Ο Ισπανοαμερικανός φιλόσοφος George Santayana είχε πει πως «όποιος δεν θυμάται το παρελθόν του είναι καταδικασμένος να το ξαναζήσει». Έλα όμως που ενίοτε «η μνήμη όπου και να την αγγίξεις πονεί». Και ειδικά σε περιπτώσεις όπως αυτή του Άουσβιτς, η διαπίστωση αυτή του Γιώργου Σεφέρη είναι εύστοχη πέρα για πέρα.

Το στρατόπεδο συγκέντρωσης Άουσβιτς, το οποίο από το 1979 ανήκει στα Μνημεία Παγκόσμιας Κληρονομιάς της UNESCO (ότι έχει απομείνει δηλαδή), ήταν ένα από τα στρατόπεδα συγκέντρωσης της Ναζιστικής Γερμανίας.

 

Κτίστηκε το 1940 και ήταν το μεγαλύτερο συγκρότημα στρατοπέδων της Γερμανίας. Η συνολική του έκταση ανερχόταν στα 40 km², ενώ διέθετε τρία κύρια και 39 δευτερεύοντα στρατόπεδα. Τα τρία κύρια στρατόπεδα ήταν:

Άουσβιτς Ι, το αρχικό στρατόπεδο συγκέντρωσης και το διοικητικό κέντρο ολόκληρου του συγκροτήματος. Εδώ δολοφονήθηκαν περίπου 70.000 άνθρωποι, κυρίως Πολωνοί διανοούμενοι και σοβιετικοί αιχμάλωτοι.

Άουσβιτς ΙΙ Μπίρκεναου, στρατόπεδο εξόντωσης, όπου δολοφονήθηκαν περίπου ένα εκατομμύριο άνθρωποι.

Άουσβιτς ΙΙΙ (Μόνοβιτς), στρατόπεδο εργασίας.

 

Συνολικά εκτοπίστηκαν στο Άουσβιτς περισσότεροι από 1,3 εκατομμύρια άνθρωποι, από τους οποίους τουλάχιστον 1,1 εκατομμύρια εξοντώθηκαν. Περίπου 900.000 πέθαναν μετά την επιλογή που έγινε άμεσα κατά την άφιξή τους. Άλλοι 200.000 άνθρωποι πέθαναν από ασθένειες, υποσιτισμό, βαρύτατη κακοποίηση, συνέπειες ιατρικών πειραμάτων ή δολοφονήθηκαν. Οι συνηθέστεροι τρόποι εκτέλεσης ήταν: δηλητηρίαση με το αέριο «Κυκλώνας Β» σε ειδικούς θαλάμους (θάλαμοι αερίων), πυρά πυροβόλου όπλου, θανατηφόρα ένεση, απαγχονισμός, θάνατος από ασιτία…

Ως το μεγαλύτερο στρατόπεδο εξόντωσης του Τρίτου Ράιχ, το Άουσβιτς έγινε σύμβολο για τις μαζικές δολοφονίες των εθνικοσοσιαλιστών και του Ολοκαυτώματος, θύματα του οποίου υπήρξαν περίπου 6 εκατομμύρια άνθρωποι. Αρνητές του ολοκαυτώματος επισημαίνουν την εκδοχή των 4 εκατομμυρίων, που εμφανιζόταν παλαιότερα κυρίως σε ανατολικοευρωπαίους ιστορικούς, και, υπονοώντας ότι οι αριθμοί, αφού αλλάζουν συνεχώς, είναι προϊόν προπαγάνδας.

Για μένα και για σένα, αλλά και για κάθε λογικά σκεπτόμενο ον, που δεν έχει μυαλό αρωστημένο, είτε δέκα άνθρωποι πέθαναν εκεί είτε ένα εκατομμύριο, οι εικόνες που αντικρίζεις μπαίνοντας στο Άουσβιτς είναι το ίδιο σοκαριστικές και η φρίκη που νοιώθεις έχει την ίδια ένταση. Κρεματόρια, θάλαμοι αερίων, προσωπικά αντικείμενα των θυμάτων, φωτογραφίες μικρών παιδιών, ιστορίες και αναμνήσεις που θες δεν θες σε κάνουν να βουρκώσεις και να προβληματιστείς.

Η συνάδελφος Μαρία Χρυσοστόμου, από μικρή ήθελε πολύ να επισκεφτεί το Άουσβιτς. Από τη μια τα όσα διδάκτηκε στο σχολείο, στο μάθημα της ιστορίας και από την άλλη η πολύ δυνατή ταινία Schindler’s List που είχε δει μια εικοσαετία προηγουμένως, της δημιούργησαν την ανάγκη να θέλει πολύ να ταξιδέψει ως εκεί. Και το έκανε. Έχοντας φυσικά μαζί της την φωτογραφική της…

Για την ιστορία, η Μαρία δεν χρειάστηκε καν τους ξεναγούς αφού όλα αυτά τα χρόνια είχε διαβάσει απίστευτα πολύ για το Άουσβιτς. Στοιχεία τα οποία μοιράστηκε και μαζί μας για τις λεζάντες των 40 φωτογραφιών, κάποιες από τις οποίες. όχι απλώς μιλάνε αλλά βγάοζυν κραυγές.