Για πολλούς είναι μια από τις μεγαλύτερες ιδιοφυΐες και σημαντικότερες μορφές της ανθρωπότητας που συγκλόνισαν τον κόσμο με το ταλέντο και την εφευρετικότητα του. Ζωγράφος, γλύπτης, αρχιτέκτονας, εφευρέτης και μηχανικός. Μία ιδιοφυΐα της Ιταλικής Αναγέννησης κι ένα ανήσυχο πνεύμα που δεν κοιμόταν για να μη χάνει τον χρόνο του, που κατάφερε να συνδυάσει την τέχνη με την επιστήμη. Ο λόγος για τον Λεονάρντο Ντα Βίντσι…

Ποιος ήταν ο Λεονάρντο ντα Βίντσι;

Γεννήθηκε το 1452 σε ένα χωριό της Τοσκάνης που ονομάζεται Anchiano, κοντά στο Vinci και πέθανε στη Γαλλία το 1519. Μπορεί έχει μείνει γνωστός στην ιστορία κυρίως σαν καλλιτέχνης, αλλά ήταν επίσης μηχανικός, στοχαστής και εφευρέτης.

«Ακόμα και να μιλάμε για τον Λεονάρντο ως καλλιτέχνη και τον Λεονάρντο ως μηχανικό έχει μικρή σημασία, καθώς όλα έκανε ήταν τόσο πολύ συνδεδεμένα με εκείνη την εποχή», λέει ο Claudio Giorgione, επιμελητής του μουσείου Leonardo da Vinci National Science and Technology στο Μιλάνο.

Στα πιο διάσημα έργα του περιλαμβάνεται η Μονά Λίζα και ο Μυστικός Δείπνος, ενώ τα σχέδια του, όπως ο «Άνθρωπος του Βιτρούβιου», που παρουσιάζει τις αναλογίες του ανθρώπινου σώματος, έχουν γνωρίσει διεθνή αναγνώριση.

Τα αντίγραφα των σημειώσεων και των ημερολογίων του, όπως ο «Ατλαντικός Κώδικας», έγιναν ευρέως διαδεδομένα, ενώ εξίσου γνωστές έγιναν και οι θεωρίες, οι παρατηρήσεις τα σχέδια ανατομίας του και τα αντικείμενα που δημιούργησε. Όλα αυτά περιλάμβαναν ιδέες που θα γινόντουσαν πραγματικότητα εκατοντάδες χρόνια αργότερα, όπως οι ιπτάμενες μηχανές.

Πως ξεκίνησαν όλα;

Ως ο νόθος γιος ενός καλού και ανερχόμενου συμβολαιογράφου, ο Λεονάρντο δεν μπόρεσε να ακολουθήσει τα βήματα του πατέρα του, αλλά τα καλλιτεχνικά ταλέντα του αγοριού εντοπίστηκαν από νωρίς στην Φλωρεντία.

Όταν ήταν έφηβος  έφηβος εκπαιδεύτηκε στο εργαστήριο του διάσημου αναγεννησιακού καλλιτέχνη Andrea del Verrocchio όπου διδάχτηκε από σχέδιο και ζωγραφική μέχρι γλυπτική και μεταλλοτεχνία. Κατά τη διάρκεια της εκπαίδευσης με τον Verrocchio, πιστεύεται ότι ο Ντα Βίντσι είχε συμμετάσχει στην κατασκευή της τεράστιας χάλκινης χάλκινης μπάλας που βρίσκεται πάνω στον καθεδρικό ναό της Santa Maria del Fiore.

Το 1472 ο Λεονάρντο ξεκίνησε να ζωγραφίζει μόνος του, παρόλο που συνέχισε να συνεργάζεται με τον Verrochio.

Ο Ντα Βίντσι είδε τον εαυτό του σαν ζωγράφο ή μηχανικό;

Και τα δύο. Ήταν σίγουρα καλός στη ζωγραφική και ήξερε να δουλεύει με πινέλο. Στα τέλη του 1470, ο Λεονάρντο κλήθηκε να ζωγραφίσει ένα ρετάμπλ γα ένα ανάκτορο και αργότερα του ανατέθηκε από μια ομάδα μοναχών να ζωγραφίσει μια σκηνή της «λατρείας των τριών μάγων».

Ωστόσο κυνηγούσε συνέχεια νέες ευκαιρίες και ήθελε να εξελιχθεί. Ελπίζοντας να εργαστεί για τον Ludovico Sforza, τον δούκα του Μιλάνου, στις αρχές της δεκαετίας του 1480 μετακόμισε στο Μιλάνο και έγραψε μια επιστολή που υπερηφανεύεται για το ταλέντο του ως στρατιωτικός μηχανικός. Οι ικανότητές του ως ζωγράφος έρχονται στις τελευταίες γραμμές σαν κάτι πιο ασήμαντο. «Σίγουρα έβλεπε τον εαυτό του και σαν μηχανικό», ανέφερε ο καθηγητής Martin Kemp, ένας κορυφαίος εμπειρογνώμονας στον Leonardo από το Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης.

Ήταν αυτός ο συνδυασμός του καλλιτέχνη και του επιστήμονα μοναδικός;

Σίγουρα όχι, πολλοί καλλιτέχνες ήταν επίσης αρχιτέκτονες ή μηχανικοί. Αλλά ο Λεονάρντο ήταν ξεχωριστός καθώς ήταν εξίσου καλός σε όλα. «Το ότι είχε γνώσεις σε πάνω πολλά θέματα δεν είναι αυτό που μας εκπλήσσει», επισημαίνει ο Kemp. «Αλλά νομίζω ότι το εύρος και η ικανότητα του σε όλους τους τομείς εντυπωσίαζε κυρίως τους ανθρώπους. Σκεφτείτε ότι είχε καταφέρει να διαπρέψει ακόμα και σαν μουσικός».

Τα ταλέντα του και οι σπουδές εξελίχθηκαν ακόμα περισσότερο, όταν ασχολήθηκε με τα μαθηματικά και τα λατινικά. «Επίσης, ασχολήθηκε με αυτό που θα ονομάζαμε σήμερα επιστήμη, δηλαδή πιο θεωρητικούς, πιο πειραματικούς και πιο εξερευνητικούς τομείς», προσθέτει ο Kemp. Και ενώ κι άλλοι καλλιτέχνες είχαν καταφέρει να ασχοληθούν με την ανατομία, ο Ντα Βίντσι πήγε τη μελέτη σε ένα νέο επίπεδο.

Αλλά, όπως επισημαίνει ο Giorgione, τα πολλά ταλέντα του Λεονάρντο στηρίχτηκαν κυρίως στο σχέδιο. «Ο Ντα Βίντσι δεν ήταν ο μόνος που σχεδίαζε μηχανήματα και έκανε επιστημονικά σχέδια. Πολλοί άλλοι μηχανικοί ασχολήθηκαν με αυτό, αλλά ο Λεονάρντο είχε φοβερό ταλέντο στο σχέδιο κι έτσι μπορούσε να τα αναπαραστήσει καλύτερα, φέρνοντας μια επανάσταση στον τομέα αυτόν».

Ποιος ήταν ο στόχος του;

«Μέχρι τα τέλη της δεκαετίας του 1480, ο στόχος του ήταν να καταλάβει πώς λειτουργεί η φύση – η οποία είναι μάλλον μια μεγάλη φιλοδοξία – αλλά ταυτόχρονα εξετάζει ένα θεμελιώδες σύνολο μαθηματικών νόμων, όπως επίσης και τις ενέργειες του ανθρώπινου σώματος. Κι όλο αυτό το είδε σαν ‘κοινή επιχείρηση’», λέει ο Kemp.

Αυτό θα μπορούσε να εξηγήσει γιατί πολλές από τις ιδέες του για μηχανές ήταν ριζωμένες στη φύση. Για παράδειγμα, η ιδέα του για μια ιπτάμενη μηχανή άλλαξε με την πάροδο του χρόνου, καθώς άρχισε να μελετάει τον τρόπο με τον οποίο πετούν τα πουλιά.

«Μελετώντας τα φυτά έφτιαξε νόμο για τη διακλάδωση ποταμών και τη διακλάδωση των αιμοφόρων αγγείων», επισήμανε ο Kemp. Ο Giorgione προσθέτει ότι ο Ντα Βίντσι ήλπιζε να «ενοποιήσει» τη ζωγραφική, την αρχιτεκτονική και τη μηχανική με σκέψη και γραφή, αλλά αυτό δεν ήταν εύκολο γιατί ο κόσμος των μηχανικών τεχνών και ο κόσμος των ελεύθερων τεχνών, διαχωρίζονταν εκείνη την περίοδο, σύμφωνα με δημοσίευμα του Guardian.

Έκανε ποτέ τα σχέδιά του σε εργαλεία και μηχανές;

Δεν έμειναν όλα τα σχέδια του μόνο στο χαρτί. «Υπάρχουν αποδείξεις ότι είχε δοκιμάσει τα φτερά για την ιπτάμενη μηχανή του για να δει πόση ανύψωση θα μπορούσε να πάρει», λέει ο Kemp, προσθέτοντας ότι σε μια συλλογή των γραπτών του, γνωστή ως Codex Leicester, υπάρχουν ενδείξεις ότι είχε ειδικά σχεδιασμένες δεξαμενές που κατασκευάστηκαν έτσι ώστε να μπορεί να εξερευνήσει διάφορες πτυχές της δυναμικής των ρευστών. Δημιούργησε επίσης ένα γυάλινο μοντέλο της καρδιάς για να διερευνήσει τη λειτουργία της και η χρήση πειραματικής συσκευής σε εκείνη την εποχή θεωρείται πολύ πρωτοποριακή.

Ήταν πάντα σωστός με τις νέες επιστημονικές του θεωρίες;

Οι σκέψεις του ήταν, κατά καιρούς, λάθος. Παρόλο που έκανε ανακαλύψεις για τα αιμοφόρα αγγεία και το ρόλο των βαλβίδων, δεν συνειδητοποίησε ότι κυκλοφορεί το αίμα. «Δεν ήταν πάντα σωστός και αυτό είναι καλό γιατί τον κάνει άνθρωπο και όχι υπεράνθρωπο», υπογραμμίζει ο Giorgione.

Ο Γαλιλαίος αντιμετώπισε προβλήματα με τις αρχές – Συνέβη το ίδιο και με τον Ντα Βίντσι;

Όχι ακριβώς. Το 1476 κατηγορήθηκε για σοδομισμό, αλλά υπήρχαν ελλιπή στοιχεία ενώ οι κατηγορίες ήταν ανώνυμες. Ο Kemp ανέφερε μάλιστα ότι όταν ο Λεονάρντο ήταν στη Ρώμη στην ηλικία των 50 ετών εργάζονταν σε κοίλους καθρέφτες για την εκκίνηση πυρκαγιών κι έπεσε έξω με τους γερμανούς κατασκευαστές καθρεφτών, οι οποίοι τον καταδίκασαν για το έργο του στην ανατομία.

Ποια είναι η κληρονομιά του;

«Είναι σαν να ρωτάμε τι έκαναν οι Ρωμαίοι για εμάς, είναι ουσιαστικά μια εγωκεντρική ερώτηση. Το έργο του είναι τεράστιο», τονίζει ο Kemp. Παρόλο που έχει μείνει κυρίως γνωστός για τα έργα του στη ζωγραφική, ο Ντα Βίντσι έχει έχει αφήσει επίσης σημαντικά γραπτά και σχέδια που έχουν βοηθήσει μελετητές και επιστήμονες ανά τους αιώνες.

Επίσης ο Λεονάρντο ντα Βίντσι ενδιαφερόταν πολύ για το σύμπαν, συμπεριλαμβανομένου του τρόπου με τον οποίο προσαρμόζουμε σε αυτό. Στα σημειωματάρια του υπήρχαν ερωτήματα με διαφορετική θεματολογία. Γιατί οι άνθρωποι χασμουριούνται; Γιατί είναι μπλε ο ουρανός; Πως πετάνε τα πουλιά;

Το να είσαι περίεργος για τα πάντα και περίεργος όχι επειδή είναι χρήσιμο, άλλα επειδή σε ενδιαφέρει πραγματικά, είναι αυτό που κάνει τη διαφορά. Είναι ο τρόπος που δίδαξε τον εαυτό του να γίνει ιδιοφυΐα. Ποτέ δεν μπορέσουμε να  μιμηθούμε τη μαθηματική ικανότητα του Αϊνστάιν, αλλά σίγουρα μπορούμε να αντιγράψουμε την περιέργεια του Λεονάρντο και να εξελιχθούμε μέσα από αυτή.

πηγή: tvxs.gr