Κινεζο-ρωσική σύμπραξη με φιλόδοξους στόχους

Τις ημέρες που όλα τα φώτα της δημοσιότητας στη Δύση έπεφταν στην επετειακή σύνοδο για τα 75 χρόνια ύπαρξης του αιμοσταγούς ιμπεριαλιστικού οργανισμού του ΝΑΤΟ, πέρναγε στα «ψιλά» της ειδησεογραφίας μια, ιδιαίτερης σπουδαιότητας, σύνοδος στην Ανατολή.
Στις 3-4 Ιουλίου ο Οργανισμός Συνεργασίας της Σαγκάης (SCO) πραγματοποιούσε, υπό την ηγεσία του κινεζικού και του ρωσικού ιμπεριαλισμού, την 24η Σύνοδο κορυφής στην Αστάνα του Καζακστάν. Οι δύο χώρες φιλοδοξούν να γίνει ο οργανισμός το αντίβαρο του ΝΑΤΟ στην Ευρασία, να αποτελέσει όχημα για την αμφισβήτηση της πρωτοκαθεδρίας των ΗΠΑ και για τη δημιουργία μιας σφήνας ανάμεσα στις ΗΠΑ και τα κράτη της Ευρώπης.
Γίνονται ήδη κινήσεις για την προώθηση σχέσεων με τα πιο φιλικά προς τη Ρωσία και την Κίνα κράτη-μέλη του ΝΑΤΟ και της ΕΕ, όπως η Ουγγαρία και η Σλοβακία. Πρόσφατα ο Ούγγρος πρόεδρος Όρμπαν, ως προεδρεύων της ΕΕ, επισκέφτηκε Μόσχα και Πεκίνο για να συζητήσει την ειρήνευση στην Ουκρανία, χωρίς να ενημερώσει προηγουμένως τα επιτελεία των Βρυξελλών, με τον Κινέζο πρόεδρο Σι Τζινπίνγκ να ζητά «να δημιουργηθούν οι συνθήκες» για έναν άμεσο διάλογο μεταξύ Ουκρανίας και Ρωσίας.
Στον Οργανισμό συμμετέχουν δέκα πλήρη μέλη, με τη Λευκορωσία να προσχωρεί σε αυτή τη σύνοδο και 14 «εταίροι διαλόγου» από την Ασία, τη Μέση Ανατολή και τον Καύκασο, συμπεριλαμβανομένης της Σαουδικής Αραβίας και της Τουρκίας. Επιστρέφοντας από το Καζακστάν ο Τούρκος Πρόεδρος, Ρ.Τ. Ερντογάν, εξέφρασε τη θέληση να γίνει η χώρα του πλήρες μέλος, παρά το γεγονός ότι είναι μέλος του ΝΑΤΟ, αναγνωρίζοντας όμως πως αυτό θα χρειαστεί καιρό. Επίσης τη σύνοδο παρακολούθησε και ο γγ του ΟΗΕ, Αντόνιο Γκουτέρες.
Εκτός πλέον της Λευκορωσίας πλήρη μέλη είναι η Ρωσία, η Κίνα, το Καζακστάν, το Ουζμπεκιστάν, το Τατζικιστάν, το Κιργιστάν, η Ινδία, το Πακιστάν και το Ιράν. Ο Οργανισμός αντιπροσωπεύει το 80% του ευρασιατικού εδάφους, το 40% του παγκόσμιου πληθυσμού και σχεδόν το 30% του παγκόσμιου ΑΕΠ.
Ο Οργανισμός αυτός έχει τις ρίζες του στον μηχανισμό «Shanghai Five», που ιδρύθηκε από την Κίνα, τη Ρωσία, το Καζακστάν, το Κιργιστάν και το Τατζικιστάν το 1996, και μετασχηματίστηκε πέντε χρόνια αργότερα στον SCO, με την προσθήκη του Ουζμπεκιστάν. Η Ινδία και το Πακιστάν προσχώρησαν το 2017 και το Ιράν το 2023. Το Αφγανιστάν και η Μογγολία διαθέτουν καθεστώς παρατηρητή.
Στην σύνοδο οι συμμετέχοντες ενέκριναν 25 στρατηγικά έγγραφα που καλύπτουν ένα ευρύ φάσμα θεμάτων όπως η ενέργεια, η ασφάλεια, το εμπόριο, το περιβάλλον και η χρηματοδότηση, καθώς σημαντικό μέρος της συζήτησης αφορούσε την αποδολαριοποίηση. Δηλαδή τη χρήση εθνικών νομισμάτων για τις εμπορικές συναλλαγές μεταξύ των μελών της SCO.
Το κύριο βάρος όμως δόθηκε στη δημιουργία ενός «ευρασιατικού πλαισίου συλλογικής ασφάλειας» που ουσιαστικά θα αποτελεί το αντίπαλο δέος στο «παγκόσμιο ΝΑΤΟ» που προωθούν οι Δυτικοί και το οποίο θέλουν να επεκτείνουν και στον Ινδο-Ειρηνικό. Όπως μετέδωσε το ρωσικό πρακτορείο TASS, η «Διακήρυξη της Αστάνα» αναφέρεται στις «τεκτονικές αλλαγές» που «βρίσκονται αυτήν την περίοδο σε εξέλιξη στην παγκόσμια πολιτική, στην οικονομία και σε άλλους τομείς», υποστηρίζοντας ότι «αναδύεται μια πιο δίκαιη, πολυπολική παγκόσμια τάξη». Η Διακήρυξη θεωρεί απαραίτητο «να αυξηθεί ο ρόλος του SCO στη δημιουργία μιας νέας, δημοκρατικής και δίκαιης πολιτικής και οικονομικής διεθνούς τάξης».
Αυτό αποτυπώθηκε και στις δηλώσεις των ηγετών Κίνας και Ρωσίας που φαίνεται να προδιαγράφουν μια πιο στενή συμμαχική σχέση στο επίπεδο της ασφάλειας παρά τις κατά καιρούς αντίθετες δηλώσεις, με τον SCO να αναδύεται ως το μελλοντικό στρατιωτικό αντίβαρο του ΝΑΤΟ και τους BRICS ως το οικονομικό και πολιτικό μακρύ χέρι του κινεζικού, πρωτίστως, και του ρωσικού ιμπεριαλισμού, δευτερευόντως.
Κατά την ομιλία του, ο Πούτιν εξέφρασε την πεποίθησή του ότι ένας «πολυπολικός κόσμος έχει γίνει πραγματικότητα». Υποστήριξε περαιτέρω ότι «ο Οργανισμός Συνεργασίας της Σαγκάης και οι BRICS αποτελούν τους κύριους πυλώνες της νέας παγκόσμιας τάξης». Ακόμη αναφέρθηκε στη «νέα αρχιτεκτονική» για την ασφάλεια στην Ευρασία που προτείνει η Ρωσία για την οποία τόνισε πως «έχει σχεδιαστεί για να αντικαταστήσει τα ξεπερασμένα ευρωκεντρικά και ευρωατλαντικά μοντέλα, τα οποία παρείχαν μονομερή πλεονεκτήματα σε ορισμένες χώρες».
Ο Κινέζος ομόλογός του τόνισε ότι «υπό τις νέες συνθήκες της νέας εποχής, το όραμα του οργανισμού μας γίνεται ευρέως αποδεκτό και τα κράτη μέλη του SCO έχουν φίλους σ’ όλον τον κόσμο». Ο Σι συνέχισε, λέγοντας ότι ο SCO πρέπει «να έχει στη διάθεσή του ένα ολοκληρωμένο πακέτο μέτρων στο πλαίσιο μηχανισμών συνεργασίας στον τομέα της ασφάλειας, επειδή περισσότερες γραμμές άμυνας θα μας προσφέρουν περισσότερη προστασία».
Λίγα 24ωρα πριν τη Σύνοδο Κορυφής του ΝΑΤΟ, ο Κινέζος πρόεδρος αναφέρθηκε στην ανάγκη, «μπροστά στους πραγματικούς κινδύνους των μικρών αυλών απέναντι στους ψηλούς φράχτες, να διαφυλάξουμε το δικαίωμα στην ανάπτυξη» και «να ενωθούμε για να αντισταθούμε στην εξωτερική ανάμειξη, να αλληλοϋποστηριχτούμε σθεναρά, να νοιαστούμε για τις αμοιβαίες ανησυχίες μας».
Ο νεο-εισελθών Λουκασένκο τόνισε πως οι χώρες που συμμετέχουν στη Σύνοδο «έχουμε τις δυνάμεις για να καταστρέψουμε τα τείχη ενός μονοπολικού κόσμου». Οι στρατιωτικοί δεσμοί της Λευκορωσίας είναι πλέον αναβαθμισμένοι, όχι μόνο με τη γειτονική Ρωσία αλλά και με την Κίνα. Αυτό αποτυπώθηκε στις κοινές τους στρατιωτικές ασκήσεις στα σύνορα, αυτή τη φορά, του ΝΑΤΟ στη μεθοριακή γραμμή Πολωνίας-Λευκορωσίας, μόλις 2,8 χιλιόμετρα από τα πολωνικά σύνορα και 28 χιλιόμετρα από την Ουκρανία. Αντίστοιχες κοινές στρατιωτικές ασκήσεις των δύο χωρών είχαν γίνει και το 2018 στη βορειοανατολική Τζινάν της Κίνας.
Στο περιθώριο της Συνόδου, Πούτιν και Σι είχαν διμερή συνάντηση με τον Ρώσο πρόεδρο να δηλώνει ότι «οι ρωσοκινεζικές σχέσεις συνολικής εταιρικής σχέσης και στρατηγικής συνεργασίας βρίσκονται στην καλύτερη περίοδο της Ιστορίας τους». Πάντως πρόσφατα φάνηκαν να μαζεύονται κάποια σύννεφα ανάμεσα στις δύο χώρες μετά την υπογραφή της συνθήκης αμοιβαίας στρατιωτικής βοήθειας Ρωσίας και Β. Κορέας, χωρίς απ’ ό,τι φαίνεται να ήταν ευπρόσδεκτη από το Πεκίνο.
Επίσης συζήτησαν για την Ουκρανία και συμφώνησαν ότι οι ειρηνευτικές συνομιλίες χωρίς τη συμμετοχή της Ρωσίας είναι μάταιες, όπως δήλωσε ο εκπρόσωπος του Πούτιν, Ντμίτρι Πεσκόφ, στην κρατική τηλεόραση. Επίσης οι δύο ηγέτες έδωσαν εντολή στις εθνικές εταιρείες για γρήγορη συμφωνία, σχετικά με τους όρους παράδοσης για τον αγωγό φυσικού αερίου «Δύναμη της Σιβηρίας 2».
Αν και ο κινεζορωσικός άξονας είναι η κινητήριος δύναμη του SCO αλλά και των BRICS, καθώς οι δύο χώρες βρίσκονται στην ίδια σελίδα και έχουν εμβαθύνει τη στρατηγική τους σχέση, ιδιαίτερα μετά τον πόλεμο στην Ουκρανία, αυτό δεν σημαίνει ότι εντός αυτών των οργανισμών δεν καταγράφονται και σημαντικές αντιθέσεις. Μια τέτοια είναι μεταξύ Κίνας και Ινδίας η οποία αποτυπώθηκε στην απουσία του Ινδού πρωθυπουργού, Ναρέντρα Μόντι, από τη Σύνοδο, καθώς σύμφωνα με δυτικά μέσα ενημέρωσης ένιωθε «ανήσυχος» για την κατεύθυνση που ακολουθεί o SCO. Την ίδια στιγμή, λίγες μέρες μετά την Σύνοδο, επισκέφτηκε το Κρεμλίνο για διμερείς επαφές με τον Βλ. Πούτιν, κάτι που προκάλεσε την οργή του Ζελένσκι και την ανησυχία του Στέιτ Ντιπάρτμεντ.
Σύμφωνα με ινδικές πηγές, ο Μόντι ήταν απρόθυμος να συνεργαστεί με τον πρόεδρο Σι έως ότου σημειωθεί περαιτέρω πρόοδος στην επίλυση των συνοριακών διαφορών με την Κίνα. Γι’ αυτό και πέρσι, όταν φιλοξένησε τη σύνοδο κορυφής του SCO, επέλεξε αυτή να γίνει διαδικτυακά. Τον Ινδό πρωθυπουργό αντικατέστησε στη Σύνοδο της Αστάνα ο υπουργός εξωτερικών του. Μένει να δούμε αν οι δύο ηγέτες θα συναντηθούν στη Σύνοδο των BRICS τον Οκτώβριο του 2024 στο Καζάν της Ρωσίας, καθώς τα συνοριακά ζητήματα πιθανότατα θα εξακολουθούν να παραμένουν άλυτα μέχρι τότε.
Η στάση αυτή του Μόντι δεν σημαίνει ότι η Ινδία σκέφτεται την αποχώρηση από τον SCO ή από τους BRICS επειδή η Κίνα έχει την ηγεμονία ή ότι η Ινδία θα προσανατολιστεί προς τη Δύση. Αυτές είναι κινήσεις που κάνει η ινδική πολιτική ηγεσία, προς όφελος της ντόπιας οικονομικής ολιγαρχίας, στο πλαίσιο της αναδυόμενης στρατηγικής αυτονομίας της Ινδίας, αλλά αυτό είναι ένα άλλο κεφάλαιο.

πηγή: Λαϊκός Δρόμος