του Σπύρου Κουζινόπουλου

Η Εφημερίς είναι πρώτη σωζόμενη ελληνική εφημερίδα. Εκδόθηκε για πρώτη φορά τον Δεκέμβριο του 1790 και συνέχισε να εκδίδεται μέχρι το 1797. Αρχικά ήταν δίφυλλη με διαστάσεις 22Χ17 εκ., ενώ από το δεύτερο χρόνο και ως το τέλος της έκδοσής της έβγαινε σε μικρότερο μέγεθος (17Χ11 εκ.) και τυπωνόταν σε 8, 12 ή 16 σελίδες.

Κυκλοφορούσε δύο φορές την εβδομάδα, κάθε Τρίτη και Πέμπτη. Η γλώσσα της Εφημερίδος ήταν η δημοτική της εποχής, με πολλούς ιδιωματισμούς και λέξεις τις καθαρεύουσας.
Εκδότες της, ήταν οι αδελφοί Μαρκίδες (οι γιοι του Μάρκου που χρησιμοποίησαν το πατρώνυμο για κοινό τους όνομα αντί των Γεώργιος και Πούλιος που ήταν τα ονόματα τους) Πούλιου, με καταγωγή από τη Σιάτιστα της Δυτικής Μακεδονίας. Ίδρυσαν και εξέδωσαν την Εφημερίδα στο τυπογραφείο του Ιωσήφ Μπαουσμάιτερ στη Βιέννη. Στο τυπογραφείο αυτό,τυπώθηκαν παράλληλα στο ίδιο διάστημα (1790-1797) 56 ελληνικά βιβλία, μεταξύ των οποίων το «Σχολείον των ντελικάτων εραστών» του Ρήγα Βελεστινλή. Ο πατέρας των Μαρκίδων Πούλιου, Μάρκος Πούλιου, εγκαταστάθηκε στη Βιέννη ως έμπορος και από το 1776 πήρε κοντά τους δυο γιους του, Πούλιο (μικρό όνομα που συνηθιζόταν στη Σιάτιστα) και Γεώργιο. Τα δυο αδέρφια μορφώθηκαν, έμαθαν ξένες γλώσσες, ασχολήθηκαν με το εμπόριο και πήραν την αυστριακή υπηκοότητα. Ο Πούλιος (ή Πούπλιος) εργάστηκε ως εφοριακός υπάλληλος και ο Γεώργιος ως «εμπορομεσίτης ανατολικών ειδών». Από το 1790 στράφηκαν στην τυπογραφία και την έκδοση βιβλίων.
Αρχικά, δούλεψαν στο τυπογραφείο του Ιωσήφ Μπαουμάιστερ, το οποίο ανέλαβαν από το 1792 ως το 1797, οπότε έκλεισε από τις αυστριακές αρχές μετά τη σύλληψη του Ρήγα. Στην εμπορική φίρμα των εκδοτικών επιχειρήσεών τους καθιέρωσαν το όνομα  Μαρκίδες, δηλαδή: οι γιοι του Μάρκου.
Το 1790 τα δυο αδέρφια εξέδωσαν την Εφημερίδα, ενώ στο τυπογραφείο τους τύπωσαν πολλά ελληνικά βιβλία. Το 1797 διώχτηκαν ως στενοί συνεργάτες του Ρήγα και τυπογράφοι του επαναστατικού μανιφέστου του.

Ο Γεώργιος Μαρκίδης Πούλιου εξορίστηκε, πήρε άσυλο στη Γαλλία, πήγε στην Αγκόνα, όπου δρούσε κέντρο επαναστατικών πυρήνων με προορισμό την Ελλάδα, και τελικά εγκαταστάθηκε στη Νυρεμβέργη. Πέθανε το 1830 και θάφτηκε σε οικογενειακό τάφο στη γειτονική πόλη Φιρτ. Ο Πούλιος Μαρκίδης Πούλιου, που βρισκόταν εκτός της αυστριακής επικράτειας όταν συνελήφθη ο αδερφός του, κατέβηκε με μια ομάδα δημοκρατών στην Ιταλία για να τεθεί στην υπηρεσία του Ναπολέοντα και κατέληξε στη Βενετία για να συνεχίσει την εκδοτική του δράση. Επιδίωξε να βγάλει εφημερίδα στην Ιόνιο Πολιτεία, αλλά για την τελευταία φάση της ζωής του δεν υπάρχουν τεκμηριωμένα βιογραφικά στοιχεία.

Το τυπογραφείο των Μαρκίδων Πούλιου Το τυπογραφείο των Μαρκίδων Πούλιου, ανήκε στον νομοδιδάσκαλο και παιδαγωγό Ιωσήφ Μπαουμάιστερ (Josef Baumeister). Τα δύο αδέρφια εργάστηκαν αρχικά εκεί ως τυπογράφοι, αλλά ανέλαβαν τη διεύθυνσή του από το 1792, όταν ο Μπαουμάιστερ προσλήφθηκε ως οικοδιδάσκαλος των πριγκίπων του αυστριακού θρόνου.
Στην εφταετία 1791-1797, πέρα από την Εφημερίδα, το πρώτο σωζόμενο φύλλο του ελληνισμού, οι Μαρκίδες Πούλιου τύπωσαν στο τυπογραφείο τους 56 ελληνικά βιβλία, αρκετά από αυτά με τη φίρμα του Μπαουμάιστερ. Τα πρώτα χρόνια υπάρχει η εκδοτική ένδειξη «Παρά Ιωσήφ Βαουμαϋστέρω» και αργότερα «Παρά Μαρκίδ. Πούλιου» και άλλες συναφείς καταγραφές, όπως «Παρά τοις αυταδέλφοις Μαρκίδ. Πούλιου». Το τυπογραφείο έκλεισε από τις αυστριακές αρχές το 1797, μετά τη σύλληψη του Ρήγα και την αποκάλυψη ότι σ’ αυτό τυπώθηκε το επαναστατικό μανιφέστο του πρωτομάρτυρα της ελληνικής εθνεγερσίας.

Η Εφημερίς Η Εφημερίς των αδελφών Μαρκίδων Πούλιου, δημοσίευε ειδήσεις και ανταποκρίσεις για τις εξελίξεις στα πολεμικά μέτωπα της εποχής (με έμφαση τη Γαλλία, την Τουρκία και τη Ρωσία),καθώς και ειδήσεις σχετικά με την πολιτική και κοινωνική ζωή σε διάφορες χώρες. Επίσης δημοσίευε εμπορικές ειδήσεις, αναγγελίες εκδόσεων, μικρές αγγελίες, ποιήματα αλλά και γυναικεία μόδα. Δεν χρησιμοποιούσε τίτλους αλλά δημοσίευε τις ειδήσεις με βάση τη χώρα ή την πόλη προέλευσής τους. Πηγές των ανταποκρίσεων ήταν κυρίως δημοσιεύματα ξένων εφημερίδων. Η Εφημερίς είχε συνδρομητές σε όλη την ορθόδοξη Ανατολή και σε όλες τις ελληνικές κοινότητες της Ευρώπης. Φύλλα της Εφημερίδος βρίσκονται σε διάφορες βιβλιοθήκες: στην Αθήνα, στην Κοζάνη, στο Ιάσιο, στο Βουκουρέστι κ.α. Μέχρι τώρα δεν έχουν εντοπιστεί φύλλα των ετών 1795 και 1796. Η γλώσσα είναι δημοτική της εποχής με πολλούς ιδιωματισμούς, λέξεις της καθαρεύουσας, της εκκλησίας και της διπλωματίας. Είναι μια εφημερίδα γραμμένη «εις την απλήν ρωμαικήν γλώσσαν» όπως σημειώνουν οι εκδότες της. Το τελευταίο φύλλο της εφημερίδας (μετά από 700 περίπου εκδόσεις) κυκλοφόρησε στις 22 Δεκεμβρίου του 1797, μετά τη σύλληψη του Ρήγα Φεραίου.

Και σερβική εφημερίδα Οι Μαρκίδες Πούλιοι εξέδωσαν στη Βιέννη και την πρώτη σερβική εφημερίδα. Επρόκειτο για την Serbskija Novini (Σερβική εφημερίδα) η οποία τυπωνόταν επί περίπου δύο χρόνια (14 Μαρτίου 1791-31 Δεκεμβρίου 1792) στο τυπογραφείο του Κούρτσβεκ με εκδότες τα δύο αδέρφια που ήταν και υπεύθυνοι για τη σύνταξή της.

Οι σχέσεις με τον Ρήγα
Ο Ρήγας Βελεστινλής συνδέθηκε με τους εκδότες Μαρκίδες Πούλιου από το πρώτο ταξίδι του στη Βιέννη, το 1790, όταν τύπωσε στο τυπογραφείο τους το βιβλίο του Σχολείον των ντελικάτων εραστών. Επίσης στο τυπογραφείο των Μαρκίδων Πούλιου τυπώθηκε το επαναστατικό μανιφέστο του Ρήγα που περιείχε την Επαναστατική προκήρυξη, τα Δίκαια του Ανθρώπου και τον Θούριο. Τέλος η επιχείρηση των δύο αδερφών ανέλαβε την κεντρική πώληση και τη διακίνηση των χαρτών του Ρήγα. Από το καλοκαίρι του 1796 ως το τέλος του 1797, είχε μόνιμο καθημερινό «στέκι» τα γραφεία της Εφημερίδος τους. Η επιχείρηση των Μαρκίδων Πούλιου είχε αναλάβει την κεντρική πώληση και τη διακίνηση των χαρτών του Ρήγα, ενώ η Εφημερίς δημοσίευε τακτικά αγγελίες για τη «Χάρτα της Ελλάδος». Στο πατάρι ο Ρήγας με τους Σιατιστινούς αδερφούς και τον πατριωτικό κύκλο λογίων και σπουδαστών της Βιέννης, προετοίμαζαν τα επαναστατικά τους σχέδια. Στο τυπογραφείο ο Ρήγας τύπωσε το επαναστατικό μανιφέστο του, ένα πυκνοτυπωμένο μονόφυλλο μεγάλου σχήματος που περιείχε την Επαναστατική Προκήρυξη, τα Δίκαια του Ανθρώπου και τον Θούριο.

Διώξεις για τη συνεργασία με τον Ρήγα Η συνεργασία τους με τον Ρήγα είχε ως αποτέλεσμα τη δίωξή τους από τις αυστριακές αρχές μετά τη σύλληψη του Έλληνα επαναστάτη, και το κλείσιμο του τυπογραφείου. Ο Γεώργιος εξορίστηκε και πήρε άσυλο στη Γαλλία, αργότερα πήγε στην Ανκόνα και τελικά κατέληξε στην Νυρεμβέργη. Εκεί πέθανε το 1830 και θάφτηκε σε οικογενειακό τάφο στη γειτονική πόλη Φίρτ.
Ο αδερφός του, που βρισκόταν εκτός της αυστριακής επικράτειας όταν συνελήφθη ο Γεώργιος, πήγε με μια ομάδα δημοκρατών στην Ιταλία για να πολεμήσει μαζί με τον Ναπολέοντα και τελικά κατέληξε στη Βενετία για να συνεχίσει το εκδοτικό έργο του. Για την τελευταία φάση της ζωής του δεν υπάρχουν στοιχεία, είναι όμως γνωστό ότι προσπάθησε να εκδώσει εφημερίδα στην Ιόνιο Πολιτεία.

πηγή: farosthermaikou.blogspot.com