Ένα κομψοτέχνημα στην άνω πλευρά του κέντρου της πόλης

Το Βυζαντινό Λουτρό, αυτό το αριστούργημα!

Ανηφορίζοντας στην Άνω Πόλη προς το Κουλέ Καφέ στην οδό Θεοτοκοπούλου, και πριν την εκκλησία των Ταξιαρχών, συναντάμε το Βυζαντινό Λουτρό, το μοναδικό δημόσιο λουτρό της βυζαντινής εποχής, γνωστό από τα χρόνια της Τουρκοκρατίας ως «Κουλέ χαμάμ», χαρακτηριστικό δείγμα της κοσμικής αρχιτεκτονικής της πόλης.

Είναι το μεγαλύτερο βυζαντινό Λουτρό που σώζεται από την μεσοβυζαντινή ή υστεροβυζαντινή περίοδο στον ελλαδικό χώρο και ένα από τα λίγα διασωθέντα κοσμικά κτίρια εκείνης της εποχής. Η αξία του ως μνημείο είναι μεγάλη και η πολεοδομική θέση που κατέχει σημαντική.

Η κατασκευή του λουτρού υπολογίζεται γύρω στο 1200 ή σύμφωνα με άλλη άποψη στο 1300.

Το βυζαντινό κτίσμα δέχτηκε πολυάριθμες διαχρονικά επεμβάσεις, κατά τη διάρκεια των έξι και πλέον αιώνων λειτουργίας του, προκειμένου να προσαρμοστεί στις εκάστοτε λειτουργικές ανάγκες, αλλά και στις λουτρικές συνήθεις των κοινωνιών διαφορετικών περιόδων.

Παρά τις πολυάριθμες επεμβάσεις, διατηρεί την τυπική τριμερή διάταξη των βυζαντινών λουτρών. Φέρει επιτοίχιους αεραγωγούς για τη σωστή ρύθμιση της θερμοκρασίας του αέρα και αποτελείται από ένα προθάλαμο που θα λειτουργούσε ως αποδυτήριο, δύο διμερείς υπόκαυστους χώρους, τον χλιαρό και τον θερμό, και υδατοδεξαμενή.

Συνέχισε να λειτουργεί και επί Τουρκοκρατίας κατά την οποία υπέστη μερικές τροποποιήσεις και πήρε την ονομασία Κουλέ Χαμάμ την οποία οφείλει στην συνοικία όπου είναι χτισμένο.

Η χρήση του διακόπηκε κατά τη δεκαετία του 1940. Το 1952 κηρύχτηκε διατηρητέο μνημείο και κατά τη δεκαετία του 1970 έγιναν κάποιες πρώτες εργασίες στο χώρο του λουτρού ενώ ως συνέπεια του σεισμού του 1978 πραγματοποιήθηκαν έργα υποστύλωσης.

Το 2002, το κτίσμα αναδείχτηκε μέσω ενεργειών της 9ης Εφορείας Βυζαντινών Αρχαιοτήτων ενώ μετά από νέες εργασίες αποκατάστασης που ξεκίνησαν στις αρχές της δεκαετίας του 2010, κατέστη το 2015 επισκέψιμο προς το κοινό.

Ένα σημαντικό κοσμικό μνημείο που έχει ενταχθεί στον κατάλογο μνημείων παγκόσμιας πολιτιστικής κληρονομιάς της Unesco. Μια επίσκεψη στον χώρο εντυπωσιάζει και αναμφισβήτητα αξίζει τον κόπο…

Μπορείτε να φτάσετε εκεί με λεωφορείο ΟΑΣΘ, γραμμή 22: στάση Διεύθυνση Πολιτισμού, γραμμή 23: στάση Κουλέ-Καφέ