Πάνω από εκατό χρόνια μετά την καταστολή της εξέγερσης που ξεκίνησε από ναύτες στο στρατηγικής σημασίας λιμάνι της Κρονστάνδης, τα γεγονότα εξακολουθούν να αποτελούν μια ατελείωτη πηγή παραχαράξεων, διαστρεβλώσεων και προπαγάνδας κατά της νεαρής σοβιετικής εξουσίας.

Στις αρχές Μάρτη του 1921 ξέσπασε μια ανταρσία στην Κρονστάνδη. Η Κρονστάνδη είναι νησιωτική πόλη της βορειοδυτικής Ρωσίας και αποτελεί το σπουδαιότερο λιμάνι της Αγίας Πετρούπολης (Λένινγκραντ). Είναι κτισμένη επάνω στο νησί Κότλιν, στο κέντρο του Κόλπου της Φινλανδίας και έχει εξαιρετική στρατηγική σημασία, αφού ελέγχει τη θαλάσσια συγκοινωνία μεταξύ Βαλτικής και Αγίας Πετρούπολης.

Για τους αναρχικούς διαφόρων αποχρώσεων, η εξέγερση χαιρετίζεται ως “τρίτη επανάσταση” (μετά από εκείνες του Φλεβάρη και του Οκτώβρη του 1917), ως ηρωική -πλην τραγική- απόπειρα αποτίναξης του αυταρχικού ζυγού των μπολσεβίκων κι εγκαθίδρυσης μιας πραγματικά ελεύθερης και ακηδεμόνευτης δημοκρατίας των σοβιέτ, απαλλαγμένων από το μπολσεβικικό κόμμα. Οι αστοί ιστορικοί πάλι, ασμένως υιοθετούν τουλάχιστον μία πτυχή της αναρχικής αφήγησης, αυτήν που αφορά την αιματηρή καταστολή της εξέγερσης, που υποτίθεται πως αποδεικνύει τον εγγενώς στυγερό, κατασταλτικό και απάνθρωπο χαρακτήρα των κομμουνιστών του Λένιν και της διακυβέρνησής τους.

ΤΙ ΕΓΙΝΕ ΣΤΗΝ ΚΡΟΝΣΤΑΝΔΗ

Μετά την Οχτωβριανή Επανάσταση η αγροτική οικονομία περνούσε μια δύσκολη περίοδο ειδικότερα στα πλαίσιο  ενός βάρβαρου ιμπεριαλιστικού αποκλεισμού. Ο χειμώνας του 1920-21 ήταν δύσκολος για όλους τους λαούς της Σοβιετικής Ένωσης. Οι αγρότες δεν ήταν ευχαριστημένοι με την υποχρέωσή τους να παραδίδουν τα προϊόντα τους, ήθελαν σαν μικροπαραγωγοί να διαθέτουν ελεύθερα την παραγωγή τους  και ν’ αγοράζουν μ’ αυτήν βιομηχανικά είδη. Τη δυσαρέσκεια των αγροτών την εκμεταλλεύτηκαν αμέσως τα απομεινάρια των μικροαστικών αντεπαναστατών. Μέσα στις δυσκολίες της μετάβασης από τον πόλεμο στην σοβιετική οικοδόμηση, κατόρθωσαν σε διάφορα μέρη να παρακινήσουν τους αγρότες σε εξέγερση.

Στις αρχές Μάρτη του 1921 μια σοβαρή έκφραση αυτού του τύπου δυσαρέσκειας οδήγησε στην ανταρσία των ναυτών στην Κρονστάνδη. Στον Τύπο του διεθνούς καπιταλισμού αυτή η ανταρσία βρήκε τεράστια απήχηση και χαιρετήθηκε σαν μια «λαϊκή επανάσταση». Κι έκαναν τα πάντα κρυφά ή φανερά, ώστε η Κρονστάνδη να γίνει ένα «πανρωσικό κέντρο εξέγερσης».

Στην πόλη της Κρονστάνδης ήταν η  βάση του στόλου της Βαλτικής χερσονήσου, όπου υπήρξαν οι επαναστάτες ναύτες, που είχαν συμβάλει σημαντικά στην Οχτωβριανή Επανάσταση. Το γεγονός ότι  ξεσηκώνονταν πάλι ναύτες έδινε το σύνθημα -λαθεμένα βέβαια- για μια γενικότερη κινητοποίηση. Όμως οι ναύτες του 1921 δεν ήταν πια οι ναύτες του 1917. Πολλοί επαναστάτες ναυτικοί είχαν σκοτωθεί ή έπαιρναν μέρος στην ανοικοδόμηση της λαϊκής οικονομίας. Το παλιό ναυτικό επαναστατικό δυναμικό έδωσε -λόγω του πολέμου- τη θέση του σε νεοσύλλεκτους φορείς της αγροτικής δυσαρέσκειας (λόγω καταγωγής)  για την παρακράτηση της σοδειάς και έγιναν εύκολη προπαγανδιστική λεία σε μενσεβίκους, λευκοφρουρούς, αναρχοσυνδικαλιστές.

Ο διεθνής ιμπεριαλισμός αλλά και οι σημερινοί αναρχικοί μιλούν για «λαϊκή επανάσταση». O Λένιν μίλησε για «δυσαρέσκεια» στους κόλπους αγροτών και εργατών, αλλά το κόμμα και κυρίως ο Τρότσκι ήταν σύμφωνοι με την καταστολή της Κρονστάνδης.  Στις 18 Μάρτη του 1921 ύστερα από μάχες, ο ναύσταθμος καταλήφθηκε από μονάδες του Κόκκινου Στρατού, που είχαν ενισχυθεί με χιλιάδες κομμουνιστές –μεταξύ τους ήταν 300 αντιπρόσωποι και προσκαλεσμένοι του 10ου Συνεδρίου του ΚΚ Ρωσίας.

Ας δούμε μέσα από τα λόγια του Λένιν τις σκέψεις του για αυτό το ζήτημα: «……..Πιστεύω ότι υπάρχουν μόνο δύο ειδών κυβερνήσεις πιθανές για την Ρωσία, μια κυβέρνηση από τα Σοβιέτ ή μια κυβέρνηση υπό την ηγεσία ενός Τσάρου. Μερικοί ανόητοι ή προδότες στην Κρονστάνδη είπαν για μια Συντακτική Συνέλευση, αλλά πιστεύει κανείς λογικός άνθρωπος έστω για μια στιγμή ότι η Συντακτική Συνέλευση θα είναι κάτι παραπάνω από ένα γήπεδο αρκούδων; Αυτή η υπόθεση της Κρονστάνδης είναι ένα πολύ ασήμαντο γεγονός. Δεν απειλεί να διαλύσει το Σοβιετικό κράτος όσο δεν απειλούν να διαλύσουν την Βρετανική Αυτοκρατορία οι Ιρλανδικές ταραχές.

Μερικοί στην Αμερική έχουν καταλήξει να θεωρούν τους Μπολσεβίκους σαν μια μικρή κλίκα κάποιων πολύ κακών ανθρώπων που επιβάλλουν την τυραννία τους πάνω σε ένα τεράστιο αριθμό υψηλής εκπαίδευσης ανθρώπων που θα σχημάτιζαν μια αξιοθαύμαστη κυβέρνηση μεταξύ τους μόλις το Μπολσεβίκικο καθεστώς ανατρεπόταν. Αυτό είναι λάθος, αφού δεν υπάρχει κάνεις άλλος να πάρει την θέση πέρα από χασάπηδες Στρατηγούς και αξιολύπητους γραφειοκράτες που έχουν ήδη δείξει την παντελή αδυναμία τους να διοικούν. Αν άτομα στο εξωτερικό υπερβάλλουν την σημασία της έγερσης της Κρονστάνδης και της δίνουν υποστήριξη είναι επειδή ο κόσμος έχει διασπαστεί σε δύο στρατόπεδα: στον καπιταλισμό στο εξωτερικό και στην Κομμουνιστική Ρωσία». (Περίληψη μιας συνομιλίας ενός ανταποκριτή του New York Herald).

«Η άνοιξη του 1921 έφερε κύρια σαν συνέπεια της κακιάς σοδειάς και της επιδημίας στα ζώα, μια ραγδαία όξυνση στην κατάσταση της αγροτιάς που ήταν ήδη εξαιρετικά δύσκολη εξαιτίας του πολέμου και του αποκλεισμού. Επακόλουθο αυτής της όξυνσης ήταν πολιτικές αμφιταλαντεύσεις, που, σε γενικές γραμμές ανταποκρίνονται στην εσωτερική “φύση” του μικροπαραγωγού. Η πιο χοντρή έκφραση αυτών των αμφιταλαντεύσεων ήταν η ανταρσία στην Κρονστάνδη…».

«Το χαρακτηριστικότερο στα γεγονότα της Κρονστάνδης είναι ακριβώς οι ταλαντεύσεις του μικροαστικού στοιχείου. Τίποτε σχεδόν διαμορφωμένο, ξεκάθαρο, συγκεκριμένο δεν υπάρχει. Νεφελώδη συνθήματα όπως «ελευθερία», «ελεύθερο εμπόριο», «απελευθέρωση από το ζυγό», «σοβιέτ χωρίς μπολσεβίκους», ή «επανεκλογή των σοβιέτ» ή «λύτρωση από τη δικτατορία του κόμματος» κλπ. Τόσο οι μενσεβίκοι όσο και οι σοσιαλεπαναστάτες διακηρύσσουν ότι το κίνημα της Κρονστάνδης είναι “δικό τους” κίνημα… Ολόκληρη η συμμορία των λευκοφρουρών κινητοποιείται αστραπιαία για την Κρονστάνδη, με ταχύτητα, μπορεί να πει κανείς τηλεγράφου… Πάνω από μισή εκατοντάδα ρωσικές εφημερίδες των λευκοφρουρών που κυκλοφορούν στο εξωτερικό, επιδίδονται σε μια λυσσαλέα καμπάνια “για την Κρονστάνδη”. Οι μεγάλες τράπεζες, όλες οι δυνάμεις του χρηματιστικού κεφαλαίου διοργανώνουν εράνους για την υποστήριξη της Κρονστάνδης. Η δήλωση του Μάρτοφ στη βερολινέζικη εφημερίδα του ότι η Κρονστάνδη δε διακήρυξε μόνο μενσεβίκικα συνθήματα, αλλά κι απέδειξε ακόμα, ότι είναι δυνατό ένα αντιμπολσεβίκικο κίνημα, που να μην υπηρετεί εντελώς τους λευκοφρουρούς, τους καπιταλιστές και τους γαιοκτήμονες, η δήλωση αυτή αποτελεί κλασικό παράδειγμα ενός αυτάρεσκου μικροαστού ναρκίσσου. Ας κλείσουμε λοιπόν τα μάτια μπρος στο γεγονός, ότι όλοι οι γνήσιοι λευκοφρουροί χειροκροτούσαν τους αποστάτες της Κρονστάνδης και ότι συγκέντρωναν χρήματα για την υποστήριξή της από τις τράπεζες».

…. «Ο Μιλιούκοφ έχει δίκιο σε σύγκριση με τον Τσέρνοφ και τον Μάρτοφ, όταν αποκαλύπτει ποια είναι η πραγματική τακτική της πραγματικής δύναμης των λευκοφρουρών, της δύναμης των καπιταλιστών και γαιοκτημόνων: Ας υποστηρίξουμε οποιονδήποτε, όποιος κι αν είναι, ακόμα και τους αναρχικούς και οποιαδήποτε σοβιετική εξουσία, αρκεί μονάχα να ανατραπούν οι μπολσεβίκοι, αρκεί μονάχα να επιτευχθεί μια μετατόπιση της εξουσίας…!! Μόνο μια μετατόπιση της εξουσίας, μακριά από τους μπολσεβίκους, αδιάφορο αν θα είναι λίγο προς τα δεξιά ή λίγο προς τ’ αριστερά, τα υπόλοιπα θα βρεθούν!! – σ’ αυτό ο Μιλιούκοφ έχει πέρα ως πέρα δίκιο. Αυτή είναι μια ταξική αλήθεια που επιβεβαιώνεται απ’ ολόκληρη την ιστορία των επαναστάσεων όλων των χωρών, απ’ ολόκληρη την περίοδο της νεότερης ιστορίας από τον Μεσαίωνα κι εδώ. Τους κατακερματισμένους μικροπαραγωγούς, τους αγρότες, τους αφομοιώνει οικονομικά και πολιτικά είτε η αστική τάξη είτε το προλεταριάτο… για κάποιον “τρίτο” δρόμο, για κάποια “τρίτη” δύναμη μπορούν να φλυαρούν και να ονειρεύονται μόνο αυτάρεσκοι ναρκισσιστές» (Β. Ι. Λένιν: Έργα, γερμ. Εκδ., τομ. 32, σελ. 372 – 375).

«…. Γίναμε μάρτυρες του περάσματος της εξουσίας από τους Μπολσεβίκους σε μια αόριστη συμμαχία ποικιλόχρωμων στοιχείων υποθετικά λίγο δεξιά ίσως ακόμη και λίγο “αριστερά” από τους Μπολσεβίκους, τόσο αόριστο είναι το σύνολο των πολιτικών ομαδοποιήσεων που έχουν επιχειρήσει να πάρουν την εξουσία στα χέρια τους στην Κρονστάνδη. Είναι πέρα από κάθε αμφιβολία ότι συγχρόνως ο Λευκοφρουρός Στρατηγός όπως όλοι ξέρετε,   έπαιξε σημαντικό ρόλο σε αυτό. Αυτό έχει αποδειχθεί πλήρως. Δύο βδομάδες πριν τα γεγονότα της Κρονστάνδης, ο Παριζιάνικος Τύπος είχε ήδη μεταδώσει τα νέα ότι υπήρχε μια εξέγερση στην Κρονστάνδη….» (Αναφορά στο 10ο συνέδριο ΚΚΣΕ).

Η εξέγερση της Κρονστάνδης εργαλειοποιήθηκε αρκετές φορές είτε από αστούς και ψευτοαριστερούς είτε από  αναρχικούς με στόχο να χτυπηθεί το κομμουνιστικό κίνημα. Να κατηγορηθεί δηλαδή για αυταρχικές – κατασταλτικές στάσεις για ζητήματα δημοκρατίας κλπ. Η λύσσα με την οποία πολεμήθηκε από τον ιμπεριαλισμό η χώρα του Λένιν και του Στάλιν, η σοσιαλιστική οικοδόμηση και οι νίκες που προέκυψαν για όλους τους λαούς του κόσμου δίνουν την απάντηση.

Γιάννης Μακρίδης