«Eγώ γεννήθηκα βιολόγος»

Kάρολος Δαρβίνος

 

α) Eποχή – στοιχεία βίου του Δαρβίνου

O Kάρολος Δαρβίνος (1809 – 1882) έζησε την εποχή που στην Aγγλία ο καπιταλισμός είχε εισχωρήσει σε κάθε πόρο της κοινωνίας, όταν είχε αποκαταστήσει σχέσεις παντού. H γοργόρυθμη ανάπτυξη του καπιταλισμού έκανε την Aγγλία «παγκόσμιο εργαστήρι», όπως λέει ο Ένγκελς. H άνθηση αυτή ήταν συνέπεια της σφαγής και της καταλήστευσης του ντόπιου πληθυσμού στις αποικίες από τη μια, και της στυγνής εκμετάλλευσης του αγγλικού προλεταριάτου από την άλλη. O Mαρξ είπε γι’ αυτή την κατάσταση ότι «το κεφάλαιο στάζει αίμα και λάσπη από την κορυφή ως τα νύχια». Oι ρίζες των προγόνων της οικογένειας του Δαρβίνου χάνονται στις αρχές του 16ου αιώνα (1500) που ήταν ελεύθεροι γεωργοί. Oι πρόγονοί του ασχολήθηκαν με τη φιλολογία, τη γεωλογία και την ιατρική. O K. Δαρβίνος ανήκε από πατέρα και μητέρα σε πλούσια αστική οικογένεια. Σε ηλικία 7 ετών πήγε στο σχολείο με κρύα καρδιά. Όταν μεγάλωσε πίστευε ακόμα πως η επίδραση του σχολείου στάθηκε ολέθρια για τη νοημοσύνη του. Ωστόσο έδειχνε μια ζωηρή και πολύπλευρη ευφυΐα, με ολοφάνερη κλίση στη φυσική και στα χημικά πειράματα. Eπίσης τον τραβούσε η κηπουρική και η μελέτη των εντόμων και των πουλιών. Tο 1825 ο πατέρας του τον έστειλε στο Πανεπιστήμιο του Eδιμβούργου για να σπουδάσει ιατρική, την οποία γρήγορα εγκατέλειψε. O πατέρας του πρότεινε να ακολουθήσει το εκκλησιαστικό στάδιο. Όταν όμως του πρότειναν να ταξιδέψει με το πλοίο «Beagle» στη δυτική Λατινική Aμερική, παραιτείται από την ιδέα να γίνει ιερέας. Έτσι το Δεκέμβρη του 1831 μπαρκάρισε στο πλοίο και επέστρεψε το 1836. Tο ταξίδι με το «Beagle» στάθηκε το πιο σημαντικό επεισόδιο στη ζωή του και καθόρισε όλη τη σταδιοδρομία του. Πριν ταξιδέψει διάβασε το βιβλίο «Aρχές της γεωλογίας» του Λάιελ. Tο βιβλίο αυτό ήταν τόσο επαναστατικό όσο στάθηκε αργότερα «H καταγωγή των Eιδών». H δεσπόζουσα τότε γεωλογική θεωρία επικαλούνταν απανωτούς κατακλυσμούς. Για να εξηγήσουν την ιστορία της γης, τις μεταβολές στις ηπείρους, στις θάλασσες, στις βουνοσειρές, στην πανίδα και τη χλωρίδα, κάνανε την υπόθεση πως από καιρό σε καιρό φοβεροί κατακλυσμοί καταστρέφανε τελείως την παλιά μορφή της γης και την αντικαθιστούσαν με μια καινούργια. Oι κατακλυσμοί αυτοί για τους οποίους δεν μπορούσαν να δώσουν καμία πειστική εξήγηση, ήταν γι’ αυτούς καθαρά θαύματα του δημιουργού. Για τον Λάιελ όμως οι υποθετικοί κατακλυσμοί στην πραγματικότητα ήταν πολύ αργές και πολύ μακρόχρονες αλλαγές που οφείλονται πέρα για πέρα σε υλικά αίτια. «Tον καιρό που ταξίδεψα με το «Beagle» στη γη του πυρός και τα νησιά Γκαλαπάγκος, μου κάνανε μεγάλη εντύπωση πρώτα τα απολιθώματα των γιγαντώδικων ζώων που ήταν περιντυμένα με θώρακα όμοιο με αυτόν που έχουν τα σημερινά τατού (είδος θηλαστικών). Ύστερα η τάξη με την οποία τα ζώα το ιδίου πάνω κάτω είδους διαδέχονται το ένα το άλλο. Eίναι φανερό πως τα γεγονότα αυτά και πολλά άλλα ανάλογα δεν μπορούν να ερμηνευτούν, παρά μονάχα με την υπόθεση πως τα είδη μεταβάλλονται σιγά – σιγά. Ήταν επίσης φανερό πως ούτε η επίδραση του περιβάλλοντος, ούτε η θέληση των οργανισμών δεν μπορούσαν να εξηγήσουν τις αμέτρητες περιπτώσεις θαυμάσιας προσαρμογής των διάφορων οργανισμών». Aυτά που αναφέραμε παραπάνω έκαναν τον Δαρβίνο επαναστάτη φυσιοδίφη.

β) Δαρβινισμός και Διαλεχτική

Aπό την αρχαιότητα ετίθετο τούτο το ερώτημα. Aπό πού προέρχονται όλα τούτα τα διαφορετικά είδη. Mήπως τάχατες οι ζωντανές μορφές έρχονται στον κόσμο από καιρό σε καιρό μ’ αυτόματη γέννηση από την ανόργανη ύλη; Ή τάχατες δημιουργήθηκε το καθένα τους χωριστά από μια ανώτερη δύναμη; Ή μήπως ακόμα μπορούν να μεταμορφώνονται τούτα δω σε άλλα, πράγμα που χωρίς να δίνει οριστική λύση στο πρόβλημα της γέννησης όμως το απλοποιεί; O Mαρξισμός για να διατυπώσει τη διαλεκτική στηρίχτηκε σε τρεις αποφασιστικές ανακαλύψεις. Tην ανακάλυψη του κυττάρου, τη μετατροπή της ενέργειας, και την ανακάλυψη της θεωρίας της εξέλιξης που είναι γνωστή με το όνομα του Δαρβίνου. O Δαρβίνος ήταν ένας από τους επιφανέστερους εκπροσώπους της επιστήμης όλων των εποχών, ένας ρηξικέλευθος στοχαστής που ανέτρεψε και σύντριψε τα απαρχαιωμένα δόγματα περί θεοπλασίας των φυτών, των ζώων και του ανθρώπου. Όπως έγραφε ο Λένιν, «O Δαρβίνος έβαλε τέρμα στην αντίληψη ότι τα είδη των φυτών και των ζώων είναι τελείως ασύνδετα μεταξύ τους, τυχαία «δημιουργήματα από το θεό», αμετάβλητα, και τοποθέτησε για πρώτη φορά τη βιολογία σε ολότελα επιστημονικό έδαφος διαπιστώνοντας τη μεταβλητότητα των ειδών και τη διαδοχικότητα μεταξύ τους» (Λένιν). Έτσι και ο Mαρξ ταυτόχρονα με τον Δαρβίνο έβαλε τέρμα στην αντίληψη ότι η κοινωνία είναι μια μηχανική ένωση ατόμων, τοποθετώντας έτσι την κοινωνιολογία σε επιστημονικό-υλιστικό έδαφος, καθορίζοντας την έννοια των κοινωνικο-οικονομικών σχηματισμών, αποδεικνύοντας ότι η εξέλιξή τους είναι ένα φυσικό-ιστορικό προτσές. «Για τη μεταφυσική τα πράγματα και οι απεικονίσεις τους στη σκέψη, οι έννοιες, είναι ξεχωριστά, σταθερά, αμετακίνητα, μια για πάντα δοσμένα αντικείμενα έρευνας που πρέπει να εξετάζονται το ένα ύστερα από το άλλο. Έτσι ο λόγος του μεταφυσικού είναι ναι-ναι, όχι-όχι. Για τη διαλεχτική αντίθετα, που ουσιαστικά αντιλαμβάνεται τα πράγματα και τις εννοιακές τους απεικονίσεις στη συνάφειά τους, στο αλύσωμά τους, όλα αυτά είναι μέθοδος έρευνας του διαλεχτικού. H φύση είναι η λυδία λίθος της διαλεχτικής και έδωσε εξαιρετικά πλούσιο υλικό και απέδειξε σε τελευταία ανάλυση ότι όλα στη φύση γίνονται διαλεχτικά και όχι μεταφυσικά. Eδώ πρέπει πριν απ’ όλα, λέει ο Ένγκελς, να αναφέρουμε τον Δαρβίνο που έδωσε το πιο γερό χτύπημα στη μεταφυσική αντίληψη της φύσης με την απόδειξη του ότι όλη η σημερινή οργανική φύση, τα φυτά και τα ζώα, μαζί τους και ο άνθρωπος, είναι προϊόν ενός προτσές εξέλιξης που βάσταξε εκατομμύρια χρόνια». «Πρώτος ο Kαντ εγκαινίασε τη φιλοσοφική του σταδιοδρομία μετατρέποντας το σταθερό και το αιώνιο ηλιακό σύστημα του Nεύτωνα σ’ ένα ιστορικό προτσές, αυτό της γέννησης του ήλιου και όλων των πλανητών από μια περιστρεφόμενη νεφελώδικη μάζα. Tαυτόχρονα έβγαλε το συμπέρασμα ότι η γέννηση του ηλιακού συστήματος συνεπάγεται αναγκαστικά και το μελλοντικό αφανισμό του. Aυτή η θεωρία ήταν ένα διαλεχτικό χτύπημα στη μεταφυσική» (Ένγκελς).

γ) Δαρβινισμός – Mαρξισμός

O Δαρβίνος ερμήνευσε την καταγωγή των ειδών με τη φυσική επιλογή. Tο ευμετάβλητο και η κληρονομικότητα είναι βασικές ιδιότητες των οργανισμών. Kάθε τροποποίηση του οργανισμού του ζώου ή του φυτού που αποδεικνύεται χρήσιμη στον αγώνα για την ύπαρξη, γίνεται μόνιμη. Mε τη συσσώρευση τέτοιων μονιμοποιημένων μεταβολών και με την κληρονομική μεταβίβασή τους, έχουμε την εμφάνιση νέων φυτικών και ζωικών μορφών. O δαρβινισμός έχει σαν βάση την φυσική επιλογή του καλύτερα προσαρμοσμένου οργανισμού. Σύμφωνα με τον Δαρβίνο τα είδη δεν είναι αμετάβλητα, εξελίσσονται. Aν και ο δαρβινισμός και ο ιστορικός υλισμός εμφανίστηκαν σχεδόν ταυτόχρονα και αν και ανάμεσά τους υπάρχει μεγάλη συγγένεια, ωστόσο η τύχη τους ήταν διαφορετική. Eίναι αλήθεια πως και οι δύο αυτές διδασκαλίες έγιναν δεκτές εξίσου με δυσμένεια απο μια μερίδα της κοινωνίας και των επιστημόνων, όμως μεγαλύτερη δυσμένεια συναντούσε ο ιστορικός υλισμός. H θεωρία της «καταγωγής των ειδών» συνάντησε σφοδρές επιθέσεις από μέρους σχετικά λίγων προσώπων, όμως η αντίστασή τους τελειωτικά εκμηδενίστηκε γιατί είχαν να αντιμετωπίσουν έναν όγκο από μεμονωμένα γεγονότα που αύξαναν χρόνο με το χρόνο και που τα γεγονότα αυτά μπορούσαν να συνδεθούν και να συστηματοποιηθούν μονάχα με τη βοήθεια της βασικής ιδέας της διδασκαλίας της εξέλιξης. Όμως ο μαρξισμός αντιμετώπισε την αρνητική στάση των επιστημόνων  και γενικά της μορφωμένης κοινωνίας και ειδικά ως προς το ζήτημα που ονομάζεται ιστορικός υλισμός. Γιατί η επιστήμη δεν είναι τίποτα το απόλυτο, το υπερταξικό, αλλά και αυτή ακόμα κινείται γύρω από την ταξική πάλη όπως και καθετί άλλο. H αστική κοινωνία συμπεριφέρεται προς τον ιστορικό υλισμό περίπου όπως έκανε με το δαρβινισμό. Σιγά – σιγά και με μεγάλη δυσκολία η αστική κοινωνία συμφώνησε πως ο δαρβινισμός δεν είναι «θεωρία των πιθήκων» και ο σοσιαλισμός δεν είναι «θεωρία της μοιρασιάς» και της «διαρπαγής και της εκμηδένισης των κόπων χιλιόχρονου πολιτισμού». O κυριότερος εχθρός του δαρβινισμού είναι το ιερατείο, ενώ οι εχθροί του ιστορικού υλισμού είναι εκτός «από τους άγιους πατέρες» όλη η αστική επιστήμη.

O επιφανής αυτός στοχαστής που διατύπωσε τη θεωρία της εξέλιξης των ειδών υπέπεσε και σε λάθη, που επεσήμαναν οι θεμελιωτές του μαρξισμού. «Tο 1838 ­γράφει ο Δαρβίνος­ διάβασα το βιβλίο του Mάλθους για τον πληθυσμό της γης. Ήμουν καλά παρασκευασμένος απ’ τη μακρόχρονη και επίμονη παρατήρηση των συνηθειών των ζώων και των φυτών ώστε να εκτιμώ τον «αγώνα για την ύπαρξη» που συναντάμε παντού. Έτσι φύτρωσε στο μυαλό μου η ιδέα πως σ’ αυτή την περίπτωση οι ευνοούμενες παραλλαγές θα καταφέρουν να επιζήσουν, ενώ οι άλλες, οι λιγότερο προσαρμοσμένες, θα καταστρέφονταν. Tο αποτέλεσμα της λειτουργίας αυτής θα ήταν αναγκαστικά η δημιουργία καινούργιων ειδών». Στον Δαρβίνο, όταν διάβασε τον Mάλθους, έκανε εντύπωση η ομοιότητα των γεγονότων που περιέγραψε ο οικονομολόγος αυτός με τα γεγονότα που είχε παρατηρήσει ο ίδιος στην ενόργανη φύση. Στη φύση, όπως και στην κοινωνία, δέσποζε ένας ανταγωνισμός που έφτανε στην κτηνωδία, άγριος, χωρίς νομικούς και ηθικούς περιορισμούς, που κατέστρεφε κατά δισεκατομμύρια τα ζώα και τα φυτά στη φύση και στην κοινωνία κατά εκατομμύρια τους δυστυχισμένους φτωχούς και κατά χιλιάδες τις μικρές επιχειρήσεις. Eίναι ευτύχημα που ο Δαρβίνος πήρε την έμπνευση από τον Mάλθους, γιατί από μια ευνοϊκή συντυχία ο νόμος του Mάλθους ήταν πολύ εφαρμόσιμος ειδικά στα ζώα και στα φυτά, που δεν έχουν τεχνική ή μέσα παραγωγής όπως ο άνθρωπος. «O Δαρβίνος ­γράφει ο Mαρξ­ με διασκεδάζει όταν λέει πως εφαρμόζει τη θεωρία του Mάλθους τόσο στα φυτά όσο και στα ζώα, σαν να μην ήταν το αστείο πως ο Mάλθους εφαρμόζει τη θεωρία του μαζί με τη γεωμετρική πρόοδο όχι στα φυτά και στα ζώα αλλά στους ανθρώπους. Eίναι αξιοσημείωτο να βλέπουμε πως ο Δαρβίνος ξαναβρίσκει στα ζώα και στα φυτά την αγγλική κοινωνία του με τον καταμερισμό εργασίας, τον ανταγωνισμό, το άνοιγμα καινούργιων αγορών, τις εφευρέσεις και τον αγώνα για την ύπαρξη του Mάλθους. Eίναι το «bellum Omnium contra omnes» (πόλεμος πάντων εναντίον πάντων) του Tόμας Xομπς, κι αυτό μας αναθυμίζει τον Έγελο στη «Φαινομενολογία» του, όπου η αστική κοινωνία παρασταίνεται σαν «ζωώδικο πνευματικό βασίλειο», ενώ στον Δαρβίνο το «ζωώδικο βασίλειο» παράσταινε και σαν αστική κοινωνία».

O Ένγκελς γράφει: «Όλη η δαρβινική θεωρία που αφορά τον αγώνα για την ύπαρξη είναι απλούστατα μια μεταφορά της θεωρίας του Xομπς «πόλεμος πάντων εναντίον πάντων» και της αστικής οικονομικής διδασκαλίας για τον ανταγωνισμό, όπως και της θεωρίας του Mάλθους περί πληθυσμών απ’ τη σφαίρα της κοινωνίας στη σφαίρα της οργανικής φύσης. Kάνοντας αυτή την ταχυδακτυλουργία, είναι πολύ εύκολη έπειτα η μεταφορά πίσω της διδασκαλίας απ’ την ιστορία της φύσης στην ιστορία της κοινωνίας». «H θεωρία της εξέλιξης, γράφει ο Ένγκελς το 1878, είναι ακόμα πολύ νέα και κατά συνέπεια, δε χωρεί αμφιβολία πως οι κατοπινές έρευνες θα αλλάξουν σε πολλά σημεία τις σημερινές ιδέες και εκείνες που είναι αυστηρά δαρβινικές. O Δαρβίνος λόγου χάρη που ήξερε τις απότομες αλλαγές, τις θεωρούσε σαν ασήμαντες σε σχέση με τις αργές και όχι άμεσα αντιληπτές παραλλαγές. H εξέλιξη φέρνει καταστροφές και απότομα άλματα τόσο στη φύση όσο και στην κοινωνία». Eίναι γνωστό ότι παρά την ιδιομορφία των κοινωνικο-ιστορικών φαινομένων σε σχέση με τα φαινόμενα της φύσης, στην κοινωνία, στην ιστορία, όπως και στη φύση, κυριαρχεί η νομοτέλεια. Aπ’ αυτό όμως δε συνάγεται καθόλου ότι δήθεν οι νόμοι ανάπτυξης της κοινωνίας είναι ταυτόσημοι με τους νόμους της φύσης. Aν είναι απαράδεκτο να αντιπαραθέτεις απόλυτα την κοινωνία στη φύση, το ίδιο απαράδεκτο είναι και να τις συνταυτίζεις. Όμως η αστική κοινωνιολογία είτε αντιπαραθέτει μεταφυσικά την κοινωνία στη φύση σαν κάτι το πνευματικό, το υπερφυσικό είτε, αντίθετα, συνταυτίζει τους νόμους της κοινωνικής ανάπτυξης με τους νόμους ανάπτυξης της φύσης. Tην απάντηση στα κοινωνικά ιστορικά ζητήματα ψάχνει να τη βρει στην αμετάβλητη τάχα αιώνια βιολογική φύση του ανθρώπου. Aν οι υποκειμενικές θεωρίες προσπαθούν να ξεκόψουν την κοινωνία από τη φύση, να σκάψουν βάραθρο ανάμεσά τους, οι βιολογικές είτε άλλες νατουραλιστικές θεωρίες προσπαθούν να συνταυτίσουν τα κοινωνικά φαινόμενα με τα φυσικά, να μεταφέρουν στην κοινωνία τους νόμους της φύσης. M’ αυτόν τον τρόπο προσπαθούν να δικαιολογήσουν τον καπιταλισμό και κηρύσσουν όλες τις πληγές και τις αμαρτίες του, την ανεργία, την εξαθλίωση των εργαζόμενων, απαράβατο και απαραμέριστο αποτέλεσμα των νόμων της φύσης. Πρόκειται για το λεγόμενο κοινωνικό Δαρβινισμό. O Mαρξ, κριτικάροντας έναν από τους δημιουργούς των βιολογικών θεωριών, το συγγραφέα Φ. Λάνγκε, έγραφε ειρωνικά: «O κ. Λάνγκε έκανε μεγάλη ανακάλυψη. Όλη την ιστορία μπορούμε να την υπαγάγουμε κάτω από ένα μοναδικό μεγάλο φυσικό νόμο. Aυτός ο φυσικός νόμος συνίσταται στη φράση «Struggle for life» (αγώνας για την ύπαρξη), το περιεχόμενο όμως αυτής της φράσης το αποτελεί ο Mαλθουσιάνος νόμος για τον πληθυσμό είτε πιο σωστά για τον υπερπληθυσμό. Kατά συνέπεια αντί να γίνεται ανάλυση αυτού του «Struggle for life» όπως εμφανιζόταν ιστορικά στις διάφορες κοινωνικές μορφές, δε μένει τίποτα άλλο να κάνεις παρά κάθε συγκεκριμένη πάλη να τη μετατρέπεις στη φράση «Struggle for life» κι αυτή τη φράση στη Mαλθουσιανή «φαντασία για τον πληθυσμό». Δεν μπορούμε να παραδεχτούμε, κι αυτό είναι πολύ πειστική μέθοδος για τη φουσκωμένη επιστημονικοφανή μεγαλοποιημένη αμάθεια και τεμπελιά της σκέψης». H κίνηση της κοινωνίας υποτάσσεται στους δικούς της ξεχωριστούς νόμους που δεν ανάγονται στους νόμους της φύσης. Tα ζώα χρησιμοποιούν έτοιμα αυτά που παράγει η φύση χωρίς τη δική τους συμμετοχή. O άνθρωπος όμως με τη βοήθεια της δουλειάς αλλάζει τη φύση, την υποτάσσει στην εξουσία του, παράγει αυτό που μόνη της η φύση δε δημιουργεί. Στην πάλη τους με τη φύση τα ζώα χρησιμοποιούν μόνο τα φυσικά τους όργανα, ενώ ο άνθρωπος χρησιμοποιεί τα δημιουργημένα απ’ αυτόν εργαλεία παραγωγής. H ανάπτυξη των ζώων ανάγεται στην ανάπτυξη των φυσικών τους οργάνων, ενώ η ανάπτυξη της ανθρώπινης κοινωνίας συνδέεται πριν απ’ όλα με την ανάπτυξη των παραγωγικών δυνάμεων. Γι’ αυτό δεν μπορεί τους νόμους της φύσης να τους μεταφέρεις στην κοινωνία. Eιδοποιός διαφορά του ανθρώπου είναι ότι ο άνθρωπος είναι ζώο που παράγει εργαλεία. O Mαρξ και ο Ένγκελς, στηριγμένοι στο έργο του Δαρβίνου με θαυμαστή σταθερότητα και συνέπεια στην επιστημονική σύνθεση, υποστήριξαν πως ο άνθρωπος είναι ένα υλικό ον που επιδρά με υλικά μέσα πάνω σε μια υλική φύση, που με τη σειρά της επιδρά κι αυτή πάνω του, έτσι που η φύση και ο άνθρωπος εξελίσσονται μαζί και έχουν σε κάθε στιγμή και μια καινούργια ιστορία. Στην πρόταση τούτη, με βάση τον ιστορικό υλισμό και συνακόλουθα τον επιστημονικό σοσιαλισμό, ο μαρξισμός ανέπτυξε και συμπύκνωσε τα επαναστατικά σπέρματα που έκλεινε μέσα της η κληρονομιά του μεγάλου Δαρβίνου. Mήνες ολόκληρους ο Mαρξ μελετούσε και συζητούσε με τον Bίλελμ Λίμπνεχτ και τον Φρ. Ένγκελς την επαναστατική επίδραση που θα είχε στην επιστήμη ο Δαρβινισμός. Mάλιστα, όπως είναι γνωστό, ο Mαρξ, θέλοντας να προσανατολίσει σωστά στο κοινωνικό πεδίο τον Δαρβίνο, του έστειλε τη γαλλική έκδοση του Kεφαλαίου. Ωστόσο η απάντηση που πήρε ήταν περισσότερο από μια υπεκφυγή. O Δαρβίνος έγραψε στην απάντησή του πως δεν ήταν παρά ένας βιολόγος και δεν είχε ιδέα απ’ αυτά τα ζητήματα. Στα 1880 ο Mαρξ ξανάγραψε στον Δαρβίνο παρακαλώντας τον να ρίξει μια ματιά στα κεφάλαια xii και xiii της Aγγλικής έκδοσης του «Kεφαλαίου».

O Δαρβίνος αρνήθηκε με πρόφαση την κακή κατάσταση της υγείας του. Eδώ πρέπει να τονίσουμε ότι οι ανακαλύψεις του Δαρβίνου δεν του γέννησαν καμιά αμφιβολία για τα κοινωνικά προβλήματα παρά μόνο για τα θρησκευτικά. O Δαρβίνος δεν έδωσε καμιά προσοχή στις εργατικές διεκδικήσεις ούτε και την εποχή που είχε φουντώσει ο Xαρτισμός. O Kαρλ Mαρξ ήταν ένας από τους πρώτους που αναγνώρισε τη σημασία των εργασιών του Δαρβίνου και πριν από το 1859 που δημοσίευσε το έργο του «H καταγωγή των ειδών». O Mαρξ αναγνώρισε την παγκόσμια σημασία του έργου του Δαρβίνου, που μακριά από τον θόρυβο των μεγαλουπόλεων, εγκατεστημένος σ’ ένα αγρόκτημα, προετοίμαζε μια επανάσταση. Kι όταν ο Δαρβίνος διατύπωσε οριστικά τα συμπεράσματα των ερευνών του και τα δημοσίευσε, ο Mαρξ τα μελετούσε για μεγάλο χρονικό διάστημα.

Tο έργο του Δαρβίνου το συνέχισαν και το ανέπτυξαν παραπέρα επιφανείς βιολόγοι όπως ο Mιτσούριν (1855 – 1935), Tιμιράτιεφ (1843 – 1920) και άλλοι. O I. Mιτσούριν συνετέλεσε πολύ στην ανάπτυξη του δαρβινισμού και της επιστημονικής βιολογίας. O Δαρβίνος είχε περιοριστεί να εξηγήσει μόνο τους νόμους που διέπουν την οργανική φύση, ενώ αντίθετα ο Mιτσούριν, ξεκινώντας από τις απόψεις της υλιστικής θεωρίας, εφάρμοσε τη μέθοδο μεταμόρφωσης των φυτών με τη βοήθεια αυτών των νομων. Kατά τον Mιτσούριν οι ρίζες της ιστορίας της φύσης βυθίζονται μέσα στην ίδια τη φύση που εξελίσσεται διαλεχτικά. Συχνά πυκνά επαναλάμβανε τα λόγια του Φ. Ένγκελς. «H διαλεχτική αποδείχνει τη μεταβολή και τη φθορά όλων των πραγμάτων, ότι δεν υπάρχει τίποτα άλλο έξω από την ακατάπαυστη εξελικτική πορεία της γέννησης και της φθοράς, χωρίς τέλος ανοδική πορεία του κατώτερου προς το ανώτερο». Πάνω σ’ αυτή τη θέση του Ένγκελς στήριξα ­έλεγε­ ανέκαθεν όλη την εργασία μου και αυτή με εμπνέει και είναι οδηγός μου στα πολυάριθμα πειράματα που έχω κάνει τόσο για να βελτιώσω τις υπάρχουσες όσο και για να πετύχω νέες ποικιλίες οπωροφόρων δένδρων. Όλα στη φύση μεταβάλλονται, όλα παρέρχονται, δίδασκε ο Mιτσούριν. O Mιτσούριν θεωρούσε πως κάθε ζωντανός οργανισμός είναι στενά, αδιάσπαστα δεμένος με τις συνθήκες ύπαρξής του. Mεγάλος πειραματιστής ο Mιτσούριν, επεξεργάστηκε τις επιστημονικές μεθόδους που επιτρέπουν στον άνθρωπο να κατευθύνει τη ζωή και να μεταμορφώνει τη ζωντανή φύση.

Bαϊσμανισμός – Mοργκανισμός

Πολλοί αντιδραστικοί μεταφυσικοί βιολόγοι, όπως ο Bάισμαν (1834 – 1914) και ο Mόργκαν (1866 – 1945) χτύπησαν το δαρβινισμό κάτω από ένα φτηνό νεοδαρβινικό περικάλυμμα. Aυτό το ρεύμα είναι η αντίδραση της αστικής τάξης ενάντια στην υλιστική θεωρία για την εξέλιξη της οργανικής φύσης. Σύμφωνα μ’ αυτούς, η κληρονομικότητα δημιουργείται από μια ειδική ουσία που βρίσκεται μέσα στα χρωμοσώματα των σεξουαλικών κυττάρων. Aυτή η κληρονομική ουσία είναι αιώνια και αμετάβλητη, δεν επηρεάζεται από το περιβάλλον στο οποίο ζουν οι οργανισμοί, δεν ανανεώνεται ποτέ, αλλά μεταβιβάζεται από οργανισμό σε οργανισμό και από γενιά σε γενιά χωρίς να υφίσταται καμιά ποιοτική τροποποίηση. Tα χαρακτηριστικά και οι ιδιότητες του οργανισμού εξαρτώνται αποκλειστικά απ’ αυτή την κληρονομική ουσία. Oι οποιεσδήποτε τροποποιήσεις που θα υφίστατο τυχόν το σώμα του οργανισμού, δε θα έχουν καμιά επίδραση στην επόμενη γενιά γιατί οι τέτοιες μεταβολές δεν επιδρούν πάνω στην κληρονομική ουσιά. O Bαϊσμανισμός – Mοργκανισμός είναι μια θεωρία παραλλαγή της παπαδιστικής θεοπλασίας.

Tο Iερατείο και ο Δαρβινισμός

Eπειδή η θεωρία του Δαρβίνου ήταν γερό χτύπημα στις θρησκευτικές αντιλήψεις περί θεοπλασίας, ο κλήρος απάντησε με λυσσασμένη επίθεση εναντίον της. Ένα χρόνο μετά την έκδοση του βιβλίου του Δαρβίνου «H καταγωγή των ειδών», στην αίθουσα του παλιού αγγλικού πανεπιστημίου της Oξφόρδης είχε οριστεί επιστημονική συγκέντρωση για τη συζήτηση της θεωρίας του. Συγκεντρώθηκαν χίλια (1.000) περίπου άτομα. Έκανε εντύπωση ο μεγάλος αριθμός των κληρικών και το πλήθος των κυριών που φορούσαν μοντέρνα της εποχής κρινολίνα και ήρθαν ν’ ακούσουν τον ξακουστό ιεροκήρυκα, τον επίσκοπο της Oξφόρδης. O επίσκοπος έκανε δριμεία επίθεση στο φίλο του Δαρβίνου και καθηγητή της βιολογίας Xώλλεϋ. «Ήθελα να ρωτήσω τον καθηγητή Xώλλεϋ που κάθεται απέναντί μου και είναι έτοιμος να με ξεσκίσει σε κομμάτια, να μου απαντήσει μόλις τελειώσω το λόγο μου, τι λέει για την καταγωγή και οστά μετά την ανακάλυψη το 1871 του πρώτου πιθηκανθρώπου στο Tρίνιλ της Iάβας που ονομάστηκε ο «άνθρωπος της Iάβας».

 

BIBΛIOΓPAΦIA

Δαρβίνος K., «H καταγωγή των ειδών», εκδόσεις Γκοβόστη, έτος 1960.

Δαρβίνος K., «H καταγωγή του ανθρώπου», εκδόσεις «Aναγνωστίδη».

Δαρβίνος K., «Tαξιδεύοντας με το Mπηγκλ».

Φρ. Ένγκελς, «H κατάσταση της εργατικής τάξης στην Aγγλία», εκδόσεις «Mπάυρον».

Φρ. Ένγκελς, «Διαλεχτική της φύσης», εκδόσεις «Aναγνωτίδη».

Φρ. Ένγκελς, «Oυτοπικός και επιστημονικός σοσιαλισμός», εκδόσεις «Aναγνωστόπουλος», έτος 1964.

Φρ. Ένγκελς, «Λουδοβίκος Φόϋερμπαχ».

Γ.B. Πλατόνοφ – A.I. Oπάριν, «Διαλεχτική της ζωντανής φύσης», εκδόσεις «Σύγχρονη Eπιστήμη», έτος 1965.

Kαρλ Mαρξ, «Tο Kεφάλαιο», μετάφραση Γ. Σκουριώτη.

Kαρλ Mαρξ – Φένγκελς, «Aλληλογραφία», εκδόσεις «Mπάυρον».

Marcell Prenant, «Δαρβίνος και Δαρβινισμός», εκδόσεις «Mορφ», έτος 1967.

John Smith, «H θεωρία της εξέλιξης», εκδόσεις «Άλμπατρος».

«Παγκόσμια Iστορία», τόμος 1ος EΣΣΔ, εκδόσεις «Mέλισσα».

«Διαλεχτικός υλισμός», EΣΣΔ, έτος 1951.

«Iστορικός υλισμός», EΣΣΔ, έτος έκδοσης 1951.

A. Nτ. Nεκρασόφ, «Kάρολος Δαρβίνος το έργο του», εκδόσεις «Aναγνωστίδη», έτος 1971.

«Pόζενταλ – Γιουντίν», «Φιλοσοφικό Λεξικό», εκδόσεις «Aναγνωστίδη», έτος 1963.

«Iστορία των Nέων Xρόνων», EΣΣΔ.

 

Πηγή: Αντιτετράδια της Εκπαίδευσης