γράφει ο Χρήστος Κάτσικας

Στο μήνυμα του για την έναρξη της σχολικής χρονιάς ο υπουργός Παιδείας Κυριάκος Πιερρακάκης σημείωσε για μια ακόμη φορά ότι στην προσπάθεια αναβάθμισης και εκσυγχρονισμού της εκπαιδευτικής διαδικασίας «ξεκινώντας από τις πληγείσες από φωτιές και πλημμύρες περιοχές, έως το Φεβρουάριο του 2024 σε όλες τις αίθουσες διδασκαλίας θα εγκατασταθούν περισσότεροι από 36.000 διαδραστικοί πίνακες, οι οποίοι μπορούν να εμπλουτίσουν το μάθημα, να το καταστήσουν πιο ζωντανό και ενδιαφέρον. Οι διαδραστικοί πίνακες θα συνδεθούν με τα προγράμματα σπουδών όλων των γνωστικών αντικειμένων και των θεματικών περιοχών … Αυτονόητα, εργαζόμαστε ώστε το σχολείο να γίνει πλήρως ψηφιακό με εφαρμογές που θα απλουστεύουν την καθημερινότητα μαθητών, εκπαιδευτικών και γονιών».

Λίγους μήνες πριν, η πρώην υπουργός Παιδείας Νίκη Κεραμέως εξήγγειλε ότι: «Οι διαδραστικοί πίνακες, τα ψηφιακά αυτά εργαλεία υποστήριξης της εκπαιδευτικής διαδικασίας, στοχεύουν στην περαιτέρω ανάπτυξη ενός οικοσυστήματος ψηφιακής εκπαίδευσης υψηλών προδιαγραφών, που ανταποκρίνεται στις σύγχρονες εκπαιδευτικές προκλήσεις. Η Παιδεία αλλάζει στην πράξη».

Η όλη “καμπάνια” του υπουργείου Παιδείας  είναι προσεγμένη και απευθύνεται σε μαθητές, εκπαιδευτικούς και γονείς με φιλοφρονήσεις του τύπου «όνειρα που επιτέλους θα βρουν δικαίωση» και ιδεολογήματα για τη «νέα απαιτητική εποχή».

Ψηφιοποίηση, Τηλεκπαίδευση, Διαδραστικοί πίνακες: Η νέα θεολογία των αλλαγών

Στην Ελλάδα η όποια εισαγωγή στα σχολεία των υπολογιστών και των διαδραστικών πινάκων έχει γράψει τη δική της ιστορία (Επιχειρησιακό Πρόγραμμα – Πράξη «Ανάπτυξη Ψηφιακού Εκπαιδευτικού Υλικού – Ψηφιακή Βάση Γνώσεων – Υποδομές για ένα Ψηφιακό Σχολείο – Ψηφιακό Υλικό για τα Σχολεία»).

Να επισημάνουμε ότι το “νέο” εγχείρημα που παρουσιάστηκε με αναγεννητικό λόγο από τη σημερινή ηγεσία του υπουργείου Παιδείας ξαναφέρνει στην επιφάνεια το «Σχολείο χωρίς τοίχους!», που εξήγγειλε το 2010, η τότε Υπουργός Παιδείας Άννα Διαμαντοπούλου στο οποίο θα υπήρχαν: πρόσβαση όλων στο διαδίκτυο, αναβαθμισμένες σχολικές υποδομές, δίκτυα υπολογιστών, διαδραστικοί πίνακες κ.α.

Είναι χαρακτηριστικό ότι συνδέθηκε σε κάθε περίπτωση με τις «πληρωμένες οδηγίες» των λεγόμενων Κοινοτικών Πλαισίων Στήριξης (ΚΠΣ), με το ΕΠΕΑΕΚ και το ΕΣΠΑ, με έναν σχεδιασμό που πριμοδοτούνταν από την ανάγκη να απορροφηθούν κονδύλια τα οποία, με τη μαζική αγορά υπολογιστών, tablets, και διαδραστικών πινάκων, επέστρεφαν κανονικότατα σε συγκεκριμένες εταιρείες νέων τεχνολογιών.

Η εισαγωγή των νέων τεχνολογιών προβάλλεται από το υπουργείο Παιδείας ως φάρμακο που θα γιατρέψει τις ασθένειες του εκπαιδευτικού συστήματος. Και ενώ παρατηρείται, σε επίπεδο διακηρύξεων κυρίως, πρόοδος και σπουδή για την εισαγωγή των νέων τεχνολογιών στα σχολεία, σοβαρά χρονίζοντα προβλήματα της εκπαίδευσης παραμένουν άλυτα.

Το κυριότερο; Στο σχολείο των περικοπών, των φορτωμένων τάξεων, της υποβάθμισης, των εκπαιδευτικών κενών, της διαφοροποίησης, του συχνά αντιεπιστημονικού περιεχομένου, τα οφέλη της τεχνολογίας κινδυνεύουν να γκρεμιστούν μαζί με τους σοβάδες…

Για να αποφύγουμε κάθε αχρείαστη παρεξήγηση επισημαίνουμε ότι η χρήση των νέων τεχνολογιών, τα tablets και οι διαδραστικοί πίνακες δεν είναι μια διαδικασία έξω από τη λογική της παιδαγωγικής. Προβληματικός γίνεται ο υπερτονισμός της μεθόδου από την κυρίαρχη πολιτική, καθώς αποσπάται από τα περιεχόμενα της διδασκαλίας-μάθησης και κυρίως από τον σκοπό της όλης μορφωτικής διαδικασίας.

Δεν υποτιμούμε τη δυνατότητα διάδρασης με ψηφιακό υλικό και πολυμέσα σε ένα περιβάλλον εκπαίδευσης με πολλά άτομα καθώς και τη δυνατότητα ανάπτυξης των εκπαιδευτικών δραστηριοτήτων στον διαδραστικό πίνακα, δραστηριοτήτων που περιλαμβάνουν διαμόρφωση κειμένου και εικόνων, δημιουργία, εκτύπωση και αποθήκευση σημειώσεων για διαμοιρασμό στους μαθητές, έντυπα ή ηλεκτρονικά σε κοινό αποθηκευτικό χώρο στον υπολογιστή ή μέσω ηλεκτρονικού ταχυδρομείου.

Ωστόσο γνωρίζουμε καλά πως ο διαδραστικός πίνακας και ο υπολογιστής δεν έχουν τη μαγική ιδιότητα να εξαφανίσουν, προς όφελος εκπαιδευτικών και εκπαιδευομένων, τα υπαρκτά προβλήματα της σχολικής εκπαίδευσης, δεν μπορούν από μόνοι τους να γεφυρώσουν τα «χάσματα» στην εκπαιδευτική διαδικασία.

Είναι φανερό ότι για μια ακόμη φορά προβάλλεται μονοδιάστατα η χρήση των νέων τεχνολογιών, προκειμένου να εγκατασταθεί στις συνειδήσεις γονιών και μαθητών ότι η χρήση της τεχνολογίας είναι ούτε λίγο ούτε πολύ… συνώνυμο της μόρφωσης.

Με δεδομένη την προσήλωση στην πολιτική που θέλει το σχολείο να παρέχει δεξιότητες, αντί να εξασφαλιστεί πρώτα και κύρια η λαϊκή ανάγκη για ένα σχολείο που θα μορφώνει ολόπλευρα όλα τα παιδιά μέχρι τα 18 τους χρόνια, οι διαδραστικοί πίνακες δε θα είναι υποστηρικτικό μέσο για την κατανόηση της γνώσης, αλλά μέσο για «εύκολη» μετάδοση των απαραίτητων δεξιοτήτων.

Τα σουηδικά σχολεία αφήνουν τα tablets και επιστρέφουν στα βιβλία

Ωστόσο μια είδηση από μια χώρα αρκετά πιο προηγμένη στην εκπαίδευση από τη χώρα μας οφείλει να προβληματίσει τους επιτελείς του υπουργείου Παιδείας.

Με τη φετινή επιστροφή των μικρών παιδιών στα σχολεία της Σουηδίας, πολλοί από τους δασκάλους τους δίνουν νέα έμφαση στα τυπωμένα βιβλία, την ανάγνωση και την εξάσκηση στο γράψιμο με το χέρι, και αφιερώνουν λιγότερο χρόνο στα tablets, την έρευνα στο διαδίκτυο και τις δεξιότητες πληκτρολόγησης.

Όπως αναφέρει ο Guardian, η επιστροφή σε πιο παραδοσιακούς τρόπους μάθησης έρχεται μετά την έκφραση προβληματισμού αν η υπερψηφιοποιημένη προσέγγιση της Σουηδίας στην εκπαίδευση, έχει οδηγήσει σε μείωση βασικών δεξιοτήτων.

Η υπουργός δήλωσε στο Associated Press πριν λίγες μέρες ότι η κυβέρνηση σχεδιάζει να τερματίσει εντελώς την ψηφιακή μάθηση για παιδιά κάτω των έξι ετών καθώς  μια διεθνής αξιολόγηση του επιπέδου ανάγνωσης στην τέταρτη τάξη του δημοτικού, ανέδειξε πτώση των μαθητών της Σουηδίας μεταξύ 2016 και 2021.

Σύμφωνα με Σουηδούς ειδικούς της εκπαίδευσης η υπερβολική χρήση οθονών κατά τη διάρκεια των σχολικών μαθημάτων μπορεί να προκαλέσει την υστέρηση των νέων στα βασικά μαθήματα.

«Υπάρχουν σαφείς επιστημονικές αποδείξεις ότι τα ψηφιακά εργαλεία μάλλον βλάπτουν παρά ενισχύουν τη μάθηση των μαθητών», ανέφερε τον Αύγουστο το Ινστιτούτο Καρολίνσκα, μια υψηλού κύρους ιατρική σχολή που επικεντρώνεται στην έρευνα.