Χωρίς αντιθέσεις δεν υπάρχει ζωή! Δίχως αυτή τη μεγάλη αλήθεια ο διαλεκτικός υλισμός θα ήταν μία εφήμερη και ανούσια θεωρία. Οι αντιθέσεις στη φύση και την κοινωνία είναι το κλειδί για να καταλάβουμε σε βάθος την ουσία των πραγμάτων και να βγάλουμε χρήσιμα συμπεράσματα. Η ζέστη και το κρύο, η έλξη και η άπωση, ο δούλος και ο δουλοκτήτης, το δίκιο και το άδικο αποτελούν ζευγάρια αντιθέσεων, όπως η ζωή και ο θάνατος και δεν υπάρχει τέλος σ’ αυτήν την τεράστια αλυσίδα που ορίζει τα πάντα. Οι αντιθέσεις είναι πραγματικό γεγονός, η γνώση τους είναι ένα άλλο ζήτημα που σχετίζεται με το πνευματικό επίπεδο της εποχής και των ανθρώπων της. Αντίθετα, «λογικά» σχήματα της αρχής της αντίθεσης είναι η ταυτότητα: το Α είναι πάντα Α. Αλλά αυτό που φαντάζει ακέραιο και παντοδύναμο κρύβει μέσα του τις αντιθέσεις· μία από αυτές είναι η φθορά. Τίποτα δεν είναι αμετάβλητο και απαράλλακτο και οι δοξασίες περί θεού που είναι αμετάβλητος υποκρύπτουν την ανθρώπινη ανάγκη να ταυτιστεί με κάτι αιώνιο.

Η αστική επιστήμη και ιδεολογία αδυνατεί να δει τη βαθύτερη ουσία των πραγμάτων γι’ αυτό μένει στο φαίνεσθαι και το επιφαινόμενο. Στηρίζεται στην αισθησιοκρατία, «έτσι είναι γιατί έτσι αισθάνομαι». Αλλά οι αντιθέσεις δεν εξαντλούνται σε μια κατηγορία. Υπάρχουν κύριες και δευτερεύουσες. Στο καπιταλιστικό σύστημα η κύρια αντίθεση είναι αυτή των κεφαλαιοκρατών και της εργατικής τάξης. Αλλά δίπλα και πάνω σ’ αυτήν ενυπάρχουν αντιθέσεις, όπως ανάμεσα στα φύλα, το παλιό και το νέο, τις ηλικίες, την πόλη και το χωριό, την άγνοια και τη γνώση κλπ. Από αυτές η κύρια αντίθεση μπορεί να επιλυθεί μόνο με τη βία και τη σύγκρουση. Όχι επειδή οι συνεπείς υλιστές είναι «αιμοβόροι», αλλά γιατί δεν γίνεται αλλιώς. Όταν ο Δ. Σολωμός γράφει το στίχο «που με βιά μετράει τη γη», κανείς σοβαρός αναλυτής δεν τον χαρακτηρίζει ποιητικό μακελάρη. Αν και ρομαντικός, αναγνωρίζει την αναγκαιότητα της εθνικής βίας για την ελευθερία.

Ο Μάο στο έργο του «Για την ορθή λύση των αντιθέσεων» διαχωρίζει τις παραπάνω σε ανταγωνιστικές και συναγωνιστικές και προτείνει οι πρώτες (πχ λαός-ιμπεριαλισμός) να επιλύονται με τη βία, ενώ οι δεύτερες (αντιθέσεις στους κόλπους του λαού) με την πειθώ και τη διαπαιδαγώγηση. Η εργατική τάξη και το πρωτοπόρο τμήμα της, που είναι το κομμουνιστικό κόμμα, οφείλουν να χρησιμοποιούν το θεωρητικό εργαλείο των αντιθέσεων στις πολιτικές αναλύσεις τους. Στη σημερινή φάση θεωρούμε ότι η κύρια αντίθεση είναι λαός-ιμπεριαλισμός και από αυτήν εκπηγάζουν όλες οι υπόλοιπες. Από αυτήν εκπορεύονται όλα τα μικρότερα -αλλά όχι μηδενικής αξίας- σχήματα σκέψης. Ορισμένοι ισοπεδώνουν την κύρια αντίθεση, την εξαφανίζουν και στη θέση της «ενθρονίζουν» άλλες, μικρότερης σημασίας (πχ άντρες-γυναίκες). Μ’ αυτόν τον τρόπο η μητέρα όλων των κακών χαμηλώνει και εκμηδενίζεται με αποκορύφωμα «να φταίει για όλα ο… γείτονας». Δεν υπάρχει φυσικό και κοινωνικό φαινόμενο που να μπορεί να αναλυθεί σε βάθος χωρίς το όχημα των αντιθέσεων. Στον β΄ παγκόσμιο, όταν η συλλογιστική των τροτσκιστών καθόρισε την κύρια αντίθεση σαν «εργατική τάξη-κεφάλαιο», έφτασαν να προτείνουν συμφιλίωση με τους στρατιώτες του φασισμού στα χαρακώματα, ενώ σήμερα το ΚΚΕ αναζητάει τον εχθρό στους επιχειρηματικούς ομίλους, μηδενίζοντας την εξάρτηση από τον ιμπεριαλισμό. Ας το ξαναπούμε.

«Χωρίς αντιθέσεις δεν υπάρχει ζωή. Χωρίς αυτό το εργαλείο θα ’μαστε τυφλοί».

Θανάσης Τσιριγώτης

πηγή: Λαϊκός Δρόμος