Κορυφαία εκδήλωση αντίστασης ενάντια στη χούντα

Συμπληρώνονται φέτος 50 χρόνια από την ηρωική εξέγερση του Πολυτεχνείου, τον Νοέμβρη του 1973. Ο ξεσηκωμός του Νοέμβρη αποτέλεσε την κορυφαία εκδήλωση αντίστασης ενάντια στη σιδερόφρακτη αμερικανοκίνητη στρατιωτικοφασιστική δικτατορία. Το αντιλαϊκό καθεστώς της χούντας των συνταγματαρχών θα κατέρρεε μερικούς μήνες αργότερα, κάτω και από το βάρος του εθνοπροδοτικού της πραξικοπήματος στην Κύπρο, που άνοιξε τον δρόμο στην τουρκική εισβολή και κατοχή του μισού σχεδόν νησιού μέχρι σήμερα. Μισό αιώνα μετά, η Εξέγερση του Πολυτεχνείου, σε πείσμα των καιρών αρνείται πεισματικά να μπει στη λήθη και να ξεχαστεί. Μισό αιώνα μετά, το Πολυτεχνείο συνεχίζει να διδάσκει και να εμπνέει, να ζει στους σημερινούς αγώνες του λαού και της νεολαίας. Και θα συνεχίσει να ζει, αφού τα μηνύματα και συνθήματα της Εξέγερσης για Ψωμί-Παιδεία-Ελευθερία-Εθνική Ανεξαρτησία, για να φύγουν από τη χώρα μας οι ΗΠΑ, το ΝΑΤΟ και οι βάσεις αποτελούν ανεκπλήρωτους στόχους και πόθους του λαού μας, για να ζήσει ελεύθερος σε μια ελεύθερη και ανεξάρτητη πατρίδα.

Η Εξέγερση του Πολυτεχνείου ήταν το αποτέλεσμα 6 χρόνων ασίγαστης λαϊκής αντίστασης και πάλης. Μέσα στα χρόνια αυτά δυνάμωσαν βαθμιαία οι αντιφασιστικές –αντιιμπεριαλιστικές διαθέσεις σε πλατιά στρώματα του λαού και της νεολαίας, σαν αναπόφευκτο αποτέλεσμα της γενικής κατάστασης στην Ελλάδα του καθεστώτος της ιμπεριαλιστικής εξάρτησης, της φασιστικής καταπίεσης και της στυγνής εκμετάλλευσης. Στη διάρκεια της χρονιάς του 1973 και ιδιαίτερα τους τελευταίους μήνες όλα έδειχναν ότι ωριμάζει η μεγάλη λαϊκή έκρηξη. Η κλιμάκωση των αντιφασιστικών κινητοποιήσεων με την κατάληψη της Νομικής το Φλεβάρη του ‘73, το πολιτικό μνημόσυνο του Γ. Παπανδρέου στις αρχές Νοέμβρη, λίγες μέρες πριν το Πολυτεχνείο, στις οποίες συμμετείχαν χιλιάδες λαού και νεολαίας και αντιμετώπισαν τη φασιστική καταστολή, προμήνυαν τον μεγάλο λαϊκό ξεσηκωμό που θα ξεσπούσε λίγο αργότερα.

«ΕΑΜ-ΕΛΑΣ-Πολυτεχνείο»: Η αμερικανοκρατία στην Ελλάδα

Ο λαϊκός ξεσηκωμός του Νοέμβρη είναι αναπόσπαστα συνδεδεμένος με το ίδιο «κόκκινο νήμα» που γέννησε την εποποιία του λαού μας κατά τον εθνικοαπελευθερωτικό αγώνα ενάντια στην τριπλή κατοχή τα χρόνια 1940-1944 και το β’ αντάρτικο (1946-1949), που ο Δημοκρατικός Στρατός Ελλάδας έγραψε μερικές από τις πιο λαμπρές σελίδας της σύγχρονης ιστορίας του τόπου απέναντι στον ντόπιο μοναρχοφασισμό και τον αμερικάνικο ιμπεριαλισμό.

Μετά τη στρατιωτική ήττα του ΔΣΕ και στη βάση της αδυναμίας του αγγλικού ιμπεριαλισμού να κυριαρχήσει, η Ελλάδα πέρασε κάτω από τον οικονομικό, πολιτικό και στρατιωτικό έλεγχο των ΗΠΑ, με την αμερικανοκρατία να βάζει τη σφραγίδα της σε όλες τις κατοπινές εξελίξεις. Από το σχέδιο Μάρσαλ (1948), την είσοδο της χώρας στο ΝΑΤΟ (1952), τις αμερικανονατοϊκές βάσεις, την αμερικανοκίνητη χούντα την επταετία ‘67-’74, μέχρι την υπαγωγή στο Διεθνές Νομισματικό Ταμείο (2010) και τις σημερινές ελληνοαμερικανικές συμφωνίες για την αναβάθμιση της παρουσίας του αμερικάνικου γερακιού στην περιοχή, ο αμερικάνικος ιμπεριαλισμός έπαιξε και συνεχίζει να παίζει κομβικό ρόλο στη χώρα μας.

Το διεθνές πλαίσιο

Σε διεθνές επίπεδο, η μεταπολεμική περίοδος χαρακτηρίστηκε από την προσπάθεια των ΗΠΑ να εγκαθιδρύσουν την παγκόσμια ηγεμονία τους, αλλά και από το ξέσπασμα μεγάλων εθνικοαπελευθερωτικών αντιιμπεριαλιστικών αγώνων ιδιαίτερα στις χώρες της νοτιοανατολικής Ασίας, της Αφρικής, της Λατινικής Αμερικής και της Μέσης Ανατολής. Στη Χιλή, η κυβέρνηση που σχημάτισε η «Λαϊκή Ενότητα» (Unidad Popular) με πρόεδρο τον Σαλβαδόρ Αλιέντε, ανατράπηκε βίαια τον Σεπτέμβρη του 1973 από το αμερικανόπνευστο στρατιωτικό πραξικόπημα του Πινοσέτ, με πικρό δίδαγμα για τον χιλιανό λαό και όλους τους λαούς του κόσμου την ανάγκη ένοπλης ανατροπής του ιμπεριαλιστικού-καπιταλιστικού συστήματος. Στην Ταϊλάνδη, την ίδια περίοδο, οι φοιτητές και ο λαός εξεγείρονταν ενάντια στον αμερικάνικο ιμπεριαλισμό και τους ντόπιους λακέδες του, ενώ στο Βιετνάμ, ο εθνικοαπελευθερωτικός αγώνας του λαού βάδιζε σε νικηφόρα μονοπάτια, αποδεικνύοντας πως ακόμη και οι πάνοπλες υπερδυνάμεις (ΗΠΑ) τσακίζονται από τους λαούς που παλεύουν ενωμένοι, ανυποχώρητα και έχουν το δίκιο με το μέρος τους. Σε πολλές χώρες που ο αμερικάνικος ιμπεριαλισμός πραγματοποιούσε πολεμικές επεμβάσεις ή εξαρτώνταν οικονομικά από αυτόν, εγκαθίδρυε στρατιωτικές χούντες και κυβερνήσεις ανδρεικέλων, τόσο για να εξασφαλίσει τα συμφέροντά του, όσο και για να έχει τη δυνατότητα να καταστέλλει αποτελεσματικότερα τα αντιιμπεριαλιστικά και αντιαμερικάνικα κινήματα της εποχής, χωρίς να χρειάζεται ο ίδιος να «λερώσει τα χέρια του». Στο πλαίσιο αυτό εγκαθιδρύθηκε και η χούντα στην Ελλάδα.

Η διεθνής αντιπαράθεση στο κομμουνιστικό κίνημα

Ταυτόχρονα, έχει σημασία να αναφερθούμε σε μία σημαντικότατη εξέλιξη της εποχής, η οποία αφορούσε στο επαναστατικό και κομμουνιστικό κίνημα, με ολέθριες συνέπειες για το κίνημα της εργατικής τάξης και των λαών όλου του κόσμου. Η εξέλιξη αυτή ήταν η ρεβιζιονιστική αντεπαναστατική στροφή που πραγματοποιήθηκε στο ΚΚΣΕ μετά το 20ό του συνέδριο το 1956 και η προσπάθεια επιβολής στο παγκόσμιο κομμουνιστικό κίνημα μιας γραμμής αναθεώρησης και ξεθεμελίωσης των επαναστατικών αρχών του μαρξισμού-λενινισμού και υποχώρησης απέναντι στην ιμπεριαλιστική επιθετικότητα. Η «ειρηνική συνύπαρξη» των ιμπεριαλιστών φονιάδων με τους λαούς που πάλευαν για την ανεξαρτησία και την ελευθερία τους, το «ειρηνικό πέρασμα στον σοσιαλισμό», το «κράτος και το κόμμα όλου του λαού», που επιχειρούσε να καταργήσει την ταξική πάλη και να αλλοιώσει τον επαναστατικό χαρακτήρα των κομμουνιστικών κομμάτων, μετατρέποντάς τα από κόμματα προλεταριακά τα σε κόμματα-»χυλούς», το κάλεσμα του Χρουστσόφ στους καταπιεσμένους λαούς να σταματήσουν επί της ουσίας να αγωνίζονται ενάντια στον ιμπεριαλισμό επειδή «μια σπίθα μπορεί να βάλει φωτιά στον κάμπο», επισείοντας πάνω απ’τα κεφάλια τους την απειλή του πυρηνικού ολέθρου, όλες αυτές οι αντεπαναστατικές και ρεβιζιονιστικές θεωρήσεις και πρακτικές, βρήκαν απέναντί τους το ΚΚ Κίνας και τον Μάο Τσε Τουνγκ, το ΚΕ Αλβανίας και τον Εμβέρ Χότζα, αλλά και πολλά ακόμη κομμουνιστικά κόμματα και εκατοντάδες χιλιάδες κομμουνιστές σε όλο τον κόσμο, που συγκρότησαν το μαρξιστικό-λενινιστικό κίνημα και ξεκίνησαν μία εφ όλης της ύλης ιδεολογικοπολιτική αντιπαράθεση με τον ρεβιζιονισμό και την αναθεώρηση. Η αντιπαράθεση αυτή εκφράστηκε και στη χώρα μας τόσο τα χρόνια που προηγήθηκαν της δικτατορίας, όσο και κατά τη διάρκειά της, ενώ πήρε μεγάλη έκταση και βάθος κατά την εξέγερση του Πολυτεχνείου, στην οποία κυριάρχησε η επαναστατική κατεύθυνση που πρέσβευαν οι μαρξιστές-λενινιστές.

Από τον Εμφύλιο στη δικτατορία

Το τέλος του εμφυλίου το 1949 διαδέχεται μια περίοδος ασταθών κυβερνήσεων με κύριο γνώρισμα τον αντικομμουνισμό και την όξυνση της πολιτικής αντίδρασης απέναντι στο εργατικό-λαϊκό κίνημα και την αριστερά. Αναφέρουμε χαρακτηριστικά πως από τον Γενάρη του 1950 μέχρι και την εκδήλωση του στρατιωτικού πραξικοπήματος τον Απρίλη του 1967, άλλαξαν συνολικά 27 κυβερνήσεις. Η εκτέλεση του κομμουνιστή ηγέτη Νίκου Μπελογιάννη και των συντρόφων του τον Μάρτη του 1952, όχι μόνο δεν έκαμψε το αγωνιστικό φρόνημα των κομμουνιστών και του λαού, μα αντίθετα, δυνάμωσε τη λαϊκή πάλη ενάντια στο ιμπεριαλισμό και τους ντόπιους λακέδες του.

Το δημοκρατικό και προοδευτικό κίνημα, παρά την επικράτηση ύστερα από το 1956 του ρεβιζιονισμού στο ΚΚΕ, συνεχίζει να βάζει τη δική του σφραγίδα στις εξελίξεις. Μαζικές διαδηλώσεις ενάντια στο ΝΑΤΟ και για την υπεράσπιση της ειρήνης, μαχητικές απεργίες σε εργοστάσια και πολλούς εργασιακούς κλάδους, συνολικά ο λαός βρίσκεται σε αγωνιστικό αναβρασμό όλη αυτή την περίοδο. Τον Μάη του 1963 δολοφονείται από παρακρατικούς νεοφασίστες ο βουλευτής της Ενιαίας Δημοκρατικής Αριστεράς (ΕΔΑ) Γρηγόρης Λαμπράκης. Παρά τη μεγάλη όξυνση της κρατικής και παρακρατικής τρομοκρατίας, οι μαζικότατες διαδηλώσεις και συγκεντρώσεις συνεχίζονται αδιάκοπα. Τον Φλεβάρη του 1964, η Ένωση Κέντρου με αρχηγό τον αντικομμουνιστή και φιλοάγγλο Γιώργο Παπανδρέου κερδίζει με 52.72% τις εκλογές και σχηματίζει κυβέρνηση. Την πολιτική αστάθεια εντείνει το παλατιανό πραξικόπημα τον Ιούλιο του 1965, όπου μετά την αμερικάνικη παρέμβαση, δεκάδες βουλευτές της Ένωσης Κέντρου «αποστατούν» (με βασικότερο τον Κωνσταντίνο Μητσοτάκη) και ο βασιλιάς διορίζει κυβέρνηση της αρεσκείας του παλατιού και των Αμερικάνων ιμπεριαλιστών.

Ακολουθούν ογκώδεις διαδηλώσεις στην Αθήνα και όλη τη χώρα ενάντια στην αποστασία, το παλατιανό πραξικόπημα και την αμερικανική επέμβαση. Κάτω από τη συσσωρευμένη λαϊκή οργή και αγανάκτηση, την επίδραση των διεθνών αντιιμπεριαλιστικών κινημάτων, τη μεγάλη επιρροή και αίγλη του κομμουνιστικού κινήματος, αλλά και την επίδραση των μαρξιστών-λενινιστών που ήδη από το 1964 εκδίδουν το περιοδικό «Αναγέννηση» και αποτελούν πλέον συγκροτημένο και διακριτό πολιτικό χώρο, οι τεράστιες λαϊκές κινητοποιήσεις αποκτούν ολοένα και μεγαλύτερο πολιτικό βάθος και ξεφεύγουν από τον έλεγχο της Ένωσης Κέντρου και των ρεβιζιονιστών.

Στις 21 Ιουλίου δολοφονείται από την αστυνομία κατά τη διάρκεια μεγάλης διαδήλωσης στην Αθήνα ο φοιτητής Σωτήρης Πέτρουλας. Οι κινητοποιήσεις συνεχίζονται με ακόμη μεγαλύτερη ένταση, όμως οι μανούβρες, τα πισωγυρίσματα της Ένωσης Κέντρου και των άλλων αστικών κομμάτων που καλλιεργούσαν αυταπάτες για τον ρόλο του αμερικάνικου ιμπεριαλισμού, καθώς και η βαθιά ηττοπαθής αντίληψη της ηγεσίας του ΚΚΕ που αρνήθηκε να δώσει στα «Ιουλιανά» βαθύτερη πολιτική προοπτική, οδήγησαν στην προσωρινή λήξη των μεγαλειωδών αυτών κινητοποιήσεων. Η αντιπαράθεση των Αμερικάνων και Ευρωπαίων ιμπεριαλιστών για την κυριαρχία τους πάνω στην Ελλάδα, η προσπάθεια ανακοπής της ανάπτυξης των λαϊκών αντιιμπεριαλιστικών αγώνων, καθώς και η αδυναμία των κυρίαρχων αστικών κομμάτων να σχηματίσουν σταθερές κυβερνήσεις, οδήγησαν στο στρατιωτικό πραξικόπημα της 21ης Απριλίου του 1967.

Ο αμερικάνικος ιμπεριαλισμός και το πραξικόπημα της 21ης Απριλίου 1967

Δεν πρέπει να υπάρχει η παραμικρή αμφιβολία πως το πραξικόπημα ήταν σχεδιασμένο, οργανωμένο και επιτελικά καθοδηγούμενο από τον αμερικάνικο ιμπεριαλισμό. Όχι μόνο επειδή οι βασικοί αξιωματικοί που πρωταγωνίστησαν σε αυτό είχαν εκπαιδευτεί από τη CIA ή επειδή οι ΗΠΑ ήταν από τις πρώτες χώρες που αναγνώρισαν τη χούντα. Η ανάμιξη των Αμερικάνων ιμπεριαλιστών φάνηκε στην πραγματικότητα από την πολιτική υποτέλειας στις ΗΠΑ που άσκησε η χούντα των συνταγματαρχών. Εξυπηρέτησε, πρώτα απ’ όλα, τις επεκτατικές και φιλοπόλεμες ανάγκες των ΗΠΑ. Μετάτρεψε τη χώρα σε ορμητήριο του ΝΑΤΟ για τις επεμβάσεις του στη Μέση Ανατολή και την Ανατολική Μεσόγειο, σε μόνιμη βάση ελλιμενισμού του αμερικάνικου στόλου, σε αποθήκη του ΝΑΤΟϊκού πυρηνικού οπλοστασίου. Άνοιξε διάπλατα τις πόρτες της ελληνικής οικονομίας για τη διείσδυση του ξένου κεφαλαίου, ιδιαίτερα του αμερικάνικου. Πέρασε νέα δεσμά οικονομικής εξάρτησης της Ελλάδας, με ληστρικούς δανεισμούς από το εξωτερικό.

Ένα καθεστώς εχθρικό προς τον λαό

Παράλληλα, στο εσωτερικό ενίσχυσε το μεγάλο κεφάλαιο και τα κέρδη του, με νομοθετήματα που παρείχαν φοροαπαλλαγές και προνομιακές πιστώσεις στους μεγαλοεπιχειρηματίες, με την επιβολή συνθηκών στρατιωτικοποίησης στην παραγωγική δραστηριότητα, με την παραβίαση κάθε εργατικής νομοθεσίας, την καθήλωση των μισθών και ημερομισθίων, την αύξηση των τιμών των προϊόντων. Κατάφερε οδυνηρά πλήγματα στην αγροτιά με την άσκηση μιας πολιτικής που συνδύαζε άθλιες τιμές συγκέντρωσης των αγροτικών προϊόντων, ληστεία του αγροτικού μόχθου από τους μεγαλέμπορους, απαλλοτριώσεις της αγροτικής γης προς όφελος των βιομηχάνων.

Έβαλε στο γύψο όλα τα δημοκρατικά δικαιώματα και εξαπέλυσε άγριες διώξεις ενάντια σε κάθε προοδευτική φωνή και ειδικά ενάντια στο αριστερό κίνημα. Έκλεισε χιλιάδες κομμουνιστές, αριστερούς και δημοκράτες στις εξορίες και στις φυλακές. Δεκάδες χιλιάδες ανθρώπους, νέους αντιφασίστες έσυρε στα κρατητήρια και στα κελιά της ΕΑΤ-ΕΣΑ και πολλούς απ’ αυτούς τους υπέβαλε σε βασανιστήρια. Απαγόρευσε την κυκλοφορία αριστερών και δημοκρατικών εφημερίδων. Έθεσε σε διωγμό, στην παρανομία το συνδικαλισμό και κατάργησε τους φοιτητικούς συλλόγους. Κατέπνιξε την πνευματική ζωή. Η φασιστική ιδεολογία του «Γ’ Ελληνοχριστιανικού πολιτισμού», της «Ελλάδας Ελλήνων Χριστιανών», κατέκλυσε τα σχολεία και την κρατική προπαγάνδα. Οι άνθρωποι της επιστήμης, του πολιτισμού και της τέχνης κυνηγήθηκαν. Ο χαφιεδισμός οργίαζε.

Αυτό το αποπνιχτικό καταπιεστικό καθεστώς που μέρα τη μέρα τσάκιζε οικονομικά τον ελληνικό λαό, στραγγάλιζε τις πολιτικές, κοινωνικές και πνευματικές ελευθερίες του, τον κρατούσε κάτω από το βραχνά της εξευτελιστικής αμερικανοδουλείας, σύντομα βρέθηκε απομονωμένο και βουτηγμένο στη διαφθορά. Περιήλθε σε κρίση.

Η λαϊκή αντίσταση ενάντια στη δικτατορία

Μετά την επιβολή της στρατιωτικής δικτατορίας βαθμιαία ο ελληνικός λαός άρχισε να προβάλλει την αντίστασή του. Φυσικά, με πολλές δυσχέρειες καθώς η μεγάλη μάζα των αριστερών αγωνιστών είχαν συλληφθεί και βρίσκονταν εξόριστοι και φυλακισμένοι, ενώ όσοι δεν είχαν συλληφθεί δρούσαν σε σκληρές συνθήκες παρανομίας. Η ανάπτυξη της αντιδικτατoρικής πάλης δυσκόλεψε, ακόμα, από τη στάση προσαρμογής, ηττοπάθειας και συμβιβασμού με τη φασιστική «νομιμότητα» που κράτησαν οι δυνάμεις των αστικών κομμάτων και οι ρεβιζιονιστικές δυνάμεις του ΚΚΕ (ενιαίες ως το 1968 και διασπασμένες στη συνέχεια).

Η αντιδικτατορική πάλη εντάθηκε μετά το 1971: Πήρε τη μορφή εργατοϋπαλληλικών απεργιών (Ολυμπιακή, ΔΕΗ, τυπογράφοι, τρόλεϊ, δημοσιογράφοι κ.λπ.), αγροτικών κινητοποιήσεων (Μέγαρα, Καλύβια Τρικάλων, Σπάτα, Μενίδι κ.λ.π.) και απέκτησε μαζικότερη διάσταση με αποχές, συγκεντρώσεις, πορείες της σπουδάζουσας νεολαίας. Μια σειρά μέτρων της χούντας όπως η αναγκαστική στράτευση αντιφασιστών φοιτητών, η απαγόρευση ελεύθερων φοιτητικών εκλογών, η βίαια διάλυση συγκεντρώσεων, οι συνεχείς συλλήψεις κ.ά. συντέλεσαν σ’ αυτό.

Ο αντιδικτατορικός αγώνας της νεολαίας και του λαού ολοένα και πoλιτικoπoιoύνταν, τα αιτήματα της ανατροπής της χούντας και της αμερικανοκρατίας προβάλλονταν πιο ανοιχτά και αγκάλιαζαν τις μαζικές εκδηλώσεις. Τον Σεπτέμβρη του 1971 η κηδεία του ποιητή Γιώργου Σεφέρη θα μετατραπεί σε μεγάλη διαδήλωση κατά της δικτατορίας. Πριν από τον Νοέμβρη του 1973 θα πραγματοποιηθεί η μεγάλη αντιφασιστική εκδήλωση της Νομικής από τους 4.000 φοιτητές που την κατέλαβαν και άλλους δημοκράτες που την περικύκλωσαν τον Φλεβάρη του 1973, όπου τα συνθήματα «Δεν περνά ο φασισμός», «Κάτω η χούντα» κ.ά. δέσποσαν. Θα επακολoυθήσει στις 4/11/1973 ο μετασχηματισμός της κηδείας του Γ. Παπανδρέου σε αντιφασιστική διαδήλωση με όμοια συνθήματα.

Ο ξεσηκωμός του Νοέμβρη

Η αντιδικτατορική πάλη θα κορυφωθεί με την κατάληψη του Πολυτεχνείου της Αθήνας που έμελλε να εξελιχθεί σε έναν συγκλονιστικό επαναστατικό ξεσηκωμό της αντιφασιστικής νεολαίας και του λαού και να περάσει στην ιστορική μνήμη σαν η εξέγερση του Πολυτεχνείου.

Το Πολυτεχνείο από την Τετάρτη 14/11/1973 έως το πρωί του Σαββάτου 17/11/1973 θα γίνει ο πόλος και η ψυχή του αντιφασιστικού αγώνα. Χιλιάδες νεολαίοι και λαός θα συσπειρωθούν μέσα και έξω από τα κτίρια του Πολυτεχνείου με συνθήματα «ψωμί-παιδεία-ελευθερία», «Κάτω η Χούντα», «Έξω οι Αμερικάνοι» κ.ά. Για τρεις μέρες, μέσα από γενικές συνελεύσεις φοιτητικών συλλόγων και εργατικών σωματείων, συνθήματα στους τοίχους, ανακοινώσεις από τον ιστορικό ραδιοφωνικό σταθμό, διαδηλώσεις γύρω από το Πολυτεχνείο, ο λαός και η νεολαία της Αθήνας έβαλαν φραγμό στα σχέδια της χούντας για τη φιλελευθεροποίηση Μαρκεζίνη.

Το καθεστώς, εντελώς απομονωμένο και εχθρικό προς τον λαό, προκειμένου να αντιστρέψει την κατάσταση, επιχείρησε με τη διοργάνωση ενός ψευτοδημοψηφίσματος να νομιμοποιήσει την αντιλαϊκή του εξουσία. Η στάση αμηχανίας και αναμονής των ρεβιζιονιστών του ΚΚΕ και του ΚΚΕ εσωτερικού απέναντι στην υποτιθέμενη «φιλελευθεροποίηση» της δικτατορίας μετέτρεπε τον λαό σε θεατή μιας βαθιά αντιλαϊκής εξέλιξης, καλλιεργώντας ταυτόχρονα τις πιο επικίνδυνες αυταπάτες για τον χαρακτήρα της χούντας, ενώ αφόπλιζε τον λαό, μετατρέποντάς τον σε έρμαιο των πολιτικών τυχοδιωκτισμών του χουντικού καθεστώτος και των αστικών κομμάτων.

Η επικράτηση της ανυποχώρητης αντιφασιστικής-αντιιμπεριαλιστικής γραμμής που πρέσβευαν οι μαρξιστές-λενινιστές και άλλοι συνεπείς αντιφασίστες αγωνιστές στο Πολυτεχνείο έβαλε τη σφραγίδα της στον Νοέμβρη. Το δικτατορικό καθεστώς, κάτω από τη λαϊκή οργή και αγανάκτηση και βλέποντας το διαρκές αγκάλιασμα της Εξέγερσης από τις πλατιές μάζες της νεολαίας και του λαού, με την Αθήνα να δίνει τη σκυτάλη και σε άλλες πόλεις της χώρας, αποφάσισε να καταστείλει βίαια τον λαϊκό ξεσηκωμό του Πολυτεχνείου. Έτσι, τα ξημερώματα του Σαββάτου της 17ης του Νοέμβρη του 1973, παρά τα σπαραχτικά μηνύματα του ραδιοφωνικού σταθμού του Πολυτεχνείου προς τα «αδέρφια στρατιώτες», τα τανκς της χούντας εισέβαλαν στο Πολυτεχνείο, ενώ οι δυνάμεις της αστυνομίας και του στρατού πυροβολούσαν «στο ψαχνό», δολοφονώντας δεκάδες νέους αγωνιστές και πνίγοντας στο αίμα την Εξέγερση.

Ο ρόλος των πολιτικών δυνάμεων στην Εξέγερση του Πολυτεχνείου

Η κορύφωση της αντιδικτατορικής πάλης τις μέρες του Νοέμβρη του 1973 έγινε κάτω από την ισχυρή επίδραση των αντιφασιστικών δυνάμεων-οργανωμένων και αυθόρμητων- που υποστήριξαν σταθερά, αλλά και κατά τη διάρκεια του ξεσηκωμού του Πολυτεχνείου, την κατεύθυνση της μαζικής, αγωνιστικής και ανυποχώρητης αντιπαράθεσης με την αμερικανοστήριχτη χούντα.

Στο Πολυτεχνείο συγκρούστηκαν δύο βασικές κατευθύνσεις, δύο γραμμές. Η γραμμή της αγωνιστικής αντιπαράθεσης στο φασιστικό καθεστώς και η γραμμή της προσαρμογής σε πλαίσια «ανεκτά» από το καθεστώς αυτό, που αντανακλούσαν αντίστοιχα τη γραμμή πάλης για την ανατροπή και το ξερίζωμα της αμερικανοστήριχτης στρατιωτικο-φασιστικής δικτατορίας και τη γραμμή του συμβιβασμού αυτής ή της άλλης μορφής που προσέβλεπε στη «φιλελευθεροποίηση» του χουντικού καθεστώτος. Την πρώτη πρόβαλλαν οι μαρξιστές-λενινιστές, όλες οι συνεπείς αντιφασιστικές αντιιμπεριαλιστικές δυνάμεις. Το Πολυτεχνείο φέρνει τη σφραγίδα αυτής της αγωνιστικής αντιφασιστικής-αντιιμπεριαλιστικής κατεύθυνσης, η οποία δεν μπήκε απρόσκοπτα και χωρίς εμπόδια. Χρειάστηκε να αντιμετωπίσει τη γραμμή και τις απόψεις της ηττοπάθειας και του συμβιβασμού, που διοχετευόταν με τον έναν ή τον άλλο τρόπο από τις αστικές δυνάμεις και τις δυνάμεις των δύο ρεβιζιονιστικών πτερύγων του ΚΚΕ.

Όσο και αν μετά το 1974, όλοι σχεδόν βγήκαν να καπηλευτούν την ηρωική εξέγερση του Πολυτεχνείου, η αλήθεια είναι πως τα αστικά και ρεβιζιονιστικά κόμματα σ’ αυτή τη μεγαλειώδη επαναστατική εκδήλωση της νεολαίας και του λαού λειτούργησαν στον ένα ή στον άλλο βαθμό ως τροχοπέδη.

Τα αστικά κόμματα

Οι δυνάμεις των αστικών κομμάτων (Δεξιάς, Κέντρου) – με ελάχιστες εξαιρέσεις – σ’ όλη τη διάρκεια της δικτατορίας προσαρμόστηκαν, υποτάχτηκαν στη φασιστική «νομιμότητα». Ήταν σε συνδιαλλαγή με τη χούντα και νομιμοποίησαν τις κινήσεις της (με τη συμμετοχή στο ψευτοδημοψήφισμα του 1973, τη συγκατάθεσή τους στη «φιλελευθεροποίηση» Μαρκεζίνη κ.ά.). Αναζητούσαν την έξοδο από τη δικτατορία στην «από τα πάνω» παρέμβαση ξένων ιμπεριαλιστικών παραγόντων, από τους οποίους προσδοκούσαν ρύθμιση για «ομαλή» μετάβαση σε αστικό κοινοβουλευτικό καθεστώς. Στέκονταν μακριά από τις αντιφασιστικές λαϊκές κινητοποιήσεις, δεν ήθελαν «να τραβηχτούν τα πράγματα στα άκρα» και απλά κοίταζαν πώς να επωφεληθούν για τους ιδιοτελείς σκοπούς τους από την αντιδικτατορική πάλη που έδινε ο λαός χωρίς τη βοήθειά τους. Αυτή η πολιτική τους προκαθόρισε και την απουσία τους από τον ξεσηκωμό του Πολυτεχνείου, το λούφαγμά τους όταν ξεκίνησε.

Η στάση του ΚΚΕ και του ΚΚΕ εσωτερικού

Όσο για τις ρεβιζιονιστικές δυνάμεις του ΚΚΕ, αυτές τόσο πριν τη διάσπασή τους το 1968 όσο και μετά απ’ αυτή, ακολούθησαν τη γραμμή του «ομαλού δημοκρατικού μετασχηματισμού της δικτατορίας», ζητούσαν «ελεύθερες εκλογές» και κυβέρνηση «όλων των κομμάτων», «εθνικής ενότητας». Σε πρακτικό επίπεδο η γραμμή συμβιβασμού τους εκφράστηκε, χαρακτηριστικά, με τη συμμετοχή τους στο ψευτοδημοψήφισμα της δικτατορίας του Παπαδόπουλου το 1973, τα φλερταρίσματα με τη «φιλελευθερoπoίηση» Μαρκεζίνη. Εκφράζονταν, επίσης, με την ταχτική «να μην οξύνουμε τα πράγματα και να μη δώσουμε προσχήματα στη δικτατορία», με τη συγκράτηση της πολιτικοποίησης των μαζικών αντιφασιστικών εκδηλώσεων και την εφαρμογή της γραμμής ότι τα αιτήματα πρέπει να κινούνται αυστηρά σε συνδικαλιστικά πλαίσια.

Αυτή τη γραμμή προσπάθησαν να τη μεταφέρουν και στον ξεσηκωμό του Πολυτεχνείου. Πριν το ξεκίνημά του υποστήριζαν ότι «η κατάληψη είναι λάθος συναισθηματισμός», «δεν πρέπει να γίνει», «θα μας χτυπήσουν». Την πρώτη μέρα της κατάληψης οι εκπρόσωποι του Ρήγα Φεραίου (νεολαία του ΚΚΕεσ.) αλλά και της αντι-ΕΦΕΕ (νεολαία του ΚΚΕ) παρέμβαιναν με ανακοινώσεις, για να μην περιληφθούν μη συνδικαλιστικά αιτήματα είτε για να εισαγάγουν το αίτημα για μια «οικουμενική κυβέρνηση». Συνθήματα όπως το «Έξω το ΝΑΤΟ», «Έξω οι Αμερικάνοι» με ψιθύρους διαβάζονταν ως «ύποπτα» και, «προβοκατόρικα». Οι δυνάμεις της αντι-ΕΦΕΕ πρότειναν να μην έρχονται φοιτητές από άλλες σχολές στο Πολυτεχνείο και αντιτάχθηκαν στο να γίνουν γενικές συνελεύσεις σχολών στο Πολυτεχνείο. Ας σημειωθεί, ακόμα, πως σ’ όλη τη διάρκεια των γεγονότων ο ραδιοφωνικός σταθμός των ρεβιζιονιστών «Φωνή της Αλήθειας» μίλαγε για «προβοκάτορες που ανάβουν φωτιές» στο Πολυτεχνείο.

Παρ’ όλο που η εξέλιξη του ξεσηκωμού, με την πολυπληθή προσέλευση σπουδαστών και κόσμου μέσα και γύρω από το Πολυτεχνείο, που φώναζαν και έγραφαν όλο και πιο πολιτικοποιημένα συνθήματα («Έξω οι ΗΠΑ-Έξω το ΝΑΤΟ» στην προμετωπίδα του κτιρίου κ.ά.), ακύρωσε την απόπειρα των δυνάμεων του ρεβιζιονισμού να συρρικνώσουν το αντιφασιστικό – αντιιμπεριαλιστικό περιεχόμενό του, οι δυνάμεις του ρεβιζιονιστικού ΚΚΕ και μετά απ’ αυτόν συνέχισαν ν’ αναφέρονται στα γεγονότα του Πολυτεχνείου με έναν προκλητικό τρόπο.

Η Πανσπουδαστική Νο 8

Τρανταχτή απόδειξη για τη συμβιβαστική στάση των δυνάμεων του ΚΚΕ και της ΚΝΕ αποτελεί η περιβόητη «Πανσπουδαστική Νο 8» (έντυπο-όργανο της αντι-ΕΦΕΕ) που κυκλοφόρησε μετά τα γεγονότα του Πολυτεχνείου, όταν τα μέλη της Συντονιστικής Επιτροπής του ήταν σε παρανομία. Εκεί παρουσιάστηκε με πλαστογραφημένη υπογραφή της Συντονιστικής Επιτροπής μια ανακοίνωση που έγραφε:

«…Σαν υπεύθυνη Συντονιστική Επιτροπή του Πολυτεχνείου δηλώνουμε ότι παρ’ όλα αυτά το φοιτητικό μας κίνημα δεν ήθελε με κανένα τρόπο η εκδήλωσή μας αυτή να συντελέσει, ώστε να συγκρουστούν κατά μέτωπο στη συγκεκριμένη στιγμή οι λαϊκές δυνάμεις με τη σιδερόφραχτη δικτατορία»(…) «Καταγγέλλουμε την προσχεδιασμένη εισβολή στο χώρο του Πολυτεχνείου την Τετάρτη 14 Νοέμβρη 350 οργανωμένων πρακτόρων της ΚYΠ, σύμφωνα με το προβοκατόρικο σχέδιο των Ρουφογάλη – Καραγιαννόπουλου, με βάση τις εντολές του παραμερισμένου τώρα τέως πρωτοδικτάτορα Παπαδόπουλου και της αμερικάνικης ΣΙΑ, με σκοπό να προβάλουν με κάθε μέσο τραμπουκισμού και προβοκάτσιας γελοία και αναρχικά συνθήματα που δεν εκφράζανε τη στιγμή και τις συγκεκριμένες δυνατότητες…».

Η επαίσχυντη αυτή ανακοίνωση είναι μια αδιαμφισβήτητη γραπτή ιστορική μαρτυρία ότι οι δυνάμεις του ρεβιζιονισμού ήταν φορείς της ηττοπάθειας και του συμβιβασμού και «δεν ήθελαν με κανέναν τρόπο» η εκδήλωση του Πολυτεχνείου «να συντελέσει ώστε να συγκρουστούν κατά μέτωπο τη συγκεκριμένη στιγμή οι λαϊκές δυνάμεις με τη σιδερόφραχτη δικτατορία».

Είναι ένα μνημείο προβοκατορολογίας που συκοφάντησε ως «οργανωμένους πράκτορες της ΚΥΠ» τους 350 φοιτητές από τη Νομική, οι οποίοι, κυνηγημένοι από την αστυνομία, έτρεξαν να μπουν στο Πολυτεχνείο. Είναι πειστήριο μιας αναίσχυντης πλαστογραφίας αφού η Συντονιστική Επιτροπή του Πολυτεχνείου ποτέ δεν σύνταξε μια τέτοια ανακοίνωση, γεγονός που ξεσκέπασαν με σχετική δημόσια δήλωσή τους 28 μέλη της Συντονιστικής Επιτροπής μερικούς μήνες αργότερα.

Το κηλίδωμα απ’ αυτό το απαράδεχτο δημοσίευμα της «Πανσπουδαστικής Νο 8», η ρεβιζιονιστική ηγεσία του ΚΚΕ προσπάθησε αργότερα, αδέξια, να το ξεπλύνει με ισχυρισμούς ότι η «Πανσπουδαστική Νο 8» ήταν «πλαστογραφημένη» ή ότι η ανακοίνωση άλλο εννοούσε απ’ αυτό που της αποδίδονταν.

Το 2022 και με αφορμή την έκδοση του βιβλίου του πολιτικού γυρολόγου των αστικών κομμάτων και πρώην βασικό στέλεχος του ΚΚΕ, Μίμη Ανδρουλάκη «Πριν σβήσουν τα φώτα», το ΚΚΕ, 49 χρόνια μετά, επανήλθε, παραχαράσσοντας για μια ακόμη φορά την ιστορική αλήθεια, αναπαράγοντας ανερυθρίαστα το ψέμα που αποκαλύφθηκε τον Σεπτέμβρη του 1974, ότι δηλαδή η πλαστογραφημένη ανακοίνωση που δημοσίευσε το φύλο Νο 8 της «Πανσπουδαστικής» ήταν ανακοίνωση της Επιτροπής Κατάληψης του Πολυτεχνείου! Και σαν να μην έφτανε αυτό, 49 χρόνια μετά, η ηγεσία του ΚΚΕ έφτασε στο επαίσχυντο σημείο να αναμασά τις ίδιες αθλιότητες και προβοκατορολογίες, γράφοντας χαρακτηριστικά πως «…Το ότι η χούντα επιχείρησε να χτυπήσει το αντιδικτατορικό φοιτητικό κίνημα και την εξέγερση του Πολυτεχνείου, εκτός από την άμεση καταστολή, στέλνοντας και προβοκάτορες-ασφαλίτες, δεν μπορεί να είναι κάτι που να αμφισβητείται».

Μισό αιώνα μετά, η ηγεσία του ΚΚΕ έρχεται, αναμασά και αναπαράγει όλες τις αθλιότητες της Πανσπουδαστικής Νο 8, σαν να μην πέρασε μια μέρα, όταν ακόμη και σήμερα αναφέρεται σε «δράση προβοκατόρων και απόπειρά τους να εισβάλουν στο Πολυτεχνείο», όταν κάνει λόγο για «προβοκάτορες- ασφαλίτες που έστελνε η χούντα για να χτυπήσουν την εξέγερση του Πολυτεχνείου». Το συμπέρασμα είναι πως παραμένουν ίδιοι, αδιόρθωτοι και αμετανόητοι, υπονομευτές και συκοφάντες των αγώνων του λαού και της νεολαίας.

Η καπηλεία του ΚΚΕ και η πραγματικότητα

Μετά τη μεταπολίτευση η ρεβιζιονιστική ηγεσία του ΚΚΕ επιτέθηκε σφοδρά ενάντια σ’ αυτούς που συκοφαντικά αποκαλούσε «αριστεριστές»,ενάντια στους μαρξιστές-λενινιστές και άλλους αριστερούς αγωνιστές που ήταν ενεργητικά παρόντες στον ξεσηκωμό του Πολυτεχνείου και αποκάλυπταν τις παραπάνω αλήθειες.

Όμως η συκοφαντία όπως και το ψέμα έχουν κοντά ποδάρια. Όταν το 1989 ξέσπασε η μεγάλη κρίση στο ΚΚΕ, οι δυνάμεις του που διαγράφηκαν ή αποχώρησαν ήλθαν να επιβεβαιώσουν όσα έλεγαν οι μαρξιστές-λενινιστές και άλλοι αριστεροί αγωνιστές του Πολυτεχνείου, προσθέτοντας και νέες μαρτυρίες:

Μέλος του Κ.Σ. της ΚΝΕ (Σ. Αντωνακάκη) αποκάλυψε πως η πιο βασική διάσταση της ΚΝΕ με την ηγεσία του ΚΚΕ, στο παρελθόν, ήταν η περίπτωση του Πολυτεχνείου, όπου η ηγεσία ήταν αντίθετη με τη γραμμή της κατάληψης. Από τις διαγραμμένες δυνάμεις του ΚΚΕ που εκδώσανε το περιοδικό «ΠΡΙΝ» και συγκεκριμένα από το τεύχος του Νοέμβρη 1989 έγινε γνωστό ότι «…το Γραφείο του Κλιμακίου της Κεντρικής Επιτροπής του ΚΚΕ που ήταν στην Ελλάδα πήρε εξαρχής αρνητική θέση απέναντι στα γεγονότα (σ.σ. εξέγερση του Πολυτεχνείου) και διατήρησε τη θέση αυτή μέχρι το τέλος της εξέγερσης». Ότι «ενώ η εξέγερση γενικεύονταν και αποκτούσε προωθημένα χαρακτηριστικά, η ηγεσία του ΚΚΕ δίνει γραμμή να προβληθούν… «φοιτητικά αιτήματα» …». Ότι «Καθώς η κατάληψη του Πολυτεχνείου και η εξέλιξη της εξέγερσης εξελίχθηκαν αυθόρμητα, φάνηκε έντονα ένας φόβος που διακατέχει την ηγεσία του ΚΚΕ απέναντι σε αυθόρμητα, μη ελεγχόμενα γεγονότα… Το Γραφείο του Κλιμακίου της Κ.Ε. του ΚΚΕ είχε απορρίψει προτάσεις που υπήρχαν για νέα κατάληψη της Νομικής πριν από το Πολυτεχνείο, για μαχητική συμμετοχή στο μνημόσυνο του Γ. Παπανδρέου δέκα μέρες νωρίτερα κ.λ.π. Παρ’ όλο που το ΚΚΕ είχε ταχθεί ρητά εναντίον του Μαρκεζίνη, είναι έκδηλη στη στάση του η επίδραση ενός κλίματος Κοινοβουλευτικής αναμονής».

Μέσα από το ίδιο τεύχος του περιοδικού τους, τα πρώην στελέχη του ΚΚΕ, έδωσαν στη δημοσιότητα αποσπάσματα από την «Έκθεση και Συμπεράσματα για τα γεγονότα του Νοέμβρη του ’73», που ψήφισε η Κεντρική Επιτροπή του ΚΚΕ το 1976. Σ’ αυτά καταγράφεται πως «Το απόγευμα της Πέμπτης (σ.σ. μια μέρα πριν χτυπήσουν τα τανκς) φτάνει τους συνδικαλιστές μια γραμμή που ζητούσε να ρίχνονται βασικά φοιτητικά αιτήματα, η οποία δεν πιάνει ούτε στα μέλη μας. Και όπου την υπερασπίστηκαν έτσι απόλυτα, ζημίωσε και είχε σαν αποτέλεσμα ορισμένα στελέχη της αντι-ΕΦΕΕ να αποτύχουν στις εκλογές των γενικών συνελεύσεων». Ομολογείται επίσης, πως οι ηγέτες του ΚΚΕ «είδαν καταρχήν την κατάληψη σαν μια επικίνδυνη περιπλοκή στην ανάπτυξη της αντιχουντικής πάλης(!)…»

Στην ίδια «Έκθεση» της Κεντρικής Επιτροπής του ΚΚΕ (που αργότερα λογοκρίθηκαν και κυκλοφόρησαν με διαγραμμένα πολλά από τα επίμαχα σημεία που αποκάλυπταν τον πραγματικό υπονομευτικό ρόλο του ΚΚΕ κατά τη διάρκεια της Εξέγερσης- όπως οι ίδιοι μαρτυρούν), διατυπώνεται καθαρά η γραμμή που είχε για την «αξιοποίηση της φιλελευθεροποίησης», ενώ παρακάτω αναφέρεται ρητά πως «η κατάληψη αποτέλεσε αιφνιδιασμό για τις καθοδηγήσεις του Κόμματος και της ΚΝΕ», αλλά και πως «είδαν καταρχήν την κατάληψη σαν μια επικίνδυνη περιπλοκή στην ανάπτυξη της αντιχουντικής πάλης». Αυτά και άλλα αποσπάσματα αποκαλύπτουν την εχθρική στάση που κράτησε η ηγεσία του ΚΚΕ και της ΚΝΕ απέναντι στην κατάληψη του Πολυτεχνείου και συνολικά απέναντι στον αντιφασιστικό-αντιιμπεριαλιστικό χαρακτήρα της Εξέγερσης.

Σε ό,τι αφορά τα μέλη και στελέχη του ΚΚΕ και της ΚΝΕ που «πρωτοστάτησαν» στον ξεσηκωμό του Νοέμβρη, όπως ακούγεται μονότονα από τα μεγάφωνα του Πολυτεχνείου όλα τα τελευταία χρόνια κατά τον τριήμερο εορτασμό της επετείου, στην ίδια έκθεση αποκαλύπτεται πως «…Το γραφείο ΚΝΕ Πολυτεχνείου, και για αντικειμενικούς λόγους, αλλά κυρίως για υποκειμενικούς, δεν έπαιξε καθοδηγητικό ρόλο ούτε τώρα, ούτε ως το τέλος». Ταυτόχρονα, λίγο παρακάτω αποκαλύπτεται πως οι δυνάμεις της ΚΝΕ-Αντι-ΕΦΕΕ αποτελούσαν μειοψηφία στη Συντονιστική Επιτροπή, εκλέγοντας μόλις 7 από τα 32 μέλη, ενώ την πλειοψηφία αποτελούσαν οι συνεπείς αντιφασιστικές-αντιιμπεριαλιστικές δυνάμεις. Ο συσχετισμός αυτός καταγράφηκε εύληπτα και στην ανακοίνωση της ΣΕ στις 16 Νοέμβρη 1973, μερικές ώρες πριν το τανκ της χούντας εισβάλλει στο Πολυτεχνείο και την οποία δημοσιεύουμε ολόκληρη:

«Οι φοιτητές απ’ όλες τις σχολές στη διάρκεια του φοιτητικού κινήματος συνειδητοποιήσαμε πως τα προβλήματα μας, σχετικά με τον εκδημοκρατισμό τής Παιδείας και τη λειτουργία τού εκπαιδευτικού συστήματος, δε λύνονται χωρίς την αλλαγή τής συγκεκριμένης πολιτικής κατάστασης.

Αρχίζοντας έτσι πολιτικό αγώνα οι φοιτητές και οι Έλληνες εργαζόμενοι, που κλείστηκαν στο Πολυτεχνείο, ξεκαθαρίζουν τις θέσεις τους και καλούν τον Ελληνικό λαό να συσπειρωθεί γύρω τους και ν’ αγωνιστεί μαζί τους, ως την τελική νίκη.

1.Πρωταρχική προϋπόθεση για την επίλυση όλων των λαϊκών προβλημάτων θεωρούμε την άμεση πτώση τού τυραννικού καθεστώτος της χούντας και την παράλληλη εγκαθίδρυση της λαϊκής κυριαρχίας.

2.Η εγκαθίδρυση της λαϊκής κυριαρχίας συνδέεται αναπόσπαστα με την εθνική ανεξαρτησία από τα ξένα συμφέροντα, που χρόνια στήριζαν την τυραννία στη χώρα μας.

Η πλατειά κινητοποίηση του Ελληνικού λαού και η εκδήλωση συμπαράστασης απ’ όλες τις γωνιές τής Ελλάδας είναι η καλύτερη απάντηση σε όσους επιχείρησαν να μας δυσφημίσουν.

Ελληνικέ λαέ, ο αγώνας γύρω από τη λαϊκή κυριαρχία και την εθνική ανεξαρτησία σήμερα συνίσταται στις άμεσες μαζικές διεκδικήσεις, στα οικονομικά, επαγγελματικά και κοινωνικά προβλήματα με απεργιακούς αγώνες, με μαζικές κινητοποιήσεις, με συλλαλητήρια, με προοπτική τη γενική απεργία για την ανατροπή τής δικτατορίας.

Η παρουσία μας εδώ αποτελεί κέντρο συσπείρωσης, κινητοποίησης και μαζικοποίησης του λαϊκού αγώνα.

Όλοι ενωμένοι στον αγώνα για τη Δημοκρατία και την Εθνική ανεξαρτησία.»

50 χρόνια μετά, η ανακοίνωση αυτή αντικατοπτρίζει το πραγματικό περιεχόμενο της Εξέγερσης του Πολυτεχνείου και στέκει σαν φωτεινός φάρος για τη νεολαία και τον λαό μας. Πιστοποιεί τον αντιφασιστικό και αντιιμπεριαλιστικό χαρακτήρα του Νοέμβρη και διατηρεί ακέραιη την επικαιρότητά της. Από την πλευρά μας, δεν αισθανόμαστε την ανάγκη να αφαιρέσουμε ούτε ένα «και», ούτε ένα κόμμα από αυτήν, αλλά είμαστε σίγουροι πως η ανάγνωσή της θα προκαλεί αμηχανία σε όλους εκείνους τους όψιμους τιμητές του Πολυτεχνείου, δεξιούς και αριστερούς που είτε αντιμετωπίζουν την Εξέγερση σαν «γιορτή της δημοκρατίας» είτε προσπαθούν να την χωρέσουν στις στενές «αντικαπιταλιστικές» τους αναλύσεις και τους «ταξικούς» κορσέδες τους.

Το μαρξιστικό-λενινιστικό κίνημα και το Πολυτεχνείο

Το νεαρό μαρξιστικό-λενινιστικό κίνημα της Ελλάδας, ήδη από την ίδρυσή του τον Ιούνη του 1964 και την έκδοση του περιοδικού «Αναγέννηση» τον Οκτώβρη της ίδιας χρονιάς έπαιξε καθοριστικό ρόλο στο λαϊκό κίνημα της περιόδου πριν και κατά τη διάρκεια της δικτατορίας, αλλά και ιδιαίτερα στον λαϊκό ξεσηκωμό του Νοέμβρη. Παρά τις μικρές αριθμητικές τους δυνάμεις, οι μαρξιστές-λενινιστές έβαλαν τη σφραγίδα τους στους αγώνες της εποχής, αποτελώντας την πιο συνεπή έκφραση της ανυποχώρητης αντιφασιστικής-αντιιμπεριαλιστικής πάλης ενάντια στο πνεύμα συμβιβασμού και υποχώρησης που πρέσβευαν οι δυνάμεις του ρεβιζιονισμού.

Πριν ακόμα από το Ιουλιανό πραξικόπημα του 1965, η Αναγέννηση υπογράμμιζε πως «…η προετοιμασία για την εξαπόλυση ανοιχτού στρατιωτικού πραξικοπήματος αποτελεί το βασικό προσανατολισμό της φασιστικής δεξιάς» («Αναγέννηση», No 9, σελ. 1) και λίγες μόνο μέρες πριν την επιβολή του πραξικοπήματος της 21ης Απρίλη 1967 διακήρυττε πως «…το οξύτατο πρόβλημα της στιγμής είναι σε διεθνές πεδίο η αύξηση της επιθετικότητας του αμερικάνικου ιμπεριαλισμού και στο εσωτερικό ο άμεσος κίνδυνος επιβολής φασιστικής δικτατορίας» («Λαϊκός Δρόμος» No 11, 8/4/1967), την ίδια στιγμή που η «Αυγή» (εφημερίδα της ΕΔΑ) έγραφε στο φύλλο που θα κυκλοφορούσε στις 21/4 άρθρο με τίτλο «Γιατί δε θα γίνει δικτατορία». Και στο ίδιο φύλλο (της Αναγέννησης) καταγγελλόταν, πως η ΕΔΑ «παίζει το παιχνίδι της αντίδρασης, καλλιεργώντας την αυταπάτη πως θα ματαιωθεί το πραξικόπημα και οι επικείμενες εκλογές θα λύσουν όλα τα προβλήματα του λαού».

Με την επιβολή της φασιστικής δικτατορίας στις 21 Απρίλη 1967, πολλά στελέχη και μέλη της ΟΜΛΕ (Οργάνωση Μαρξιστών-Λενινιστών Ελλάδας) πιάστηκαν και κλείστηκαν στα στρατόπεδα εξορίας. Τα στελέχη που κατόρθωσαν να διαφύγουν τη σύλληψη προχώρησαν στη δημιουργία παράνομης οργάνωσης, αναπτύσσοντας σταθερά τη δράση τους στις νέες δύσκολες συνθήκες της παρανομίας. Η οργάνωση αυτή άρχισε να κυκλοφορεί ένα «Πληροφοριακό Δελτίο» και, στη συνέχεια, την εφημερίδα «Προλεταριακή Σημαία» σαν όργανο των μαρξιστών – λενινιστών της Ελλάδας.

Η ΟΜΛΕ ήταν η μόνη που διακήρυξε ανοιχτά μπροστά στις λαϊκές μάζες μια αγωνιστική γραμμή για την ανατροπή της φασιστικής δικτατορίας και της αμερικανοκρατίας, με σταθερή εμπιστοσύνη στο λαό και στη δύναμη του λαϊκού αγώνα. Αποκάλυψε τον ρόλο των Αμερικάνων ιμπεριαλιστών και του ΝΑΤΟ, κατήγγειλε την αντιλαϊκή και αντεθνική πολιτική της φασιστικής χούντας, ξεσκέπασε την καιροσκοπική στάση της αστικής αντιπολίτευσης και τον συνθηκολόγο και αποδιοργανωτικό ρόλο των ρεβιζιονιστών. Έδωσε σημαντικές πολιτικές μάχες ενάντια στα δύο ψευτοδημοψηφίσματα που οργάνωσε το φασιστικό καθεστώς, το 1968 για το «Σύνταγμα» και το 1973 για την «Προεδρική Δημοκρατία», και για το ξεσκέπασμα της μαρκεζινικής «φιλελευθεροποίησης», προβάλλοντας και στις δύο περιπτώσεις τη θέση της αποχής από τη φασιστική φαρσοκωμωδία, σε αντιπαράθεση με τη γραμμή της συμμετοχής που υιοθέτησαν οι δυνάμεις της αστικής αντιπολίτευσης και τα δυο ρεβιζιονιστικά κόμματα, μια γραμμή προσαρμογής και υποταγής στη φασιστική νομιμότητα.

Σταδιακά, νέες δυνάμεις έρχονταν να ενταχθούν στις γραμμές της ΟΜΛΕ, ενώ ξεκίνησαν να συγκροτούνται αντιφασιστικές – αντιιμπεριαλιστικές πολιτικές ομάδες, κύρια στους φοιτητικούς χώρους. Οι δυνάμεις αυτές αναπτύχθηκαν ιδιαίτερα στα τελευταία χρόνια της δικτατορίας και, έτσι, στη διάρκεια της εξέγερσης του Πολυτεχνείου μπόρεσαν να παίξουν τον πρωτοπόρο ρόλο τους, να συνεισφέρουν στην οικοδόμηση μιας πλατιάς αντιφασιστικής – αντιιμπεριαλιστικής ενότητας στο φοιτητικό κίνημα και να δώσουν τη συμβολή τους στη γενικότερη λαϊκή πάλη για την ανατροπή της φασιστικής δικτατορίας.

Ένα μήνα πριν από τον ηρωικό ξεσηκωμό τόνιζε: «Για όποιον δεν νοσταλγεί την αντιπολίτευση στα πλαίσια της φασιστικής νομιμότητας, όπως συμβαίνει με την αστική αντιπολίτευση και τους συρόμενους πίσω απ’ αυτήν ρεβιζιονιστές ηγέτες, αυτό που επέρχεται στη χώρα μας, και που έχει τεράστια σημασία, δεν είναι η επάνοδος στο κοινοβούλιο και οι εκλογές με τη συμμετοχή των υπό τον έλεγχο του «Συνταγματικού Δικαστηρίου» «εθνικοφρόνων» κομμάτων, αλλά η ανάπτυξη των μαζικών αγώνων της εργατικής τάξης και της νεολαίας, που ανοίγουν ελπιδοφόρες προοπτικές για την ανάπτυξη ενός πλατιού αντιφασιστικού – αντιιμπεριαλιστικού κινήματος». (Απόφαση ΟΜΛΕ, Οκτώβρης 1973, «Λαϊκός Δρόμος» Νο 17).

Κατά τη διάρκεια των γεγονότων του Νοέμβρη, αντιπαρατέθηκαν από την αρχή μέχρι το τέλος δυο βασικά αντίθετες πολιτικές γραμμές και κατευθύνσεις. Η πρώτη, που υποστηρίχθηκε και από τις δυο πτέρυγες του ρεβιζιονισμού, ήταν μια γραμμή άρνησης της κατάληψης του Πολυτεχνείου. Και όταν η γραμμή αυτή ανατράπηκε και χρεοκόπησε επεδίωξαν με κάθε τρόπο να περιορίσουν, να συγκρατήσουν και υπονομεύσουν το αντιφασιστικό, αντιαμερικάνικο και αντιιμπεριαλιστικό περιεχόμενο της εξέγερσης και τις αγωνιστικές διαθέσεις των μαζών. Η δεύτερη, που υποστηρίχθηκε από τους μαρξιστές-λενινιστές, ήταν μια σωστή αγωνιστική αντιφασιστική, αντιιμπεριαλιστική γραμμή που ανταποκρίνονταν στο επίπεδο των αγωνιστικών διαθέσεων του λαού και της νεολαίας και η οποία κυριάρχησε και έβαλε τη σφραγίδα της στον επαναστατικό ξεσηκωμό του Νοέμβρη.

Ένα κεφάλαιο της γενικής πάλης τους, στα χρόνια της φασιστικής δικτατορίας, αντιπροσώπευαν οι αγώνες των κρατούμενων μαρξιστών – λενινιστών. Στις φυλακές και ιδιαίτερα στα στρατόπεδα πολιτικών εξόριστων, έκαναν έναν παρατεταμένο και επίμονο αγώνα ενάντια στην ηττοπαθή γραμμή και πρακτική των ρεβιζιονιστών ηγετών, για τον αγωνιστικό προσανατολισμό των κρατουμένων κομμουνιστών, για το δυνάμωμα της αντίστασης ενάντια στη δικτατορία. Όλη η δουλειά τους είχε στόχο να ανεβαίνει το αγωνιστικό φρόνημα των κρατουμένων, να διαπαιδαγωγούνται οι αγωνιστές στο πνεύμα της κομμουνιστικής αδιαλλαξίας απέναντι στον εχθρό και, πάνω στη βάση αυτή, να οργανώνονται όλο και πιο ενεργητικές πολιτικές αντιδικτατορικές εκδηλώσεις, έτσι ώστε να φτάνει στο λαό το ανυπότακτο πνεύμα της αντίστασης και να δέχεται πλήγματα η φασιστική δικτατορία.

Σημαντικά αποτελέσματα έφερε η δουλειά που ανέπτυξε η ΟΜΛΕ, στην περίοδο της δικτατορίας, ανάμεσα στους έλληνες εργάτες, μετανάστες και φοιτητές στη Δ. Ευρώπη. Με πρωτοβουλία της, δημιουργήθηκε το Αγωνιστικό Μέτωπο Ελλήνων Εξωτερικού (ΑΜΕΕ) τον Ιούνη του 1967, μια αντιφασιστική, αντιιμπεριαλιστική, αντιρεβιζιονιστική οργάνωση, που αναπτύχθηκε γοργά και στάθηκε ο πρωτεργάτης μιας σειράς αντιδικτατορικών, αντιαμερικάνικων κινητοποιήσεων των Ελλήνων του εξωτερικού, ενώ το δημοσιογραφικό του όργανο, η εφημερίδα «Λαϊκή Ενότητα», κατέκτησε χιλιάδες αναγνώστες.

Η Μαρξιστική Λενινιστική Οργάνωση (ΜΛΟ) των πολιτικών προσφύγων οπό την Ελλάδα στις ανατολικές χώρες, ύστερα από την επιβολή της φασιστικής δικτατορίας, εκδήλωσε με κάθε τρόπο την αλληλεγγύη της στον αγώνα της ΟΜΛΕ και του λαού μας. Παρά τις πιέσεις, τους περιορισμούς και τα κάθε λογής μέτρα των ρεβιζιονιστικών κρατικών αρχών, έκαναν κύριο περιεχόμενο της καθημερινής πολιτικής τους δραστηριότητας τη συμβολή στον αγώνα του λαού και πραγματοποίησαν μια σειρά αντιφασιστικές, αντιδικτατορικές πολιτικές διαδηλώσεις, συγκεντρώσεις και εκδηλώσεις.

Έχει σημασία επίσης να αναφέρουμε πως η ΟΜΛΕ ήταν μία από τις ελάχιστες πολιτικές δυνάμεις που κατά την πρώτη επέτειο της Εξέγερσης αρνήθηκαν να συμβιβαστούν με την απαγόρευση του εορτασμού που επέβαλε η κυβέρνηση Καραμανλή, τοποθετώντας τη διεξαγωγή των εκλογών στις 17 Νοέμβρη και κάλεσαν σε συγκέντρωση και διαδήλωση την Παρασκευή 15 Νοέμβρη, την ίδια στιγμή που τα αστικά και ρεβιζιονιστικά κόμματα ετοιμάζονταν για τη συμμετοχή τους στις εκλογές, αναπαράγοντας επί της ουσίας το αντιδραστικό αφήγημα «Καραμανλής ή τανκς». Η μεγαλειώδης συγκέντρωση που διοργανώθηκε από την ΟΜΛΕ και άλλες συνεπείς δυνάμεις κατέληξε σε μία μαζικότατη πορεία προς το Σκοπευτήριο της Καισαριανής, όπου για πρώτη φορά, δεκάδες χιλιάδες αγωνιστές φώναξαν το ιστορικό σύνθημα «ΕΑΜ-ΕΛΑΣ-Πολυτεχνείο».

«…Οι μαρξιστές λενινιστές και όλοι οι συνεπείς αντιφασίστες αντιιμπεριαλιστές πρόβαλαν από την αρχή των γεγονότων τις πιο συνεπείς αγωνιστικές θέσεις και συγκρούστηκαν σε όλα τα επίπεδα με τους εκπροσώπους της αστικής και ρεβιζιονιστικής γραμμής. Οι λαϊκές μάζες υιοθέτησαν πλατιά τα συνθήματα που πρόβαλαν οι μαρξιστές λενινιστές της Ελλάδας. Η ήττα των κεντρώων και ρεβιζιονιστών στην προσπάθειά τους να απομονώσουν τους φοιτητές του Πολυτεχνείου από τους υπόλοιπους φοιτητές και το λαό, η ήττα τους στο ζήτημα της απόφασης για την κατάληψη του Πολυτεχνείου, η απόρριψη των απόψεων τους για ενότητα με τους αστούς πολιτικούς και ο καθορισμός του αγώνα σαν αντιφασιστικού αντιιμπεριαλιστικού και όχι απλά αντιδιχτατορικού, οφείλεται σε σημαντικό βαθμό στις δραστήριες παρεμβάσεις των μαρξιστών λενινιστών και όλων των αντιφασιστών αντιιμπεριαλιστών, στις ζυμώσεις που προηγήθηκαν και στις συνελεύσεις που ακολούθησαν, στη συνεχή προπαγάνδα μέσα και έξω απ’ αυτές, στην αδιάκοπη αποκάλυψη του ρόλου των κεντρώων και ρεβιζιονιστών παραγόντων. Οι συνεπείς αντιφασίστες-αντιιμπεριαλιστές κινήθηκαν δραστήρια μ’ όλες τους τις δυνάμεις και βρέθηκαν κοντά στο λαό προπαγανδίζοντας σ όλους τους χώρους, μέσα στο Πολυτεχνείο, στις ξεσηκωμένες συνοικίες, σ’ όλα τα σημεία συγκέντρωσης των λαϊκών μαζών, τις συνεπείς αγωνιστικές θέσεις. Πήραν ενεργητικό μέρος στις συγκεντρώσεις και διαδηλώσεις, συντελώντας αποφασιστικά στην υιοθέτηση των αντιιμπεριαλιστικών αντιφασιστικών συνθημάτων, και στις σκληρές συγκρούσεις με τη φασιστική αστυνομία.

Οι μαρξιστές λενινιστές της Ελλάδας, όλοι οι συνεπείς αντιφασίστες αντιιμπεριαλιστές με την παρουσία και δράση τους έβαλαν αποφασιστικά τη σφραγίδα τους στη διαμόρφωση και επικράτηση, στην αποδοχή από τις πλατιές λαϊκές μάζες της αγωνιστικής αντιφασιστικής αντιιμπεριαλιστικής γραμμής και την κατανίκηση της υπονομευτικής αστικορεβιζιονιστικής γραμμής στην πορεία των γεγονότων του Νοέμβρη.

Οι μαρξιστές λενινιστές της Ελλάδας, όλοι οι συνεπείς αντιφασίστες αντιιμπεριαλιστές με τη σκληρή πάλη τους πριν και στη διάρκεια των γεγονότων, παρά τα σοβαρά χτυπήματα που δέχτηκαν, πλάτυναν ακόμα περισσότερο τους δεσμούς τους με τις μάζες του λαού και της νεολαίας. Το οργανωτικό ατσάλωμα, η ανάπτυξη και η επιρροή τους αυξήθηκαν και δυνάμωσε η ικανότητα τους να παρεμβαίνουν όλο και πιο αποφασιστικά και δραστήρια στον καθορισμό των εξελίξεων.

Η σημαντικότερη πολιτική κατάκτηση των μαρξιστών λενινιστών της Ελλάδας, στη διάρκεια των γεγονότων του Νοέμβρη, είναι πως οι θέσεις που διατύπωσαν από την πρώτη στιγμή που ξεκίνησαν οργανωμένα την πάλη τους, τα συνθήματα που υποστηρίζουν και προπαγανδίζουν, υιοθετήθηκαν από τις λαϊκές μάζες κι έγιναν συνθήματα του μεγάλου λαϊκού ξεσηκωμού. Οι κεντρώοι και ρεβιζιονιστές παράγοντες είχαν κάθε λόγο να αντιπαρατεθούν στα συνθήματα «Έξω οι αμερικάνοι», «Έξω το ΝΑΤΟ», «Θάνατος στο φασισμό» ,»Λαοκρατία», κι έκαναν ό,τι μπορούσαν για να τα αποτρέψουν. Αναρχοσυνδικαλιστές, τροτσκιστές, και αντίστοιχα ρεύματα είχαν απ’ την πλευρά τους κάθε λόγο να αντιτεθούν ολοκληρωτικά σε τέτοια συνθήματα. Όμως αυτές ακριβώς οι θέσεις ανταποκρίθηκαν στις διαθέσεις και τους πόθους των λαϊκών μαζών, μ’ αυτές εκφράστηκε η αγανάκτηση τους, η ριζική αντίθεση τους στην αμερικανοκρατία και στο φασισμό, η αποφασιστικότητα τους να παλέψουν για τη λευτεριά και την ανεξαρτησία της χώρας μας. Κι ανεξάρτητα από το πώς ελίσσεται σήμερα, ύστερα από τα γεγονότα κάθε μία από αυτές τις πολιτικές δυνάμεις και να μην έρθει σ’ ανοιχτή σύγκρουση με το βαθύτερο περιεχόμενο του ηρωικού ξεσηκωμού του περασμένου μήνα τα γεγονότα τη φορά αυτή ορθώνονται κατηγορηματικά για να διαψεύσουν κάθε πιθανή καπηλεία και να δείξουν ποιες θέσεις βρήκαν πραγματικά ανταπόκριση στους πόθους και στις διαθέσεις των λαϊκών μαζών και ποιες ξεπεράστηκαν κι απορρίφθηκαν στη διάρκεια των συγκλονιστικών γεγονότων του Νοέμβρη.

Από τις «Εκτιμήσεις της ΟΜΛΕ για την Εξέγερση του Πολυτεχνείου» (Δεκέμβρης 1973)

Η πτώση της Χούντας και το κυπριακό ζήτημα

Η Εξέγερση του Πολυτεχνείου μπορεί να μην οδήγησε στην άμεση πτώση της δικτατορίας, όμως αναμφίβολα συντέλεσε στην πλήρη απομόνωση του καθεστώτος, οδηγώντας στην «αλλαγή βάρδιας» και την ανάληψη της εξουσίας από τον στρατιωτικό Δημήτρη Ιωαννίδη, με το καθεστώς να οδηγείται στην πιο σκληρή μορφή του, εξαπολύοντας πογκρόμ διωγμών, συλλήψεων και δολοφονιών κομμουνιστών και άλλων λαϊκών αγωνιστών. Το τέλος της Χούντας γράφτηκε τον Ιούλιο του 1974, όταν υποστήριξε το στρατιωτικό πραξικόπημα ενάντια στον εκλεγμένο πρόεδρο της Κυπριακής Δημοκρατίας Μακάριο και το οποίο έδωσε την αφορμή για την εξαπόλυση της τουρκικής εισβολής και κατοχής. Η λαϊκή οργή και αγανάκτηση για την προδοσία της Κύπρου έδωσε στο καθεστώς τη χαριστική βολή.

Η τουρκική επέμβαση στην Κύπρο ξεκίνησε στις 20 Ιουλίου 1974, με έρεισμα το οργανωμένο από τη στρατιωτικοφασιστική χούντα της Αθήνας πραξικόπημα της 15ης Ιούλη 1974, και αποτέλεσε την πρώτη φάση της τούρκικης στρατιωτικής εισβολής στην Κύπρο, τον λεγόμενο «Αττίλα 1», που ολοκληρώθηκε με τη δεύτερη φάση της, τον «Αττίλα 2», που άρχισε στις 14 Αυγούστου 1974.

Η τούρκικη στρατιωτική εισβολή άφησε πίσω της 5.000 νεκρούς, 220.000 πρόσφυγες και 1619 αγνοούμενους, ενώ συνοδεύτηκε και από άλλες παρανομίες και εγκλήματα. Όπως η μονομερής ανακήρυξη τουρκοκυπριακού ψευδοκράτους στη Βόρεια Κύπρο το 1983 και ο εποικισμός (έγκλημα πολέμου σύμφωνα με τον ΟΗΕ ), που έχει φτάσει σήμερα στο σημείο ο αριθμός των Τούρκων εποίκων στο βόρειο μέρος της Κύπρου να είναι σχεδόν ισάριθμος του τουρκοκυπριακού πληθυσμού.

Πέντε δεκαετίες τώρα το 38% της Κυπριακής Μεγαλονήσου παραμένει υπό τούρκικη στρατιωτική κατοχή και η ντε φάκτο διχοτόμησή της διαιωνίζεται. Όλες οι πολιτικές κινήσεις και «πρωτοβουλίες» που προωθήθηκαν ή και αναπτύσσονται, με την επικεφαλίδα των «σχεδίων επίλυσης του Κυπριακού», όχι μόνο δεν αποτέλεσαν σχέδια για την αποχώρηση των τούρκικων στρατευμάτων, την παύση της τούρκικης στρατιωτικής κατοχής και της αποκατάστασης της Κύπρου σαν ένα ενιαίο, κυρίαρχο και ανεξάρτητο κράτος, αλλά το αντίθετο, όλα βγαλμένα από τα ιμπεριαλιστικά μαγειρεία του αμερικάνικου και βρετανικού ιμπεριαλισμού ώθησαν και ωθούν στην παγιοποίηση και νομιμοποίηση της διαίρεσης της Κύπρου, με την «ομοσπονδοποίησή» της και, ταυτόχρονα, τη διατήρησή της κάτω από τον έλεγχο των δυτικών ιμπεριαλιστικών δυνάμεων.

Το χουντικό πραξικόπημα κατά του Μακαρίου, που άνοιξε την Κυπριακή τραγωδία, και η τουρκική εισβολή στην Κύπρο αποτέλεσαν ένα «ενιαίο πακέτο» μέσα στην αμερικάνικη ιμπεριαλιστική πολιτική που υλοποιούσε ο υπουργός εξωτερικών των ΗΠΑ, Χ. Κίσινγκερ. Παρ’ όλο που ο «φάκελος της Κύπρου», δεκαετίες τώρα στην ελληνική και στην κυπριακή Βουλή παρέμεινε στα σκοτεινά, με προφανή σκοπιμότητα να συγκαλυφθούν οι υπεύθυνοι, πολλά στοιχεία και μαρτυρίες τις δεκαετίες που πέρασαν αποκάλυψαν τον καθοδηγητικό ρόλο που έπαιξε ο αμερικάνικος ιμπεριαλισμός στην πρόκληση της τραγωδίας της Κύπρου: Από τη μια, ενθαρρύνοντας τη στρατιωτική χούντα της Ελλάδας να προχωρήσει στην πραξικοπηματική ανατροπή του «ενοχλητικού» Προέδρου της Κύπρου, που κινούνταν τότε στο πλαίσιο της πολιτικής τού τότε διεθνούς «κινήματος των αδεσμεύτων». Από την άλλη, δίνοντας πράσινο φως στην Άγκυρα για να εισβάλουν τα τούρκικα στρατεύματα στην Κύπρο. Με αυτό τον τρόπο η κυβέρνηση της Ουάσιγκτον επεδίωξε να βάλει πιο γερό πόδι στην Κύπρο, που η στρατηγική γεωπολιτική της θέση από χρόνια ήταν στόχος της αμερικανικής ιμπεριαλιστικής πολιτικής τόσο για τις επιχειρήσεις της στη Μέση Ανατολή και στις πετρελαιοπαραγωγές αραβικές χώρες και τον έλεγχο των διαδρόμων της ανατολικής Μεσογείου προς τη Μαύρη Θάλασσα και το Σουέζ, όσο και για τον ανταγωνισμό της με τις άλλες ιμπεριαλιστικές δυνάμεις, την τότε δεύτερη υπερδύναμη, τη ρεβιζιονιστική Σοβιετική Ένωση, αλλά και τον βρετανικό ιμπεριαλισμό, που είχε ήδη βάσεις στην Κύπρο.

Οι νεκροί του Πολυτεχνείου και η «συμβιβασμένη γενιά»

Σε ό,τι αφορά στις προκλητικές ανιστόρητες αναφορές φασιστικών, ακροδεξιών και εθνικιστικών κύκλων που θρασύτατα αναπαράγουν το ψεύδος πως «στο Πολυτεχνείο δεν υπήρξαν νεκροί», προσβάλλοντας τη μνήμη των δεκάδων δολοφονημένων αγωνιστών του Πολυτεχνείου, των χιλιάδων εξόριστων αγωνιστών, των χιλιάδων βασανισμένων και φυλακισμένων στα μπουντρούμια και τα κρατητήρια της ΕΑΤ-ΕΣΑ, αναφέρουμε μόνο το πόρισμα του εισαγγελέα Δημήτρη Τσεβά για τα γεγονότα του Πολυτεχνείου, που είναι ιδιαίτερα αποκαλυπτικό τόσο για τους δεκάδες νεκρούς, όσο και για τους εκατοντάδες τραυματίες της Εξέγερσης.

Δίπλα στην παραπάνω εμετική προπαγάνδα, αναπαράγεται όλο και περισσότερο τα τελευταία χρόνια από κυρίαρχους κύκλους το αντιδραστικό αφήγημα πως «η γενιά του Πολυτεχνείου συμβιβάστηκε», πως «η γενιά αυτή ευθύνεται για τα σημερινά προβλήματα του λαού μας» και άλλα αντίστοιχα, που επιχειρούν να αμαυρώσουν το περιεχόμενο του Νοέμβρη και να σπιλώσουν τους αγωνιστές του. Έτσι, παίρνοντας ως παραδείγματα ορισμένους γυρολόγους της πολιτικής ζωής που από το ΚΚΕ και το ΚΚΕ εσωτερικού βρέθηκαν στο ΠΑΣΟΚ και τη ΝΔ, από εκεί που κάποτε φώναζαν «Έξω το ΝΑΤΟ και οι Αμερικάνοι», βρέθηκαν να ψηφίζουν συμφωνίες για την αναβάθμιση των αμερικανονατοϊκών βάσεων και να «ευχαριστούν» τις ΗΠΑ».

Σε ό,τι αφορά τα στελέχη του ΚΚΕ την περίοδο της δικτατορίας που αργότερα μεταπήδησαν στα αστικά κόμματα και που δεν ήταν καθόλου λίγα (Ανδρουλάκης, Δαμανάκη, Λογοθέτης, Δραγασάκης, Φαράκος, Κοτζιάς, Αλαβάνος, Λαφαζάνης, Βαλαβάνη, Θεοδωρικάκος, Μπίστης, Τσίμας και πολλοί ακόμη) αξίζει κανείς να θυμηθεί τα λόγια του Μπέρτολτ Μπρεχτ: «Αν ένα δέντρο βγάζει πικρούς καρπούς, τη ρίζα του χρειάζεται να δούμε». Για τους υπόλοιπους γυρολόγους της πολιτικής που αξιοποίησαν τη συμμετοχή τους στην Εξέγερση για να ανελιχθούν οικονομικά, ακαδημαϊκά ή αλλιώς, αντιπαραβάλλουμε τους χιλιάδες -οργανωμένους και ανένταχτους- που έμειναν πιστοί στα ιδανικά τους και συνεχίζουν μέχρι σήμερα να υπηρετούν τη μεγάλη υπόθεση του λαού μας που συμπυκνώνεται στο σύνθημα «Ψωμί-Παιδεία-Ελευθερία-Εθνική Ανεξαρτησία».

Απέναντι στην άθλια προπαγάνδα τους, στέκεται αγέρωχο το μήνυμα που εξέπεμψε και 50 χρόνια τώρα εκπέμπει αδιάλειπτα ο ηρωικός Νοέμβρης. Το μήνυμα που υπηρέτησαν δίνοντας και τη ζωή τους, χιλιάδες αγωνιστές, δημοκράτες και κομμουνιστές, που δεν τα «δίπλωσαν», που δεν «εξαργύρωσαν» πολιτικά τη συμμετοχή τους στα γεγονότα, που έμειναν σταθερά στη «σωστή πλευρά της ιστορίας». Και το μήνυμα αυτό ηχεί καθάριο και τρανταχτό σε κάθε επέτειο της Εξέγερσης, στις μεγαλειώδεις διαδηλώσεις προς την αμερικάνικη πρεσβεία, στην επικαιρότητα που διατηρούν τα συνθήματά της.

Το Πολυτεχνείο ζει στους αγώνες

50 χρόνια μετά τον ηρωικό ξεσηκωμό του Νοέμβρη, τα συνθήματα και οι στόχοι της Εξέγερσης αναζητούν διακαώς τη δικαίωσή τους. 50 χρόνια μετά, το Πολυτεχνείο συνεχίζει να εμπνέει, να διδάσκει και να οδηγεί τη νεολαία και τον λαό. 50 χρόνια τώρα, ο λαός και η νεολαία τιμούν αδιάλειπτα την Εξέγερση του Πολυτεχνείου, με τον τριήμερο εορτασμό και τη μεγαλειώδη διαδήλωση προς την αμερικάνικη πρεσβεία. Παρά την αστυνομική τρομοκρατία που εξαπολύεται σε κάθε επέτειο του ηρωικού ξεσηκωμού, και παρά τη μόνιμη διαβρωτική προπαγάνδα όλων των κυρίαρχων μέσων ενημέρωσης για το «χαμένο νόημα του Πολυτεχνείου» και τις κλάψες δήθεν για τον θάνατο του Πολυτεχνείου, δεκάδες χιλιάδες λαού στην Αθήνα και σε πολλές επαρχιακές πόλεις, αψηφώντας το κλίμα τρομοκρατίας και περιφρονώντας όλους αυτούς τους νεκροθάφτες του Πολυτεχνείου, συμμετέχουν αδιάλειπτα μισό αιώνα τώρα κάθε χρόνο στον τριήμερο γιορτασμό, στις εκδηλώσεις και στις αντιφασιστικές-αντιιμπεριαλιστικές πορείες που πραγματοποιούνται σε όλη τη χώρα.

Πενήντα χρόνια και τίποτα δε δείχνει πως θα μπορέσουν οι κυρίαρχες δυνάμεις να ξεριζώσουν και να θάψουν αυτό που εκφράζει και αντιπροσωπεύει στη λαϊκή συνείδηση ο επαναστατικός ξεσηκωμός του Νοέμβρη, αυτό που κάνει χιλιάδες και χιλιάδες δημοκράτες, επίμονα, σταθερά να συμμετέχουν στις κινητοποιήσεις, να τιμούν τους νεκρούς του και να εκφράζονται από τους στόχους του. Γιατί στα συνθήματα της Εξέγερσης βρίσκουν ανταπόκριση οι βαθύτεροι πόθοι του λαού μας για να ζήσει ελεύθερος και κυρίαρχος σε μια ελεύθερη, ανεξάρτητη και σοσιαλιστική Ελλάδα.

Γιατί 50 χρόνια μετά το αίτημα για Ψωμί βρίσκει έκφραση στους σημερινούς αγώνες του λαού μας ενάντια στην πολιτική της ακρίβειας, της φτώχειας και της ανεργίας. Γιατί 50 χρόνια μετά το αίτημα για Παιδεία συναντιέται με τους αγώνες της ανυπότακτης νεολαίας ενάντια στην καρατόμηση των μορφωτικών της δικαιωμάτων, για να μπορούν τα παιδιά του λαού να σπουδάζουν στο δημόσιο και δωρεάν σχολείο, στο δημόσιο και δωρεάν πανεπιστήμιο, για να μπορεί η νέα γενιά να εργάζεται αξιοπρεπώς και όχι να παίρνει πτυχία-διαβατήρια ανεργίας. Γιατί μισό αιώνα τώρα, το αίτημα για Ελευθερία παίρνει σάρκα και οστά όταν οι αγώνες καταστέλλονται βάναυσα από τις αστυνομικές δυνάμεις καταστολής, όταν ο φασισμός σηκώνει κεφάλι, όταν η πολιτική της τρομοκρατίας διαρκώς οξύνεται. Γιατί μισό αιώνα τώρα ο λαός και η νεολαία παλεύουν για Εθνική Ανεξαρτησία, για να φύγουν από τη χώρα μας οι στρατιωτικές αμερικανονατοϊκές βάσεις, για να τσακιστεί το καθεστώς της διπλής κυριαρχίας του ιμπεριαλισμού και της ντόπιας μεγαλοαστικής τάξης που καταδυναστεύει τη χώρα και τον λαό μας.

Είναι πραγματικά μοναδικό φαινόμενο στη νεοελληνική ιστορία αυτό που συμβαίνει με το Πολυτεχνείο. Πενήντα χρόνια η ελκτική του δύναμη παραμένει αλώβητη, η φωνή του ακαταμάχητη, το βαθύτερο νόημά του πάντα επίκαιρο να συγκινεί, να εμπνέει και να συσπειρώνει χιλιάδες λαού και νεολαίας στον αγώνα ενάντια στον ιμπεριαλισμό και το ντόπιο καθεστώς της καταπίεσης, της εξάρτησης και της υποτέλειας.

Πόσες φορές δεν κήρυξαν οι κονδυλοφόροι της κυρίαρχης προπαγάνδας «το τέλος» του Πολυτεχνείου. Πόσες φορές δεν προσπάθησαν να βάλουν ένα τέλος στον εορτασμό και να καταργήσουν την πορεία στην Αμερικάνικη πρεσβεία. Πόσους τόνους μελάνι έχουν χύσει και πόσες χιλιάδες ώρες έχουν καταναλώσει στις τηλεοράσεις τους με «πρώην» εξαργυρωμένους, για να απαξιώσουν, να συκοφαντήσουν, να πλαστογραφήσουν το λαϊκό ξεσηκωμό του Νοέμβρη. Πόσες τρομοκρατικές επιχειρήσεις έχουν εξαπολύσει κατά καιρούς στις διαδηλώσεις του Πολυτεχνείου, με τις δολοφονίες Κουμή- Κανελλοπούλου, με άγριους τραυματισμούς, συλλήψεις, δίκες και καταδίκες. Μάταια όμως. Ο Νοέμβρης είναι βαθειά ριζωμένος στη λαϊκή συνείδηση, είναι αστείρευτη πηγή έμπνευσης για το λαό και τη νεολαία, είναι ένα αγκάθι στα πλευρά των δυνάμεων της υποτέλειας και της ξενοδουλείας που ποτέ δεν θα καταφέρουν να το βγάλουν.

Σίγουρα βέβαια όλη αυτή η πολύχρονη αντιδραστική προπαγάνδα στην οποία εντάχθηκε ο κυβερνητικός ΣΥΡΙΖΑ και τα μέτρα τρομοκρατίας και καταστολής που πολλές φορές τη συνοδεύουν, έχουν επηρεάσει αρνητικά ένα τμήμα του λαού και έχουν περιορίσει τη λαϊκή συμμετοχή. Κι αν δεν υπήρχε όλος αυτός ο εκφοβισμός και η σπίλωση, όλη αυτή η τρομοκρατία των «επεισοδίων» που προαναγγέλλονται και άλλοτε γίνονται άλλοτε δεν γίνονται, μα πάντα υπερεξογκώνονται για ευνόητους λόγους, η συμμετοχή του λαού στην αντιιμπεριαλιστική και αντικυβερνητική διαδήλωση της 17 Νοέμβρη θα ήταν σίγουρα μεγαλύτερη. Όμως είναι βέβαιο πως η μεγάλη πλειοψηφία του προοδευτικού και δημοκρατικού κόσμου στέκει με τη μεριά του Πολυτεχνείου, με τη μεριά του αντιφασιστικού- αντιιμπεριαλιστικού αγώνα, γιατί αισθάνεται πως αυτό εκφράζει τους ανεκπλήρωτους μεγάλους στόχους του για την εθνική ανεξαρτησία και την πραγματική λαϊκή κυριαρχία στον ασίγαστο αγώνα για την ανατροπή του ιμπεριαλισμού και της ντόπιας πλουτοκρατικής ολιγαρχίας. Ο δρόμος του Νοέμβρη, ο ηρωισμός του Πολυτεχνείου, έχει βαθειά χαραχθεί στις καρδιές του λαού μας.

Τιμώντας τα 50 χρόνια του Πολυτεχνείου, τιμώντας τους νεκρούς του, τιμώντας αυτόν τον ηρωικό λαϊκό αγώνα, παίρνουμε θάρρος, δύναμη, εμπνεόμαστε για τους σημερινούς αγώνες, για την προώθηση των μεγάλων ανεκπλήρωτων αιτημάτων του παλλαϊκού ξεσηκωμού που παραμένουν πάντα επίκαιρα.

50 χρόνια από την Εξέγερση του Πολυτεχνείου

Εμπρός στον δρόμο που χάραξε ο Νοέμβρης

πηγή: περιοδικό πορεία, τ. 57 που κυκλοφορεί