Γιώτα Αναγνώστου

Αντιγράφω από τον Ελύτη «Οι ανθρώπινες μονάδες είναι σαν τα χημικά στοιχεία. Με τη συνένωσή τους βλέπεις να παράγονται δυνάμεις απρόβλεπτες, ικανές να αλλοιώσουν ή να διαβρώσουν ό,τι ως εκείνη τη στιγμή περνούσε γι’ Απρόσβλητο».

Δεν σκαμπάζω πολλά από Χημεία. Λίγο που πήγαινα κλασικό Λύκειο, λίγο που, όταν ο καθηγητής εξηγούσε, εγώ ταξίδευα χαζεύοντας από το παράθυρο, οι γνώσεις μου περιορίζονται στο Η2Ο (σε υγρή κατάσταση στο ποτιστήρι, σε αέρια πάνω από κατσαρόλες, σε στερεή σε ποτήρια με διάφορα) και στο “αγαπημένο” Cl σκέτο ή σε συνένωση με το Na (τα άναλα διαιτητικά δεν είναι, ακόμα, για μένα, μολονότι σιγά-σιγά θα πρέπει να αρχίσω να τα συνηθίζω, είναι τόσο άφθονα άλλωστε τριγύρω που και να θέλεις χρειάζεται μεγάλη επιδεξιότητα να τη γλιτώσεις). Δεν σκαμπάζω λοιπόν από Χημεία, αλλά στη φράση του Ελύτη –τώρα που την ξανακοιτώ- βλέπω πως ίσως έχει δίκιο. Γιατί αν οι ανθρώπινες μονάδες είναι χημικά στοιχεία -αν για παράδειγμα οι λιγότεροι είναι οξυγόνο (Ζ 8) και οι, πολλοί όμως, περισσότεροι υδρογόνο (Ζ 1) (ελαφριά κολοκύθια, το ελαφρύτερο χημικό στοιχείο του περιοδικού πίνακα αλλά και η πιο άφθονη χημική ουσία στο σύμπαν)- με τη συνένωσή τους μόνο θα προκύψει το νερό, σταγόνα, πηγή, ποτάμι, λίμνη, ωκεανός. Κι ας μη διαμαρτύρεται το οξυγόνο γιατί θα είναι μειοψηφία στην ένωση, μπορεί να μείνει αυτόνομο, στη διαφορά του οχυρωμένο, και να χαρεί τις τελευταίες του ανάσες, αφού χωρίς νερό κανείς δεν ζει, ή και να στριμωχτεί σε μια φιάλη και να κινεί τους πνεύμονες των άλλων μέχρι να σκάσουν όλοι από δίψα.

Νερό λοιπόν. Νερό με δύναμη απρόβλεπτη. Ακόμα και ως σταγόνα έχει τη δύναμη εκείνο το μοιραίο «κρακ» να προκαλέσει μετά από αλλεπάλληλα «πλιτς, πλιτς …» (για σκέψου το μαρτύριο). Ως μικρή ροή να πλημμυρίσει ένα διαμέρισμα. (Μα για στάσου, γιατί διαμέρισμα δηλαδή; Γιατί όχι το γραφείο ενός «επαγγελματία» πολιτικού; Τέλος πάντων, κάτι μικρό, ούτως ή άλλως). Ως ποτάμι -αρκεί να είναι τέτοιο και όχι απλώς να το δηλώνει- να αφανίσει μερικά χωριά, να πλημμυρίσει πόλεις που αρέσκονται να τσιμεντάρουν τα ποτάμια (αλλά δεν εξαντλούν τον μυστικόν Ευφράτην, που και εν τη ερήμω ακόμη, και εντός και πέραν της σιγής, εντός και πέραν πάσης μοναξιάς και πάσης μεμψιμοιρίας, ποτίζει τα πάντα, πάντοτε, χωρίς να φαίνεται η πηγή του, αρκεί μονάχα να πιστεύουμε τον Εμπειρίκο). Ως ωκεανός να φτιάξει και να ξεσηκώσει από τα αβυσσαλέα βάθη του, ορμητικό ένα τσουνάμι. Δεν αλλοιώνει απλώς, δεν διαβρώνει μόνον, έχει τη δύναμη, υπό κατάλληλες συνθήκες, να σπαράξει και να σαρώσει ολοκληρωτικά ό,τι περνούσε γι’ Απρόσβλητο. Ας γαληνέψει ύστερα για να αρμενίσουν ανενόχλητα τα όνειρα, ενώ τα θραύσματα σπασμένων ποτηριών –στρογγυλεμένα πια και λεία- θα σμίγουνε στην άμμο με τα βότσαλα.

Χωρίς συνένωση και απελευθέρωση όλων των απρόβλεπτων δυνάμεων που μπορούν να παραχθούν, ό,τι περνιέται για Απρόσβλητο μας απομυζεί σαν είμαστε βαρύτεροι, αλλά μήτε η ελαφράδα μας γλιτώνει, γιατί και τότε κάνει χάζι και μας περιγελά σε μπαλονάκια εγκλωβισμένους για τις φιέστες του. Χωρίς απελευθέρωση όλων των απρόβλεπτων δυνάμεων που μπορούν να παραχθούν από τη συνένωση των ανθρώπινων μονάδων ό,τι περνιέται για Απρόσβλητο, σταδιακά και αναπότρεπτα αλλιώς, γίνεται τέτοιο.

*Σημείωση: Βέβαια αυτό που ονομάζουμε ανθρωπ(ιν)ότητα δεν έχει τα σαφή πλεονεκτήματα του numerus clausus των χημικών στοιχείων (βλ. περιοδικό πίνακα). Απαρτιζόμενη από ανθρώπινες μονάδες (μοναδικότητες και όχι απλώς ετερότητες, τις πιο πολλές φορές όχι μόνον αντιφατικές, μα επιπλέον και αυτό- αλλά και ετερο-καταστροφικές) είναι αυτή που ανατρέπει ως και «τη λογική» των ποιητών, άρα είναι και απολύτως απαραίτητο εμείς «οι πεζοί» να βρούμε τα αποθέματα σοφίας αλλά και διαίσθησης, να κατακτήσουμε τη γνώση της «ενηλικίωσης» (η οποία καθόλου δεν έχει να κάνει με την ηλικία: άρτι γινώσκω εκ μέρους, τότε δε επιγνώσομαι καθώς και επεγνώσθην… πρόσωπον προς πρόσωπον) αναφορικά με τις απελευθερούμενες και συνενούμενες απρόβλεπτες αυτές δυνάμεις (μας), αφού το βλέπουμε πια γύρω μας καθημερινά πως η απελευθέρωση και συνένωση κάποιων από αυτές ως και τον ποιητικό αυτόν Ευφράτη είναι ικανές να δηλητηριάσουν, προκειμένου να πειστούμε οι υπόλοιποι και να διατηρήσουμε την εντύπωση που έχουμε για το, τάχα, Απρόσβλητο. Μα είναι απλή εντύπωση, μια φαντασμαγορία εντός σωλήνα δοκιμαστικού. Σταγόνα στον ωκεανό μας.

Τώρα πώς ενώ γράφω για τον Ευφράτη διαλέγω να το ντύσω μουσικά με Λόρκα τούτο το γραπτό, τι να πει κανείς; Τι να σου πω κι εγώ…