Γιώργος Σεφέρης, ‘’Θεατρίνοι, Μ. Α.’’

[ Μέση Ανατολή, Αύγουστος `43]

Η άνοιξη της φύσης και της ζωής κέρδιζε έδαφος, προοπτική αισιόδοξη, καθώς ο θανατηφόρος ιός εξαπλωνόταν ραγδαία. Στις δημόσιες αναγγελίες για τον αριθμό των τεθνεώτων άρμοζε περισσότερη σκέψη και αυτοσυγκράτηση από τους ζώντες, ωστόσο η βεβαιότητα για την υπεροχή της ζωής έκανε τον άνθρωπο υπερόπτη.

Σε αυτή την περιρρέουσα ατμόσφαιρα και πέραν πάσης υποψίας, το σχολείο αναζητούσε τη χαμένη (;) ταυτότητά του. Αναζήτηση δικαιολογημένη ως ένα βαθμό καθώς η κατάσταση έκτακτης ανάγκης έδειχνε να επηρεάζει και την πορεία της παιδείας. Κι όπως ο λύχνος σβήνοντας σκορπάει αναλαμπές έτσι και το δημόσιο σχολείο στην κατάρρευσή του αναζητούσε έρεισμα για να ανακτήσει τη χαμένη του δύναμη. Ωστόσο, η απαξίωση της δημόσιας εκπαίδευσης δεν κρυβόταν από τις εποχιακές μάσκες, χειρουργικές και αποκριάτικες.

Το φιλικό προς την Παιδεία Υπουργείο εν μέσω πανδημίας δεν έχανε ευκαιρία να νομοθετεί έκτακτα και καθημερινά για το καλό του σχολείου. Στο πλαίσιο αυτό έφτασε στα σχολεία κι ο σχετικός νόμος για τη σύνταξη ‘’Κανονισμού της σχολικής μονάδας’’ ( ΦΕΚ 491/Β/9-2-2021 κατόπιν της υπ. αριθμ.50/22-10-2020 Πράξης του Δ Σ του ΙΕΠ με βάση το Ν.4692/2020,άρθρο 37, ΦΕΚ 111/Α/12-6-2020). Για τη σύνταξη Κανονισμού της σχολικής Μονάδας προβάλλεται και από την ιστοσελίδα του ΙΕΠ ενδεικτικός κανονισμός. Άραγε ποια επιτακτική ανάγκη οδηγεί σε αυτή την αναζήτηση σε περίοδο μη κανονικότητας;

Στην κατεύθυνση αυτή, άλλα σχολεία περίμεναν ενώ άλλα βιάστηκαν να κανονικοποιηθούν βλέποντας στον Κανονισμό τον καθρέπτη του σχολείου. Έναν καθρέπτη που κάθε πρωί θα κοιτάζεται και θα βλέπει τα εσώψυχά του χωρίς να τρομάζει και ταυτόχρονα να λειτουργεί ως πρότυπο για τον κοινωνικό περίγυρο. Η ιδέα της εσωτερικής και εξωτερικής αξιολόγησης ήταν παρούσα στον Κανονισμό του σχολείου. Γι αυτό άλλωστε δεν είναι τυχαίο το γεγονός ότι στη σύνταξή του εμπλέκονται εσωτερικοί και εξωτερικοί παράγοντες. Η ‘’αυτονομία’’ της σχολικής μονάδας εγκρίνεται από τις αρμόδιες Αρχές (Σύμβουλοι, Προϊστάμενοι, Εκπρόσωποι του Δήμου) ! Το θεατρικό ‘’Περιμένοντας τον Επιθεωρητή’’ ήταν έτοιμο.

Εάν δεν μας απατά η μνήμη, ένα σύνολο κανονιστικών διατάξεων, ρυθμιστικών για τη λειτουργία του σχολείου προϋπήρχε από την εποχή του Καποδίστρια. Από τότε έως σήμερα εκείνο που διαφοροποιούσε τον έναν κανονισμό απ` τον άλλον ήταν οι στόχοι και οι σκοποί της εκάστοτε εκπαιδευτικής πολιτικής. Το ερώτημα που τίθεται είναι γιατί οι Νόμοι, οι Υπουργικές Αποφάσεις και οι προβλεπόμενες κανονιστικές διατάξεις δεν επαρκούν για την εύρυθμη λειτουργία των σχολείων. Ο Κανονισμός καλύπτει κάποιο νομικό κενό στην ισχύουσα νομοθεσία ή επιχειρεί τη συναίνεση της εκπαιδευτικής και τοπικής κοινότητας για την αποδόμηση δημόσιας και δωρεάν παιδείας ;

Επί του προκειμένου για τη νεοφιλελεύθερη ή νεοσυντηρητική κατεύθυνση ενός κανονισμού αξίζει να αναφερθούν δυο παραδείγματα :

1.Οι ‘’κανονισμοί’’ σχετικά με την επιτρεπόμενη εμφάνιση των μαθητριών-ων στο σχολείο που καλούνται ‘’να αποφεύγουν τις ακρότητες’’ και 2. Η αυστηρή απαγόρευση εντύπων εντός του σχολείου που δεν συνάδουν με τη μαθητική ιδιότητα, παραπέμπουν στις αποχρώσεις του ‘’μαύρου’’. Εξηγήσιμο στη δικτατορία. Στη Δημοκρατία όμως; Ή μήπως σε περιορισμένη δημοκρατία ;

Κάποιος καλοπροαίρετος δάσκαλος μπορεί να ισχυριστεί ότι η ύπαρξη κανονισμού στο σχολείο είναι αυτονόητο και τέλος πάντων δεν ήρθε και το τέλος του κόσμου. Ορισμένοι ίσως βλέπουν στον Κανονισμό μια ευκαιρία για την ανάδειξη του σχολείου τους, μια διαφήμιση για την επερχόμενη αξιολόγηση αφού ο κανονισμός θα αναρτηθεί στην ιστοσελίδα του σχολείου προς γνώση των ενδιαφερομένων. Σκεπτόμενοι περισσότερο την προβολή, ίσως κάποια σχολεία προσπαθήσουν να παρουσιάσουν έναν ανταγωνιστικό κανονισμό, φροντισμένο και εμπλουτισμένο με μοντέρνους όρους, ακόμη και με την αρωγή της ποίησης και της λογοτεχνίας.

Ωστόσο, η ποίηση έχει τις ρίζες της στην ανθρώπινη ανάσα και είναι πιο δύσκολο να συμπληρώσεις έναν στίχο παρά να σηκώσεις έναν βράχο. Αντίθετα, ο κανονισμός όσο και αν επιθυμεί κάποιος να τον διακοσμήσει, παραμένει ένα σύνολο ρυθμιστικών και υποχρεωτικών διατάξεων που ουδεμία σχέση έχει με την Ποίηση.

Η εμπλοκή του Νόμου με την Ποίηση δεν προσδίδει ‘’αξία’’ στο σχολείο αυτό, ώστε να αποκτήσει καλό όνομα (brand name) σε σχέση με το γειτονικό σχολείο. Οπωσδήποτε η ανάμειξη διαφορετικών γλωσσικών συστημάτων (νομικών και λογοτεχνικών) προκαλεί σύγχυση. Εξάλλου ο ανταγωνισμός όμορων σχολείων θα δημιουργήσει πλειοδοτικούς κανονισμούς προσφορών υπαρκτών και ανύπαρκτων, από ασανσέρ έως γήπεδα τένις, για την προσέλκυση πελατών. Για το λόγο αυτό η ανάγνωση ενός κανονισμού εκτός από την εμπέδωση της Δημοκρατίας, θέλει προσοχή, όπως κάθε διαφημιζόμενη ετικέτα, γιατί ο διάβολος κρύβεται στις λεπτομέρειες, μερικές φορές και στο ασανσέρ που μπορεί να μην υπάρχει…

Αλλά η φήμη και η διαφήμιση του σχολείου, σήμερα, ακολουθεί μάλλον την επιστήμη της επικοινωνίας και του μάρκετινγκ παρά τις αρχές και τις αξίες της παιδαγωγικής. Ωστόσο, τίθεται το ερώτημα σε ποιες ‘’αποδεκτές παιδαγωγικές αρχές’’ βασίζεται ο κανονισμός του σχολείου ενώ στην πραγματικότητα ακολουθεί τις αρχές και τις αξίες του ‘’ επιχειρείν’’ και της αγοράς. Για το λόγο αυτό στον Κανονισμό προβάλλεται ο Διευθυντής ως Ηγέτης και Μάνατζερ κρατώντας στο χέρι το κατά ‘’Μπουραντά Ευαγγέλιο’’.

Στη σημερινή κατάσταση εξαίρεσης, το αίτημα επιστροφής στην κανονικότητα απαιτεί και εξαιρετικούς κανόνες. Τελικά το μυστήριο ποιο σχολείο θα έχει εξαιρετικό κανονισμό λειτουργίας και θα επικρατήσει στα σημεία, στον ανταγωνισμό των σχολείων της αγοράς, θα το λύσει ο Επιθεωρητής…

Ανδριανή Στράνη