Τα κατασκευασμένα κριτήρια που χρησιμοποιούν, πολλά χρόνια τώρα, οι μηχανισμοί του κράτους και της ΕΕ για τη στατιστική καταγραφή της ανεργίας, μαζί με τις θέσεις μερικής απασχόλησης κυρίως μέσω των προγραμμάτων ΕΣΠΑ – ΟΑΕΔ (5μηνα, Voucher, ωφελούμενοι, «επιταγή εισόδου στην αγορά εργασίας», κλπ) και τις διακυμάνσεις στην απασχόληση, εξαιτίας κυρίως της εποχικότητας που παρουσιάζουν ορισμένοι κλάδοι, όπως ο Τουρισμός, δίνουν την ευκαιρία στην κυβέρνηση να δημιουργήσει εντυπώσεις για την αποτελεσματικότητα τάχα της πολιτικής της στην αύξηση της απασχόλησης.
Ωστόσο, η πραγματικότητα στην αγορά εργασίας και τα «υπόγεια ρεύματα» που έχουν διαμορφωθεί, αποτυπώνεται ανάγλυφα, στα τελευταία στοιχεία του Υπουργείου Εργασίας.

Σύμφωνα, λοιπόν, με τα στοιχεία από το σύστημα «Εργάνη», τον περασμένο Οκτώβρη σχεδόν μία στις δύο νέες συμβάσεις εργασίας ήταν συμβάσεις μερικής απασχόλησης.

Συγκεκριμένα, τον προηγούμενο μήνα οι συμβάσεις μερικής απασχόλησης στις νέες προσλήψεις ανήλθαν στο 48,93%,της εκ περιτροπής εργασίας 13,12% και μόνο το 37,95% των συμβάσεων ήταν με πλήρη απασχόληση. Σημειώνεται πάντως ότι και ένα μέρος των τελευταίων υποκρύπτουν «ευελιξία», καθώς αν και είναι πλήρους ωραρίου, έχουν συγκεκριμένη ημερομηνία λήξης, αφού είναι συμβάσεις ορισμένου χρόνου ή έργου.

Η τάση αυτή μόνο συγκυριακή δεν είναι, αφού σε συνέχεια και των προηγούμενων ετών, το δεκάμηνο Γενάρης – Οκτώβρης 2018, με μερική και εκ περιτροπής εργασία ήταν το 54% των συμβάσεων και μόνο το 46% ήταν με πλήρες ωράριο, επιβεβαιώνοντας την τεράστια αύξηση της μερικής απασχόλησης στο σύνολο της μισθωτής εργασίας, που πλέον – με βάση και τα στοιχεία του ΕΦΚΑ- ανέρχεται περίπου στο 30%!

Στο τεράστιο αυτό αρνητικό ισοζύγιο, πέραν της «ευελιξίας» που έτσι κι αλλιώς καταγράφεται όλη τη διάρκεια του έτους, αποτυπώνεται και η εποχικότητα που παρουσιάζουν θέσεις εργασίας, όπως στον κλάδο του Τουρισμού. Έτσι, το μεγαλύτερο αρνητικό ισοζύγιο, με απώλεια 85.064 θέσεων εργασίας, καταγράφεται στη δραστηριότητα των καταλυμάτων, ενώ ακόμα 34.612 θέσεις χάθηκαν από τις υπηρεσίες εστίασης.

Αλλά για να δούμε ακόμη καλύτερα την ένταση και την έκταση της ευελιξίας ας γυρίσουμε λίγο προς τα πίσω:

Σύμφωνα, με τα στοιχεία από το σύστημα «Εργάνη», το 13μηνο Γενάρης 2015 – Γενάρης 2016, από τις νέες συμβάσεις μισθωτής εργασίας που έγιναν, η πλειοψηφία τους ήταν θέσεις «ευελιξίας». Συγκεκριμένα, μόνο το 44,62% ήταν θέσεις πλήρους απασχόλησης, το 37,54% ήταν μερικής απασχόλησης και το 17,84% ήταν θέσεις εκ περιτροπής εργασίας.

Η κατάσταση αυτή φαίνεται να έχει παγιωθεί καθώς όπως προκύπτει από τα στοιχεία του υπουργείου Εργασίας για τον Ιούλιο του 2016, η επικράτηση των προσλήψεων με ελαστική και υποαμειβόμενη απασχόληση, κυρίως νέων έως 29 ετών, από τις 201.793 προσλήψεις το 54,16% αφορούσε θέσεις μερικής και εκ περιτροπής απασχόλησης.

Παράλληλα την ίδια περίοδο που επικρατούν οι ευέλικτες μορφές εργασίας με χαμηλές αμοιβές, οι επιχειρήσεις απολύουν μεγαλύτερους σε ηλικία εργαζόμενους για να προσλάβουν μικρότερους και κατά κύριο λόγο φθηνότερους.

Σύμφωνα με το Eurofound (οργανισμός της Ευρωπαϊκής Ένωσης, ο οποίος ιδρύθηκε το 1975 και ασχολείται κυρίως με μελέτες των συνθηκών διαβίωσης και εργασίας) «οι συμβάσεις προσωρινής απασχόλησης προσφέρουν στις επιχειρήσεις το πλεονέκτημα του χαμηλότερου κόστους» καθώς «όταν μια προσωρινή σύμβαση δεν ανανεωθεί, το κόστος είναι πρακτικά μηδενικό, ενώ οι συμβάσεις εργασίας αορίστου χρόνου συνήθως έχουν σημαντικό κόστος λόγω της αποζημίωσης απόλυσης».

Μισή δουλειά, μισή ζωή για χιλιάδες νέους
«Η ΕΕ δεν καθορίζει δικαίωμα σε μόνιμες συμβάσεις». Αυτό απάντησε κυνικά η Ευρωπαϊκή Επιτροπή σε ερώτηση για τους εργαζόμενους στα «πεντάμηνα», που αναδείκνυε τις απαράδεκτες συνθήκες εργασίας, τα προβλήματά τους και το δικαίωμα σε μόνιμη και σταθερή δουλειά.
Την τελευταία εξαετία νομιμοποιήθηκαν και γενικεύθηκαν, μέσα από το μνημονιακό νομοθετικό οπλοστάσιο, οι μορφές ευέλικτης, ανειδίκευτης και ανασφάλιστης εργασίας, οι οποίες υλοποιούνται μέσω δήθεν πρακτικής εκπαίδευσης ή μαθητείας. Τα προγράμματα κοινωφελούς εργασίας στο Δημόσιο, τα βάουτσερ στον ιδιωτικό τομέα, ήρθαν να ανακυκλώσουν την ανεργία υποκαθιστώντας ουσιαστικά τα επιδόματα, αλλά και τις παλαιές παροχές ενός υπό κατάρρευση κοινωνικού κράτους. Παράλληλα, διευκολύνθηκαν τα καθεστώτα υπενοικίασης-δανεισμού-εργολαβικής παραχώρησης, ενώ η περιστασιακή και προσωρινού χαρακτήρα απασχόληση αποτελεί κανόνα για τα πιο παραγωγικά τμήματα του νεολαιίστικου δυναμικού.
Από τις «μίνι-δουλειές» στη Γερμανία, τα «συμβόλαια μηδενικών ωρών» στη Βρετανία ή τις λεγόμενες «εφημερίες» (on-call θέσεις, όπου κάποιος καλείται σε δουλειά μόνο όταν υπάρχει ανάγκη) στην Ολλανδία, οι νέοι σε όλη την Ευρώπη είναι αυτοί που χτυπιούνται περισσότερο από την επισφάλεια, εγκλωβισμένοι σε έναν κυκεώνα ελαστικής απασχόλησης, ανασφάλιστης εργασίας, φθηνών απολύσεων, αλλά και διαφοροποιημένων μισθών.
Η τάση μείωσης των μισθών και η επέκταση των ευέλικτων μορφών απασχόλησης στην αγορά εργασίας κάνουν ακόμα πιο επώδυνες για τους μελλοντικούς συνταξιούχους τις ανατροπές που γίνονται κάθε λίγο στο Ασφαλιστικό.
Και είναι φανερό ότι αν η μείωση των μισθών και η αύξηση της ευελιξίας οδηγούν μεγάλα τμήματα νέων να κατατάσσονται σήμερα στους φτωχούς, παρά το γεγονός ότι έχουν εργασία, αυτό σημαίνει ότι με τις νέες «προβλέψεις» του ασφαλιστικού, εκατοντάδες χιλιάδες, όταν τελειώνουν τον εργασιακό τους βίο, θα κατατάσσονται στους εξαθλιωμένους.

Προγράμματα ΟΑΕΔ καταπολέμησης …της εργασίας!
«Ντρέπομαι! Στο σχολείο μας ήρθε προχτές μια κοπελιά κοινωνική λειτουργός. Όχι δεν ήρθε ως εργαζόμενη αλλά ως ωφελούμενη! Δουλεύει για 427 ευρώ, 8.00-4.00, μόλις απολυθεί δεν δικαιούται επίδομα ανεργίας, γιατί είπαμε δεν είναι εργαζόμενη αλλά ωφελούμενη, δεν δικαιούται άδειες, δώρα, αναρρωτικές, θα απολυθεί σε 5 μήνες και δεν δικαιούται να ξανακάνει τα χαρτιά της για αυτό το πρόγραμμα.»
Τα παραπάνω λόγια ανήκουν στη δασκάλα κ. Ντίνα Ρέππα, Πρόεδρο του Συλλόγου Εκπαιδευτικών Π.Ε. «Αριστοτέλη», και περιγράφουν μια νέα πραγματικότητα τόσο στα σχολεία Α/βάθμιας και Β/βάθμιας εκπαίδευσης όσο και σε ολόκληρο το δημόσιο τομέα.
Προγράμματα ΟΑΕΔ, «επιταγές εισόδου» ή «voucher» και «κοινωφελής εργασία», προσφέρουν ολιγόμηνη απασχόληση, με αντάλλαγμα εργασία χωρίς κανένα δικαίωμα, μισθούς κάτω από 500 ευρώ και μηδενικό κόστος για τον εργοδότη. Ένα σύγχρονο σκλαβοπάζαρο, με θύματα τους νεοεισερχόμενους στην αγορά εργασίας, που επιδιώκει να εμπεδώσει σταδιακά, την ολοκληρωτική αποσύνθεση των εργασιακών σχέσεων.
Άμεσα ωφελούμενοι, για αρχή, ήταν οι επιχειρηματίες του ιδιωτικού τομέα που προσλάμβαναν αθρόα, αφού πρώτα έκαναν εκκαθαρίσεις, απολύοντας και οδηγώντας σε «εθελούσια» έξοδο, τους “καλά” αμειβόμενους υπαλλήλους. Στη συνέχεια, οι «προσλήψεις» με αυτά τα χαρακτηριστικά, επεκτάθηκαν σε όλους τους τομείς του κράτους. Σε δήμους, υπηρεσίες μέχρι και στην εκπαίδευση, έκαναν την εμφάνισή τους εργαζόμενοι 5μηνης απασχόλησης μετατρέποντας το πολυπόθητο ΕΣΠΑ, σε πολιορκητικό κριό για την αντικατάσταση της μονιμότητας με την απόλυτη ευελιξία.
Θυμίζουμε, ότι 50.000 «ωφελούμενοι» προσλήφθηκαν πριν λίγα χρόνια σε εφαρμογή διάταξης του Νόμου 4152/2013 (ΦΕΚ 107/9-5-2013), με τον οποίο νομοθετήθηκε η νέα μείωση στην πράξη του κατώτερου μισθού, χάρη στην τροπολογία που κατέθεσε τελευταία στιγμή το ΠΑΣΟΚ. Η διάταξη (υποπαράγραφος ΙΔ.1,) προέβλεπε ολιγόμηνη πρόσληψη ανέργων σε ΟΤΑ, περιφέρειες ή άλλες υπηρεσίες όπως σχολεία και νοσοκομεία.
Η χρηματοδότηση των προγραμμάτων αυτών είναι από το ΕΣΠΑ. Εισάγεται επισήμως ο όρος «ΩΦΕΛΟΥΜΕΝΟΙ» και όχι εργαζόμενοι. Οι ωφελούμενοι λοιπόν, «κατά παρέκκλιση της ισχύουσας νομοθεσίας», έχουν καθαρές ανώτατες αμοιβές «όχι μεγαλύτερες» από 490 ευρώ ή 19,6 ευρώ καθαρά την ημέρα όσοι είναι άνω των 25 ετών και 427 ευρώ μηνιαία ή 17 ευρώ την ημέρα για όσους είναι κάτω των 25 ετών.
Για όποιον έχει μάτια να δει και την τιμιότητα να πιστέψει στα μάτια του, τα ΕΣΠΑ και τα προγράμματα της Ε.Ε. («Πρωτοβουλία για την ανεργία των νέων», «Εγγύηση για τη νεολαία», «Συμμαχία για τη μαθητεία» κλπ) που προωθούνται δήθεν για την καταπολέμηση της ανεργίας, πέρα από το γεγονός ότι απαλλάσσουν εργοδότες και κράτος από οποιοδήποτε κόστος, οικοδομούν κομμάτι κομμάτι, το νέο μοντέλο εργαζομένου, της ελαστικής και υποαμειβόμενης απασχόλησης η οποία θα εναλλάσσεται με περιόδους ανεργίας. Στόχοι; Η αύξηση της κερδοφορίας των επιχειρήσεων και η αποσυγκρότηση της τάξης των εργαζομένων.

Χρήστος Κάτσικας, μέλος του Εκπαιδευτικού Ομίλου – Αντιτετράδια της Εκπαίδευσης

Δείτε και αυτό: