Γιάννης Σπυράλατος* 

Ο Χριστός, εν μέσω των δυο ληστών και υλιστών, συνεχίζει να εξεγείρεται στο Σταυροδρόμι του Κόσμου ενάντια στους Γραμματείς και τους Φαρισαίους της Εξουσίας. Ο Χριστός επαναστάτης κατέβηκε στον Άδη για να δείξει την αιωνιότητα της ύλης, τη νίκη της ζωής πάνω στον θάνατο

Πρωτομαγιά και Πάσχα του 2021, η σκέψη πηγαίνει στο χωριό και τη σούβλα, σκέψη υπό περιορισμό. Αυτό το Πέσαχ (εβραϊκή γιορτή :Η ΄Εξοδος από την σκλαβιά-Απελευθέρωση ) δεν έχει Πάσχα (χριστιανική γιορτή : Η Ανάσταση του Χριστού – Η απελευθέρωση από τον θάνατο) στο χωριό. Μένουμε Χώρα και χώρια.

Πιστοί και άπιστοι, αστοί και προλετάριοι θα παραμείνουν εντός των τειχών για περίσκεψη και συμμόρφωση. Ωστόσο, η σκέψη ούτε συμμορφώνεται, ούτε περιορίζεται. Αλλά και η άνοιξη της φύσης είναι απεριόριστη και δίνει τη μαρτυρία της.

Συγκυριακά Άνοιξη και Ανάσταση ταυτίζονται. Εβραίοι και Χριστιανοί, επέλεξαν την Άνοιξη για τον εορτασμό του Πάσχα. Η εαρινή ισημερία προσδιόρισε και καθόρισε τον εορτασμό του χριστιανικού Πάσχα. Η νεκρή φύση εξεγείρεται, επαναστατεί κατά του θανάτου και  υπέρ της ζωής. Η ιδέα της Ανάστασης και της Εξέγερσης  ζυμώνονται  από καιρό και φουσκώνουν τον καιρό της Άνοιξης, στο πλήρωμα του χρόνου και στο άνθισμα της φύσης. Το μοτίβο της Ανάστασης, της Καθόδου στον Άδη και της Αναγέννησης, κυριαρχεί στις θρησκείες και στις μυθολογίες των λαών.Από την άλλη, στην ιστορία και την ταξική πάλη, η ιδέα της Ανάστασης παίρνει σάρκα και οστά με την ύλη της Επανάστασης που επιβεβαιώνει την ανθρωπιά του ανθρώπου, την κίνηση προς τα άνω. (άνθρωπος: άνω + θρώσκω).

Ανακατεύοντας μαγιάτικες και πασχαλινές εικόνες, η μνήμη και η ματιά σταματούν σε δυο στιγμιότυπα του χρόνου. Μια εικονογραφία της Ανάστασης και μια φωτογραφία της Εξέγερσης. Ένα διπλό στιγμιότυπο όπου η γραφή ως κείμενο και εικόνα αποτυπώνει την αποφασιστική στιγμή του συμβάντος. Στη μοναδική αυτή στιγμή, την αποφασιστική στιγμή (Cartier – Bresson Henri, L` Istant Decisif) συλλαμβάνονται επ` αυτοφώρω τα αιώνια σύμβολα και σημεία, της Εξέγερσης και της Επανάστασης.

Η εικόνα της Σταύρωσης του Ιησού και η φωτογραφία από τον Μάη του `68, αποτελούν δυο παραλλαγές της μιας και μοναδικής στιγμής, της Ανάστασης και της Επανάστασης. Στην εικόνα της Σταύρωσης παρουσιάζεται ο Ιησούς από τη Ναζαρέτ εν μέσω δυο ληστών ενώ στη φωτογραφία από τον Γαλλικό Μάη,την φοιτητική-εργατική και παλλαϊκή εξέγερση (2 Μάη-23 Ιούνη),  εμφανίζεται ο Χριστός εν μέσω δυο υλιστών.

Στην εικόνα της Σταύρωσης, ο Ιησούς πλαισιώνεται από δυο ληστές. Στα Κανονικά Ευαγγέλια (Ματθαίος, Μάρκος, Λουκάς, Ιωάννης), οι δυο ληστές είναι ανώνυμοι κακούργοι που βλαστημούν και ονειδίζουν τον Χριστό ενώ στα Απόκρυφα Ευαγγέλια (Ευαγγέλιο του Νικόδημου, Τα πρακτικά της δίκης του Ιησού Χριστού επί Ποντίου Πιλάτου, Υφήγησις Ιωσήφ Αριμαθαίας, κ.ά) γνωρίζουμε τα ονόματα των ληστών καθώς και σχετικές πληροφορίες για τη ζωή και τα εγκλήματά τους. Οι δυο ληστές, Δυσμάς και Γεστάς, δεν είναι κομπάρσοι και περιθωριακές φιγούρες στην ιστορία του Πάθους. Αντίθετα, ο καθένας από αυτούς έχει τη δική του ταυτότητα και δράση, σταυρώνεται και πληρώνει για τα κρίματά του.

Δεξιά από τον Χριστό κρεμιέται ο Δυσμάς ή Δημάς, ήταν Γαλιλαίος, ιδιοκτήτης πανδοχείου, πειρατής και ληστής πλουσίων, ευεργέτης των φτωχών. Έκλεβε στα Ιεροσόλυμα, προσκυνητές αλλά και τα βιβλία του Νόμου, ήταν ιερόσυλος μέχρι που γύμνωσε και τη θυγατέρα του Καϊάφα, ιέρεια στο Ναό. Στα Απόκρυφα μάλλον σκιαγραφείται το πορτρέτο του κοινωνικού επαναστάτη και γι αυτό το λόγο ίσως δικαιολογείται η στάση του Δυσμά απέναντι στον Ιησού. Ο Δυσμάς αναγνωρίζει το επαναστατικό φρόνημα του συμπατριώτη του Γαλιλαίου, συμπάσχει και στο τέλος δικαιώνεται αφού είναι ο πρώτος ένοικος που πηγαίνει στον Παράδεισο μαζί με τον Χριστό.

Αριστερά από τον Χριστό, ο Γεστάς (Γέστας ή Στέγας), βλάσφημος και χλευαστής παραμένει αμετανόητος ως το τέλος, ζητάει από τον Ιησού για να πιστέψει, σημεία και τέρατα και ξεψυχάει αλύτρωτος. Σε αντίθεση με τον Δυσμά, ο ατιμωτικός θάνατος του Γεστά,  παρουσιάζεται στην απόκρυφη γραμματεία ως εξής :

‘’Ο πρώτος με το όνομα Γέστας, σκότωνε με μαχαίρι οδοιπόρους, άλλους τους γύμνωνε, κρεμούσε γυναίκες από τα σφυρά με το κεφάλι προς τα κάτω για να κόψει τους μαστούς τους, έκοβε τα μέλη νηπίων και έπινε το αίμα τους, δεν είχε γνωρίσει τον Θεό ενώ δεν ακολουθούσε τους ανθρώπινους νόμους…’’(Υφήγησις Ιωσήφ Αριμαθαίας).

Τις τελευταίες ώρες πάνω στον Γολγοθά, στους τρεις Σταυρούς συνοψίζεται το Ανθρώπινο και Θείο Πάθος. Ο ύστερος διάλογος του Εσταυρωμένου Ιησού με τον Θεό (Πατέρα), ο μονόλογος της αγωνίας και της εγκατάλειψης (Θεέ μου, Θεέ μου γιατί μ` εγκαταλείπεις), τέλος ο διάλογος των τριών συσταυρωθέντων αποκαλύπτει την αιώνια πάλη του Καλού και του Κακού αλλά και την τελική δικαίωση της κοινωνικής επανάστασης (Χριστός – Δυσμάς) στον Ουρανό και τη Γη.

Εξάλλου, δεν είναι τυχαίο το γεγονός ότι η χριστιανική εκκλησία (Ανατολική και Δυτική), αναγνωρίζοντας το φρόνημα του Δυσμά αγιοποίησε αυτόν. Ο Άγιος Ληστής απέκτησε ναό με το όνομά του, στην Ελλάδα(Περαία Θεσσαλονίκης) αλλά και στην Ιταλία (Basilica di Santa Croce in Gerusalemme) όπου στο ιερό της εκκλησίας τοποθετήθηκε το ξύλο του Σταυρού του με την αντίστοιχη εικονογράφηση στην κόγχη.

Κατά μια παράξενη συγκυρία, στην πλατεία Croce της Ρώμης, εκεί που βρίσκεται ο ομώνυμος ναός, έγινε η πρώτη αιματοβαμμένη εργατική Πρωτομαγιά στην Ιταλία, το 1891. Σίγουρα, ο Δυσμάς με τον Σταυρό του Αγώνα ήταν παρών.

Από τη συννεφιασμένη εκείνη μέρα της Σταύρωσης, στο λόφο του Γολγοθά, την Άνοιξη, Πάσχα του  33, το βέλος του χρόνου, με τη ματιά του Bresson, πηγαίνει και καρφώνεται στη Σορβόννη τον Μάη του `68. Η φωτογραφία του Henri Bresson με τίτλο’’Πανεπιστήμιο Sorbonne. Ο άνθρωπος κάθεται ανάμεσα σε δύο πορτρέτα του Λένιν και του Μάο.΄΄(41,5Χ30,6 cm)  που εκτίθεται στο Μουσείο Carnavalet/Ιστορία του Παρισιού(αρ. αποθ.PH 1787) είναι δωρεά του Μπρεσόν στο Μουσείο (1-1-1985).

Η φωτογραφία που δημοσιεύτηκε στο περιοδικό Paris Match (1968) δύναται να θεωρηθεί μοντέρνα παραλλαγή της εικόνας της Σταύρωσης και θα μπορούσε να φέρει τον προτεινόμενο εναλλακτικό τίτλο:

‘’Ο Χριστός εν μέσω δυο υλιστών’’.

Το σκηνικό του Πάθους της Εξέγερσης.

Το ‘’λιοπύρι’’ του Μάη . Το Καρτιέ Λατέν φλέγεται. Η Σορβόννη υπό κατάληψη.  Οι τρεις πρωταγωνιστές της Επανάστασης ‘’εξυπηρετούν’’ τους ανθρώπους πάνω από τις ζητωκραυγές και την λιποψυχία της CGT(ΣΕ-ΖΕ-ΤΕ,Γενική Συνομοσπονδία Εργατών Γαλλίας). Μια χούφτα αναρχικών, χριστιανών,   ελευθεριακών, τροτσκιστών και μαοϊκών (μαρξιστών-λενινιστών) παραμένουν ως το τέλος κάτω από τους Σταυρούς της Επανάστασης.

Στη σύνθεση της φωτογραφίας παρουσιάζεται ο Χριστός, ως σύνθημα και ιδέα, στον τοίχο με τη γραφή:

‘’Le Christ seul revolutionnaire’’ ( ‘’ Ο Χριστός  ο μόνος επαναστάτης ‘’).

Ο Χριστός – σύνθημα (κέντρο) πλαισιώνεται από  δυο κάθετους άξονες (κίονες), δεξιά και αριστερά. Στις δυο κολόνες εμφανίζονται οι αφίσες με τα πορτρέτα του Λένιν (δεξιά) και του Μάο (αριστερά).Κάτω από τα πορτρέτα μικρή αφίσα επικολλημένη με το κείμενο ΄΄Εξυπηρετήστε τους ανθρώπους/ενάντια στους πρωταγωνιστές για την ταξική πάλη/Ζήτω η  CGT’’ .  Στο βάθος και δεξιά του συνθήματος στο τοίχο απεικονίζεται καθισμένος σταυροπόδι,  άνδρας με καπαρντίνα κοιτώντας τον θεατή κατά πρόσωπο.

Στην αποφασιστική στιγμή της εξέγερσης των φοιτητών τον Μάη του `68 ο Χριστός σταμάτησε στη Σορβόννη. Ο Εσταυρωμένος, ο μόνος και μοναχικός επαναστάτης διαλέγεται με τον Λένιν και τον Μάο, τις δυο κολόνες (στηρίγματα) της εξέγερσης για το μέλλον της Επανάστασης.

Χριστός, Λένιν και Μάο σηκώνουν το Σταυρό της εξέγερσης ακολουθώντας ο καθένας τη δική του Μεγάλη Πορεία προς το Πάθος, την Ανάσταση και την Επανάσταση.

Στα δεξιά, παρουσιάζεται ο Λένιν. Ήταν Πάσχα, 3 Απρίλη του 1917, όταν ο Λένιν επιστρέφοντας από την εξορία κατέβαινε στο σταθμό ‘’Φιλανδία’’ της Πετρούπολης. Μέρα αργίας, όλα ήταν κλειστά. Τα εργοστάσια δε δούλευαν , οι εφημερίδες δεν κυκλοφόρησαν αλλά η είδηση διαδόθηκε σε όλη την πόλη . Μπροστά στο συγκεντρωμένο πλήθος , ο Λένιν μίλησε για τα καθήκοντα του επαναστατικού προλεταριάτου . Πάνω σε τεθωρακισμένο μίλησεγια τη δυαδική εξουσία και έδωσε το σχέδιο προγράμματος του προλεταριακού κόμματος. Την επόμενη μέρα, ο Λένιν πηγαίνει στα Ταυρικά Ανάκτορα της Πετρούπολης και εκφωνεί τις ‘’Θέσεις του Απρίλη’’.

 Οι’’ Θέσεις του Απρίλη’’ συζητήθηκαν, γράφτηκαν(3-4  Απρίλη) και δημοσιεύτηκαν στη’’ Πράβντα΄΄ (αρ. Φυλ. 26/7-4-1917).

Μέσα στην πρωτομαγιάτικη ατμόσφαιρα της Πετρούπολης διαμορφώθηκε  το  σύνθημα  ‘’Όλη η εξουσία στα Σοβιέτ’’ με το οποίο θα γίνει η έφοδος στον ουρανό και η κατάληψη των χειμερινών ανακτόρων με τη νικηφόρα Οκτωβριανή Επανάσταση.

Με τις ‘’Θέσεις του Απρίλη’’  και την ΄΄Πράβντα΄΄ στο χέρι, έφτασε ο Λένιν στη Σορβόννη και τέθηκε στην πρώτη γραμμή της εξέγερσης. Βλέποντάς τον ο Χριστός εκ δεξιών του θυμήθηκε τον Δυσμά. Ο Άγιος ληστής είχε μεταμορφωθεί σε Άγιο υλιστή.

 Ο Λένιν,το δεξί χέρι του Χριστού,ήταν ο πρώτος ένοικος στον επίγειο παράδεισο του σοσιαλισμού. Η έφοδος στον ουρανό είχε αρχίσει.

Από τα αριστερά του Χριστού κρεμόταν ο Μάο Τσετούνγκ. Μετά τη Μεγάλη Πορεία (1934-1935) και την ίδρυση της Λαϊκής Σοσιαλιστικής Δημοκρατίας της Κίνας (1949) η σημαία του Μαρξισμού – Λενινισμού κυμάτιζε σε όλα τα εθνικοαπελευθερωτικά και αντιιμπεριαλιστικά κινήματα του κόσμου. Ο άνεμος της Μεγάλης Προλεταριακής Πολιτιστικής Επανάστασης ( ΜΠΠΕ),  ο Μάης του `66 στην Κίνα και  το ‘’Κόκκινο βιβλίο΄΄ που τυπώθηκε και κυκλοφόρησε σε εκατομμύρια αντίτυπα σ` όλο τον κόσμο, πλημμύρισε και κυρίεψε τους εξεγερμένους φοιτητές της Σορβόννης.

Με την ΜΠΠΕ (1966 -1976) φανερώθηκε καθαρά ότι η επανάσταση ενάντια στη γραφειοκρατία και τον ρεβιζιονισμό δεν έχει τελειωμό. Αντίθετα, το αίτημα της επανάστασης παραμένει διαχρονικό και επίκαιρο έως τη συντέλεια αυτού του κόσμου, της αδικίας, της φτώχειας και της εκμετάλλευσης. Για πρώτη φορά ο Χριστός είχε μια ευχάριστη έκπληξη από τα αριστερά του…

Οι τρεις επαναστάτες, Χριστός, Λένιν και Μάο από τότε έως σήμερα σταυρώνονται καθημερινά  από τους πλούσιους και ισχυρούς της γης, τους καπιταλιστές και τους ιμπεριαλιστές ,Ρωμαίους, πρεσβύτερους και νεότερους.

Ο Χριστός, εν μέσω των δυο ληστών και υλιστών, συνεχίζει να εξεγείρεται στο Σταυροδρόμι του Κόσμου ενάντια στους Γραμματείς και τους Φαρισαίους της Εξουσίας. Ο Χριστός επαναστάτης κατέβηκε στον Άδη για να δείξει την αιωνιότητα της ύλης, τη νίκη της ζωής πάνω στον θάνατο.

Με τα σημάδια από τα καρφιά του Σταυρού στο Σώμα του φανερώνει την Αλήθεια της Ανάστασης και της Επανάστασης.

*Ο Γιάννης Σπυράλατος είναι Θεολόγος, Φιλόλογος και Ιστορικός της Φιλοσοφίας, Μέλος του Εκπαιδευτικού Ομίλου και της ΣΕ του περιοδικού ‘’Αντιτετράδια της Εκπαίδευσης’’