από κορονοϊό. Εδώ, η μετάβαση στο «εγώ» δεν εξυπηρετεί απλώς την επίδειξη μιας παραδειγματικής προς το λαό συμπεριφοράς ή στάσης ενός γνωστού πολιτικού προσώπου, αλλά την αδήριτη ανάγκη της ικανοποίησης ενός εγωκεντρισμού με έντονα τα στοιχεία του ναρκισσισμού.

Και σε άλλες περιπτώσεις αυτή η sui generis περίπτωση πολιτικού προσώπου μας έχει εκπλήξει με τέτοιου είδους συμπεριφορές, αλλά, όταν από τα 34 δευτερόλεπτα του βίντεο, στα 26 μιλάς για τον εαυτό σου για την υποδειγματική σου στάση απέναντι σε πράγματα αυτονόητα και μάλιστα με ύφος περίλυπο, μάλλον αντιμετωπίζεις μεγάλες δυσκολίες. Το βίντεο, συνεπώς, μοιάζει περισσότερο με μια έκκληση για βοήθεια, σαν μια κραυγή αγωνίας ενός καταρρέοντος πολιτικού, παρά με ένα κάλεσμα σοβαρής και ενδεδειγμένης αντιμετώπισης του ιού και από τους υπολοίπους πολίτες. «Αμάν πια με τον πόλεμο και την ακρίβεια, ρε παιδιά! Είμαι κι εγώ εδώ και είμαι και αρρωστούλης».

Ένας «αρρωστούλης» πρωθυπουργός, που, ωστόσο, δεν απεκδύεται την ιδιότητα του «πατερούλη». Μιλά, σαν σε μικρά παιδιά που δε γνωρίζουν το καλό τους και ωσάν αυτόκλητος σωτήρας σπεύδει να τα προστατέψει από τα δεινά του ιού. Ένα βιβλικό πρόσωπο που υπόκειται σε δοκιμασίες για τη σωτηρία του λαού του. Κι όλα αυτά εξαιτίας ενός «ημερήσιου τεστ» που βγήκε θετικό, τη στιγμή που ο κάθε «Μήτσος» περνά από το βάσανο των δυο – τριών σελφ τεστ, ενός ράπιντ και ενός μοριακού για να διαπιστωθεί ότι όντως έχει ασθενήσει και έτσι να μπορέσει να παραμείνει νομίμως στο σπίτι του.

Κι όλα τα παραπάνω συνέβησαν μέσα σε λίγα δευτερόλεπτα. Σ’ ένα βίντεο 34 δευτερολέπτων που αποκαλύπτει μέσα από τα λανθάνοντα νοήματά του πραγματικότητες που προκαλούν τρόμο, όταν σκεφτεί κανείς σε ποιον ανήκουν τα λόγια που ακούγονται στο βίντεο αυτό. Δεν πρόκειται για τα λόγια ενός απλού You Tuber, αλλά για τα λόγια του ανθρώπου που καθορίζει τη ζωή σου με τις αποφάσεις του. Εγωκεντρισμός, ναρκισσισμός και στοιχεία πατερναλισμού αποτελούν επικίνδυνο μείγμα για τη δημοκρατία μας, όταν οι φορείς τους είναι πρόσωπα πολιτικά που τελούν σε κατάσταση πανικού και αδιεξόδου και κυρίως όταν τα χαρακτηριστικά αυτά διαπιστώνονται αβίαστα σε αυθόρμητα και προχειροφτιαγμένα βίντεο των 34 δευτερολέπτων. Ε, ναι λοιπόν, καλό θα ήταν να «Μείνεις Σπίτι» μέχρι να «αναρρώσεις», πριν αρρωστήσουμε κι εμείς από ανοησία ή από αγωνία για το ποιος μας διαφεντεύει.

Δημήτρης Μαυρίδης